Kulturë
Frank Shkreli: Poezia e parë ndër shqiptarë kushtuar Nënë Terezës
E marte, 22.08.2023, 07:59 PM
POETI JAKUP CERAJA PËR NËNË TEREZËN
Poezia
e parë ndër shqiptarë kushtuar Nënë Terezës
Nga
Frank Shkreli
Sari bardheblu i Nënë Terezës, petku i Nënë Terezës
dhe i Motrave Misionare të Dashurisë, është simbol i paqës, i bamirësisë, i
thjeshtësisë në të gjithë botën. Kryqi, i qepur në shpatullën e majtë, simbolizon
Jezusin në kryq si çelsi i zemrës së Misionareve të Dashurisë. Ngjyra e bardhë
e sarit është simbol i së vërtetës dhe i pastërtisë, tre shiritat
blu simbolizojnë tre kushtet e jetës rregulltare: varfërinë, bindjen dhe
çiltërsinë e shërbimit të sinqertë, falas, për më të varfërit, kështu shpjegon
faqja e internetit të Kongregatës së Motrave Misionare të Bamirësisë origjinën
e veshjes rregulltare të Nënë Terezës dhe motrave të saja, thuhet në një
njoftim të Radio Vatikanit, ndërsa thekson se ishte 17 gushti i vitit 1948
-- 75-vjet më parë -- kur Nënë Tereza veshi, për herë të parë, sarin e bardheblu
me vijën e blu anash petkut të dallueshëm të nj? jete t? re rregulltare, për të
hyrë në botën e të varfërve.
Arsyen
se pse Nënë Tereza kishte zgjedhur të veshte pikërisht këtë uniformë,e shpjegon
motra Gertrude e "Misionarëve të Bamirësisë” të urdhërit të nenë Terezës: “Nëna jonë Tereze”,
kujton motra Getrude – “zgjodhi veshjen e saj dhe të motrave të saj ngjyrat
bardhë e blu, sepse ngjyra e bardhë është simbol i pastrisë
dhe i së vërtetës, ndërsa tre shiritat blu, simbolizojnë tre kushtet, që bëjnë
rregulltaret: kushtin e varfërisë, të pastrisë, të dëgjesës”. Për më tepër, ka shspjeguar ajo, Nenë tereza
e zgjodhi këtë veshje 75-vite më parë, për t’u ngjarë grave që fshinin
rrugët e që mbanin sari të ngjashme dhe përshtatshme edhe për klimën dhe
atmosferën e varfërisë në Kalkutë.
Siç
dihet tanimë, Shën Nënë Tereza është bërë një simbol universal, një figurë e
dashur jo vetëm për besimtarët, por edhe për jobesimtarët dhe besimtarët e feve
të ndryshme, anë e mbanë botës, sidomos në radhët e shqiptarëve, pa dallim feje
a krahine. Është vështirë të thuhet numri i saktë, por dihet se për Nenë
Terezën -- fituesën e Çmimit Nobel dhe dekoratave të tjera ndërkombëtare, anë e
mbanë botës -- janë shkruar qindra libra, mijëra artikuj, filma dhe dokumentarë
të llojllojshëm, në gjuhët kryesore të botës.
Unë
nuk isha në dijeni të ndonjë poezie kushtuar Nenë Terezës, as në nivel kombëtar
as ndërkombëtar, megjithse mund të ketë të tilla poezi në gjuhë të ndryshme –
por ndërkohë, rastësisht ndesha në një poezi të poetit, shkrimtarit dhe
atdhetarit nga Kosova, të ndjerit Jakup Ceraja – Poeti i sfidave të përherëshme
dhe i atdhedashurisë -- botuar me 18 gusht të vitit 1984, në revistën Drita,
organ i Ipeshkvisë së Kosovës, dedikuar Nënë Terezës. Siç duket, i emocionuar
dhe i frymëzuar shumë nga jeta e murgeshës shqiptare, poeti Jakup Ceraja ka
përpiluar vjershën, e rrallë edhe për nga subjekti, me titull, thjeshtë: Nënë
Tereza. Po e sjell për lexuesin e interesuar në këtë 75-vjetor të 17 gushtit të
vitit 1948 -- kur Nënë Tereza veshi, për herë të parë, sarin e bardheblu –
petkun identifikues të saj dhe të motrave të Urdhrit fetar, themeluar prej saj.
