Speciale » Alia
Lutfi Alia: Nga bankat e shkollës, në kremtimin e 50 vjetorit (2)
E diele, 31.05.2015, 08:41 PM
MATURA E VITIT 1965:
NGA BANKAT E SHKOLLËS NË KREMTIMIN E 50 VJETORIT (2)
Nga Prof Dr Lutfi ALIA
N?
kolektivin e klas?s ton? mbret?ronte harmonia dhe respekti, ishim shum?
miq?sor.
Pasi dilnim nga shkolla, vazhdonim të përgatiteshim për mësimet e ditës së nes?rme. Përgjithesisht sejcili m?sonte vet?m, por mesonim dhe se bashku në grupe patronazhi, ku nxënësi më i mirë, spjegonte dhe ndihmonte të tjerët, që të përvehtësonin më mirë lëndën.
Nj? nd?r l?nd?t argetuese, q? na ndihmonte t? shkarkonim tensionin psikologjik ishte fiskultura. Djemt? e zhvillonim veçant? me m?sues Xhavit Saraçin, nd?rsa vajzat me m?suese Fatush Kovaçi, q? ishte kush?rira ime, por e mbaja sekret, q? t? mos mendonin t? tjer?t se m? favorizonte (haha).
Shkolla e jon? nuk kishte palest?r, por nj? fush? sportive modeste, me dy paralele hekuri, me fushat e basketbollit dhe t? volejbollit, si dhe nj? pist? t? vog?l vrapimi n? pjesen an?sore.
Fiskultura
zhvillohej n? or?t e fundit t? m?simit. Impenjoheshim t? plot?sonim normat,
pasi n? p?rfundim t? vitit, duhej t? merrnim distinktivin
Nga nj? her?, improvizonim ndonje loje te shpejte, zakonisht “Kalane Dibrançe”, q? krijonte nj? atmosfer? gazmore e rreth nesh mblidheshin dhe nx?n?sit e klasave t? tjera, q? gajaseshin me k?t? loje “burrnore”.
N? fiskultur? dalloheshin Cvetan Kavaja, q? merrte pjes? n? disa gara t? spartakiad?s t? shkollave t? Elbasanit; Hasan Peqini ishte rekordmen i qytetit n? vrapim 75 metra, Agim Lazareni n? hedhjen e shtiz?s, Paskali Papajani n? basketboll; Reshit Trungu, Mirketa Çobani, Niko Ziu n? gjimnastikë.
N? ato vite, nj? aktivitet i veçant?i integruar si form? param?simore, ishte informacioni politik, q? zhvillohej çdo dit? t? h?n?, para fillimit t? m?simit. Informacionin e zhvillonim t? gjith? me rradh?, sipas listës që hartonte Paskali si kujdestari i klases. Lexonim gazetat e dit?ve t? fundit t? jav?s s? m? par?shme e n? pak minuta i tregonim ngjarjet e r?nd?sishme t? vendit dhe ato nd?rkomb?tare.
Sinqerisht iu rr?fej, se nuk ishim serjoza n? përgatitjen e informacionit politik. Lajmet i tregonim shkurt, madje jo rrall? “harronim” t? p?rgatiteshim e n? k?to rrethan na nxirrte nga situata Agron Gani, i cili kishte prirje t? veçanta, ishte talent n? l?nd?t e gjeografis?,t? historis? dhe n? njohurit? politike. N? k?to raste informacionin e zhvillonte Goni. Fliste pa lexuar sh?nimet, i memorizonte lajmet dhe i p?rshkruante mjesht?risht. Q? n? ato vite,Goni u konfirmua si komentator politik.
Harrova
t’iu rrëfej, se për pastrimin e mjedisit të klasave të mësimit, në shkollën
tonë praktikohej metoda e shkollave japoneze. Sipas list?s të hartuar nga
Paskali, çdo mëngjez, para mësimit, dy nga ne e fshinin dhe e lanin me kujdes
klasën dhe sistemonin bankat.
Pas dy orëve të para të m?simit b?nim pushimin e gjat?. Kur koha ishte e mir?, dilnim n? oborr e shetisnim grupe-grupe. Rrallë herë, vinte fotografi M. Qoli, i cili insistonte t’i bënte fotografitë me grupe nxënësish, pasi kështu bënte më shumë foto dhe fitonte më shumë, pasi zakonisht nuk bënte fatura. Asnjë nga ne nuk kishte aparat fotografik, andaj shfrytëzonim rastin kur vinte fotografi. Gjatë simestrit të dytë të vitit 1965, fotografi erdhi vetëm tre herë në shkollën tonë, pasi ai shetiste në të gjitha shkollat e qytetit.
Gjatë pushimit të madh, mblidheshim në grupe, diskutonim, b?nim humor dhe tregonim barcaleta, që i improvizonim p?r njeri tjetrin, zakonisht i lidhnim me or?n preçedente t? m?simit. Qeshnim m? shum? sa shprehte humor vetë barcaleta dhe k?sisoj krijonim situata gazmore mes nesh.
N? m?simin e kimis?, m?suesi e pyeti Kadriun: Çfar? ?sht? H2SO4? Kadriu nuk po e kujtonte dhe p?r t? dal? nga kjo situat? e v?shtir? tha: E kam n? maj t? gjuh?s, por nuk po m? del. M?suesi qeshi e i tha: Nxirre Kadri se ?sht? acidi sulfurik e do ta djegi gjuh?n.
Gjat?
m?simit t? frengjishtes, Mihali e pyeti m?suesin: Çfar? do t? thot? Je ne
N? or?n e
bilogjis?, m?suesi e pyeti Flor?n:
M?suesi e pyeti Fatbardh?n: N? se njeriu e ka origjin?n nga majmuni, po v?t? majmuni nga vjen? Zbret nga pema m?sues, iu p?rgjigj Fatbardha.
Pas provimit me shkrim n? trigonometri, Ilia e pyeti Nikon: A i zgjidhe t? gjitha ushtrimet? Jo asnj? i tha Niko, e dor?zova flet?n t? bardh?. Mos, dhe un? e dor?zova flet?n t? bardh? e m?suesja do t? mendoi se e kam kopjuar prej teje”.
N? or?n e historis?, m?suesi e pyeti Ymerin: Çfar? ndodhi me Napoleonin pasi i vdiq i ati? Ymeri iu p?rgjigj menjëherë: Mbeti jetim m?sues.
Kjo atmosfer? humori, ishte një pjes? e vog?l, por e r?nd?sishme e jet?s ton? në ato vite gjimnazi.
