Gjekë Gjonaj: Hysni Hoxha - Simbolet kombëtare

Simbolet kombëtare –vepër  dinjitoze  me vlera kombëtare

Shkruan: Gjekë Gjonaj, Ulqin

Prof.dr.Hysni Hoxha, pas një pune  disavjeçare, me zell, vullnet e përkushtim të madh, lexuesve shqiptarë u dhuroi edhe një vepër dinjitoze me vlera kombëtare. Libri i tij më i ri  “ Simbolet kombëtare” u botua  para pak muajsh nga Shtëpia Botuese “ Faik Konica”, në  Prishtinë me ndihmën e Drejtorisë për Kulturë të Kuvendit Komunal të Prishtinës.  Ky libër i studiuesit të mirënjohur shqiptar, i cili me veprat e tij të botuara deri më tani nga fusha e  letërsisë shqiptare dhe botërore   si dhe të studimeve dhe  eseve edhe në gjuhën maqedonase, serbokroate, sllovene, italiane, rumune dhe hungareze, është një thesar i madh shpirtëror e kulturor i popullit tonë, sepse  trajton dhe analizon në detaje simbolet tona kombëtare: himnin, flamurin, simbolet shtetërore të Kosovës  dhe   autorët që kanë ngritur debatet mbi to. Autori Hoxha  me këtë vepër me peshë  në studimet albanologjike, dhe jo vetëm, u rreshtua në mesin e atyre intelektualëve shqiptarë që kontribuan  me rastin e  shënimit të  100-vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë.  Ai këtë vepër  e ka strukturuar dhe ndërtuar  në  katër  shtylla kryesore. E para “ Flamuri kombëtar”. E dyta  “ Himni kombëtar”. E treta “ Himnet e poetëve tanë”. Dhe e  katërta “ Biseda me krijues”.

Libri fillon  me parathënien në të cilën autori na njofton për idenë e  këtij botimi , që, siç thotë ai,  daton nga  vera e vitit 1997, dhe  për veprat  dhe studimet   për simbolet tona kombëtare të cilave u është referuar në këtë libër.

Duke  lexuar veprën me kureshtje dhe me interesimin e një njeriu,  që është i interesuar  shumë për thellimin e njohurive nga kjo temë  kaq e rëndësishme,siç janë simbolet tona  kombëtare, m’u ngjallë krenaria kombëtare e cila nuk  më shuhet kurrë.  Leximi i këtij libri, jo vetëm që ishte kënaqësi, por edhe një habi, që më mbushi me emocione për analizën bindëse  me mbështetje në vepra të autorëve më në zë shqiptarë të kohës që   në fokus të tyre kanë pasur himnin dhe flamurin, që nga lashtësia e deri në ditët e sotme,  siç janë :  Faik Konica,  Patër Donat Kurti, Jaho Brahaj, Ramadan Sokoli,  Ali Hadri, Maksim Zotaj, Shaban Sinani, Bardhosh Gaçe, Lazgush Poraqeci, Vasil Tole, Valbona Karakaçi, Zeqirja Ballata, Ismail Kadare, e të tjerë  si dhe në himnet e poetëve dhe atdhetarëve  tanë të  devotshëm , si : At Gjergj Fishta, Hilë Mosi, Asdreni,  Ali Asllani, Naim Frashëri, Fan Noli, Mihail Grameno, Ernest Koliqi, Murat Toptani, Kristo Floqi, Dhimitër  Shuteriqi, Hekuran Zhiti, Filip Shiroka, Luigj Gurakuqi dhe  Xhevahir Spahiu.

Profesor  doktor Hysni Hoxha, duke iu referuar librit ”Flamuri i kombit shqiptar” të   studiuesit  Jaho Brahaj   përmend tri burimet kryesore që flasin për historinë e flamurit të kombit shqiptar, veprën : Historia e Skenderbeut , e botuar latinisht në Venedik ( 1508-1510), Histroia e jetës dhe e bëmave të Skënderbeut  të autorit Marlin Barleti dhe  biografia e shkurtër  për Skënderbeun i autorit Dhimitër Shuteriqi, shkruar viteve të para  të shekullit XVI ( fq. 33).  Studiuesi  Hoxha përmend  të dhënat e  profesor Shyqyri Nimanit, i cili  në Ekspozitën  e Çhikagos, në Hartën Portollane të Mesdheut të vitit 1456 në mesin e 41 flamujve   me ngjyrë  vërejti flamurin  tonë kombëtar( fq.34). Profesor Hoxha si ngjarje tjetër historike të flamurit tonë kombëtar përmend edhe  heroizmin   e  trimave të Malësisë së Madhe, kryesuar nga trimi legjendar Dedë Gjo Luli, me çetën e tij të Lekëve,  i cili çliroi Deçiqin dhe në  malin Bratilë , më 6 prill 1911  ngriti flamurin kuq e zi( fq.35).