“Nënë
Tereza”
Nga
Jakup Ceraja
Është
një kengë e re shqiptare
që
peshohet në një fjalë të madhe
e
kënga quhet Nënë me germa të mëdha,
është
një fjalë e vjetër shqiptare
që
peshohet vetëm me këngë të madhe
e
fjala quhet Nënë me germa të arta.
Nënë
Terezë, o bijë e këtij trolli dëshmorësh
a
matet largësia mes meje e Teje
nga
këtu e në Indi
me
kilometra e mile
kur
me dashurinë e zemrës sate
thuret
vargu im i ri
e
me hirësinë e asaj fytyre
vargun
vërtetë e bëj poezi
për
njeriun, jo vetëm me emër
që
beson në të vërtetën,
e
kush beson në të vërtetën
beson
në Dritë të patjetërsuashme
beson
në ardhmëri të amshuashme,
ndaj
dhe vargu për ty rrodhi vetë,
ndaj
dhe kënga për ty s’mban ofshamë.
Ti
Nëna jonë e madhe me dafinë në dorë,
vërtetë
s’ke pushtet me polici e ushtri,
s’ke
as banka me dollarë as arka me ar,
por
atë që ke Ti në të gjakut damarë,
në
gjuhën paqëtore e në sytë ngushëllues
nuk
e ka asnjë pushtet i botës moderne
me
ushtri e polici e teknollogji
se
forca jote ushqehet prej Hyut
dhe
i shërben njeriut që edhe buka i mungon.
Nënë
Terezë, o Gonxhe e këtij populli të lashtë,
Ti
motër me nënën time të ndjerë,
e
cila kurrë nuk vuajti nga fanatizmi
pse
e kuptoi me kohë ndasinë tragjike të njerëzve,
kishte
dashuri më shumë se qumësht në gjinj
dhe
me qumësht e dashuri më rriti mua
e
u bëra njeri, më parë se poet,
-sa
mirë,
dashurisë
së saj sot i dhe krah Ti –
Ti
që hyre e devotshme në çdo shtëpi! --
Nga Jakup Ceraja (18
gusht 1984)
Në një tubim para disa viteve, me
rastin e 80-vjetorit të lindjes dhe 13-vjetorit të kalimit në amshim të poetit
Jakup Ceraja kishin marrë pjesë edhe një numër personalitetetesh kulturore e
politike të Kosovës, si veprimtarët e çeshtjes kombëtare, Adem Demaçi dhe Dom Lush Gjergji, në
përurimin e një pllake përkujtimore kushtuara poetit Jakup Cernaja në fshatin e tij të lindjes, Cerajë, të komunës së Mitrovicës,
aty ku poeti ka kaluar pjesën më të madhe të jetës së tij. Dom Lushi, siç dihet është biografi zyrtar i
jetës dhe veprimtarisë së Shën Nënë Terezës – me dhjetra libra e qindra artikuj
– me atë rast, shpjegoi historinë e kësaj poezie të Jakup Cerajës, kushtuar
Nënë Terezës. Duke vlerësuar shumë
punën, veprat dhe figurën e poetit Jakup Ceraja, veprimtari i çeshtjes
kombëtare dhe kleriku i lartë i Kosovës, në atë tubim, ka shprehur respektin e
madh që ai ruante për Jakup Cerajën. Duke thenë se vjersha e poetit Jakup Ceraja
ishte e para poezi shkruar në Kosovë, kushtuar Nënë Terezës dhe shpjegoi pak
histori në lidhje me këtë: “Dikur moti më erdhi një
zarf nga Mitrovica dhe kur e hapa, vërejta një vjershë kushtuar Nënës Tereze,
shkruar nga poeti Jakup Ceraja. Ishte poeti i parë këtu ndër ne në Kosovë që
kishte shkruar një poezi për Nënën Tereze. Ai ka shkruar me përkushtim dhe në
shkrimet e tija ka vetëm vlera të mirëfillta. Tani kur erdha për herë të parë
këtu në fshatin e Jakupit, kuptova pse shkrimet dhe poezitë e tij ishin me aq
domethënie e kuptim dhe kishin kaq shumë vlerë”, ka thënë, ndër të tjera, Dom
Lush Gjegji, në lidhje me poezinë e parë ndër shqiptarë, kushtuar Nënë Terezës,
të poetit Jakup Ceraja nga Mitrovica e
Dardanisë.