Kur binte shi, ose ishte koh? e ftoh?t, pushimin e madh e kalonim n? klas? dhe arg?toheshim duke ndjekur loj?n e shahut t? Agron Ganit me Thanas Arapin. T? dy ishin t? p?rq?ndruar e plot tension. Ne t? tjer?t rrinim mbi kok? e iu sugjeronim l?vizjet, por ata nuk pranonin, vazhdonin t? luanin t? impenjuar. Natyrisht loja nuk mund t? p?rfundonte n? ato pak minuta pushimi dhe sapo binte zilja p?r fillimin e m?simit, e mbyllnin dhe e vazhdonin pasdite n? sht?pi. T? nes?rmen t? dy na lavd?roheshin p?r fitoren e loj?s, por sinqerisht kurr? nuk e m?suam t? v?rtet?n kush ishte fituesi. N? fakt Agroni ishte m? i miri n? loj?n e shahut. Kur mor?m pjes? n? kampionatin e shahut t? shkollave t? rrethit, ne t? tjer?t u eleminuam njeri pas tjetrit, nd?rsa Agroni arrijti deri n? finale dhe mori flet? nderi p?r vendin e dyt?.
Argëtimet rinore.
N? vitet e gjimnazit, argetoheshim me aktivitete modeste kulturore dhe artistike. N? shkoll?n ton? kishim “Gazet? muri”, nj? stend? e kuqe rreth 1, 5 m², e varur n? koridorin e katit te par?, ku nx?n?sit vendosnin krijimet letrare si poezi, skica, ose hartimin m? t? mir? t? klas?s, kurjozitete shkencore, komente p?r mbarvajtjen e m?simit dhe shpalleshin nx?n?sit me rezultate m? t? mira. N? shkrimet e shumta t? publikuara n? gezet?n e murit, mbizot?ronin ato t? klas?s ton?, n? veçanti t? Vaso Qano dhe t? Beatriçe Balliçi, nx?n?se shembullore e vitit t? dyt?, vajz? e talentuar, q? shkruante poezi shum? t? bukura.
Në shkollë kishim dhe grupin e teatrit, q? konkuronte në olimpiadën e shkollave të rrethit. Nga klasa e jonë, aktivizoheshin Veronika, Vaso, Paskali, Thanasi, Mirketa, Reshiti. Në çdo muaj prill (p?rvjetori i lindjes t? Leninit), grupi i teatrit, jipte shfaqie në sallën e shtëpisë së Kulturës, ku interpretonin një pjesë teatrale në gjuhën ruse.
N? olimpiad?n e grupeve teatrale t? vitit m?simor 1961 – 1962, shkolla jon? nuk u p?rfaq?sua, n? fakt d?shtoi shfaqia, sepse mungoi Veronika, nuk e lejoi i ati. Sot duket paradoksale e shum? do t? qeshin, por n? ato vite, familjet i mbanin nën tutelë e nën kontroll të fortë vajzat, kështu ndodhi me Veronik?n. Megjithë insistimin e mesuesit I. Papajani, i ati i Veronikës nuk e lejoi, që ajo të shkonte në shfaqie, pasi sipas rregullit të familjes, Nika duhej të ishte në shtepi para orës 18.00, ndërsa shfaqia teatrale fillonte ne 18.30. Kjo ishte disiplina e familjes në ato vite.
Kjo dukuri ndodhte dhe me mbrëmjet argëtuese, ku disa nga vajzat mungonin, pasi nuk i lejonin prindërit, p.sh Lilianën nuk e lejonte i ati, megjithë perpjekiet e dëshpruara të ëmës, që insistonte të mos ndahej me shoqet dhe shok?t. P?r her? t? par? Liliana erdhi n? mbr?mje vallezimi, vet?m n? simestrin e dyt? t? matur?s.
N? dit?t e sotme keto ndodhi konsiderohen t? pabesueshme, por ky ishte nj? realitet i viteve ‘60.
N? koh?n e lir? q? tepronte nga k?to impenjime, ndiqnim n? radio k?ng?t e t? madhes Vaçe Zela, t? Anita Takes, Fitnete Rexhes, Naile Hoxhes etj, etj dhe k?shtu vet?m me të degjuar kishim m?suar tekstet e k?ng?ve t? tyre t? bukura e i k?ndonim kur mblidheshim ndonj? pasdite.
N? ato vite nuk kishte televizion dhe d?gjimi i radios ishte b?r? ritual argëtimi. Zakonisht ndiqnim “Radio posta”, me k?ng? t? kerkuara, por degjonim muzike dhe n? stacionet e huaja te radios, sidomos ndiqnim muzik?n italiane. Na p?lqenin kengetaret e fameshem si Mina, Modunjo, Tomko, Kazelli, Milva, Vanoni, Celentano etj. Shume nga kenget e tyre, ishin n? repertorin e muzik?s t? mbremjeve tona t? vallezimit.
Nj? her? n? tre muaj ndiqnim shfaqiet e teatrit t? qytetit, ndersa nj? her? n? jav? shkonim n? kinema. Gjat? gjith? jav?s shfaqej i nj?jti film. Kryesisht ishin filma kinez?, egjyptian?e m? rrall? filma italian?, ndonj? film francez, apo rumun. P?r moshat n?n 14 vjeç ishte e ndaluar t? shihnin filmat me skena dashurie, pra kur artist?t putheshin, nd?rsa per filamt ku kishte aspekte t? tjera t? ekzagjeruara, ato skena i prisnin paraprakisht e nuk i shihnin as t? rriturit.
Nd?r filmat mbresl?n?s t? atyre viteve kujtoj “Çoçaria”, “Roma qytet i hapur”, qe shfaqej me titull t? ndryshuar “Zonja me fustan t? kuq” nd?rsa filmi ishte bardh? e zi; filmi “Titanik”, filma me artista t? famsh?m si me Totò, me M. Mastroianin, me D. Modunjon, A. Sordin, A. Vali, V. Lisi, S. Loren, A. Delon, Zh. Filippe etj dhe filmat p?r kompozitor?t e shquar t? muzik?s operistike italiane.
Filmat
shqiptar n? ato vite ishin t? pak?t, si “Debatiku”, “Duel i heshtur”, nd?rsa
filmin “Furtuna”, e kishin ndaluar, pasi nj?ra nga artistet ishte sovjetike,
por me q? ishim prishur me sovjetik?t, ky film u ndalua t? shfaqej, “p?r t?
ruajtur rinin? dhe popullin, nga ndikmi i revizionizmit sovjetik”, pra nj?
marr?zi e politik?s t? asaj kohe.
Nj? eveniment i veçant? i viteve t? gjimnazit, qe e kujtoj me k?naqesi, ?sht? se ne vitin 1962, p?r her? t? par?shkuam n? opera, ndoq?m operen “Butterfly” t? G. Puccini, e interpretuar nga artist?t e Operas dhe Baletit t? Tiran?s. Opera u shfaq n? sall?n e bukur t? Teatrit t? Elbasanit. Ishte nj? eksperienc? e bukur plot emocione, q? e p?rjetuam dhe n? vitet kur shkuam n? Tiran? p?r studime.
Të shtunave pasdite, ne djemt? nga nj? her? takoheshim e shkonim p?rtej Ur?s s? Zaranik?s. Pas bisedash t? ndryshme, atje n?n ullinjt? shekullor?, k?ndonim ndonj? k?ng? t? muzik?s s? leht?. Cvetani, Vaso dhe Hyseni k?ndonin bukur, nd?rsa ne të tjer?t stononim e megjithat? k?ndonim me z? t? lart? dhe n? fund gajaseshim me t? madhe.
