Adil Fetahu: Lirikë dashurie “e tensionit të lartë”

LIRIKË DASHURIE ‘’E TENSIONIT TË LARTË’’

(Agron Mema: ‘’Mëngjeset e tua’’, botoi ‘’2 M’’, Durrës, 2024)

Nga Adil Fetahu

Është libri i parë, me poezi lirike ‘’të tensionit të lartë’’ të gazetarit të njohur Agron Mema, këtij ‘Erosi’ nga Piqerasi i bregdetit në Jug të Shqipërisë, për të cilin ‘’nuk dihet ku jeton’’, sepse si gazetar hulumtues, sa është në Sarandë, Delvinë, Gjirokastër, Vlorë, Fier, Berat, Durrës,  Tiranë,  Shkodër e gjithandej përgjatë Shqipërisë, në takime, evenimente, mes njerëzve të penës, artit e politikës,  prej nga raporton me tekste e fotografi, për gazeta e portale dhe nga disa informata, apo vargje poezie, çdo ditë i poston në fejsbuk. ‘’Spirancën’’ e ka në perlën turistike buzë Detit Jon, në Sarandën e bukur. Me z.Agronin dhe me disa krijues tjerë të letërsisë, të klubeve letrare të Sarandës dhe të Delvinës: Hekuran Halili, Panajot Boli, Behar Maze, Panajot Zoto e Sofo Mekshi, u takuam në Sarandë, në fund të shtatorit, një takim e bisedë me këta intelektualë, të cilën do ta mbaj mend përjetë. Ata më dhanë disa libra, dy antologji të dy klubeve letrare të përmendura, me prozë e poezi. Një nga ato libra është edhe kjo përmbledhje me poezi, e autorit Agron Mema, të cilën ma dhuroi me dedikesë, për kujtim nga ai takim i paharruar.Unë nuk jam kritik letrar, por për librat e lexuara, veçmas  për ato që më dhurohen, për lexuesit e mi bëj një vështrim të përmbajtjes së librit, ashtu si e shoh dhe e kuptoj unë.

Libri Mëngjeset e tua përmban 121 poezi lirike të dashurisë. Me dinamikën e jetës dhe të punës e me vargjet e poezisë së dashurisë, do thoshim se autori nuk ka më se 25 vjet moshe, por kësaj duhet shtuar edhe 34 vjet tjera jete e përvoje pune. Prandaj edhe vargjet e tij në poezi janë të pjekura e me mesazhe të thella.

Pas Parathënies së redaktorit të botimit, poetit e shkrimtarit të njohur, Fatmir Minguli, poezive në këtë përmbledhje u prinë poezia për Nënën, titulluar ‘’Gruaja që mbrunte bukë’’ (fq.11)

Kjo zemra e nënës është çudi

S’ka kod në botë që ta zbërthejë,

Se zemra e saj fle me perëndi,

Me gjak ngjizë fëmijën, me bukë do ta ushqejë.

Me këtë poezi, që unë i mora vetëm strofën e fundit nga pesë sosh, autori e spikatë tërë dashurinë e nënës, që është kryedashuri e botës. Sepse nuk ka dashuri më të madhe, më të sinqertë e më të përhershme se dashuria e nënës Çdo dashuri tjetër duhet të fitohet, të meritohet e të ruhet, vetëm dashuria e nënës  nuk ka nevojë as të fitohet, as të meritohet e as të  ruhet. Poeti e shkrimtari i njohur francez, Victor Hygo, e thotë: ‘’Njeriu e ka vetëm një dashuri të sigurte – dashurinë e nënës së vet’’.

Por, ‘’djali i detit’’, siç e quan vetën autori, kur nënshkruhet ‘’Agron Bregdeti Piqeras’’, duke e spikatë vendlindjen e tij, fshatin Piqeras, të rrethit të Vlorës, me ‘’gomonën e tij poetike lundron në detin e gjërë e të trazuar të dashurisë’’, dhe ‘’peshkon’’ dashuri e vargje nga më të ndryshmet. Dhe në këtë punë sikur ka një përvojë psikologike të njohjes së dashurisë së femrës: ‘’Shpirti i femrës është si dita në prill.../, Me naze: herë buzëqeshur e herë nevrik’’ (fq.13). Vet titullin e librit ‘’Mëngjesi sot’’, një titull paksa karakteristik, e merr nga poezia e shkurtër, gjithsej katër vargje (fq.15), në të cilën autori shprehet:

‘’Eh, çfarë mëngjesi sot!