Studiuesi Hoxha pohon se shqiptarët shqiponjën e konsideronin shpend të shenjtë, bamirës dhe shton se  të tillë e konsideronin edhe në krijimtarinë tonë poetike, në tekstet e konkursit për himnin  kombëtar më 1937  ( fq. 51). Ai nuk pajtohet me pyetjen e  shtruar të  Maskim Zotaj përkitazi me “ shqiponjën ndëshkuese “ të Zeusit, duke u shprehur kundër ndëshkimit të titanit Promete i cili u flijua për të mirën mbarënjerëzore. “ Shqiponja e Zeusit në asnjë mënyrë nuk mund të krahasohet me shqiponjën dy krerë të flamurit tonë kombëtar. Nuk mund të krahasohet po ashtu as me shqiponjën me një kokë, e cila edhe sot përjetohet si simbol i bamirësisë, guximit, trimërisë dhe lirisë”, shkruan Hoxha. ( fq. 55).

Profesor Hoxha , duke  e analizuar poezinë  tonë gojore dhe të shkruar , respektivisht himnet e poetëve tanë, konkludon se  fati i kombit shqiptar identifikohet me  flamurin tonë kombëtar, simbolin  e shenjtëruar  nga gjaku i trimave atdhetarë,që u flijuan për  çlirimin e trojeve tona etnike. ( fq. 65)

“ ... Edhe në rrëfimet popullore, si në këngët historike dhe në këngë të zhanreve  të tjera poetike m flamuri ynë kombëtar mbrohet me vendosmëri dhe flijime”, pohon Hoxha. ( fq. 92)

Studiuesi Hoxha nuk ka mëdyshje se kombi shqiptar meriton të ketë himin tonë burimor kombëtar ,   e jo atë të  të huazuar nga himni i poetit rumun, Joan Barsan, me tekst të përkthyer, të përshtatur, me dy strofa të shtuara nga  Asdreni , me  melodi të kompozitorit rumun , Ciprian  Porumbescu, çështje kjo e  shtruar  nga Komisioni Qendror për Kremtimin e 25-vjetorit të Vetëqeverimit të Shqipërisë, më 5 shkurt 1937,  por  e parealizuar deri në ditët tona. ( fq. 102, 103, 113).

Trajtimi i simboleve kombëtare në Kosovë : flamuri, stema dhe himni, në kohën kur ajo ishte   njësi në kuadër të Republikës Federative të Jugosllavisë dhe  tani shtet  i pavarur dhe sovran po ashtu ia shtojnë vlerën kësaj vepre.  Porofesor Hoxha nuk pajtohet  me flamurin e imponuar  shtetëror aktual të Kosovës  pa karakteristika  etnike  të shqiptarëve shumicë ( me  pëlhurë të kaltër me gjashtë yje, me ngjyrë të argjendtë të një pjese të pëlhurës që përfaqësojnë gjashtë etnitë prej të cilave shqiptarët përbëjnë 90 për qind të të gjithë banorëve, dhe pesë etnitetet e tjera së bashku 10 për qind)  ,  dhe as me himnin gjysmak   të  Shtetit të Kosovës, “ Evropa” vetëm me një melodi , pa tekst poetik, të kompozitorit kosovar Mehdi Menxhiqit. Sipas Xoxhës  simbolet kombëtare në Kosovë duhet të përcaktohen me kritere artistike  dhe jo politike. ( fq. 148), kurse   Kuvendi i Kosovës ka përgjegjësinë historike  të mos pranojë himnin e cunguar pa tekst i cili do të fyejë Kosovën,popullin e saj dhe qenien tonë kombëtare që jeton jashtë Kosovës. ( fq. 155).

Tendencën e  dallimit ( veçimit)  të flamurit shtetëror të Kosovës nga flamuri ynë kombëtar, dhe himnin e shtetit të Kosovës nga himni ynë kombëtar   autori Hoxha e komenton   kështu: “ Kjo tendencë e errët , lirisht mund të themi reaksionare, e inicuar nga personalitete, qarqe dhe shoqata të huaja, synon ndarjen e  kombit tonë në shqiptarë, që jetojnë  brenda kufijve administrativë të Shqipërisë, dhe në kosovarë-shqiptarë, që jetojnë në Kosovë. Një ndarje e tillë, që regjimet shoviniste sllave kanë synuar ta realizojnë që herët, fatkeqësisht ka hasur në  përkrahje edhe  te disa individë dhe qarqe të ngushta në Shqipëri dhe në Kosovë, si edhe tek autoritetet evropiane me ndikim”. ( fq. 170).

Libri,përveç shënimeve bibliografike të autorit,  ka edhe një bibliografi për literarturën e përdorur, indeksin ( regjistrin ) e emrave dhe përmbajtjen që kësaj vepre ia shtojnë vlerën

Himni dhe flamuri  janë simbole mijëvjeçare të qëndresës kombëtare të shqiptarëve   deri në ditët tona, andaj  këtë vepër  e konsideroj të domosdoshme në radhë të parë për faktin se  ajo pasuron  literaturën dhe argumnentet e deritashme bindëse  shkencore për  këtë pasuri të kombit shqiptar.