Përjetësi » Ismajli
Nuhi Ismajli: Vlerësime të padenja për të kaluarën shqiptare
E merkure, 05.06.2013, 08:04 PM
Vlerësime të padenja për të kaluarën shqiptare
Nga Nuhi Ismajli
Përveç
qëndrimit të drejtë e njerëzor ndaj së kaluarës sonë kombëtare e vlerësimit të
denjë të saj, edhe më parë, po veçmas në kohën tonë ka zënë e po imponohet
gjithnjë e më tepër një qëndrim dhe një vlerësim i kundërt me këtë - një
qëndrim e vlerësim jo i drejtë, jonjerëzor dhe tejet i padenjë.
Sipas
këtij qëndrimi e vlerësimi ndaj së kaluarës sonë kombëtare, qëndrimet e
veprimet antinjerëzore e antikombëtare të subjekteve të ndryshme na dalin si
vlera njerëzore e kombëtare, kurse qëndrimet e veprimet njerëzore e kombëtare
si antivlera njerëzore e kombëtare.
Kështu,
tanimë gjithnjë e më shpesh shohim sesi dikush mburret me shërbëtorët shqiptarë të pushtuesit turk dhe sesi me
krenari flet për “famën” e shqiptarëve në kuadër të pushtetit të P. Osmane e
“vlerat” e mëdha të tyre!
Tridhjetë
e sa shqiptarë, thuhet me mburrje, arritën të bëhen kryeministra të P. Osmane.
Sa e sa shqiptarë të tjerë u bënë pashallarë e bejlerë, të cilët i dhanë forcë pushtetit
osman. Sa e sa shqiptarë, në kuadër të pushtetit osman, u shquan si luftëtarë
të mëdhenj, duke pushtuar vende të ndryshme e duke krijuar edhe shtete të
ndryshme, për t’i sunduar vetë. Sa e sa shqiptarë të pushtetshëm në pushtetin
osman ndërtuan xhami, teqe, çezma, ura… Sa e sa shqiptarë të ditur i
kontribuuan arsimit të lartë turk e hapën edhe universitet. Sa e sa shqiptarë
të ditur i kontribuuan kulturës, gjuhës, shkencave dhe arteve të ndryshme turke
etj.
Në këto
mburrje për gjeninë e veprimtarinë e shqiptarëve, në kuadër të botës së huaj,
të pushtuesve, harrohet të shikohet se në shërbim të kujt dhe sa njerëzore
ishin ato. Harrohet të shikohet sa ishin vepra në shërbim të së keqes dhe sa
ishin në shërbim të së mirës. Sa ishin vepra në shërbim të njeriut dhe të
kombit etj.
Shikuar
nga aspekti njerëzor e kombëtar, suksesi i individëve shqiptarë në pushtetin
turk dhe shërbimi i tyre ndaj tij, nuk ishte aspak sukses, as shërbim njerëzor
e kombëtar.
Ata
vezirë, pashallarë, bejlerë etj., po i shërbenin pushtuesit, i cili kishte
pushtuar e po pushtonte vendet e të tjerëve, kishte robëruar e po robëronte të
tjerët, po i sundonte e po i shtypte të tjerët, madje edhe vetë vendin dhe
popullin shqiptar. Pra, ata shqiptarë nuk po bënin vepra të mira njerëzore e
kombëtare. Përkundrazi, duke i shërbyer pushtuesit e synimeve të tij, ata po
bënin veprat më të këqija njerëzore e kombëtare. Prandaj, të tillët, kurrë nuk
ka qenë, nuk është, as nuk mund të jetë njerëzore të lavdërohen, as të mburremi
me sjelljet dhe veprimet e tyre.
Shqiptarët
që për interesat e tyre personale tradhtuan interesat njerëzore e kombëtare dhe
u bënë shërbëtorë të ambicieve më të ulëta, siç janë ambiciet e pushtuesve,
kurrë nuk mund të identifikohen më masën shqiptare.
Për nga
natyra e tij, populli shqiptar gjithmonë ka urrejtur të keqen, pushtuesin e
robërinë dhe kurrë nuk ka pushtuar, po ka luftuar gjithnjë për lirinë e vet e
edhe të të tjerëve, si dhe për mbrojtjen dhe kultivimin e vlerave njerëzore e
kombëtrare.
Populli
shqiptar kurrë nuk e konsideroi mik pushtuesin turk, as robërinë e tij liri. Ai
kurrë nuk e ka pushuar luftën fizike e kulturore kundër pushtuesit e robërisë
turke.
Duke
identifikuar shërbëtorët e pushtuesit me gjithë masën shqiptare, sot,
lavdëruesit e tyre, bëjnë një nga veprat më të shëmtuara kundër popullit
shqiptar, pasi ashtu, lavdëruesit e shërbëtorëve të pushtuesit turk, popullit
shqiptar ia mveshin një nga etiketat më të shëmtura, sipas së cilës shqiptarët
janë një popull që ideal ka nënshtrimin ndaj pushtuesit e jetën e tij në
robëri, si dhe ambiciet për pushtimin dhe robërimin e të tjerëve.
Përveç
kësaj, duke lavdëruar shqiptarët që hynë në shërbim të pushtuesve dhe iu
kundërvunë vlerave esenciale njerëzore e kombëtare, bëhet një veprim tejet i
ulët kundër shqiptarëve, pasi ashtu harrohen të këqijat që populli shqiptar
përjetoi nga pushtuesit, si edhe veprat e tij më fisnike njerëzore, siç janë
qëndresa e lufta e përheshme kundër së keqes dhe për vlerat kombëtare e
njerëzore.
II.
Ndërtimet
që bënë shërbëtorët e pushtuesit kundruall të këqijave që ndjenin shqiptarët
nga robëria, nuk kanë asnjë domethënie me vlerë dhe nuk janë aspak për t’u
mburruar me to.
Nëse
ndërtonin institucione të pushtuesit ashtu ata bënin një luftë kundër
identitetit të vendit dhe për imponimin e identitetit të pushtuesit, që ishte
edhe synimi i tij. Kështu, dihet se një nga synimet kryesore të pushtuesit turk
ishte imponimi i fesë e ideologjisë së tij ndaj të robëruarëve dhe tjetërsimi i
tyre. E, a është kjo njerëzore t’i imponohesh tjetrit që t’ia ndryshosh
identitetin?!
Ndërtimi
i urave, çezmave etj., më shumë sesa për një mirësi njerëzore, bëhej për një
përjetësim të emrit të atyre që i ndërtonin ato.
Kontributet
e ndryshme kulturore, arsimore, artistike etj., të shqiptarëve në kuadër të botës
së pushtuesit turk nuk mund të kritikohen, por as nuk mund të mburremi me to.
Nëse një
dijetar shqiptar ka hapur universitetin e parë turk kjo është një e mirë
njerëzore që nuk mund të mohohet, por, si shqiptarë, me të nuk mund të
krenohemi, kur ai dijetar shqiptar nuk bëri asgjë për arsimin shqiptar, në
kohën kur atij i mungonin edhe shkollat fillore.
Nëse një
dijetar e krijues shqiptar shkroi vepra në gjuhë të tjera, pra edhe në gjuhën e
pushtuesve, por nuk arriti afirmimin e kombit shqiptar me ndonjë element të
veprës së tij, as nuk arriti të afirmohet vetë në radhën e vlerave të çmuara
botërore, si mund të krenohemi me të?!
Krijuesit
shqiptarë në gjuhë të huaja, mund t’i çmojmë për talentin, dijen dhe veprat e
tyre, si vepra të dobishme njerëzore, por nuk mund të mburremi me ta duke qenë
produkt i tjetërsimit dhe i mungesës së vetëdijes kombëtare, duke mos pasur
vepra e tyre asnjë lidhje me qenien kombëtare shqiptare dhe duke mos pasur një
vlerë të madhe botërore me të cilën do të krenohej populli shqiptar.
Naimi
p.sh. shkroi vepra në turqisht e persisht në një periudhë të jetës së tij kur
ende i mungonte vetëdija e lartë kombëtare.
Edhe
Samiu, po ashtu, shkroi vepra në turqisht e arabisht. Disa të dhëna nga bota
shqiptare të Samiut, në veprën e tij turqisht, megjithë rëndësinë e tyre, nuk
kanë vlerën e veprave në gjuhët e mëdha botërore. Samiu, gjithashtu, më shumë
se si një kulturë të veçantë, kulturën shqiptare kishte prirjen ta shihte si
një kulturë në simbiozë me kulturën turke. Prandaj, edhe mund të përfundohet se
me veprat e Naimit e të Samiut, të shkruara në gjuhët orientale, nuk mund të
mburret as kultura shqiptare, as kultura botërore.
Në anën
tjetër, Naimi, pas zgjimit të vetëdijes kombëtare, shkroi shqip veprat më të
rëndësishme njerëzore e kombëtare dhe nuk iu kthye më turqishtes, as
persishtes. Shkrimi i mëvonshëm i tij në ndonjë gjuhë të huaj, si p.sh. në
greqisht, bëhet thjesht për shkaqe kombëtare dhe personale.
Samiu, i
cili, pothuajse gjer në fund të jetës së tij shkroi vepra në turqisht dhe me
vlerë për kulturën turke, nga fundi i jetës e i krijimtarisë së tij, ai krijoi
shqip një nga veprat më të rëndësishme të ideologjisë kombëtare shqiptare
(“Shqipëria…”).
As Naimi,
as Samiu, si dhe asnjë krijues tjetër i madh shqiptar, nuk shkruan vepra në
shërbim të pushtuesit turk e robërisë turke. Përkundrazi, veprat më të mëdha të
tyre, me të cilat mund të krenohet arsyeja njerëzore, janë veprat e mëdha
kombëtare shqiptare, në të cilat shprehet urrejtja kundër pushtuesit dhe
robërisë turke. Në këtë rast vlen të mos harrojmë as porosinë e tyre, sipas së
cilës, shqiptarët ideal ta kenë botën e perëndimit e jo botën turke
Lavdërimi
i krijuesit që nuk ka krijuar në një gjuhë të madhe botërore, që nuk ka
trajtuar çështje me rëndësi kombëtare ose nuk ka arritur të krijojë vlera të
nivelit botëror është një absurd dhe marrëzi.
Lavdërimi i shërbëtorëve të pushtuesve dhe përpjekja për t’i bërë model të sjelljes, veprimit dhe idealit të sotëm shqiptar e njerëzor, është veprimi më i keq kundërnjerëzor dhe kundërshqiptar që mund të bëhet. Por, kur ky veprim thellësisht antinjerëzor dhe antishqiptar, bëhen në emër dhe me forcën e institucioneve, siç është rasti me qeveritarët e Kosovës, që synojnë të imponojnë kurrikulat turke për arsimin shqip të Kosovës dhe kur thuhet se Kosova ka strategji të përbashkët me Turqinë e sotme, ndonëse shqiptarët nuk kanë synime pushtuese, siç e ka një strategji të tillë diplomacia e sotme turke, s’ka gjë më tragjike për njerëzimin dhe kombin shqiptar.