K?shtu g?zoheshim n? shoq?rin? ton? t? çilt?r dhe hiroshe rinore, atje n? qet?sin? dhe bukurin? e ullishtes buz? Zaranik?s, ku flisnim e k?ndonim me z? t? lart?, si p?r t’u fshehur nga pjesa tjet?r e zhurm?shme e qytetit.
Kur binte muzgu, ngriheshim dhe bashkoheshim me xhiron e mbr?mjes, q? p?rshkonte bulevardin e madh. Xhiroja ishte si nj? parad? popullore tradicionale, q? zhvillohej çdo mbr?mje, ku dy turma t? m?dha e t? çrregullta njer?zish, barisnin ngadal? n? kahe t? kund?rta, n? dy gjysmat e shetitores. N? k?t? xhiro masive, p?rfshihej pothuajse i t?re qyteti, mes tyre ishim dhe ne dhe m?suesit tan?. T? gjith? bisedonin me k?naq?si mes tyre dhe shk?mbenin p?rshendetje miq?sore me t? njohurit, q? shetisnin n? krahun tjet?r t? xhiros.
N? vitin e matur?s, aktivitetet jashtshkollore ishin t? ralla, nj? pjes? t? organizuara nga shkolla, por shumica ishin spontane, madje ato ishin m? t? bukurat e m? arg?tueset. N? ato vite te gjimnazit, çdo 14 mars shkonim n? piknik tek Rrapi i Mansit p?r fest?n e Dit?s s? Ver?s, nje aktivitet i bukur tradicional mbarë popullor. N? shtator shkonim n? Byshek, p?r festen e Brigad?s Partizane. Shpesh, n? dit?t e diela, shkolla na d?rgonte n? aksionet p?r mbledhjen e ullinj?ve, korrjen e misrit dhe ne mbjelljen e pishave n? Kodr?n e Krast?s.
Gjat? viteve t? gjimnazit, aktiviteti m? i preferuar nga ne ishin mbr?mjet e vall?zimit, q? p?r fatin ton? t? keq, n? ato kohë ishin t? rralla dhe organizoheshin me shum? peripeci. Aktivitetet filluan t? shtohen ne vitin e tretë, kur n? klas?n ton? erdhi Hysen Xhaja, q? ishte udh?heq?si yn? shpirt?ror. Ceni organizonte mbr?mje arg?tuese, gjente orkestr?n dhe na m?soi t? vall?zonim, pasi shum? nga ne nuk dinim nga t’i hidhnim k?mb?t. Kryesisht organizonim mbremje tematike, vall?zonim, arg?toheshim me humor te improvizuar, me ndonj? barcalet? t? kujdesshme, si dhe zhvillonim eksperimente kimie apo fizike. N? k?to mbr?mje, nga nj? her? un? improvizoja poezi humoristike, dedikuar shoqeve dhe shok?ve t? klases, çka krijonte nje atmosfere gazmore.
N? fund t? simestrit t? par? t? matur?s, u ndodh?m para nj? situate t? papelqyeshme. Pas nj? t? ashtuquajturi skandal, q? kishte ndodhur gjat? nj? aktiviteti arg?tues n? nj? gjimnaz t? Tiranes, me urdh?r t? Keshillit t? Ministrave, u ndaluan mbr?mjet e vallezimit n? t? gjitha shkollat e mesme t? vendit. Nj? marr?zi e shtetit t? asaj kohe. T? gjithe u d?shpruam, pasi me k?t? vendim absurd, na u ndalua i vetmi aktivitet kolektiv arg?tues. Megjithat?, ne nuk u dor?zuam, por filluam t? mendonim p?r rrug?zgjidhjet. U dhan? shum? mendime e shum? varjante, por m? i pranueshmi ishte ai i Cen Xhajes, i cili sugjeroi t? organizonim festimin e ditlindjeve n? sht?pit? tona. Vendos?m t? mos kufizohemi me vizitat dhe urimet tradicionale, por ta festonim me mbr?mje vall?zimi. Verifikuam datat e lindjes t? gjitheve, m? e af?rta ishte e Yalldyz Doçit. I thamë mendimin ton? Dyzit dhe ajo pranoi, keshtu u mobilizuam ta organizonim sa m? bukur. I p?rgatit?m nj? dhurat? modeste, nj? lib?r dhe nj? buketë me trendafila, q? i mblodha n? kop?shtin e sht?pis? time. Pasdite i çuam instrumentat e orkestr?s n? sht?pin? e Dyzit, i vendos?m ne verand?n e vog?l, rrjeshtuam karriket, disa i mor?m nd?r komshinjt dhe po prisnim or?n t? mblidheshim t? gjith?, kur pa pritur erdh?n drejtori i shkoll?s Jovan Beça, i shoq?ruar me m?suesit Ferdinand Shkalla e Kosta Retos.
Nuk u kishim thënë për k?t? aktivitet, por n?nkuptohet se dikush i kishte informuar. Ata dukeshin t? preokupuar, por miq?sor e shum? t? kujdessh?m n? bisedat me ne. U ul?n dhe pasi i uruan Dyzit ditlindjen, e kaluan bised?n p?r mbr?mjen e vall?zimit. Drejtori na spjegoi qart?sisht se nuk ishin kund?r organizimit t? k?saj feste, por duhej t? zbatonim vendimin e qeverise, ne rast te kundert p?rgjegjesia ishte e drejtorit dhe e kolektivit te mesuesve, q? do te kritikoheshin per liberalizem dhe shkelje e vendimit te qeverise. N? k?to rrethana, ne u dor?zuam dhe mbr?mja e vall?zimit d?shtoi.
Muajt kalonin, njeri pas tjetrit dhe keshtu ne po shkonim drejt n? sezonin e provimeve t? matur?s.
Nj? muaj para provimeve, prezantuam kerkesat p?r t? vazhduar studimet universitare. Kishim t? drejt? t? b?nim tre k?rkesa dhe shpresonim t? na realizohej deshira. Kerkesa ime e par? dhe shume e deshiruar ishte arkitektura, ndersa mjekesine as qe e imagjinoja. Vaso dhe Thanasi kerkuan fiziken, Reshiti juridikun, Paskali dhe Niko kimine industriale, Ceni dhe Lola ekonomikun e keshtu me rradhe te tjeret.
N? jav?t e fundit t? shkoll?s, Vaso Qano na propozoi t? hartonim librin e kujtimeve, nj? ide e bukur, q? shpejt na p?rfshiu t? gjith?ve. Blem? fletore t? madhe, ato me 64 flet? dhe aty sejcili e n? m?nyr? t? pavarur, i p?rgjigjej pyetjeve t? p?rgjith?shme, q? ishin kulturore, psikologjike dhe sentimentale, si dhe shprehnim opinione e p?rshtypje p?r sejcilin nga shok?t e shoqet e klas?s. K?to shkrime t? sinqerta rinore i shoqeronim me fotografi personale, ose me foto kolektive.
Me k?to fotografi t? thjeshta bardh? e zi, ne e ndaluam koh?n n? ato vite t? larg?ta, duke fiksuar n? ato imazhe t? perhimta, t? gjitha ngjyrat e rinis? ton? t? bukur. Librin e Kujtimeve un? e fillova me Vason dhe e perfundova me Fatbardha Çoçolin, e cila e p?lqeu aq shume sa e pervehtesoi e nuk ma ktheu. K?shtu humba pron?sin? e librit tim t? kujtimeve.
Provimet e matur?s.
Mbeteshin dhe pak dit? nga p?rfundimi i m?simeve dhe ne filluam t? p?rgatiteshim p?r provimet. Kryesisht studionim ne grupe, pasi dhe konsultoheshim e ndihmonim njeri tjetrin, por kjo m?nyr? kishte dhe nj? t? keqe, sepse nj? pjes? t? koh?s e humbisnim me biseda te tjera. Pavaresisht nga keto shmangie te rastit, te gjithe u impenjuam e studiuam deri ne or?t e vona t? nat?s.
Provimi i par? ishte hartimi. Shpresonim n? nj? tem? t? lir? hartimi, q? n? ato vite praktikohej jo rrall?, andaj n? k?t? drejtim u parapergatitem. Per fatin e mire, nje nder tre mundesite, ishte tema e lire dhe kjo na favorizoi shume.
N? vazhdim dham? provimet e tjera e n? p?rfundim t? gjith? kaluam dhe me rezultate t? mira, me mezatare m? t? larta se matura preçedente, çka na g?zoi t? gjith?ve, natyrisht m? shum? prind?rit ton?, por dhe m?suesit. Asnje nuk ngeli n? klas?, te gjithe kaluam.
Dy dit? pas p?rfundimit t? provimeve t? matur?s, drejtoria e shkoll?s organizoi ceremonin? e marrjes t? deftes?s t? pjekuris?, ku ishin t? pranish?m m?suesit dhe disa nga prind?rit ton?.
Ishte mbremja me e bukura e viteve t? rinis?. Vall?zuam, u arg?tuam, b?m? humor e u g?zuam s? bashku. Biseduam lirisht me m?suesit. P?r her? t? par? u shemb “muri” q? na kishte ndar?, madje e shkel?m me ndonj? barcalet? t? ekzagjeruar. Atmosfera e festes u b? m? gazmore, kur m?suesit k?rcyen vallen e Napolonitse bashk? me ne.
Mbr?mja e matur?s ishte feste hiroshe e gazmore, q? shprehu kurorzimin e p?rpjekjeve tona kat?r vjeçare dhe kalimin n? nj? faz? t? r?nd?sishme t? jet?s ton? rinore, fillimin e studimeve univesitare.
N? kat?r vite gjimnazi, mes nesh ishte konsoliduar nj? lidhje miq?sore, por tani e ndjenim se kishte ardhur koha t? ndaheshim e t? merrnim drejtime t? ndryshme, andaj diskutonim mes nesh si ta ruanim k?t? shoq?rizim dhe miqesi n? vitet e ardh?shme.
Vitet e studimeve universitare dhe shteg?timi n? rrug?t e jet?s.
Preokupacioni kryesor i asaj vere t? vitit 1965 ishte, n? cilet fakultete do t? shkonim p?r studime. T? gjjith? prezantuam k?rkesat per t? vazhduar studimet, por n? ato vite askush nuk i merrte n? konsiderat? d?shirat tona, nuk ekzistonin as konkurse, as provime pranimi, pasi gjih?çka vendosej nga lart, vendoste Ministria e Arsimit.
At? vit, pushimet e ver?s na rezervuan t? papritura t? kendeshme. N? ato vite t? shkuara, Komiteti i Rinis? i Rrethit, praktikonte nj? stimul p?r nx?n?sit me rezultatet m? t? mira, i d?rgonte nj? muaj, udheheqesa ne kampet e pushimit t? pioner?ve. Vaso dhe Paskali shkuan ne kampin e pionereve te Durresit, ndersa Reshiti dhe un? n? Pogradec, k?sisoj muajin e korrikut e kaluam n? bukurit? dhe n? atmosfer?n e pushimit aktiv.
Gjat? muajit gusht, disa nga ne djemtë shkuam t? punojm?, kryem pun? krahu, jo n? zyra. Ishte nj? impenjim i domozdosh?m p?r t? leht?suar ekonomikisht familjet tona. Punuam p?r t? fituar pak lek?, q? t? blenim veshjet e reja p?r n? Tiran?, natyrisht dhe librat universitare, qe si kuptohet ishin me çmime me t? larta se sa librat e gjimnazit.
N? fund t? gushtit u shpall?n te drejtat e studimit. I kishin afishuar ne korpusin qendror te universitetit. Mor?m trenin dhe shkuam n? Tiran?. Kur i lexuam em?rat ton? sipas fakulteteve dhe t? drejtat p?r bursa, nuk u ndodh?m para ndonj? surprize t? madhe. Pavar?sisht se shum? nga k?rkesat tona nuk i kishin respektuar, “çudit?risht”, e drejta e studimit na ishte dhene sipas prirjeve, pra na kishin dh?n? t? drejt?n t? studionim n? ato deg?, ku kishim rezultatet me t? larta n? gjimnaz, kesisoj Vaso dhe Thanasi studiuan per fizik?; Reshiti ne juridik, Agroni ne histori gjeografi; Engjellushja, Cvetani, Ilia ne agronomi; Jalldyzi, Fatbardha, Flora, Liliana dhe une per mjekesi; Arta ne farmaci, Niko dhe Paskali ne kimi industriale, Hyseni e Lola per ekonomi, Kadriu per finance, Mihali inxhinjeri druri etj.
Gjat?
viteve universitare takoheshim rrall?. Leksionet, praktikat m?simore dhe
provimet e shumta e tep?r impenjative, na kishin mbyllur n? jet?n e fakultetit.
Me shpesh takoheshim t? shtunave pasdite tek treni, ose n? rrug?n e Elbasanit,
ku prisnim Skoda-t, Zis-at dhe Zuk-at, q? shkonin p?r n? Elbasan. Udh?tonim me
kamjona dhe pse nuk ishin komod, pasi jo rrall? hypnim n? karroceri, por
paguanim m? pak dhe arrinim me shpejt, nd?rsa udh?timi me tren ishte i gjat?
dhe pagesa dyfishe. Deri n? vitin 1967, kush gjente bileta, udhetonte me
autobuzin e linj?s Elbasan –
T? shtunave dhe t? dielave i kalonim pran? familjeve, kesisoj mund t? takoheshim nga nj? her?. Vitet e studimeve universitare ndikuan t? p?rshtateshim me k?to rrethana t? jet?s studentore dhe nga nj? kolektiv unit n? vitet e gjimnazit, hym? n? rrug?n e jet?s individuale, por jo egocentrista.
Takimet tona u rralluan shum? pas p?rfundimit t? studimeve universitare, kur mor?m em?rimet p?r pun?n. Shkuam n? drejtime t? ndryshme, u shp?rndam? n? t? kat?r an?t e atdheut.
Disa nga ne i mbaruan studimet n? vitin 1969, t? tjer?t n? vitin 1970. Vitet kur ne filluam pun?, ishin t? mbarsura me tensione ideologjike, me politizim t? ekzagjeruar dhe me ashp?rsim t? luft?s s? klasave. Vitet 1970 - 1990, ngjanin me vitin 1984 të Orwuell-it. Ishte nj? periudh?, kur politika e mbeshtejes ne forcat “tona”, insistonte t? zhvillonte fshatin, p?r t’u shprehur me sakt?, p?r ta shfryt?zuar m? mir? fshatarin dhe n? an?n tjet?r, n? zhvillimin e industris?, ku Elbasani kishte p?rpar?si me Kombinatin Metalurgjik.
Pas diplomimit shumica u em?ruam n? Elbasan, me p?rjashtim t? Reshit Trungut q? e d?rguan hetues n? Kuk?s dhe t? vajzave q? u martuan pas mbarimit te fakultetit, keshtu Dr Jalldyzi shkoi n? Kavaj?, Dr Liliana n? Gjirokast?r, Dr Fatbardha dhe Mirketa n? Tiran?.
Shumica nga ishmaturant?t punonin ne fshat. Vaso ne shkollen 8 vjeçare Pajov?, Agimi n? shkollen e Gjinarit, Engjellushja ne Ndermarrjen Bujqesore, Ilia dhe Cvetani agronoma n? kooperativa bujq?sore. T? tjer?t punuan n? qytet: Agroni dhe Thanasi m?sues n? shkoll?n e mesme t? Peqinit, Paskali, Niko n? Kombinatin Metalurgjik, Arta farmaciste n? Elbasan, Kadriu financier n? PAM, Hyseni dhe Violeta punonin ekonomista, Veronika aktore n? Teatrin e Elbasanit, une punova mjek ne spitalin e Elbasanit, nd?rsa ne vitin 1975 më qarkulluan në NB e Belshit.
Mosha dhe shkollimi na kishin pjekur e na udh?hoq?n n? rrug?t e v?shtira t? jet?s t? atyre koh?ve. Impenjimi n? pun? nuk na jipte mund?si t? takoheshim, por nga nj? her? e rast?sisht mblidheshim e rrinim s? bashku, pinim nj? kafè dhe kujtonim vitet e bukura t? gjimnazit, por m? shum? flisnim p?r problemet e pun?s dhe t? familjes, pasi n? ato vite pothuajse t? gjith? u martuam dhe krijuam lumturit? tona familjare. P?rgjith?sisht, martesat tona ishin kurorzim i dashuris? s? bukur rinore, por tre nga shoqet tona u martuan pas fejesës me shkuesi. N? ato vite, emancipimi shoq?ror i femrave, ende ishte i brisht? dhe lidhja me shkuesì ishte e pashmang?shme, megjithat? r?nd?si ka se vazhdojn? t? bashkjetojn? me burrat n? harmoni dhe n? g?zim familjar.
Jet?n bashk?shortore e pasuruam dhe na e zbukuruan f?mij?t, q? jan? krenaria dhe g?zimi i jon?. Nga klasa e jon?, vetem Thanasi ka mbetur beqar, ndofta nuk gjeti shpirtin binjak, ose ka ndjekur keshillat e priftit, qe nuk martohet sepse “martesa ua nderlikon jeten”; ose ka ndjekur keshill?n e Alberto Sordit, i cili thoshte: “Pse duhet t? flej me nj? grua t? huaj n? shtrat, kur mund t? fle vet?m dhe ne qetesine time!” Nuk p?rjshtohet mund?sia t? jet? inspiruar dhe nga th?nia e shkodran?ve: “Pse t? martohem? Ka t? tjera metoda p?r t? vrar? vedin”. Sigurisht Thanasi nuk do t? zem?rohet me keto shaka miq?sore.
Nj? dite rastisi t? takohem me Ilia Xhimen, Niko Ziun dhe Kadri Çopen. Ilia, m? tregoi me shum? entusiaz?m, si kishte arrit t? gjente nje far? misri, me rendiment t? lart? prodhimi dhe kooperativa e tij, ku ai ishte kryeagronom, arrijti rezultatet m? t? mira n? rrethin e Elbasanit. Niko tregoi se pas specializimit n? Kin?, kishte fituar eksperienc? profesionale, q? e ndihmoi n? organizimin e pun?s dhe rritjen e cil?sis? t? koksit; nd?rsa Kadriu tregoi se kishte zbatuar nj? sistem kontrolli efektiv, p?r shkurtimin e shpenzimeve n? Parkun Automobilistik t? Mallrave.
Nj? dit? n? spital, ku punoja, erdhi nj? urgjenc?, dy persona pas nj? aksidenti automobilistik. Njeri prej t? lenduarve ishte shoku im i klas?s Ilia Xhima dhe tjetri kryetari i kooperativ?s ku ai punonte. T? dy kishin fraktura t? shumta me nderlikime. Menj?her? i çuam n? sall?n e operacionit e pas nj? interventi t? kujdessh?m, e kap?rcyen situat?n e veshtir? e n? koh? t? shkurt?r u rikthyen n? pun?.
Vitet rrodh?n njeri pas tjetrit dhe ne ishmaturant?t e 1965-s?s, ishim b?r? kuadro dhe specialista t? aftë n? profesionet tona, duke kontribuar denj?sisht n? prosperitetin e vendit dhe n? zhvillimin shoq?ror e kulturor t? popullit tone.
Takimi i 25 vjetorit t? matur?s.
Pas nj? p?rvoje pune 25 vjeçare, ne nx?n?sit e ishmatur?s t? vitit 1965 u takuam p?rs?ri. Paskali dhe Kadriu u b?n? nismetar?t dhe organizator?t e k?tij takimi. Na njoftuan t? gjith?ve dhe nj? dit? t? bukur qershori, u mblodh?m n? Elbasan.
Nuk erdhen t? gjith?, jo se nuk d?shironin, por impenjimet n? pun?, rrethanat familjare dhe v?shtir?sit? e udhetimit, ndikuan q? disa shok? dhe shoqe, t? mungonin fizikisht n? k?t? takim, por me mendje dhe shpirt?risht ishin t? gjith? t? pranish?m.
N? takim mungoi Agim Lazareni, i cili n? vitin 1978 u nda nga jeta n? nj? aksident automobilistik. Nj? humbje e r?nd? dhe e dhimb?shme p?r familjen dhe p?r shoq?rin? ton?. N? ato vite Agimi punonte m?sues i gjuh?s ruse n? shkoll?n e Gjinarit dhe s? bashku me arsimtar?t e tjer? nga qyteti, çdo dit? shkonin n? pun? me autobuz, m? sakt? me nje kamion, i modifikuar n? autobuz. At? dit? t? mallkuar, b?nte mot i keq, por ishte edhe pakujdesia e shoferit, q? provokuan at? aksident tragjik, ku humbi jeten Agimi dhe disa nga koleget e tij.
Ne takimin e 25 vjetorit, Paskali dhe Kadriu kishin marr? t? gjitha masat p?rgatitore p?r zhvillimn e aktiviteteve p?r k?t? eveniment t? bukur, kishin b?r? dhe nj? program t? shkurt?r.
N? m?ngjez u mblodh?m ne oborrin e gjimnazit “Qamil Guranjaku”. U p?rqafuam me shum? mall.
Ne djemt e dikursh?m, ishim rritur e burr?ruar, ishim serioza, t? shendetsh?m e plot eleganc?. Ne djemt, q? dikur visheshim me xhaketa t? thjeshta e me pantallona doku, at? dit? ishim me kostume e kravata. Dhe vajzat tona t? thjeshta, ishin b?r? zonja plot nur, me tualet q? u shtonte bukurin?, ishin veshur me gusto, ndrisnin nga bukuria. N? t? gjitha aspektet, shprehej sh?ndet e mir?qenie. Disa kishin ardhur familjarisht, madje disa dhe me femij?t. T? gjith? i b?nim komplimenta Dyzi Doçit p?r djalin bukurosh, qe ishte rritur dhe ishte b?r? me i gjat? se t? gjith? ne t? tjer?t.
S? bashku hym? n? klas?n ton?, qe kishim n? vitin e matur?s. U ul?m n? t? nj?jtat banka, si dikur, po me t? njejtit shok? e shoqe. Disa ndejt?n vet?m, per te respektuar shoqet e shok?t q? mungonin.
Imitonim vetvehten si n? ato vite t? larg?ta, ngacmoheshim me batuta, flisnim me z? t? lart? dhe i drejtoheshim njeri tjetrit: a te kujtohet kjo, a te kujtohet si ndodhi ajo ngjarje ...
Klasa gjemonte nga bisedat tona gazmore. M? “llafazan?t” ishin Goni, Kadriu dhe Bikia.
N? kulmin e k?saj atmosfere entusiazmi, u hap dera e klas?s dhe hyri drejtori yn? Jovan Beça. U ngrit?m n? k?mb? me respekt e nderim. N? klas? mbreteroi qet?sia. Drejtori na pershendeti e na perqafoi t? gjitheve me rradh?. Me nj? diskutim t? shkurter na uroi mireseardhjen dhe b?ri nj? bilanc t? ecuris? ton? 25 vjeçare, nga matura deri n? dit?n e takimit e te gjith?ve na vuri not?n 10.
N? fund t? k?saj ore m?simi miqesor, zbrit?m dhe b?m? disa fotografi kolektive. Pasi perfundoi pjesa “zyrtare” e takimit, dol?m dhe b?m? nj? shetitje n?p?r qytet, t? gjith? s? bashku.
N? dark? u mblodh?m n? tavern?n e turizmit. U sistemuam ne tavolina dhe p?r bukurin? e k?saj mbremje ishim ulur si n? vitet e shkoll?s. Pjesmarrja ishte zgjeruar me pjestar?t e familjeve. Un? dhe Vasua ishim pa bashk?shortet dhe u ul?m bashk? n? krye t? tavolin?s, nd?rsa krah nesh ishte Reshiti me bashk?shorten e n? anen tjeter Pasakali me vajzat dhe bashk?shorten.
Darka ishte miqesore, plot alegri, pa zyrtarizma, pa fjalime patetike, por e mbushur me biseda me z? t? lart?, me dolli dhe pershendetje. Ishte nje nga mbremjet me te zhurmeshme, qe ishte organizuar ndonj? her? n? turiz?m. Kamarieret u befasuan nga kjo atmosfer? gazmore, q? shprehte shoq?ria e jon?.
Bashkeshortja e Cenit, kur pa at? shp?rthim hareje dhe at? humor t? bukur tha: “Mir? q? nuk i shohin koleg?t e punes, vart?sit, studentat dhe nx?nesit, keta burra e gra, qe ne pune mbahen serioza dhe autoritar, ndersa n? k?t?mbr?mje, sillen si t? ishin ende n? vitin e matur?s”.
Bilbil Ciro therriste me z? te larte: “Doktor, i thuaj gruas time, se ti m? ke th?n? se nuk jam mir? me zemr?n, se ma nxiu jet?n duke m? d?rguar t? b?j pazaret”. Tomorri, q? ishte ulur p?rball? tij, qeshte dhe i tha: “Ooo Bike dhe para shoq?ris?, k?rkon ta mashtrosh gruan”.
N? kulmin e darkes, Cvetani na urdh?roi t? gjith?ve: “Qet?si, degjoni se po flet Ymeri”. Ne heshtem, pasi me t? vertet? ishte nje ngjarje e rrall?. Ymeri ?sht? djal shum? i urt?, fjal pak, flite me z? t? ul?t e me qet?si te admirueshme. Kurr? nuk e degjuam t? ngrinte z?rin e t? bertiste, andaj t? gjith? prit?m çfar? do thonte. Me z? t? bute e buzagaz, Ymeri ngriti nj? dolli t? bukur, p?r miq?sin?, q? karakterizonte shoq?rin? ton? dhe ne te gjithe shp?rthyem ne duartrokitje.
K?nduam
k?ng?t e bukura elbasanase, vall?zuam deri von?, treguam barcaleta pa “doganë”.
Kur po vall?zoja me Veronik?n, ajo m? kritikoi qe nuk e kisha marre Drit?n dhe
p?r t? m? nd?shkuar, ma njollosi me t? kuq buz?sh, jak?n e k?mish?s time t?
bardh?. T? gjith? qesh?n e me ngacmonin, se kur do te kthehesha n?
Kuptohet se kjo zallamahi ishte nje kompensim i koh?s s? gjat?, q? nuk ishim takuar, ishte malli shoq?ror, por kuptohet bisedat dhe humori ishte amplifikuar dhe nga efekti i ven?s dhe i rakis? q? kishim pir?. Gjate asaj shetitje n? or?t e vona t? nat?s, vendos?m s? bashku t? takoheshim p?rs?ri n? 35 vjetorin dhe n? 50 vjetorin e matur?s. Premtuam se do t? ishim t? pranishem, por jeta nuk kalon vet?m me deshira, ka dhe pengesa e t? papritura, nganjehere t? pad?shirueshme e t? r?nda.
U shperndam? vone, kur mbi kresht?n e Polisit feksi drita e agimit. Kishin mbetur pak or? p?r t? fjetur, por nuk mjaftonin p?r t? pushuar e p?r t? hequr lodhjen e asaj dite intensive. At? pak koh? qe u shtrim ne shtrat, medituam rreth bukuris? dhe entusiazmit t? fest?s t? 25 vjetorit.
N? mengjez, t? gjithe shkuam n? pun?.
Aktiviteti i jon? n? rrjedh?n e viteve.
Ne takimin e 25 vjetorit ishim n? mosh? pjekurie t? konsoliduar. N? aspektin demografik b?nim pjes? n? grup moshat 40 – 45 vjeç, burra e gra me familje shembullore. Profesionalisht afirmuam aft?sit? tona individuale ne institucionet dhe nd?rmarrjet ku punonim, n? t? kat?r an?t e atdheut. P?r aftesit? dhe qendrimin etiko-moral, ne ishmaturant?ve t? vitit 1965, na u besuan detyra dhe funksione te r?nd?sishme drejtuese.
Paskal Papjani fillimisht punoi kimist n? Kombinatin Metalurgjik, n? vazhdim e em?ruan inspektor p?r industrin? n? Komitetin e Rrethit, m? pas kaloi n? Nd?rmarrjen e Fermentimit t? Duhanit dhe se fundi kimist n? laboratorin e sh?ndet?sis?.
Vaso Qano, pasi punoi ne shkollen e Pajov?s, u emerua pedagog ne Institutin e Larte Pedagogjik, i cili ne vitin 1991 u shnd?rrua ne Universitetin “Aleksander Xhuvani”, ku mbrojti graden shkencore doktor i shkencave dhe me pas mori titullin akademik Profesor. Nga viti 1998 deri ne vitin 2001, ishte shefi i kabinetit i ministrit t? arsimit e me pas i ministrit t? mjedisit. Ne vitet 2002 – 2009 ishte drejtor i programit Tempus t? BE p?r Shqip?rin?, nd?rsa nga viti 2010 e ne vazhdim zv-rektor dhe me pas rektor n? disa universitete private n? Tiran? e aktualisht rektor i Akademis? t? Biznesit.
Reshit Trungu, pas eksperiences hetues n? Kuk?s, u transferua ne Elbasan, ku e em?ruan Drejtor i Treg?tis? t? Rrethit. Aktualisht ?sht? n? Tiran?, ku punon avokat n? nj? studio avokaterie.
Kadri ?opja fillimisht ishte normist n? Parkun e Mallrave, m? pas per 6 vjet punoi ekonomist plani, n? vazhdim p?r 10 vjet Kryetari i Deg?s t? Planit dhe 4 vjet Kryetar i Deg?s t? Financ?s. N? vitin 1991 e em?ruan Drejtor i Parkut t? Mallrave, nd?rsa n? vitet 1994–1998 P?rgjegj?s i Seksionit Plan - Transportit n? K?shillin e Rrethit dhe p?rfaq?sues i Shtetit n? nd?rmarrjen Ital Druri. N? vitet 1998 – 2012, e em?ruan zv /drejtor n? Drejtorin? Rajonale t? Sh?ndet?sis?.
Engjellushe Abdyrrazaku punoi agronome n? Ndermarrjen Bujq?sore t? Elbasanit.
Ilia Xhima dhe Cvetan Kavaja, punuan agronoma n? kooperativa bujq?sore. Ilia kishte detyr?n e kryeagronomit.
Agron Gani, pasi punoi disa vite n? gjimnazin e Peqinit, e em?ruan pedagog n? Fakultetin e Histori - Filologjis?, n? Universitetin e Tiran?s. Agroni ?sht? autor dhe bashkautor tekstesh universitare dhe i shum? artikujve shkencor, t? botuara n? revista shkencore komb?tare dhe nd?rkomb?tare. Ka mbrojtur grad?n shkencore “Doktor i Shkencave” dhe i ?sht? akorduar titulli akademik Profesor.
Thanas Arapi, pasi punoi disa vite n? shkoll?n e mesme t? Peqinit, u transferua n? Elbasan, ku punoi pedagog n? shkoll?n e mesme “Dhaskal Todri”
Niko Ziu, punoi kimist n? Kombinatin Metalurgjik. Ymer Kaleci punoi ne Kombinatin Metalurgjik.
Arta Xhaxho punoi farmaciste n? Elbasan, Dr Balkyz Doçi, u specializua obsteter – gjinekologe e punoi n? maternitetin e spitalit te Kavajes. Dr Fatbardha ?oçoli, mjeke pediatre n? Poliklinik?n Nr 3 t? Tiran?s. Dr Lilian Koçi mjeke n? repartin e pediatris? t? spitalit t? Gjirokastr?s.
Flora Gjini (Llanaj) dhe Aishe Myftiu punuan infermjere.
Mihal Papamihali, u diplomua ne inxhinjeri druri, por punoi n? arsim, n? shkolla profesionale.
Hyseni Xhaja, filloi pun?n ekonomist ndermarrje dhe me pas e emeruan pedagog n? Fakultetin e Ekonomis? t? Universitetit t? Tiran?s. Ka mbrojtur grad?n shkencore “Doktor i shkencave”. Eshte autor e bashkautor i disa teksteve universitare dhe artikujsh shkencor. Ka kryer detyren e Dekanit te Fakultetit Ekonomik ne disa Universitete Private.
Veronika Todri punoi aktore n? Teatrin e Elbasanit. Mirketa ?obani aktore ne Teatrin e Kukullave te Tiranes dhe ka interpretuar disa role ne filma artistik?. Violeta Mahmutaj ka punua ekonomiste.
Bilbil Ciro dhe Isuf Qosja sherbyen oficera ne ushtri; Tomorr Arapi oficer teknik avionash.
Un?, pas
specializimit n? anatomo patologjike, p?r dy vjet punova ne spitalin e
Elbasanit. Ne vitin 1975 më qarkulluan në NB e Belshit, me motivacionin liberal
e më dërguan për riedukim në fshat. N? janar t? vitit 1977 fillova pun?n
pedagog ne Katedren e Anatomis? Patologjike te Fakultetit te Mjek?sis?. N?
vitin 1982 mbrojta grad?n shkencore “Doktor i shkencave”, n? vitin 1987 mora
titulli kademik Profesor i Associuar dhe ne 2001 titulli Profesor. Pas 4 vite
pune ne adminsitraten shteterore, ne vitin 1993 emigrova ne Itali, ku jetoj dhe
vazhdoj t? punoj. Fillimisht punova n? Institutin e Anatomise Patologjike t?
Universitetit t? Sienes, ku ne vitin 2000 mbrojta graden shkencore “Doktor
Shkence – PhD”. Ne vitet 2001 – 2003 punova ne Institutin Superior di Sanità ne
Takimi pas 50 vitesh ....
N? k?t? shkrim rr?feva disa aspekte nga historia dhe aktiviteti i maturant?ve te Gjimnazit “Qamil Guranjaku” t? vitit 1965. Shkruajta jo per t? b?r? biografite, jo per t’u mburrur dhe as per t? b?r? levdata dhe as per te kujtuar shoq?rine time, por p?r t? nderuar kontributin profesional, kulturor, arsimor e shoq?ror, t? matur?s ton? ne zhvillimin, prosperitetin shoqeror dhe n? konsolidimin e demokracis? n? vendin ton?.
Jan? 50 vite jet?, 50 vite pun? intensive dhe aktivitete shoq?rore; ?sht? gjysem shekulli krijimtari, p?rpjekie, sakrifica e mundime, t? konkretizuara n? vepra t? shumta nga nje kolektiv i vog?l, q? dha kontribute me vlera n? zhvillimin e vendit ton?, madje dhe jasht vendit.
50 vjet m? par? ishim nj? grup i vog?l djemsh dhe vajzash, q? u rrit?m dit pas dite; u poq?m dhe u formuam n? profesione dhe me kultur? bashk?kohore, krijuam familjet, punuam me dinjitet e me profesionalitet dhe kudo lam pas vepra modeste, q? mbajne emerin dhe firmat tona, qe koha nuk mund t’i fshij e askush nuk mund t’i mohoi, andaj e ndjeva detyr? morale t’i rr?fej n? k?t? shkrim.
M? 14 qershor 2015 do t? takohemi p?r t? festuar 50 vjetorin e matures, por tani t? ndryshuar dhe jo pak. Jemi t? gjith? “pleq e plaka”. Vitet e shumta, kan? l?n? gjurm?t e mosh?s e t? mundimeve.
Ne burrat jemi b?r? flok?bardh?, t? mpakur fizikisht, t? krrusur nga mundimet dhe me fytyr?n t? pikturuar me rrudha, q? ?sht? d?shmia m? e bukur se askush nuk plaket vet?m sepse kalojn? vitet.
Pleq?ria tek meshkujt shfaqet papritur dhe ?sht? situata m? tinzare, q? mund t’i ndodhi burrave.
Ndryshe ka ardhur pleq?ria tek shoqet tona. Ata kan? privilegjin t’i fshehin vitet e mosh?s, pasi i lyejn? flok?t, b?jn? tualete intensive e k?shtu e ruajn? ende bukurin?. Grat? din? si t? fshehin plakjen, pasi kan? b?r? marrevshje nd?rmjet fytyr?s, q? fillon t? plaket dhe mendjes e zemr?s ende rinore. Permiresimi estetik i femrave, p?r t? ruajtur bukurin? fizike ?sht? i pranuesh?m dhe i p?lqyesh?m nga meshkujt, sidomos nga ne pleqt?, pasi me bukurine e largojne pleqerin?.
N? takimin e 50 vjetorit, shumica e shok?ve dhe e shoqeve ton? vijn? me statusin e pensionistit, disa jan? n? pension nga viti 2007 dhe pjesa tjet?r nga viti 2012. Edhe pse pensionista, n? fakt ata nuk jan? t? “papun?”, pasi kryejn? detyrat fisnike t? gjyshit dhe gjyshes, kujdesen me dashuri p?r rritjen dhe edukimin e nipave dhe mbesave, ndonjeri ndofta dhe t? st?rnipave e st?rmbesave.
Nga kolektivi i klas?s son?, Un?, Vaso dhe Agroni ende punojm?. Ne nuk jemi pensionista. Ne t? tre kemi vendosur ta sfidojm? pleq?rin? me pun?, ne kenaqemi duke punuar dhe pse t? moshuar. N? fakt, duhet pranuar se pleq?ria n? rradhet e kolektivit ton? nuk ka ardh kaq e keqe, duke menduar p?r alterantivat e tjera t? padeshirueshme q? shtron dhe kur mendojm? se disa bashk?moshatar?ve iu mohua e drejta ta p?rjetonin k?t? faz? t? jet?s.
Per fatin e tyre t? keq, n? takimin e 50 vjetorit do t? mungojn? disa q? u ndan? para kohe nga jeta, nga familja, nga t? af?rmit dhe nga shoq?ria, si ka th?n? Jean Cocteau, “ata q? lind?n t? vjet?r dhe vdiq?n t? rinj”, p?r faj t? s?mundjeve t? r?nda dhe t? aksidenteve.
I p?rjetsh?m kujtimi dhe nderimi p?r jeten dhe veprat e Agim Lazareni (1978), Cvetan Kavaja (1992), Hasan Peqini (1995), Lumni Lufta (2012) dhe Hysen Xhaja (2014).
N? keto çaste, q? shkruaj me pik?llim e dhimbje n? shpirt p?r ata q? mungojn?, mu kujtua nj? thenie e Benjamin Disraeli: “Rinia ?sht? nje gabim, jeta e adultit (e t? rriturit) ?shte luft?, ndersa pleq?ria behet pishman p?r gjith?çka”.
T? gjith? ne jemi aktor?t n? sken?n e teatrit t? madh ku luhet drama e pleq?ris?. Shkolla, puna dhe p?rvoja e jet?s, e kan? m?suar njer?zimin si t? plakemi dhe kjo ?sht? kryevepra e m?nçuris?, nj? nga kapitujt m? t? v?shtir? t? artit t? madh t? jetuarit. Ashtu si jetohet jeta aktivisht dhe me optimiz?m n? shkoll?, n? pun?, n? familje dhe n? shoq?ri, ashtu duhet t? jetohet dhe pleq?ria, me qet?si, me durim n? ngadal?sin? e saj, t? jemi p?rher? optimista dhe pse pleq?ria ?sht? e pa riparueshme, e pakurueshme, e parikuperueshme, e pa kthyeshme.
Nd?rsa shkruaj p?r pleq?rin? ton?, nuk e fsheh se un? i trembem pleq?ris?, sidomos vetmis?, por duke u plakur s’do te thot? se kam frik? nga vdekja, p?rkundrazi. P?rderisa un? jetoj, nuk e takoj vdekjen, kur t? vij vdekja nuk do t? jem un?, pra un? me vdekjen nuk do t? takohemi kurr?.
Fakti se kolektivi yn? i 68 – 70 vjeçar?ve, takohemi 50 vjet pasi mbaruam matur?n dhe kur jemi n? grupmosh?n e pragpleq?ris?, d?shmon d?shir?n ton? t? jetojm? aktivisht dhe gjat?, t’i largohemi sa m? shum? pleq?ris?, sepse jemi ende aktiva dhe vital?, dim? t? administrojm? vitet e mbetura, mendojm? dhe e kontrollojm? pleq?rin?.
Ju kujtoj nj? fakt shkencor, q? populli yn? e ka ligj?ruar n? nj? sentenc? te bukur: “Mendon e flet si plak”. Pikerisht, ?sht? konfirmuar shkenc?risht, se plakja e trurit nuk shkon paralel me plakjen fizike, p?rkundrazi, truri ?sht? organi, q? e ruan vitalitetin dhe n? persona normal? pothuajse nuk plaket. P?rvoja e njer?zve t? shquar, si psh e piktor?ve t? medhenj Ticiano, Mikelanxhelo dhe Pikassò, tregon se n? vitet e pleq?ris?, krijuan veprat m? t? bukura, me vlera t? jashtzakon?shme.
Kund?rp?rgjigjia ndaj pleq?ris?, m?nyra p?r t’u plakur ngadal? dhe sh?ndetsh?m, ?sht? t? mbahet truri n? aktivitet, mendja p?r her? e impenjuar dhe t? vazhdohet t? jetohet jeta, sikur jeta e jon? ?sht? pafund.