Do nganjëherë Perëndia,

Kaq kohë jam lodhur kot,

Që kaq afër dashuria!’’

Këtë strofë e gjemë edhe në poezinë tjetër në vazhdim (fq.16) ‘’Kënga dhe ti’’.

Poezitë e Memës komunikojnë përmes vështrimit, herë  me ‘’mike’’ të afërta, herë të largëta: ‘’Dielli që shkrin dëborën/, Dhe pranverë që lulet e shumta çelë/, Syri yt e luan bukur lojën/, Ndaj me fitore gjithmonë del’’ (fq.19).

Nuk them se ka prirjen,  talentin as stilin e Khajamit, por Agron Mema ka zemër për dashuri: ‘’Eh, sa gjëra na mbetën pa thënë/, Pse t’i lëmë në baltë të treten/, Kjo jetë kështu është dhënë/, Sa jemi gjallë, të kujdesemi për veten’’.

Në poezitë e Agron Memës spikatet zemra si burim i dashurisë, shpirti, syri, shikimi, zëri, heshtja,  trupi, veshja, nata, hëna, dita, dielli.

‘’Më çmende me syrin tënd,

Më të bukurin në botë,

Moj, po të them me gjithë mend

Dhe vërtetë që rrojkam kot!’’ (fq.37)

Poezitë e Memës karakterizohen me fuqinë e emocioneve:, dhe këto i shprehë herë në vetën e parë, e herë në vetën e tretë, herë në njëjës e herë në shumës, por e ruan fuqinë e emocionit: ‘’Kur të dalësh në pension/, Fillo dhe fol me vete/, Ka ekzistuar një Agron, që qe lum e derdhej në dete’’. E poezitë e Agronit vërtetë rrjedhin si lumi, e derdhen në detin e pafund të dashurisë.

Në poezitë e Agron Memës spiktatet syri, si interaksion i komunikimit themelor vizuel, jo verbal,  midis personave. Sytë janë dritare e shpirtit, ata tregojnë se çfarë mendon njeriu për tjetrin. Shikimi në sy transmeton sinjal, qëndrim, ndjenjë,  emocion, simpati, urrejtje. Prandaj, pothuajse nuk ka asnjë poezi në këtë përmbledhje,  në të cilën nuk përmendet syri. ‘’Vetëm syri yt më bën të lumtur/, Vetëm emri yt më kujton galaktikën/, Çuditëm që një femër e bukur/, Nuk ka fuqi të ngrihet mbi frikën’’.

Për sytë, poeti thurë vargje edhe për kohën pas vdekjes: se: ‘’Vdekja do të vijë një ditë/, ashtu si gjithë gjallesat/, Po hapur do më mbetën sytë/, Se aty i kam shpresat’’ (fq.55), apo ‘’Shpirti njeh vetëm një emër/, Një emër i artë që ke ti/, Se syri s’më qasë tjetër femër/, Dhe jeta s’ka kuptim pa ty’’ (fq.56), apo tjetra me emocione dhembje për sytë: ‘’Thonë se në varreza rri një gjarpër/, Vallë, di këtë ti?/, Ai ka shekuj të tërë që ushqehet vetëm me sy/: Kur vdesin njerëzit përgjon si tinzar/, Vrapon dh esytë ua ha në varr.../,...Gjarpër i syrit tënd do të jem unë’’.

Në mesin e poezive në këtë libër, ka disa poezi të shkurtëra, madje  vetëm me nga dy vargje (fq. 35; 40; 64; 89; 90; 129), por që shprehin emocione  dhe mesazhe të forta: ‘’Nuk të pashë dot sot/,Sy e shpirte me lot’’ (fq.89): ‘’Zoti bën si do vet/, