Xhemail Peci: Udhëtim nëpër dhomat e Alfred Nobelit

UDHËTIM…

NËPËR

DHOMAT E HESHTURA TË ALFRED NOBELIT

Roman për Dashurinë, Artin dhe Frymëzimin e Pafajshëm

Nga Xhemail Peci

‘A është e lirë zemra jote?’

Alfred Nobeli konteshës austriake Berta Kinsky

‘A vjen ajo akoma në Luksemburg?’ ‘Jo, zotëri’…’Ajo nuk vjen më këtu’. ‘A jeton ajo akoma në këtë shtëpi?’ ‘Ajo ka ikur nga këndej!’ ‘Ku ka shkuar për të jetuar?’ ‘Ajo nuk ka thënë gjë’. ‘Çfarë torture, të mos e dish, adresën e shpirtit tënd?’

Viktor Hygo: Një zemër nën gur, ‘Les Miserbales’

‘Ishte e qartë se ai e dashuronte ende, më me zjarr si dikur, me një dashuri akoma më fisnike, më të fuqishme dhe më zemërgjërë. Përndryshe nuk do të kishte luajtur para gjithë atyre njerëzve himnin e magjishëm të frymëzuar nga dashuria, atë himn që e kishte kompozuar për të, atë muzikë të mrekullueshme, para së cilës ajo ishte gjunjëzuar pa dyshim’.

Stefan Cvajg: Dashuria e Erika Evaldit

‘Vendimet e mëdha merren në heshtje të madhe, mes katër mureve.’ Bill Klinton: Jeta ime

‘Musine Kokalari ëndërronte Suedinë, ambientin e bukur dhe të qetë ku jetoi dhe veproi Selma Lagerlof, por mundësia e saj për të parë vendin tonë u shkatërrua nga tragjedia e saj personale, e cila ishte edhe tragjedia e  vendlindjes së saj. Ajo motër e Gjergj Elez Alisë, siç e quan Eglantina Mandia, nuk erdhi kurrë në Vermlandë’.

Ullmar Qvick

II

Kontesha austriake, Berta Kinsky, në lulen e rinisë së saj, tridhjetë e tre vjeçare, sapo kishte zbitur nga karroca të cilin e ngisnin dy kuaj të bardhë, dhe me një fustan ngjyrë të bardhë e me dantella, me një kapelë në kokë e me një lule në mes të saj, u drejtua kah shetitorja ku do të takonte ate. Përpara saj qëndronte njeriu me një intelegjencë të veçantë, mjekër të zezë, me një soditje filozofike, me sytë e kaltët e gjithë melankoli. Në mes të tjerash, ai ia lexoi asaj Poemën Autobiografike, e cila konteshës í kishte lënë mbresa të mrekullueshme. Që të dy ishin të kredhur në mendime. Ai kredhej në kështjellën e kujtesës se si t’ia shfaqte dashurinë e tij, ndërsa ajo – një femër tepër intelegjente, tretej në mjergullën e kujtimeve të cilën përpiqej ta daraviste për t’í treguar hapur se ishte peng í një dashurie të ndaluar në Vjenë!

- A është e lirë zemra jote?

- Jo!

Përgjigja ishte si një shpërthim dinamiti dhe se ai e ndjeu veten të çarë në dysh, zemrën sikur ia kishte goditur rrufeja duke ia bërë copa-copa, pena e fatit të pafat po e torturonte një dashuri të madhe, duke dashur ta shuantte me çdo kusht një zjarr dhe pasion me të cilin ai iu rrëfye aq sinqerisht. E ajo iku si hije e ai vajti për në Stokholm, ku e priste Mbreti vetë, pasi e kishte ftuar për ta ngritur një uzinë dinamiti…

Ai e ndjeu shpirtin e tij të ishte si mes Scillës dhe Haridbës, mes zjarrit dhe çekanit, mes dy zjarreve përvëlonjëse, në ndërkohë që pasionin për të shkruar, dhuntinë për poezinë, për atin letrar, për magjinë e fjalës së shkruar, e ndiente se një shpërthim, si një shpërthim madje më madhështor se shpërthimi í dinamitit, dhe se poema për te ishte diçka më shumë se shpërthimi í arkave me dinamit!

I prekur thellë nga ndjenja e vetmisë dhe e përbuzjes me të cilin fati qe tallur aq pamëshirshëm, madje jo vetëm me te, ai merrte lapsin, atë lapsin me të cilin veç dora e tij dhe mendja e tij diti ta shkruante Testamentin, dhe í përgjërohej përunjësisht konteshës Berta Kinsky:

E Dashur!

Sikur nuk më ndjeve fare dhe sikur nuk t’u dhimbsa fare! Përgjigja juaj qe aq e prerë, e përnjëhreshme dhe po aq kategorike, gjë që sinqerisht nuk e prisja nga Mirësia Juaj! Megjithatë, edhe pse po í ndiej pa ndërprerë të goditurat e pamëshirshme të fatit, u jam tepër mirënjohës për takimin. Ndonëse isha aq í sinqertë gjatë gjithë kohës që gjakoja t’ua shfaqja dhe ta përjetësoja një dashuri të madhe mbushur me ndjenjat më finsike që zemra ime e dlirë ndiente vetëm për Ju dhe për aske tjetër në këtë jetë, një dashuri që shpirti im gatoi pa pra vetëm për Ju dhe për askë tjetër në këtë botë, përgjigja juaj qe e ftohtë dhe po aq e prerë, dhe se duke u bërë po aq indiferente ndaj paraqitjes së ndjenjave të mia më bujare, Ju dëshmuat të vërtetën e vjetër se një dashuri e madhe është një tragjedi e madhe.

Është e kuptueshme se nuk ndiehm mirë, madje nuk jam ndier aspak mirë pas një përgjigje të tillë. Ndieja vazhdimisht torturën e fatit dhe përpëlijtjet ishin të forta, të gjata gjithashtu. Një ndjenjë e tillë më bëri që edhe gjatë bisedës së shkurtër, të më lidhej gjuha, të më prehej fjala, gjë që nuk më ka ndodhur më parë. Kam dalur shpesh maje kodrave dhe duke soditur pamjet e mahnitshme, unë vazhdimisht kam kujtuar fytyrën tuaj, dhe kam thirrur në mënyrë të përsëritur emrin tuaj, të cilin e dua aq shumë, madje e dua aq shumë sa edhe vetë Juve.

Po e përsëris, dhe Ju Lutem të më falni, në qoftë se me përsëritjen e fjalëve dhe të përgjërimeve, mund ta prekë delikatesen e ndjenjave tuaja. Pra, po e përsëris: Sikur nuk t’u dhimbsa fare, sikur nuk më ndjeve fare, ndonëse nuk mund të fshehë falenderimin tim më të thellë dhe mirënjohjen time të pakufi, për Misrësinë Tuaj për t’u takuar. Unë madje pata shkuar aq larg sa nëpërmjet shkrimeve, pata guxuar dhe Ju pata lutur në dike që Ju e doni aq shumë dhe me të cilën jeni, siç ma keni thënë vetë, e pandashme. Në të vërtetë pas asaj listës së gjatë të lutjeve, e cila e vinte theksin duke Ju Lutur: ‘SA AJO DHE SI AJO’, unë pata bjerrur çdo shpresë se Ju mund ta thyenit heshtjen tuaj! Në të vërtetë, e vetmja rreze shprese e cila më kishte mbetur ishte se mos ndoshta Perëndia vetë do të dërgonte tek Ju, qoftë edhe përmes ëndrrës një pamje shiu e cila sadopak ndoshta do të mund të prekte në mos shpirtin, të paktën zemrën tuaj!

Por edhe kur keni heshtur, me besoni se nuk Ju kam fajësuar kurrë. Unë as kam zemër dhe as kam shpirt të bëjë një gjë të tillë. Duke qenë poet, vetëkuptohet se ndjeshmëria është e veçantë, edhe kur ata gëzohen – rrallë, e madje edhe kur ata mallëngjehen – gjë që ndodhë shpesh!

Ju kërkoj Falje sërish pse jam kaq í drejtpërdrejtë dhe se gjithashtu e ndiej pafundësisht pushtetin absolut që keni mbi mua, si një krijesë e përkryer fisnikërie, butësie dhe bukurie, të cilës jo vetëm unë, por madje edhe Perëndia vetë, ia thotë: Jam unë që kam mbjellur kaq shumë dashuri në zemrën e tij, ndaj edhe kjo është arsyeja që ai Ju do kaq shumë dhe Ju repsekton jo më pak.

Shpesh, shumë shpesh kam shpresuar madje fshehurazi se dikush që e do Poemën Autobiograike dhe që í do librat mund të jetë shumë më e butë, ndaj edhe profecia më doli siç e kisha menduar, sepse fundja ishit Ju ajo që e shfaqet një butësi të tillë, duke pranuar për t’u takuar.

Gjithashtu, e kam thënë dhe Ju Lutem më lejoni ta përsëris, se sikur t’Ju lëndoja Juve do të më dukej se kam lënduar edhe vetë Perëndinë, e si poet unë nuk do t’Ju lëndoja as me lule, as me pikat e shiut dhe as me fletët e engjëjve nuk do t’Ju lëndoja. Kurse, ajo që më ka shtyrë dhe më shtynë që të shkruaj kaq shumë, madje për një periudhë kaq të shkurtër kohore, flet vetvetiu se një Qenie e tillë si Ju, nuk mund të jetë e zakonshme. Një Qenie e tillë, para së gjithash, është e jashtëzakonshme. Më shumë se Tokësore, Ju jeni një Qenie Qielloe…

E në ndërkohë, Ju vendosët të mbyllni Portat e Zemrës, dhe mua poetit nuk më latë asnjë shteg, asnjë shpresë, madje qoftë edhe një fije të vetme shprese, edhe pse Ju e dinit dhe e dini se gjithë çfarë bëja unë ishte se trokitja ngadalë, aq ngadalë dhe aq qetë në Portat e Zemrës Suaj: si në vetë Portat e Parajsës.

Providencë Hyjnore! E di se jeni kaq e paepur, por edhe kaq stoike njëkohësisht, sa më besoni se  unë s’di çfarë të them tjetër veç se: Zot, sa e pafuqishme është fjala, dhe sa í pamëshirshëm fati, dhe se jo vetëm fati qenka kaq xheloz për një dashuri kaq të madhe, sa edhe të pafajshme.

Them kështu, shkruaj kështu, dhe lutem kështu, sepse pa Ju bota është një shkretëtirë dhe se jeta vetë është e pakuptimtë, dhe se e ndiej kaq thellë se nuk kam për të takuar kurrë më një krijesë kaq fisnike – madje aq fisnike se denjoj ta pohoj se është kaq e përkryer në fisnikërinë e saj; dhe se edhe kur nuk më lejohet, guxoj ta them hapur se Ju dua sa Perëndinë dhe si Perëndinë, duke pohuar me gjithë zemrën se Zoti vetë s’ka për të falur kurrë më një të dytë si Ju, dhe duke klithur thellësive të shpirtit tim, Ju fali Epitetin më të dlirë, si vetë pika e lotit: Engjëll í Zotit!

Dhe në qoftë se nuk e prekin qoftë edhe sado pak zemrën tuaj të bardhë, shpirtin tuaj fisnik, as lulet, as lutjet dhe madje as fjalët dhe as përgjërimet më të dlira dhe më të pafajshme të një poeti, atëherë sinqerisht nuk më mbetet gjë tjetër veçse t’Ju uroj nga zemra ime që ngjanë me një zog të plagosur, që Ju të bëheni femra më e lumtur në botë, por gjithashtu nuk mundem ta përballojë një asfiksi të tillë pa Ju pyetur: Vallë, a mund të ndjeni veten të lumtur përballë një pasioni që nuk kishte kurrëfarë ëndrre tjetër veç se të merrte duart e tua e t’ vinte në gjoks, e me duart e tija të mbulonte pëllëmbët e duarve tua - me trëndafilat e kuq dhe me lulevjollca, duke thirrur Amshimit për të puthur sfondet e ballit në dritën e Hënës, e me fjalët lulevirgjëra prej zemre të poeti, të shtrydhte nga zemra Juaj e ndieshme sa dhe delikate, qoftë edhe një pikë loti të vetëm, pa pasur asnjë dëshirë tjetër në jetën pa Ty – si pa sy!...

E Nderuar prej Perëndisë dhe e Lartësuar prej Letërsisë:

TË DUA ME SHPIRT!

Alfred Bernhard Nobel

VIII

Kishte kohë që pamja e Njeriut Fisnik í shfaqej gjithmonë e më shumë. Ai çuditej edhe vetë pse í shfaqej një pamje e tillë përherë e më shpesh. Sa gëzohej që e shihte ate, si në një vegim, si në një fanitje, po aq edhe prekej aq thellë, aq shumë sa edhe lëndohej aq fort në një ndjenjë të tillë. Pamja gjithënjë e më e shpeshtë e Njeriut Finsik njëjtësohej me pamjet e bukura të një natyre magjepëse, e melodia e zërit të fyellit dhe grumbujt e deleve, fushat me grurë dhe rrezet e mëngjesit, í sillnin edhe më qartë pamjet e tilla përpara syve. Ishin copëza të një pjese të fëmijërisë që po rishfaqeshin në mënyrë aq të papandehur! Dhe sa më shumë që shfaqej Njeriu Fisnik, aq më shumë e mundonte kurreshtja, ziente nga kërshëria, gjakonte të fliste, ta pyeste! Pamja iu shfaq prapë, por për dallim nga herët e tjera, këtë herë Njeriu Fisnik í kujtonte pamjen e Virgjilit e cila í shfaqej vazhdimisht Dantes, ashtu siç i shfaqej Milosaos fytyra e Plakut Balë, me të cilin shëtisnin në Parnasin lirik. Nuk përballonte më dhe morri guximin që ta përshëndeste. Më përshëndetët me emër, nga ma dini emrin? E kam gjetur në libra, madje edhe kuptimin. Paskeni një kurreshtje të tepruar! Nuk e mohoj një gjë të tillë, por kurreshtja më çon gjithmonë tek gjërat e panjohura. Keni dëshirë të dini kaq shumë gjëra të panjohura? Deri në gjakim! Atëhere, më mirë po iki…Kaq shpejt Ju lëndova? Më duhet të shkoj! Ju Lutem, të mos shkoni, të mos ikni…Përse ngulni këmbë kaq kështu? Sepse mezi kam pritur që t’Ju takoja prapë, sepse gjithmonë dëshiroja t’Ju pyesja diçka…Nuk na lejohet të rrimë shumë, më duhet të shkoj! Ju mund të shkoni por do më leni me zemër të thyer…Përse s’e kupton se nuk mund të rri shumë? E kuptoj, por dua që Ju të rrini shumë, sepse sa më shumë që rri me njerëzit, ata më flasin aq shumë dhe me aq admirim për Ju. I keni pyetur për mua që ju flasin? Më besoni se nuk í kam pyetur, biseda rridhte vetvetiu dhe unë mezi prisja të dëgjoja gjithë sy e vesh! Atëherë meqë keni dëgjuar nga ta, përse donin të dini më shumë? Ka kohë që më është bërë si një pikë në zemër të di diçka të veçantë! Më mirë po shkoj sesa të dëgjojë kurreshtjen tuaj të pafund…Ju Lutem, Pafajësisht Ju Përgjërohem, Pafundësisht, mos shkoni, rrini qoftë edhe vetëm pak! Nuk kam kohë të rri më shumë…E di se nuk keni kohë! Nga e di? E di sepse si fëmijë ime gjyshe më thoshte vazhdimisht se shpirtrat e mirë na vizitojnë kur ne jemi fjetur, ata hyjnë ngadalë në dhomat tona, na vështrojnë dhe ikin prapë, dhe se ata vijnë por vetëm me një kusht që të mos zbulojnë ardhjen e tyre, pra ata vijnë në mënyrë të heshtur, ndryshe po e shpalosën fshehtësinë e vizitave të tyre, atyre nuk u lejohet më të vijnë, a nuk është e vërtetë? Nuk më lejohet të japë përgjigjen as mua. Atëherë, më lejoni t’Ju pyes! Do më pyesni si unë që pyesja babain kur isha í vogël, ashtu siç pyeste edhe Da Vinçi babain e tij: Pse bie shi, pse bari është í glebër, pse nxenë dielli…? Jo, unë dua t’Ju pyes vetëm për diçka…Ika unë, më duhet të shkoj…Nëse vërtetë do ikni, unë do vë dy duart në gjoks dhe do t’i lutem qiellit që të mos shkoni, të mos ikni, do të psherrëtijë nga thellësitë e qenies sime, me sa forcën që kam: Mos o Zot, O Perëndi, mos e le të shkojë, Të Lutem: MOS, MOS, O ZOT I MADH, O PERËNDI, MOS…Tani fol, se jo gjithmonë dëgjohen lutjet, madje sado të dhimbshme të jenë ato…Atëhere: Mua gjithmonë më shfaqen pamjet e fushave me grurë si në pikturat e Van Gogut, melodia e fyellit dhe shkëlqimi í rrezeve të mëngjesit, tok me tufët e deleve!...Pastaj? Pastaj çdo gjë vazhdon si një ankth í pafund, si një delir, sa nuk marr kurrë përgjigje, ashtu siç nuk marrë kurrë përgjigje pse më thërrasin të shkoj prapë ushtar, kur veç e kam kryer, pavarësisht se ua dëshmoj letrën; prapë thonë do të shkosh, ka ndërruar ligji, ka ndërruar pushteti, ka ndërruar qeveria…Përton të shkosh? Jo se përtoj, po atje pinin gjak aq shumë, madje merrnin aq shumë sa mënyra më e mirë që ta torturonin dike, ajo ishte…deri në ato përmasa sa njerëzit lusnin Zotin t’ua merrte shpirtin, por as kjo nuk ndodhte! Nuk ke dëgjuar kur í thonë: Botë e Rrejshme? E sidoqoftë, në këtë botë të rrejshme, a mund ta di të vërtetën pse Ju e donit aq shumë pamjen e fushave me grurë, të arave të pafund, melodinë e fyellit, shkëlqimin e diellit, pse Ju kishit aq pasion dhe aq prirje njëkohësisht, përse na magjepsnin të gjithëve ato pamje të papërsëritshme më, e që shfaqen si të tilla vetëm në kujtesën tonë? Ti më thirre me emër, e unë nuk ta mësova emrin ende?  Si të doni, por është një histori e dhimbshme! Sidoqftë, do të doja ta di, do ma thuani historinë e dhimbshme? Ishte një ditë e bukur qershori kur Ushtria e Mbretit Blu rrethoi Kullën, e lufta zgjati nga mëngjesi deri vonë në muzg, gjashtë burra vrau për një ditë, dhe dy fëmijë që kishin mbetur, njëri 12 vjeç dhe tjetri 9, iknin nën breshërinë e plumbave, e Ushtria e Mbretit Blu zbrazte sa munde plumbat në drejtim të tyre, pasi që ata nën dritën e muzgut kishin çarë rrethimin: ishte gjyshi me të vëllain, plumbat ua bënë shoshë rrobat dhe plisat, ata u fishkëllonin mbi kokat e njoma, por Ora u kishte mbajtur dorën mbi kokë! Pse Ora? Thonë se Nënëmadhja, pasi pa gjashtë kurmet e përgjakura në oborrin e shtëpisë, hoqi shaminë e bardhë nga koka, e ngriti me sa fuqinë që kishte në atë pellg gjaku, dhe iu lut qiellit: O Zot, mos ma shuaj votrën, o Perëndi mos ma mbyllë shtëpinë…dhe e ngriste shaminë e bardhë aq lart sikur donte të prekte qiellin me te, e më tej e lidhi prapë, dhe madje e shtrëngoi aq fort sa í dridheshin të dyja duart duke e shtrënguar shaminë. Më tej Ushtria e Mbretit Blu ngarkoi kufomat në qerre dhe i nisi për në qytet. Nënëmdhja u shkonte nga prapa. Kufomat piknin gjak e Ushtria e Mbretit Blu lutej që Nënëmadhja të qante, donte t’ia shihte lotët, po Ajo nuk nxorri asnjë pikë loti… Pastaj? Pastaj rrodhën vite e rrodhën mote…Ushtria e Mbretit Blu erdhi prapë, e morri gjyshin nga shtëpia e çoi pesëqind metra më tej dhe me dy rafale automatikësh e pushkatuan! Përse?! Sepse Ai ishte Luftëtari í Dritës, e donte Dritën dhe luftonte për te. Thonë se njëherë erdhi një njeri í veshur me të zeza, Njeri í Errësirës, ai í kishte hyrë fshatit që nga fillimi e çdo natë shkonte te çdo shtëpi, kërkonte t’í therrnin dashin, t’í piqnin pite dhe t’ia jepnin të paktën nga një lirë floriri. Atij í erdhi radha të bënte të njëjtën gjë edhe tek shtëpia e gjyshit. Kali í tij u ndal në hyrje të rrugës që shpiente kah shtëpia. Edhe kali ishte í zi, ai ishte i veshur me të zeza, dhe hipur mbi kalë u kallte tmerrin fshatrëve duke u kujtuar legjendën e bajlozit të zi. Edhe shpirtin e ksihte të zi, skëterrë e vërtetë., si të gjithë bajlozat. Ai ishte majë kalit dhe pushkën e mbante në dorë e gishtin në këmbën e pushkës. Gjyshi kishte dalur përballë tij, dhe ishte në tokën e tij, e pushkën e kishte të varur në krah. Të dy qëndronin ballë për ballë. Asnjëri nuk fliste. Drita sërish ndeshej me Errësirën. Njeriu i veshur me të zeza í dha frenit të kalit që të merrte udhën kah shtëpia. Si një rrufe, pushka zbriti nga krahu dhe ata u gjendën jo më ballë për ballë, por grykë për grykë e sy më sy. Njeriu i veshur me të zeza ndali kalin. Kishte vetëm një zgjidhje: ose të vdisnin të dy, ose asnjëri. Njeriu í veshur me të zeza e theu rrugën, u kthye mbrapsht dhe nuk erdhi më kurrë në fshat…Prandaj e do ti dritën, të bardhën? E bardha më këputë shpirtin, m’í prenë gjunjët, më mposhtë, më gjunjëzon, më thyen, më përkulë, më mund…Atëherë përse më pyet mua pse doja fushat me grurë, arat, delet, këngën magjike të fyellit? Besoj se e di pse Ju pyes, prandaj të lutem: Pafundësisht, Pafajësisht dhe Përjetësisht: ma thuaj! Atëherë: Isha i ri kur lexoja Platonin, í cili në një nga veprat e tij kishte përmendur Fyellin Magjik. 2000 vjet më pas, njëri prej kompozitorëve më të famshëm, Frederik Shopeni (‘Poeti í Pianos’) do të kompozonte njërën nga kompozimet e tij më të famshme ‘Fyelli Magjik’, një titull nga í cili ndoshta u frymëzua edhe Tomas Mani kur shkroi romanin ‘Mali Magjik’. Që nga ajo kohë unë e doja Shopenin, dhe se melodia e fyellit më kujtonte veprën e Platonit…Po fushat me grurë, po delet, po shkëlqimi i diellit herët në mëngjes? Të gjitha ngjajnë me një ëndërr dhe se bota ngjet me një kafe, e tillë është edhe jeta – e përkohshme, një kafe që duhet pirë ose që e pi me dike, dhe kaq është! Të lutem më thuaj më shumë, më fol më shumë. Po, në qoftë se më thua se çka punoni? Unë, unë gdhend fjalët! Jeni një gdhendës í fjalëve, po përse? Sepse të parët gdhendin gurin, që të fitonin bukën e gojës, ata gdhendnin gurët e mullirit për të bluar bukën, të cilët pastaj përpiqeshin t’i shisnin! Njëri prej atyre të gjashtëve që u vra nga Ushtria e Mbretit Blu, thonin se e ngriste me një dorë të vetme gurin e madh të mullirit, dhe ishte aq i fortë sa plumbat e qëllonin pa pra trupin e tij, gjaku í rridhte nga trupi, po ai nuk binte dot – ai rrinte akoma në këmbë me plagët që í kullonin gjak! Edhe tek ne ka qenë një histori e tillë…E kam lexuar me kurreshtje të veçantë… E shoh se s’të ikë asgjë pa ditur, po përse pëlqen të gdhendësh fjalët? Jo se kam bukë nga to, por ja që më pëlqen, kot! Më konkretisht? Më konkretisht, një ditë më rrëmbeu rrëfimi për Sibilën e Kumesë, e cila kur e takoi Eneun i kishte 700 vjet! I kishin mbetur për të jetuar edhe 300 të tjera! Ajo i bënte profecitë e saj nëpërmjet gjetheve të palmës dhe se e shoqëronte Eneun në botën e nëndheshme. Edhe Mikelanxheloja adhuronte Sibilat. Për te Delfika ishte Sibila më e bukur prandaj ajo shfaqet tek Kapela Sikstine, ai kishte paraqitur të pesë Sibilat të shoqëruara me shtatë profetët biblikë! E më tej, çka bëjnë ato? Një poet me emrin Pjetër Bogdani thoshte se ato janë vasha të ndershme dhe po aq të hijshme, nga vende të ndryshme dhe në kohë të ndryshme që jetonin sipas ligjeve të natyrës, e disa prej tyre madje edhe e njihnin sqarimin e fshehtësive të të mishëruarit, dhe pastaj madhnonin shpirtrat e tyre, e këngët i këndonin në gjethet e palmave…Ika unë! O të Lutem Mos! O Zot i Madh: Mos! Mos, O Perëndi! Mos e lerë të ikë, mos e lerë të shkojë, të paktën deri sa të ma thotë të fshehtën pse i donte aq shumë, pse dëshironte aq shumë fushat me grurë, ditët me diell, ditët me dritë, këngët me fyell, tufët me dele…Atëherë meqë lutesh kaq shumë, më dëgjo me kujdes, se nuk varet nga unë, se a do të shfaqem prapë apo jo, aq më tepër se a do të flasim unë dhe ti më kështu, herë përmallshëm e herë dhimbshëm: Dikur unë pëlqeja të lexoja romane, në to sikur kërkoja ëndrrat e mia, sikur kërkoja të gjeja emra për të pagëzuar dike, dhe në kërkim e sipër, në një gjakim të tillë, pata lexuar tek romani i Onore De Balzakut ‘Lëkura e Shagarinit’, diçka që nuk më hiqej kurrë nga mendja dhe nga qenia ime. Aty shkruante: ‘Në lëkurë janë të shkruara fjalët e fshehta në sanskrisht “DËSHIRO”, dhe dëshirat do të plotësohen! Për secilën dëshirë unë do të zvogëlohem, ashtu siç do të zvogëlohen edhe ditët e jetës sime!’ Pra: “DËSHIRO”, por kujdes, kujdes sepse kur toka avullon nga shpirtrat e varrezave masive, ate shpejt e braktisin dhembja dhe mëshira, njerëzit harrojnë shpejt dhe vrapojnë pas parave, kurse idealet mbeten vetëm dëshira! Sidoqoftë, mos harro kurrë: “DËSHIRO”!...

Pamja e Njeriut Fisnik tretej dalëngadalë, e sakaq sa më shumë që kujtionte fjalët e tij, fushat me grurë, tufët me dele, ditët me dritë, këngën e fyellit, shkëlqimin e diellit mëngjeseve në horizont, gjithënjë e më të qarta í bëheshin tiparet e fytyrës e cila gjithënjë e më shpesh merrte një shkëlqim prej floriri, í shfaqeshin rrobat e prera hijshëm, lëvizjet e duarve, tingullI í zërit, dhe mbi çdo gjë supet e drejta, që aq shumë ngjanin me supet e portretit mbi tavolinën e punës!…

X

Sytë e saj ishin portat e zemra ishte epiqendra. Çdo gjë fillonte tek sytë e tek bebëzat e tyre, në shkëlqimin gjithë magji të të cilëve fshihej një dritë e fshehtë qiellore, gati – gati e shenjtë dhe e papërsëritshme në shenjtërinë e tyre. Sytë e saj shpalosnin një botë aq të thellë sa dhe interesante. Ajo kishte sa sy të bukur, po aq edhe të mençur, e mbi vetullat e atyre syve Ai shihte dy si vija të zgjatura të një komete. Vetullat ngjanin me ylebrët pas shiut, ato çuditërisht merrnin formën e ylberëve tek zgjateshin në harkun e tyre të butë në një përvijim të hollë mbi ballin, e sipër ninëzave të syve, vetullat rrinin si sogjetarë amshimi mbi atë fytyrë të ëmbël, të bardhë dhe skofiare. Thellësia dhe magjia e syve të saj e dehnin dhe e magjespsin ate, pastaj hunda e hollë dhe e drejtë që në një proporcion aq të barbartë me simetrinë e fytyrës si buka nore, e buzët si fletët e trëndafilave – të zgjatura në cepat e tyre, bashkë me fijen e flokut që í varej si një degë e pikëlluar shelgu mbi vetullën e majtë, e shquanin edhe më portretin e saj, pamjen e saj e cila herë í shfaqej si një vegim hyjnor e herë si një fanatije. Ai í donte aq shumë sytë e saj, po aq sa e adhuronte edhe ate vetë gjerë në një pafundësi të pathënë. Ajo e dinte një gjë të tillë dhe rrinte ashtu duke kundruar e heshtur, e menduar me atë ballin e saj të bardhë e si me një gdhendje mermeri, me veshët e vegjël, e me pamjen aq krenare. Ajo e ndiente një gjë të tillë edhe pse ishte larg. Ajo e dinte tani se hija e saj dhe ajo flaka përvëluese që dilte thellë nga qenia e saj, zgjasnin pushtetin e tyre absolut madje deri në ato përmasa sa as shiu nuk e shuante dot një flakë të tillë. Ishte gjithënjë e më e qartë se Ajo kishte diçka të veçantë në ato përshkëndijime shpirti, diçka që ishte aq e vështirë për ta kuptuar dhe po aq e vështirë për të depërtuar në to. Fundja, ishte Ajo që zotëronte me to. Portreti i saj duke i menduar, ndoshta Ajo kredhej në mendime edhe atje ku ishte, ndoshta edhe nuk kishte kohë ta bënte një gjë të tillë, apo ndoshta edhe e lodhur nga orët e punës, edhe binte për të fjetur pa patur kohë të mendonte ose të kredhej në mendimet e saj. E ndoshta sa vente të flinte e sa dukej se gjumi po i afrohej t’i mbyllte qepallat e zeza, diçka e përnjëherëshme vërtitej në mendjen e saj të shpejtë! Ndoshta gjumi i saj përkundej në kolovajzën e ëndrrave! Ndoshta nuk flinte, apo ndoshta Hëna i bënte përshtypje me dritën e saj tek bënte yjet gati t’í rendiste me kurorën e qepallave të saj, sapo velloja e bardhë e gjumit të binte mbi ato qepalla të bukura. Ndoshta kishte netë që Ajo nuk flinte, apo edhe futej në botën e librave e të romaneve dhe prej aty në botën e mendimeve të thella, prej ku vetëm lundra e gjumit mund ta ndante. Butësia e flokëve, të cilat í mbante aq shpesh të lëshuara mbi supin e majtë, apo të lidhura mbrapa duke shfaqur aq qartë sfondet e ballit krenar, e hera – herës edhe të dredhura në fundet e tyre, si ca kike lozonjare, si ca flakë të vogla të një zjarri që djegë ngadalë por shumë, binin mbi nënkrejcën e bardhë si dëbora. Nata mbështillte vetminë me butësinë e atyre flokëve. Ishte aq e butë gjuhë e tyre, madje aq e butë sa Ai e krahasonte me butësinë e shpirtit që kishte Ajo, butësi që dukej më shumë se kudo në majat e buta të gishtërinjëve të saj, lëvizja e të cilëve në bardhësinë e atyre duarve prej mjellmash përbënte një valle të veçantë. E hera – herës butësinë e tillë Ai e krahasonte me zërin e saj, një zë magjik, aq i kthjellët, kumbues, i kulluar, i thekshëm, i qartë, që rrëmbente me gjithë atë timbrin e tij karakteristik e krejt të papërsëristhëm si Lyra e Orfeut. Ai kujtonte dritën e hënës tek binte mbi ballin e saj, sillte ndërmend bardhësinë e fytyrës së saj, përfytyronte pamjen e syve të saj të zgjuar, fijet e flokëve që i binin mbi supet dhe pyeste veten për natyrën e saj aq delikate, të ndieshme, sa dhe të prekshme. Pikëpyetje të panumërta, mendime të pafundshme, e sërish i shfaqeshin sytë e saj, i fanitej fytyra e saj si një vegim hyjnor. Ai gjakonte aq shumë të shihte në brendësinë e atyre syve, në thellësitë e tyre, në sfondet dhe në prapavijën e syve të saj. Drita e bebëzave të atyre syve i kujtonin Portat e Parajsës, yjet dhe planetet, magjinë e qiellit dhe thellësinë e detit, e përnjëherësh bota e syve dhe bota e shpirtit, i dukeshin një: një univers në vete, një konstelacion yjesh sytë, kurse në zërin, në majat e gishtërinjve, në butësinë e flokëve, ishte e veçanta e asaj butësie dhe e asaj bardhësie, e cila sa kishte bekim perëndie kishte edhe përgjërim dashurie! Sytë: Atlantida ishte prapa tyre, shekuj drite kishte në sytë e saj. Atlantida, po pse Atlantida, pyeste veten? Pse shfaqeshin gjithmonë të tillë sytë e saj? Pse vinin të tilla mendimet për ta? Sytë – bota e mëshirës së saj dhe pasqyra më besnike e shpirtit! Aq shpesh e luste që Ajo të paktën t’i linte yjet që duke zbritur nga sfondi i kaltër i qiellit e të renditur nga Hëna, të binin mbi qepallat e syve të saj, e pastaj sapo Ajo të kredhej në ëmbëlsinë e gjumit të vet, t’i linte yjete të puthnin qepallat e syve, madje t’i linte t’i puthnin ata sy aq shumë dhe aq pafundësisht, deri mëngjesin e ditës që do të zbardhte! E luste aq shumë që t’i linte pikat e shiut në xhamat e dritares ta thoshin përgjërimin e pafund. Ajo i dinte të gjitha, të gjitha lutjet dhe të gjitha lulet! Në sytë e saj Ai shihte dhe njihte jetën, botën dhe universin, e si në një rreth magjik, qarku i atyre syve e fuste në orbitën e tyre dalëngadalë, dhe pastaj bredhte asaj rruge me dritë e cila ngjante aq shumë me një trajektore. Sa shumë mëshirë kishte në sytë e saj, sa shumë butësi, sa shumë ëndrra, sa shumë yje, sa shumë dritë kishte në thellësitë e pafundshme dhe në hapësirat e atyre syve! E prapa tyre: Atlantida! Ndoshta në rrjedhën e shekujve, ate mund ta ketë kthyer prapë vetëm një shenjtëri e një drite që ngjante me sytë e saj! Atlantida – ndoshta mund të ketë qenë një shpirt i plagosur, i vrarë keq, í lënduar rëndë, dhe duke shpërthyer nga dhimbja e pathënë, nga vuajtja, nga malli, nga dënesja, nga shpresa e gjatë, nga vaji e nga ankthi, a edhe nga dashuria e plagosur, Atlandita shpërtheu siç shpërrthen dhe dinamiti! Apo ndoshta shpërthimin do kishte ngjarë me një arkë të mbushur me dinamit! O Zot, çka kishin përpirë në gjirin e tyre dallgët e detit që prej më shumë se 9000 vitesh? Mos vallë Shtyllat e Herkulit me ishujt e tyre, apo Mbretërinë e 9 Rretheve, sunduar nga 9 djemtë e Poseidonit, kishin zemëruar dike? A ishte Zemërimi í Zeusit apo vala e tërmetit me dallgët e kreshpëruara të detit? Tempullin e Posejdonit s’e mbrojti as metali i çmuar prej Oreilakosi! Cila qe profeicia e Priftit të Tempullit? Atlantis, një pallat i stolisur me ar dhe me argjend, rrehuar me tokë dhe me deti, si ishulli i vogël Yonaguni në Okinawa. Në gjithë atë pamje të ngjashme me gëzofin e ermelinit e me një pëlhurë magjike, shfaqej fytyra e murgut të Jerusalemit, Johanesi në rrugëtimin e tij të çuditshëm shëronte njerëzit dhe spjegonte fatin përmes yjeve, i parathoshte gjërat: Djalli rri midis Diellit dhe hijes, e zemra e zezë rri larg nga Zoti. Unë shoh dhe di, e di dijen e së fshehtës! E sytë e mi zbulojnë qiellin se çfarë do të jetë, e kohën unë e mas me një hap të vetëm. Një dorë më çon nëpër vendet të cilat ju as nuk i dini dhe as nuk i njihni! Unë eci në Shtegun e Fshehtësisë dhe në dorë mbaj Dorëshkrimin e Fshehtë…Do të shkojnë një mijë vjet dhe ai qytet nuk do të jetë më i kalorësve të tij. Rëra do t’i varrosë kështjellat, armët dhe eshtrat tanë. Ajo do të mbysë zërat dhe lutjet tona. Do të jetë një turmë e madhe e cila do të përhapet gjithkah, ndërsa besimi í tyre do të shpërndahet si goditje nga njëra anë e tokës në tjetrën …

Arkeologu Houard Karter guxoi dhe sfidoi mallkimin misterioz! Tek sa po hynte në kthinat e varrit të djaloshit mbret Tutankamonit, ai briti me një gëzim të papërmbajtur: ‘Po shoh gjëra të mrekullueshme, tejet të mrekullueshme!’. As kolegu i tij, lordi Karnavon nuk u besonte syve të vet tek shihte me një gëzim verbues thesare ari, gur të çmuar, stoli të pafundshme. Të dy kishin sfiduar hieroglifet e vjetra prej tridhjetë shekujsh, në të cilat shkruhej: ‘Vdekja do t’í gjejë të gjithë ata që prishin gjumin e faraonëve!’ Lordi kishte përbuzur këshillën e një prifti të moçëm egjiptian! Edhe mistiku i famshëm Konti Hamon, i kishte thënë: ‘Lord Karnavon, mos hyn në varr. Mos iu bind dëshirës. Nëse e përbuzë këshillën time do të sëmuresh, nuk do gjeshë kurrë ilaç e as shërim. Vdekja do të gjejë në Egjipt, ta dish mirë’…Mallkimi i faraonit doli nga kthinat e mistershme. Mushkonja ia piu gjakun lord Karnavonit, e të dymbëdhjetë anëtarët e ekspeditës që kishin guxuar ta hapnin varrin – kishin vdekur, dhe pas pak kohësh kishin vdekur të gjithë anëtarët e saj. Vëllau i lordit Karnavon, u vetëvra! E pastaj edhe njëzet e një anëtarët e tjerë të ekspeditës angleze vdiqën! Fillimisht, qentë ulurinin në oborret e shtëpive të tyre sa çmendnin njerëzit me britmat e mëdha… Luis Bulgarini kredhej në mendimet e thella: ‘Radioaktiviteti i atomit është përdorur nga egjiptasit e lashtë për të mbrojtur Vendet e Shenjta. Me gurët radioaktivë mund të jenë shtruar varret e tyre, e muret mund të jenë lyer me uranium!’ Profecia e priftërinjve të varreve nuk u morr parasysh!?

Në Gjakimin drejt Amshimit, mbretërit mendonin se kur do të vinte çasti për ta lëshuar tokën, ata do të udhëtonin me Zotin e Diellit Ra, me një anijen e tij të lashtë prej miliona vitesh – ditën nëpër diell, e natën nëpër errësirë – ata do të udhëtonin me te nëntokës gjithë rreziqe! Për Piramidën e Keopsit, ylli me emrin Alfa Drakonis – më i afërmi me polin verior, ishte epiqendra e orientimit sipas të cilit në mënyrën më precize piramida do të shtrihej proporcionalisht dhe po aq në mënyrë të saktë nga veriu në jug dhe nga lindja në perëndim. Qetësinë e të vdekur duket se nuk kish guxuar ta prishte kush, derisa Abdulla al Manun, nga kurreshtja e tepruar kishte hyrë me ekspeditën e tij dhe kishte gjetur kthinën e çuditshme të mbretit, po çudia më e madhe për te kishte qenë sarkofagu i zbrazët! ...

Atlantida shfaqej dhe rishfaqej si një legjendë. Sokrati i kishte thënë Platonit se udhëheqësit e vendit e mësuan popullin të korruptohej ndaj edhe e shkatërruan. Priftërinjtë egjiptianë flitnin se ate e shkatërroi erupcioni i vullkanit. Platoni pandehte se aty kishte pasur një fushë nga më të bukurat, se tempujt ishin madhështorë: tempulli i ndërtuar për shenjtërinë e Posejdonit dhe Kleitos. Të tjerët thoshin se Atlantida shtrihej nga Saragoza e deri tek ishulli Skilli, nga oqeani Paqësor deri te ai Atlantik, se një urë e madhe kishte lidhur Britaninë e Madhe me Amerikën. Peshkatari Sem kishte guxuar dhe e kishte lutur arkeologun Dr. Manson Valentin të shikonte gurët katërkëndësh, që aq çuditshëm dilnin dhjetë metra mbi ujë, në veri të vendit të quajtur: Pika e Parajsës! Por askush nuk e spjegonte dot origjinën, askush nuk i përgjigjej pyetjes: Reja e pluhurit apo mortaja e përshkruar në Testamentin e Vjetër, çka e zhduku Atlantidën?! Kush e solli Doruntinën?!..

Brendësia e syve të saj si vetë brendësia e shpirtit. Drita e syve të saj më e bukur se drita e Diellit. Portreti í saj rrinte duke vështruar e engjëjt e veshur me petka të mëndafshta, nuk i ndaheshin në vetminë e tij. Portreti i saj mbi tavolinë barte dy diej mbi supe e Zoti ia zbriste një engjëll në zemër – portretit të saj. Frymëzimi është engjull që rri në anën e djathtë të zemrës, e në parajsë nuk ka asnjë vend që është katër gisht e ku nuk ka engjëj, kishte thënë Profeti. Mos e ndjek yllin me shikime deri sa të këputet se të dobësohet drita e syrit! E sa më shumë që e kundronte Portretin e saj, aq më shumë i kujtoheshin fjalët e Kiplingut: ‘Shërbëtorët besnik janë gjashtë! Ata quhen: Çka dhe Pse, Kur, Si, Kush dhe Ku?’  Pastaj në rrugëtimin e gjatë shpaloseshin një nga një: Profecia e Priftit të Tempullit, fytyra e murgut të Jerusalemit në rrugëtimin e tij të çuditshëm nëpër Shtegun e Fshehtësisë e me Dorëshkrimin e Fshehtë në Dorë, peshkatari Sem dhe arkeologu me emrin Dr. Mnason Valentin me gurët e çuditshëm katërkëndësh mbi ujë, e sërish si në një retrsopektivë të çuditshme rrugëtimi i faraonëve me anijen e lashtë prej miliona vitesh, fusha e bukur dhe pjellore me tempujt madhështorë, një hapësirë e pafund që shtrihej prej oqeanit Paqësor e deri tek ai Atlantik…

E përmbi çdo gjë shfaqej dora e saj e djathtë, e cila dukej si dora e Mona Lizës dalë nga portreti i famshëm në Muzeun e Luvrit, në udhëtimin me të nëpër dhomat e heshtura të Alfred Nobelit!

Shekuj Drite në Sytë e saj. Sytë e saj si Ylli Alfa – Epiqendra e Orientimit në Botën e Shpirtit, në Universin e Pafund!

Një Pikë e Parajsës: SYTË E SAJ – SHENJTËRI DRITE.

AMSHIMI VETË – SYTË E SAJ, NJË BEKIM I SHENJTË PERËNDIE!

E Portreti shikonte i heshtur përmbi tavolinë! Portreti sikur thoshte: Të Lutem pse s’më le të flejë?! Ndërsa Ai kujtonte Mileanxhelon i cili aq bukur e kishte punuar një nga kryeveprat e tij, sa i dëshpëruar pse kryevepra nga mermeri nuk fliste, e kishte thyer duke i thënë: Fol, pse heshtë?!

 

Portreti i saj rrinte i heshtur në vështrimin e tij! Sakaq, shfaqej Fytyra me shkëlqim floriri e Njeriut Fisnik, í cili si në një vegim hyjnor po i kujtonte prapë fjalët e sanskrishtes: ‘DËSHIRO!’ I prekur thellë nga një sfond i tillë, Ai tek shikonte Dritën e Shenjtë në Bebëzat e Syve të saj, i bëhej sikur gjente prapë në thellësitë e horizonteve të atyre Syve: Atlantidën!

XI

Diçka tepër kurreshtare í shtynte njerëzit e shumtë të shkonin tek ai dhe ta lutnin aq shumë, të ngulnin këmbë që ai të lëshonte pe por Njeriu Fisnik nuk tundej nga qëndrimi i tij. Ata rendin ta takonin me aq shumë shpresa dhe dilnin të zhgënjyer nga ato që prisnin - duke pandehur se ai do të dorëzohej në qëndrimin e tij. Herë venin nga një e herë nga dy, e hera – herës edhe më shumë syresh. Ata i shkonin në shtëpi apo edhe e prisnin sa e mbaronte punën dhe e takonin. Lutjet e tyre nuk kishin fund, bile ato ishin bërë aq të shpeshta sa ai edhe nuk ua vinte veshin shumë. Si një lajm që merr dhenë, njerëzit flisinin gjithënjë e më shumë për diçka të veçantë që i bënte ata sa ziliqarë, po aq edhe lakmitarë. Kishte kohë që Njeriu Fisnik e mbante si diçka tepër të çmuar, tepër me vlerë dhe të pazëvendësueshëm një kanarinë, e cila veç emrit të tij, përshëndetjes që ia bënte dhe fare pak fjalëve të zgjedhura, kishte një domethënie aq të veçantë për te. Fillimisht, ai nuk e kishte mbajtur në kafaz, sepse nga mirësia e tij njerëzore që kishte, thoshte se ishte një ndër mëkatet më të mëdha për të mbajtur zogjtë në kafaz. Ai së pari e kishte mbajtur kanarinën në dhomën e tij, e pastaj kur ajo ishte joshur dhe mësuar me të dhe veçmas me zërin e tij, edhe po ta lëshonte nuk ikte dot. Çuditërisht ai zog i vockël, i kishte mësuar të gjitha: kohën kur ai ikte në punë, kur kthehej nga puna, kohën kur ai e ushqente dhe kur i jipte për të pirë ujë. Aq shpesh, tek kredhej mendimesh pasi vinte i lodhur nga puna, ai e shikonte zogun e vockël dhe duke vështruar gushën e kanarinës kujtonte fjalët e Plinit Plak: sa fuqi ka në gushën e një zogu, sa melodi zërash!  Pastaj kujtonte mekanizmin e çuditshëm e mbase të përsosur të bletëve, të fluturave! I kujtonte arat e pafundme me grurë, fushat e bukura me shkëlqimin e diellit mbi kalllinjtë e grurit, melodinë e fyellit, barinjtë me kopetë e deleve, idilën e jetës së fshatit…E megjithatë njerëzit nuk pushonin së pyeturi prapë! Si në një ritual të çuditshëm, ata shkonin dhe e takonin, dhe sërish e njëjtë temë: Do na shesësh apo jo, do ta blejmë a s’do ta blejmë, do na japësh apo s’do të na japësh?! Ai qëndronte gjakftohtë dhe përgjigjet ua kthente me të njëjtën masë: jo! Sa më shumë që ai ishte i vendosur në qëndrimin e vet, aq më shumë shtohej kurreshtja dhe çmimi që ofronin ata që e lakmonin zogun e vogël. Ore, do e shesësh apo pastaj ne nuk të lusim më, ne nuk vimë më dhe pastaj do të pendohesh? Dakord, ua thoshte ai, ju me të juven e unë me timen. Ata ngul këmbë e ai mos lësho pe! Ore na çmende fare, do na shesësh atë zog të vogël, se edhe me floriri ta paguajmë – i thoshin prapë, e ai ua kthente me një qetësi të habitshme: Ç’më duhen florinjtë?! Duke zier nga mëria, ata nuk dinin se çka t’í thoshin më, prandaj nga floriri kishin vendosur ta provokonin me diçka tjetër: Flitet se Perandoria po i nxjerrë njerëzit nga puna, po i flakë në rrugë, mund të të vijë radha edhe ty e pastaj ngelesh asku, fëmijët kush do i mbajë…Fol sa të duash, dhe ne të paguajmë! Si ta ketë shkruar Zoti, po kanarinën as ua dhë e as e shes dot! Njerëzit ktheheshin sërish të dëshpëruar, por përmbi çdo gjë ata i mundonte një kurreshtje e habitshme, se si kishte mundësi që ata í ofronin aq shumë dhe ai as që e kishte ndërmend të bënte pazar me ta. Më mirë ta shesim, se s’i dihet punës, i kishte thënë një ditë gruaja e tij, një zonjë e fisme dhe po aq bujare, e ai e kishte shikuar me habi, sikur t’i thoshte: Përse përpiqesh kot të ma mbushësh mendjen? Sa më shumë që i luteshin ta shiste kanarinën, sa më shumë që e rrisnin çmimin për te, sa më shumë që vinin njerëz, ai e donte ate edhe më shumë: ishte mishëruar me të e me zërin e saj. Një ditë, kur njerëzit dëgjuan se ai nuk dilte më dhe se rrinte brenda me pamjen e një njeriu me flokët e bardha e me peshën e viteve mbi supe, ata pandehnin se ai do të lëshonte pe. Në fytyrat e tyre dhe në shikimet e tyre një dritë e vakët shprese ishte ngjallur sërish, këtë herë do t’ia dalim se s’bën! Ishin mashtruar prapë. Ai bile nuk kishte folur fare dhe sikur donte t’u thoshte se përfundimisht ishin të kota përpjekjet e tyre, ata mund të ofronin sa të donin që ta merrrnin zogun dhe ta shuanin kurreshtjen e tyre, por ai nuk e këmbente ate as me flori dhe as me të holla. Mjaftohej duke e pasur një zog të tillë dhe ai rronte me modestinë e tij, ata le të thoshin çka të donin! Kaluan kohë dhe vite, e njerëzit e shumtë as e blenë dot dhe as e mësuan kurrë sekretin pse ai Njeri Fisnik nuk e shiste kanarinën, pse e donte aq shumë, pse ishte lidhur aq shumë me zërin e saj, pse mezi priste t’ia dëgjonte ritmin e fjalëve të përsëritura, zërin e saj të mrekullueshëm, në të cilën kanarina kishte sa dhimbje po aq mall, sa magji po aq dashuri! Bota e tij dhe bota e një zëri të tillë kishin shumëçka të përbashkët, por kulmi i të gjithave ishte kur zogu i vogël i vinte mbi sup dhe shqiptonte aq bukur fjalën që ai e kishte mësuar nga një kuptim í sanskrishtes së vjetër: “DËSHIRO”. “DËSHIRO”, i thoshte ai zog magjik, dhe ai dëshironte në thellësitë e zemrës së tij, ndonëse në një natyrë të heshtur që kishte, ai nuk parapëlqente kurrë që dëshirat t’ua thoshte të tjerëve. Madje ai rrinte ashtu në vetminë dhe në qetësinë e tij, duke soditur pafundësisht magjinë e zërit të zogut. Ai nuk ua thoshte kurrë se si ndihej kur ata ofronin çdo gjë, vetëm e vetëm që ta merrnin kanarinën nga dora e tij. Një mendim i tillë e bënte ate të ndihej sikur do të ndahej përgjithmonë nga një botë aq e ndieshme, e pazëvendësueshme me asgjë, një botë aq e dashur që ngjante gati-gati me një simfoni hyjnore. Ai e parandiente ate që e mendonte shpesh, ate për të cilën shpresonte aq shumë, prandaj dhe sekretin e tij që ai e mbante aq të shtrenjtë për veten e tij, kodin e një sekreti të tillë ai nuk ua tha kurrë, pavarësisht se ata mund ta pandehnin zogun e vogël për zog floriri, por ai nuk lëshonte që nuk lëshonte pe. “DËSHIRO”, përsëriste zogu i vogël mbi supin e tij të djathtë, dhe ai dëshironte që të folurit bukur të ishte si zëri i atij zogu.

Në të vërtetë të gjithë ata kishin pasur mundësinë ta blenin nga një zog të tillë, gjë që edhe e kishin bërë, por çuditërisht atyre nuk u rrinte asnjë syresh mbi sup, dhe se ata duhej t’i mbanin zogjtë të mbyllur në kafaz, përndryshe nuk do t’i shihnin më kurrë. Ata edhe do të mund t’ua kishin mësuar zogjve të blerë edhe fjalën magjike “DËSHIO”, e cila kishte kohë që ishte bërë një enigmë, një mister për ta, por ata sa zienin po aq edhe vuanin nga kurreshtja që të dinin sekretin e një fjale të tillë, gjë që nuk do t’ia merrnin kurrë atij!

E ai e kishte dashur gjithmonë zërin e dlirë, të qartë, të kthjellët, leximin e bukur, recitimin e vjershave, tingëllimat e fjalëve, shqiptimin e tyre, renditjen e fjalive, muzikën e zërit, ndaj të gjitha këto mblidheshin së bashku sa herë që kanarina përsëriste fjalën e lashtë të sanskrishtes: “DËSHIRO” , dhe dëshirat do të plotësohen! Ai e kishte parandier si në një telepati të çuditshme se dikush mund të frymëzohej aq thellë nga zëri i bukur i kanarinës, që të flsite aq bukur dhe aq dhimbshëm njëkohësisht – si ai zog magjik, prandaj ai nuk kishte pranuar kurrë ta shiste ate. Në të vërtetë një zog í vogël mund të shitej fare lirë, ani pse atij i ofronin shumëfishin e vlerës reale, por vlera të cilën ata nuk do të mund ta paguanin kurrë madje qoftë edhe me flori, ishte pikërisht sekreti i këmbëngulësisë së tij: ta shiste kanarinën atij i dukej sikur do ta shiste Frymëzimin që kanarina do të barte tek dikush, dhe se një gjë të tillë ai nuk e bënte kurrrën e kurrës. Ai e dinte se zogjtë nuk e kanë kurrën jetëgjatësinë e njerëzve, ashtu siç nuk e kanë as njerëzit magjinë e zërave të tyre, e madje as mrekullinë e fluturimit. Perëndia as nuk na i ka dhënë të gjitha, por as nuk na i ka marrë të gjitha, thoshte shpesh tek kuvendonte me njerëzit. Ai e dinte se kanarina një ditë nuk do të ishte, por tej pamjeve të arave me grurë e shkëlqimit flakërues të diellit (si tek kryeveprat e Van Gogut ‘Fusha grurore’ dhe ‘Luledielli’); ai e dinte se dëshira do të rriste shtat dhe se fjala e shenjtë sanskrishte “DËSHIRO”, të cilën e kishte hasur tek ‘Lëkura e Shagarinit’ – romani í Onore de Balzakut, do t’ia plotësonte dëshirën. Parandjenja e tij si një profeci e një oshënari me flokë të bardha e me një natyrë gazmore, kishte dalur e vërtetë. ‘Kanarina’ ligjëronte edhe më bukur se zogu i vogël. Ate e dëgjonin me habi dhe po aq admirim me mijëra njerëz, tek të cilët Ajo ngjallte sa kurreshtje po aq edhe pasion, sa dashuri po aq edhe admirim për të bukurën dhe të madhërishmen; e çuditërisht jo vetëm zëri í saj magjik ngjante me kanarinën, por tingëllima e atij zëri dhe kthjelltësia e tij, ngjante aq shumë me burimet e Kroit të Kastiljes e me gurrat e lumit Jordan, ashtu siç ngjanin aq shumë supet e saj të drejta me supet e tij!

“DËSHIRO”! Sekreti i një fjale të tillë dhe e një dëshire të tillë, të cilët të tjerët u rropatën kot ta mësonin, t’ia merrnin herë me lajka e herë me lajle, t’ia blenin a t’ia zbulonin enigmën e një kodi të tillë, nuk ishte asgjë tjetër veç se një Frymëzim, dhe se Frymëzimi í Pafajshëm ishte si një Dashuri e Pafajshme!

E në të dyja, ishte një Qiell í Kaltër me Ushtrinë e Pafund të Engjëjve të Bardhë, fletët e të cilëve shtrinin pushtetin e tyre të pambarim sa dhe të padukshëm…

XII

Të Lutem nga Thellësitë e Zemrës!

Në zemrën time, Zot, është ndezur kaq shumë dhe kaq pafajshëm, dashuria për një krijesë që Ti e njeh dhe do po aq shumë!

Kështu nisë një nga himnet më të bukura të dashurisë, shkruar nga Shën Valentini, shenjtori antik i cili shihte tek dashuria e pafajshme shihte një Ekstazë Engjëllore, një si dehje mistike apo edhe labirinthet e një burgu ku shpirtat i rrahë pa mëshirë stuhia, fatin e së cilës askush nuk e di veç Perëndisë, edhe pse rendim pa pra drejt tij duke qëndruar përherë mes ankthit dhe shpresë.

 

E hebreu shëtitës, për hir të dashurisë së Shalumitës, e pranoi me aq devotshmëri dënimin me përjetësi. Zana e dënoi dike pse foli për dashurinë që kishte bërë me të, dhe e dënoi madje me memecllëkun e përjetshëm, pra me heshtje! Në heshtje flet edhe Portreti yt, në ndërkohë që dy vetulla ngjajnë me dy hëna në sfondet e ballit si një skalitje prej mermeri, e ku sytë me magjinë e tyre që bartin thellësive të tyre, ngjajnë aq shumë me dy margaritarë të tjepashëm në të cilët shpalosen si në pasyrat më besnike pamjet e një shpirti sa të bardhë po aq edhe të mrekullueshëm; sytë si dy orbita prej ku njoh më mirë, sa vuajtjet për dashurinë po aq edhe mëshirën, për të cilën Ju lutem më lejoni ta them kaq sinqerisht dhe po kaq përvujtnisht: e lus Perëndinë! E para shndërrohet në një vullkan tek shikon pejëzat e holla të gjakut që lëvrijnë nëpër kapilarët e hollë, dhe e dyta nën vrushkujt e tillë nuk është asgjë tjetër përveç se si përherë: Mëshira Hyjnore! E sytë një botë e pafundshme, një Univers i Ri që në sferat e imagjinatës e ngjallë muzikën e ideve! Herë si poema filozofike e herë si letrat e para kredenciale të dashurisë, vështrimet e syve përpijnë deri në përmasat sa habitem me butësinë dhe ëmbëlsinë që shfaqen thellësive të tyre. Më beso se sytë e tu, të cilët më zgjojnë aq shpesh dhe nga të cilët rri zgjuar deri vonë, shumë vonë, më ngjajnë me një Premtim Parajse, me një Kopsht Planetesh! Vështroj qepallat e syve të rrijnë si sogjetarë amshimi, qepallat si shiu í yjeve, e dritat e syve si burimet e para të vogla të Dritës së Shenjtë që u shfaqen Qiellit, burimet e pagëzuara me emrin e Perseidit, që e lë prapa edhe orbitën e Diellit…

E buzëqeshja jote që del nga Portreti, ngjanë aq shumë me buzëqeshjen e Mona Lizës, buzëqeshja si medaloni që ke në gjoksin tënd. Sërish sytë, prapë sytë: Deti i Qetësisë që Qiejt i bëri pjesë të Botës së Universit, si Galaksia e Kuasarit – milione vite Drite. E tillë shfaqesh përherë, si një Qiell Drite, pushteti më epror ku Dante i Madh vuri krye-vargun: Ajo Dritë, Ai Shpirt! Dhe pastaj, pastaj shkroi: Përpara saj Qielli shkonte, duke fshehur yjet! Dritë e Qiejve, Trëndafil i Shenjtë…

Pastaj Emri Yt: Vetëtimë e Bardhë në Qiellin e Dritës, Dëshira e vetë Perëndisë. Emri një adhurim i shenjtë trëndafilash që thithë i ka të gjitha shenjat më të shenjta të Dritës së Shenjtë, e cila si një vello e bardhë nusërie mbështjellë ate që shkruan pena e mëndafshtë e Dashurisë së Pafajshme, e ku heshtja dhe sfida nuk janë asgjë tjetër veçse pena e flakës që djegë dhe përvëlon dalëngadalë, madje aq shumë dhe aq gjatë, sa veç Mëshirës Hyjnore, më beso se nuk di kë të tjetër të pyes: Pse përvëlon kaq shumë zjarr i zemrës sate, dhe pse një zjarr kaq i valë prej atij Shpirti aq të Bardhë, ndonëse larg, ka kaq shumë forcë sa këputë pa pra shiun në faqet e Qiellit, një shi që këputë shpirtin po që nuk e mund dot heshtjen!

Ndoshta prapë nuk do të më ndjeni!  Në qoftë se nuk më jepni dot të drejtë në kaq sa Ju Lutem kaq Pafajësisht, kaq Pafundësisht dhe kaq Përjetësisht, të paktën shpresoj se mund t’i jepni të drejtë Dantes kur tha se Dashuria i mëson njerëzit të shohin tek veprat: Krijuesin e Tyre: Zotin! Në të vërtetë, edhe në Librat e Shenjtë shkruan se: Askë s’do të kesh më pranë se veprat tua! Në botën tjetër e para që pret është një: Dritë e Bardhë, një Hyrje, një Prolog, që ngjet aq shumë si një takim me Një Qenie të Panjohur! Ka shumë mundësi të jenë Engjëjt! Në të vërtetë lidhja më e fortë e njerëzve kur vijnë në jetë dhe kur ikun nga ajo, është pikërisht: Drita, një dritë shumë e fortë: Dritë e Shenjtë! Një legjendë e çuditshme thotë se shoqëruesi í shpirtrave quhej Harron, i cili pasi merrte shpirtat u jepte të pinin Ujin e Harresës dhe pastaj ata harronin çdo gjë nga kjo botë në të cilin kishin jetuar! Më tej aí i kalonte ata nga lumi i Çamërisë Hahe (që kishte kuptimin ‘Rron’) dhe pastaj i dërgonte në Ha-Dhe, ku ishte një qenie mitologjike e cila si e tmerrshme që ishte nuk lente aske të kthehej prej andej! Në Ditën e të Gjithë Shpirtrave në Angli, në Hallouin, vajzat besonin se mund të hyjnizonin emrat dhe pamjet e atyre që ëndërronin, duke bërë magji me penj të tjerrur, me mollë apo me pasqyra, me shpresën se do të hynin në botën e atyre shpirtrave…

Veshur me pelerinë shiu: Portreti yt që rri i menduar mbi tavolinë… Pra përderisa Mëshira Hyjnore sheh çdo gjë, pse të mos e shohësh edhe ti?! Portreti Yt si Alhambra e Granadës, një nga dhjetë mrekullitë e botës, e ku Heshtja ngjanë aq shumë me kështjellën masive të Alhambrës, ndërtuar në disa shekuj, përbërë nga tri pjesët e saj: kopshtet, fortifikimet dhe pallatet luksoze…  Në Librin e Shenjtë shkruan se parajsa është një kopsht me ujë që vërshon. Alhambra është një Parajsë në Tokë! Magjia e saj të përpinë, ashtu siç përpinë dhe magjia dhe mrekullia e syve, ashtu siç rrëmben dhe froca e fshehtë magnetike e Dritës së Shenjtë, e cila ngjashëm me Trekëndëshin e Bermudeve që nuk le asnjë anije dhe asnjë aeroplan të kalojë pa e gllabëruar, nuk le ndjenjë pa magjepsur. Fundja, çdo gjë që magjepsë, qoftë Atlantida, qoftë Monumenti i Yonagunit në Japoni (Kështjella e Zhytur në Det), janë vende kushtuar Perëndisë!

Më beso se e ndiejë frymëmarrjen tënde, e dëgjoj tik-takun e zemrës sate, e di se është tik-taku yt! Ndoshta edhe Ju kam lënduar, sepse kam shkruar dhe e shkruaj gjithmonë vetëm ate që e ndiejë. E në qoftë se e kam bërë një gjë të tillë, Të Lutem më beso se e kam bërë pa dashje, ndaj edhe shpresoj se do më falësh! Besoj e kupton se më rrëmbejnë pasionet dhe frymëzimet për të shkruar në mënyrën më të pafajshme, më pëlqen të hyjë nëpër labirinthet e magjisë së fjalës që frymëzoni dhe ta shtrijë pasatj një frymëzim të tillë edhe në shtresat e shpirtit, dhe se kurrë nuk kam besuar se një ditë do të shkruaja për botën e bardhë të shpirtit, mbase do të jetë gjëja më e vështirë që kam për të shkruar ndonjëherë, por ja që e tillë qenka perëndia e frymëzimit që rri kaq pranë, e nën pushtetin e të cilës dikush klithte: Nëse je gur bëhu magnet, e nëse je shkëmb bëhu lot! Një Zot e di se a do t’më ndjeshë, se a do t’më falësh, ndonëse e di, po deshte edhe mund ta veshësh Zemrën tënde të Shenjtë me pancir, mund ta mbështjellësh me çelik, mund ta bësh edhe gur, shkëmb, fortesë a kështjellë graniti, gjë që e pranoj se mund ta bësh fare lehtë, si një mbyllje qepallash mbi sytë e tu, dhe për më tepër se kaq me po të njëjtën lehtësi mund edhe ta dënosh çdo gjë si zana malësorin: me memecllëkun e përjetshëm, pra me: HESHTJE! E megjithatë, gjithmonë kujtoj Petrarkën tek thoshte për Laurën: Qoftë e Bekuar, ora, dita, koha, vendi dhe çasti kur Ju kam parë për herë të parë! Të Lutem sa Qiellit dhe si Qiellit vetë, si Mëshirës Hyjnore të Lutem nga Thellësitë e Zemrës: Një Qiell i Kaltër si Qielli i Shenjtë í Syve Tu: me një Ushtri të tërë Engjujsh të Bardhë, bien mbi Zemrën Tënde dhe të Luten kaq Pafajësisht: Ju kam Dashur dhe Ju Dua për Shpirtin, sepse Dhimbja dhe Psherrëtimat janë dy motra binjake të Dashurisë së Pafajshme. Më beso, se jetën do ta jipja sikur do t’më mundësoje të të lutesha kështu, sikur të mund të psherrëtija në krahanorin tënd, përderisa shiu bie në gjunj përpara Portretit tënd, një pamje të cilën fill pas përgjigjes suaj në takimin që më falët, engjëjt nuk e pëballonin më dhe ishin gati që një shpirt aq I ndieshëm që vuante aq shumë nga vendimi I juaj, ta merrnin me vete nga kjo botë e me shpejtësinë e dritës, sikur të mos ishte Mëshira Hyjnore: Lëreni, sepse unë mbolla dashurinë e tillë, dhe le ta thotë Dashurinë që ka ndaj Saj!

MË BESO, është po e njëjta MËSHIRË HYJNORE, që të Lutet kaq shumë dhe kaq kështu: Te dua me shpirt!

Post scriptum:

Udhëtimi është ndoshta gjëja më e çuditshme që ka përjetuar njerëzimi, dhe se çdo gjë që ka arritur e ka arritur përmes udhëtimit, sado i gjatë dhe i mundimshëm, sado me sfida dhe me rreziqe të ketë qenë. Njerëz që shkonin shkretëtirave të pafundshme mbi shpinë të deves, nëpër fushat e pafundshme të elefantëve dhe në oazet e shkretëtirave, netëve të gjata nën qiellin e hapur, në shkretëtirat dhe xhunglat pa shtrojë, ku vetëm qielli me yje ndrinte mbi kokat e tyre si koka beduinësh që treteshin shktetëtirave të pafundshme. Në Kështjellën e Edinburgut njerëzit kanë parë një erë të mistesrhme, një fanitje dhe kanë dëgjuar fryëmarrje të thellë prej ere në të cilën vazhdimisht shafqej një njeri me përparësen prej lëkure, e në Kështjellën Engso të Suedisë njerëzit shikonin si të lemeritur figurat që dilnin nga pasqyrat, sende që qëndronin pezull në ajër! Vallë të ketë qenë magnetizmi i tokës që ndikon në trurin e njerëzve në ato përjetime aq të pazakonta prej të cilave lindi përfytyrimi për më të parin e shpirtave?!

Xhingis Khani, njeriu që kishte ngritur pernadorinë më të madhe të mongolëve: nga Kina deri në Kaspik e përmes Azisë Qendrore, Rusisë dhe Lindjes së Mesme, në shembëllim të faraonëve, kishte urdhëruar që të gjithë shërbëtorët dhe ushtarët e tij që kishin marrë pjesë në funeral – të vriteshin, dhe se vendi i varrit të tij të mbetej sekret!

Edhe Tutankhamoni kishte urdhëruar për të mallkuar këdo që do të afrohej të zbulonte misterin e sekretit të varrit të tij! Unë as nujk kam sekrete dhe as nuk do të mbajë asgjë sekrete, sepse dija është sikur drita, depërton kudo, ndaj edhe nuk dua që Testamentin ta mbajë sekret. Nuk dua kurrsesi që dikush do ta shkruaj një të dytë, por ngulë këmbë, që sapo të ikë nga kjo jetë, ai të hapet dhe t’i shërbejë dijes, dritës dhe njerëzimit. E në mënyrë të veçantë, pjesa që ka të bëjë me letërsinë, është pjesa që ndoshta më mirë se asgjë tjetër do ta shpalosë shpirtin tim, gjithë afshin krijues, gjithë pasionin dhe gjakimin që kam pasur për letërsinë, për artin, dhe veçmas për Hyjninë e quajtur Poezi. Duke shkruar Poemën Autobiografike, unë shkrova në të vërtetë për Ate që e doja dhe e adhuroja si një Perëndi. Ate e doja sa Dritën, sa Artin, sa Letërsinë, si Poezinë e doja dhe e adhuroja pafundësisht. Ishte pra pikërisht Ajo që ngjalli aq frymëzim dhe pasion tek unë, ishte Zemra e Saj, Qenia e Saj dhe Shpiri í Saj, që më Frymëzoi aq shumë, dhe se çdo gjë më erdhi si një Bekim dhe një Frymëzim í Shenjtë më erdhi pikërisht përmes saj. Ajo ishte Perëndesha e Zemrës sime, e Ëndrrave dhe Pasioneve të mia, e asaj madje nuk ia përmenda emrin asku, jo pse kisha brengë për veten time, por pse nuk doja ta lëndoja zemrën e saj, sa bujare po aq edhe fisnike. Dhe se bota do të mrekullohet në arritjet për të marrë ate që doja ta lija pas si një vepër bamirësie, e në mënyrë të veçantë ata që do ta gjakojnë ta marrin ate që u takon për letërsinë, ndoshta nuk do ta dinë kurrë, se pikërisht në këte të fundit është Ajo dhe Dashuria e Shenjtë për Te, prandaj edhe vetë Testamenti nuk është asgjë më shumë se një Gjakim për ta mposhtur një zemër të tillë e cila ngjante aq shumë me Kështjellat e Pamposhtura, nuk është asgjë tjetër veç se një Çelës për të hapur Zemrën e saj, e cila sa me një Pallat Përrallor, po aq shumë ngjante edhe me një Arkë Floriri, me Parajsën vetë. Zemra e saj, të cilën e pyeta me aq ankth por edhe me po aq Afsh dhe Dashuri: A është e lirë Zemra Jote? - në të vërtetë ishte Amshimi vetë. Duke hapur deri në fund zemrën time unë nuk bëra asgjë tjetër veç se shfaqa në plotni gjithë ndjenjat e mija më të përvujtura, prandaj edhe nuk doja kurrsesi që Testamenti të ngjante me Piramidat e Faraonëve të Egjiptit, me misteret e varrit të Xhingis Khanit, apo edhe me tiranët që në etjen e tyre të çmendur për lavdi dhe për dashurinë, në themelet e fortifikatave të tyre dhe në themelet e mazoleumeve, vunë koka njerëzish e jetë të pafajshme.

Në qoftë se ia kam arritur qoftë edhe sadopak asaj që kam shpresuar dhe gjakuar njëkohësisht, njerëzimi le të jetë i sigurtë se mirënjohja më e thellë, aq sa më përket mua, po aq duhet të shprehet edhe tek: Ajo! Dhe se duke udhëtuar në shtegun e dijes dhe të dritës, në një botë vetmie dhe heshtjeje që ngjante me muret e heshtura të një muzeu, unë me vete mbaja vazhdimisht:  Dorën e Saj të Djathtë! ...

Dorën e Saj të Djathtë, të cilën e doja aq shumë!

Alfred Bernhard Nobel

XIII

Flokët e saj ishin një poemë në vete. Ajo shfaqte një kujdes të theksuar për pamjen e flokëve, sepse flokët ishin grunaja e supeve të saj, herë të lëshuara si zjarre qirinjsh mbi supin e majtë, e herë të lidhura prapa duke shpalosur aq qartë sfondet dhe përvijimet e atij balli si gdhendje prej mermeri, e hera – herës flokët binin si pendët e palloit mbi vetullën e majtë, e cila dukej si Hëna majë malit. Flokët e saj më kujtonin flokët e Lejlës, të cilat i mbështillte nata me heshtjen dhe dhimbjen e saj tek Mexhnuni e thërriste si i çmendur nga malli dhe dashuria. Flokët e saj ngjanin me fuqinë e flokëve të Dalilës e cila me fijet e tyre kishte lidhur Samsonin për zemre. Një butësi e çuditshme dilte nga shkëlqimi í flokëve të saj, të cilat i mbante sa bukur po aq edhe pastër, madje Ajo mbante aq pastër deri në përmasat e përsoshmërisë çdo gjë që kishte në posedim të saj. Një gjuhë e veçantë, e përzier herë me mall e herë me dhimbje, herë me butësi e herë me ëmbëlsi, dilte nga flokët e saj, të cilat e bënin edhe më të veçantë portretin e saj. Flokët shpesh shtriheshin si një pelerinë nate, tek Hëna í vinte yjet përmbi qepallat. Më pëlqente ta sodisja pamjen e fytyrës së saj në dritën e Hënës. Kështu Ajo dukej shumë më e shenjtë, shumë më e dashur, sepse kështu Ajo ngjallte më shumë emocione, mall e dhembje. Madje në çdo rrugëtim që bëja, çdo gjë më ngjante me rrugën për tek drita e bardhë sa dhe e shenjtë që kishte në ato bebëza të cilat ishin pika e parë ku niste një kontakt i çuditshëm. Fill pas tyre, një horizont tjetër, një si magji dhe mrekulli e bërë bashkë, fshihej prapa sfondeve të atyre syve që më lenin aq shumë pa gjumë, që më bënin të mendoja aq shumë për te, dhe përmbi çdo gjë që më bënin ta doja aq pafajësisht dhe aq përjetësisht. Nisesha nga bebëzat e syve të saj, dhe pastaj nëpër shekuj drite, tek doja të dilja prapa sfondeve të atyre syve, më bëhej sikur dilja dhe shihja dritën prapa vet diellit! Në mënyrë të veçantë, rrugët dhe rrugicat, kalldrëmet dhe sheshet e shumta për tek drita e horizonteve pa fund, më ngjanin aq shumë me arteriet e zemrës së saj, me fijet e holla të kapilarëve, ku aorta ishte pjesa kryesore, por ku gjithashtu rrinte zona magnetike e kodit të fshehtë ku kalojnë dhe parakalojnë lutjet dhe përgjërimet, shpresat dhe psherrëtimat, të cilat Ajo i dinte dhe i njihte. Zemra e saj më kujtonte thënien: Të gjitha rrugët çojnë në Romë! Dhe për më tepër se kaq, zemra e saj, sa e ndieshme po aq dhe skofiare, më kujtonte thënien e Sheherezades se kush s’ka parë Kajron, nuk ka parë botën. Ndaj dhe unë gjakoja aq shumë ta shihja zemrën e saj, ta njihja deri në pafundësi, e përderisa sytë e saj ishin Portat e Parajsës, Zemra ishte Kopshti vet. Aty, Ajo gatuante të gjitha ndjenjat, aty Ajo ruante të fshehtat e saj, aty Ajo mbante çdo gjë si një thesar të rrallë në delikatesën e kodit të saj. Me sytë e zemrës, pra me sytë e imagjinatës hyja sa mundja në thellësitë dhe në magjitë e zemrës së saj, dhe çuditërisht ngaqë habitesha me sa shihja aty, doja të mbetesha përgjithmonë aty! Zemra ishte epiqendra ku shkonin të gjitha lutjet, ku binin fletët e të gjitha luleve, ku preknin bulëzat e shiut, prandaj më dukej aq e shenjtë zemra e saj, e cila aq shpesh dinte të heshte përballë dhimbjes e cila gurëzohej gjithënjë e më shumë. Ajo ishte një engjëll aq i bardhë dhe kishte një zemër po aq të bardhë, sa të dlirë po aq edhe të mirë. Çuditërisht besoja në zemrën e saj, e adhuroja botën e ndjenjave që kishte Ajo aty, e ëndërroja si një zemër gjithë bardhësi dhe shenjtëri. E përmbi çdo gjë, lutesha aq shumë që edhe vetë Mëshira Hyjnore ta prekte më në fund një zemër të tillë, lutesha t’ia thoshte që të paktën të mos heshte ashtu, lutesha që t’i dërgonte qoftë edhe një ëndërr sado të shkurtër në të cilën do të shihte shiun në shpirtin e tij zbriste qiellit në formën e pikave që binin pa pra, e të cilat ndoshta do t’i ngjallnin mëshirë, dhimbje a çka tjetër?! Ato stenda të muzeut krahanor të saj, ku si në një pallat përrallor me shandanë përreth binin aq shumë lutje si himne të zjarrta të dashurisë, më bëheshin se ishin sfera më e lartë e universit, e qiellit vetë, e Parajsës, e mbishkrimit të shenjtë, sa besoja aq shumë se kur qepallat mbylleshin mbi sytë e saj dhe kur Ajo përkundej nga ëmbëlsia e gjumit, engjëjt iknin nga Parajsa dhe mezi prisnin që të hynin në hapësirat e pafundshme të një zemre të tillë, sa me bardhësinë e saj – zemra vetë magjepste engjëjt dhe ata rrinin aty si në një strehë ku preheshin nga shiu i shumtë, madje ata deheshin në magjinë e një zemre të tillë, sa rrinin aq shumë dhe aq qetë derisa zbardhte agimi, e kur qepallat e syve të saj hapeshin dalëngadalë, engjëjt iknin me po të njëjtën qetësi me të cilën edhe vinin, duke ua lëshuar vendin ndjenjave të zemrës vet. Më ngjanin me katet e Parajsës e me sferat e yjeve sferat e zemrës së saj, hapësira të pafundshme e zjarr prej yjesh në brendësinë e saj, një zjarr që djegë ngadalë por aq gjatë. Më ngajnin me një djep mëshire sfondet e pafundshme të zemrës së saj, prandaj Ajo ishte aq skofiare, aq e qashtër, aq e dashur dhe po aq e ndieshme. Më pëlqente të hyja dhe të shetitja në kapilarët e zemrës së saj si në koridoret e një muzeu të pafajësisë ku renditja reliket e dashurisë: medalonin e saj në gjoks, unazat, orën, vothët…Dhe sa më shumë udhëtoja në ato hapësira dhe shtigje të pafundshme gjithë mrekulli dhe thesare, aq më shumë më bëhej se në zemrën e saj kishte shumë më shumë labirinthe se ç’mendoja, kishte më shumë flori se sa në themelet e Piramidave, por se për një mrekulli që kishte brenda atyre stendave të muzeut krahanor, as Piramidat nuk kishin për se të krenoheshin më shumë. Piramidat ishin mrekulli prej muresh e misteresh, kurse zemra e saj ishte një mrekulli e heshtjes dhe e ndjenjave të cilat i mbante si një enigmë e çuditshme ku nuk më lente të hyja, ani pse e dinte se e lusja për një gjë të tillë aq shumë dhe aq pafajësisht! Zemra e saj më ngjante me dhomat e heshtura, ku heshtja flet aq shumë, më ngjante me dhomat e një muzeu të cilat gjithmonë kam gjakur që ta kenë ate dhe portretin e saj kudo, madje kam dashur që qoftë edhe hija e saj të jetë nëpër dhomat e muzeut si nëpër dhomat e mendimeve që ka truri! Çuditërisht, doja dhe ëndërroja aq fort që edhe hapësirat e heshtura të muzeut që shëmbëllente aq shumë me botën e ku përfytyroja të udhëtoja me te, të kishin portretin e saj, pamjen e saj, buzëqeshjen e saj, Dorën e Saj të Djathtë, madje deri në ato përmasa sa vizitorët e shumtë nuk do ta kuptojnë kurrë se unë e projektoja një përfytyrim të tillë ku dhomat e heshtjes do të ishin vetë stendat e muzeut të saj krahanor, e ku vzitorët do të zëvendësonin engjëjt e shumtë. Zemra e saj ishte një Parajsë në vete, dhe unë i lutesha aq shumë, që të paktën t’më lente të trokisja në Portat e Shenjta të Saj, qoftë edhe me ritmin e pikave të shiut, që binte vazhdimisht mbi Portretin e Saj, përderisa e ndieja aq shumë tik-takun e rrahjeve të një Zemre të tillë, e të cilën besoja aq fort, se kishte një bardhësi që shembëllente aq shumë me Engjëjt e Parajsës, e të cilët sa herë që ulin fletët e tyre në thirrjet dhe përgjërimet e pafundshme ‘DËSHIRO’, ata hyjnë dhe dalin nga një Zemër e tillë si nga vetë Parajsa, me një Lutje të vetme: ‘MËSHIRO’!...

XIV

Nuk kishte dyshim se Ajo i dinte të gjitha ato që Ai thurte herë si himne e herë si lutje, herë si përgjërime të pafundshme e herë si bekime të njëpasnjëshme, të cilat duke ia shtruar asaj aq shumë, aq shpesh dhe aq gjatë, e bënin të lutej edhe më. Madje lutej në atë mënyrë sa emëronte çdo gjë të dashur dhe të shenjtë me emrin e saj, sa krahasonte çdo gjë me butësinë dhe ëmbëlsinë e pamjeve të saj, sa ëndërronte çdo gjë t’i shfaqej si në një vegim hyjnor përherë me pamjen e Portretit të saj. Ditën fytyra e saj e bardhë i dukej si një pasqyrë dielli, e natën sërish fytyra e saj i dukej si një pasqyrë hëne. Edhe të ecurit e saj, edhe të qeshurit e saj me gjithë shpirt, edhe rrobet e saj dhe ngjyra e rrobave të saj – rëndomtë ngjyra të çela, vijat e këmishave dhe madje edhe pullat e tyre, sfondet e ballit dhe përvijimet e tij si në një gdhendje prej mermeri, harku  vetullave si harku i ylberit e hunda e drejtë, buzët e holla e vijat e tyre, faqet dhe mollëzat e faqeve, qafa dhe fyti së bashku, fijet e flokëve dhe kurora e qerpikëve të saj, çdo gjë i dukej aq e shenjtë, aq e dashur, sa Ajo  ngjallte aq shumë mall, melankoli, dhimbje të pafund, mallëngjim, lutje, përgjërime, ankth, dënesje, shpresë. I shfaqej pamja e fytyrës së saj, madje i shfaqej natë më shumë se ditën, e buzëqeshja i rrinte si një emblemë e dashur në Portretin e saj. Hera – herës i shfaqej ecja e saj gjithë takt me këpucët e zeza e me take të shkurta, pastaj ardhja me këpucët e kuqe – tek ishte kthyer nga pushimet e verës, dhe prapë ato të gjelbërtat, me të cilat atë ditë e veshur ngjyrë blu e me veshjen e epërme ngjyrë të bardhë, me syze dielli e me hapin e shpejtë me të cilin kishte ardhur në punë. Ngjyrat blu dhe bardh, e shfaqnin taman si një engjëll në qiellin e kaltërt, kurse këpucët i ngjanin me pranverën. Ai e kishte njohur atë mëngjes nga ngjyra e këpucëve, dhe se rëndom ishte mësuar ta shihte veshur me fustan, ndonëse të gjitha rrobet që vishte dhe zgjidhte e përzgjidhte Ajo, i rrinin aq bukur për trupit dhe ishin po aq të pastërta sa dukeshin sikur të bime në atë qenie që ngjante aq shumë me engjëjt! Sikur një telepati e çuditshme, pas aq shumë lutjeve dhe pas aq shumë përgjërimeve që kishte bërë vetëm e vetëm sa për ta parë, diçka që nuk mund ta spjegonte kurrë por që dukej se kishte një pushtet absolut të providencës hyjnore, ia kishte dëgjuar lutjet dhe përgjërimet, me të cilat i falej vetëm qiellit dhe asaj, gjë që Ajo e dinte dhe besonte…I dukej për herë të parë ndoshta se një forcë e paspjegueshme drejtonte çdo gjë. Ai e kishte besuar gjithmonë se diçka e tillë, qoftë forcë e paspjegueshme apo Mëshirë Hyjnore, diku ishte dhe se patjetër një ditë, thoshte me vete, do shafqej edhe në horizont. Ai, më shumë se t’i binte në sy, donte vetëm t’í shihte sytë e saj, butësinë dhe ëmbëlsinë e tyre, magjinë e pafund të atyre dy diejve të vegjël që ajo mbante në fytyrën e saj gjithë shkëlqim. Ajo ishte ulur me një shoqen e saj dhe duke ngrënë me oreks të shtuar në atë mëngjes me diell, kishte hedhur sytë kah rruga dhe kthente kokën e saj andej herë pas here, ndërsa Ajo e dinte se Ai lutej për te. Në të vërtetë, Ai ecte rrotull, pastaj shkonte tek kafeneja ku kishte pirë çajin dhe ku kishte porositur edhe kafenë, e çuditërisht lutej që Ajo t’i hiqte vetëm syzet. Një perde syzesh në një distancë aq të vogël i ndante të dy, një mur me kangjela e ndante ate me rrugën kah ecte Ai. Diçka e vetëtishme sillej në mendjet e heshtja fliste vetvetiu. Ajo e dinte botën e lutjeve dhe të përgjërimeve të pafund, dhe Ai e njihte botën e syve të saj, e njihte dhimbejn e heshtjes së saj. Ajo rrinte atë mëngjes me diell, e ulur me shoqet dhe me kolegët e saj, madje ishte në gjendje të rrinte dhe të fliste me orë të tëra në atë ditë të bukur dhe me diell. Ajo e donte pamjen e natyrës dhe e sodiste pafundësisht bukurinë e asaj dite. Fliste dhe mendonte, kredhej në mendime, e sakaq zgjaste duart në një përshëndetje që kërkon shpalimin e dorës në formën e hapjes së krahut të shqiponjës. Atij i bënte përshtypje të veçantë e bardha e veshjes së saj të epërme, në ndërkohë që veshja blu ngjante me një kombinim aq të qartë të ngjyrës së detit me ate të qiellit. I rrinin aq bukur dhe puthur për trupit rrobet e saj, në ndërkohë që e bardha e veshur lart, e shfaqte si kurrë më parë si një engjull që vështronte lart nga Parajsa, pa í hequr syzet. Prapa xhamave të syzeve të saj, Ai shihte botën e përtejme, të cilës i lutej dhe i falej aq shumë. Ajo e dinte edhe këtë sepse Ajo i dinte të gjitha, edhe rimtin e edhe përmasën e lutjeve, Ajo e dinte se të gjitha lutjet, të gjitha përgjërimet, të gjitha letrat, të gjitha pikat e shiut pa përjashtim, kishin të bënin me të dhe e kishin emrin e saj nga më të rrallët dhe nga më të bukurit. Ajo e dinte se hija e saj shfaqej kudo dhe kurdo. Ajo qëndronte krenare dhe kurreshtare njëkohësisht, sa me lëvizjet e lehta të kokës së saj ku flokët i kishte të lidhura mbrapa e që mundësonte të shfaqej fytyra e saj si një disk Dielli, vështronte çdo gjë. Çuditërisht rrugët për të ardhur deri tek një pamje e tillë, atij i kujtonin arteriet e zemrës nëpër të cilat mendonte se mund të trokiste vetëm me hapin e lehtë! Pamja e saj, ndonëse me syzet që tek kishin një botë të tërë, sundonte çdo gjë, prej ndjenjave e deri tek lutjet, prej përgjërimeve e deri tek përshpëritjet e pandërprera të emrit të saj. Çdo gjë atë ditë barte vetëm emrin e saj, shqiptimin e zanoreve dhe të bashkëtingëlloreve të atij emri, përshpëritjen e tyre, klithjet dhe thirrjet për te. Ai nuk kishte zemër ta pengonte a t’í thoshte çkadoqoftë, por Ajo e dinte se çka kishte në lutjet, Ajo e njihte dhe e dinte çdo gjë, prandaj edhe rrinte si një perëndeshë antike në lartësinë dhe krenarinë e saj, tek shikonte ashtu e qetë dhe me habi, përgjërimin që bëhej në heshtje për të. Ajo e dinte se pa te, atij bota i dukej një shkretëtirë, jeta e zbrazët dhe e pakuptimtë, qyteti í zbrazët, si Sahara…E syzet kishin prapa xhamave të tyre një botë shumë të ndieshme sa edhe delikate, gjë që dukej në lëvizjet e lehta të kokës, në lëvizjet e duarve dhe në zgjatjen e gishtërinjve përmbi tavolinë, trupi i saj qëndronte i drejtë dhe zotëronte pamjen që kishte përpara në mënyrë të plotë, e prapa syve të saj ishin katet e qiellit, me të cilat Ai emëronte ditët e javës, numëronte ditët e muajit, stinët e vitit, dhe që të gjitha me emrin e saj, të cilin e donte sa ate vet, sa zërin e saj magjik, sa sfondet e ballit të saj, sa butësinë e pëllëmbëve të saj të bardha, sa Dorën e saj të Djathtë…Emër me Zemër Dielli!...Zemër ku Heshtja rri si Kështjellë, mbështjellë nga e  bardha e veshjes së sipërme të saj e që ishte si e bardha e shpirtit, prandaj Ai lutej dhe përgjërohej vazhzdimisht dhe aq fort, që atë Emër dhe atë Zemër që kishte Ajo, e që atij i dukeshin si diçka nga më të shenjtat në botë, të mbështilleshin gjithmonë nga fletët e engjëjve sa herë që lutjet dhe bekimet e tyre të binin në stendat e zemrës së saj, sa herë që një Ushtri e tërë e Engjuve të Bardhë, e shfaqur gjithmonë në mënyrën më të tejdukshme e me shpejtësinë më të madhje edhe se vet shpejtësia e dritës, t’í luteshin vetëm asaj dhe askujt tjetër, vetëm për ate dhe për aske tjetër, për asgjë tjetër: deri në Amshim: ‘NEMEZIS’!...

XV

Soditja e pamjes së saj e shtynte të mendonte gjithmonë e më shumë për te. Sa herë í shfaqej Ajo dhe në mënyrë të veçantë Balli i saj dhe ato flokët me fijet e holla e të rregulluara aq bukur, Ai ndiente diçka tepër të veçantë. Sakaq i shkonte mendja tek të verbërit që e ëndërrojnë aq shumë dritën, që e u paraqitet si një hije që zbret. Bleta shkon pas erës së luleve e fjala pas zemrës sepse fjala çuditërisht mba gëzimet dhe salvimet e njerëzve. Shumëçka në atë heshtje mendimesh i kujtonte mitin e lashtë sipas të cilit perëndia e vreshtave vdiste vetëm atëherë kur njerëzit vilnin rrushin: shpirti i tij rrinte i mbyllur në amfora! Mendime nga më të ndryshmet i venin dhe i vinin, e përmbi çdo gjë shfaqej dhe rishfaqej Ajo, pamja e saj, përfytyrimi i saj, ëmbëlsia e shprehjes, njomësia e fjalës, sfondet e ballit, lëvizjet e lehta të duarve, gishtërinjtë e hollë, rrobet dhe ngjyrat e rrobeve, flokët e krehura me aq kujdes, thonjtë e lyer me ngjyrën e kaltërt, ligjërimi í ëmbël sa dhe dhuntia e lindur.

Shpirti i saj shëmbëllente me Mbretërinë e Aartit, prandaj edhe i shkruante:

Të Lutem më Beso se Zoti është shumë më i madh se heshtja! Sado të veçanta qofshin përmasat e heshtjes sate dhe sado të ndryshme, të Lutem më Beso se prapseprapë: Zoti është shumë më i madh! Madje edhe kur në hapësirat e pafundme të stendave të muzeut tënd krahëror çdo gjë rri dhe nuk pipëtinë, edhe kur çdo gjë ecën me ritmin e rrahjes së zemrës e me tik - takun e orës, e ku kapilarët ngjajnë aq shumë me arteriet e rrugëve, me sheshet dhe me bulevardet. Edhe kur rruga e gjatë dhe e gjërë për tek kështjella e zemrës ngjanë aq shpesh me Murin Kinez, aq shumë ka rrugëtim për të bërë, aq shumë lodhje, aq shumë kapitje, aq shumë lutje e përgjërime të pafajshme.;; Ti e di pafajësinë e luleve dhe pafajësinë e lutjeve e di, ti e di çdo ritëm e çdo rrahje zemre e njeh. E butë si lulet dhe e bukur si buqetat e tyre. Dhimbje e mall e e lutje ngjallë emri yt, e më shumë se emri, edhe zëri, zëri një magji me sfondet e një simfonie hyjnore, me tingëllimat e zanoreve të tij, zëri si një shpërthim i një violine të pafajshme, të një violine aq të përmallshme. Si një violinë e përflakur në zërat e saj, zëri – magji e përjetshme që deh me meloditë e tij. Si gurgullima ujërash e si rrjedha e ujëvarave: zëri yt dhe oshëtima e tij që vie e papërsëritshme. Zëri si një marrëveshje hyjnore mes Perëndisë, natyrës dhe artit të të folurit bukur. Zëri si një melodi lyrash që bien në mënyrë aq të papërsëritshme në tingujt e tyre magjepës. Bie butësi e zërit tënd mbi çdo gjë, dhe mbështjellë me rimtet e tij çdo pëllëmbë zemre e çdo çdo pjesë në hapësirë, e oshëtima e tij përhapet si dallgë deti me stërkalat e tij të bardha. Oh Zot, pse deh kaq shumë magji e zërit që rrjedh aq thellë zemrës së bardhë, siç rrjedhin dhe krojet e çezmave nga damarët e bjeshkëve. Dhe përse kaq shumë bardhësi, kaq shumë butësi, kaq shumë ëmbëlsi në timbret aq të papërsëritshme të atij zëri që shkrinë dhe gurin, që prekë aq thellë, që depërton aq thekshëm, e që aq prekshëm di të hyjë në brendi të zemrës!  Përse ka kaq shumë tingëllima të një butësie qiellore e përse vie si një simfoni hyjnore – simfoni e zërit tënd?! U gëzohen lulet tingujve të zërit tënd e zogjtë u gëzohen melodive të tij. Kanarinat ngarendin pas tingujve të zërit që shpërthejnë si lule zemre në zanoret e veta tek dalin tej thellësive të zemrës! Çdo gjë vie me ritmin e zërit tënd, e zëri yt sikur më flet edhe ai përmes heshtjes sate, ndoshta më pafajshëm se ti, zëri sikur më pyet, sikur më thërret me gjithë forcën e tij, me gjithë butësinë dhe bardhësinë e tij: të dehë magjia ime dhe të mbërthen tingëllima ime, e jehona e zanoreve që aq thekshëm vie aq thellë e nga zemër e saj, të bie në zemër. Unë vie si pjesa më e pafajshme e zemrës së saj, unë vie si rrjedha e krojeve të bardha, unë vie si një ujëvarë e bardhë e bjeshkëve, unë vie nga thellësitë e zemrës së saj ku Ajo i ndrynë në kodin e saj, të fshehtat e zemrës së saj. Unë rri aty, aty thellë në zemër, siç rrijnë dhe hojet e bletëve, siç rri dhe pjalmi i luleve, unë rri aty dhe dehem me magjinë, me bardhësinë, me ëmbëlsinë e zemrës së saj e cila aq shumë ngjanë me një shenjtëri të pashpallur, dhe pastaj që andej si në një gjumë nanuritës, pasi të mbërthehem nga magji e zemrës, pasi i thithë të gjithë thelpinjtë e hollë të zemrës së saj, pasi mbushem forcë dhe gjallëri, dal që andej dhe shpërthej në kumbime të çuditshme shfaqur përmes timbrit. Unë në të vërtetë jam pjesa më e bukur, më e dhimbshme, më e përmallshme, më e mallëngjyer, më e pafajshme e gjithë qenies së saj, e edhe më saktë: e bardhësive të shpirtit që ngjajnë aq shumë me bashkat e reve të bardha në qiellin e kaltër. Shtresat e shpirtit të saj janë vetë katet e qiellit, dhe qiellli sa ngjanë me sytë e saj, po aq ngjanë edhe me botën e shpirtit të saj, një botë krejtësisht e veçantë, sa e thesareve të pafundshme, po aq edhe e mrekullive dehëse. Ngjanë me Parajsën e bardha e shpirtit të saj, dhe tej thellësive të pafundshme të tij rri si një botë e magjive përrallore: ndjenja. Herë e prekur thellë e herë e fshehur larg, si një tufë pëllumbash në pëllëmbët e duarve. Vetë e bardha e shpirtit është si një shpërthim drite, si një buqetë lulesh në shpërthimin e pranverave. Si re me shi bota e bardhë e shpirtit! Si një kështjellë e bardhë e reve, si një kështjellë e bardhë dëbore, një bardhësi e pafundme që u shfaq së pari kur u tha: U bëftë dritë! Si drita e shenjtë drita e syve të saj, bota e shpirtit ishte vetë bota e pafundshme e bardhësive dhe e magjive që dehin. Dehin në sfondet e në perlat e veta, me kristalet e tyre galerive të pafundshme prej dritës së yjeve e prej dritës së bardhë të agimit – sfondet e shpirtit, që si dora që përkund djepin, përkundin yjet me gjithë shkëlqimin e tyre të pafundshëm; e bardha e luleve dhe e bardha e engjëjve si një vello e nusërisë bien në sfondet e shpirtit e me pëllëmbët e shenjta prekin bardhësinë e tij të skajshme… E bardha u ngjante aq shumë engjëjve, dhe kishte aq shumë engjëj në qenien e saj njerëzore sa edhe lëvizja aq e lehtë dhe po aq e hollë e lëvizjeve të duarve të saj, bëhej veçse nga engjëjt: kaq shumë kishte butësi, kaq shumë kishte njomësi në duart e saj, kaq shumë kishte bardhësi në lëvizjet e lehta të atyre gishtërinjve të hollë që zgjateshin si gishtërinjtë e hollë të agimeve të Homerit nëpër heksametrat e tij. E mbi ballin e saj rrinte si një kurorë bukurie, xherdani i yjeve dhe e florinjta e hënës tek shkëlqente mbi sfondet e atij balli e përmbi butësinë e harkut të zgjatur të qepallave, të cilat me rrahjen e tyre të butë dhe me majat e tyre po aq të buta, sikur bënin garë me shpirtin: se kush kishte më shumë butësi! E flokët ngjyrë gështenje binin mbi supet e saj të bardha dhe natën e bënin më të butë, natën e dehnin me fijet e tyre të kthyera në fund, tek preknin qafën e hollë në lëkurën e bardhë si qumështi. Dhe tretej në hapësirë, magji e atij zëri që rrëmbente, prekte dhe dehte aq shumë me jehonën dhe me bardhësinë e tij. Tretej në hapësirat e pafundshme, në sfondet e kaltërta të universit, në fletët e luleve, në krahët e fluturave, në buzëqeshjet e ylberit, lentat e të cilit çuditërisht siku u gëzoheshin timbreve të aij zëri, jehonës së tij, zanoreve që dilnin si himne të përjetësisë nga ajo zemër e saj e bardhë, nga ai Shpirt í Bardhë që aq shumë ngjante me: Mbretërinë e Artit, e Mbretëria e Artit me Mbretërinë e Zotit, ku nuk pandehja asgjë tjetër veçse një Auto da fe apo: Poema Autobiografike, si një prej Frymëzimeve më të Pafajshme që ngjalli Ajo!...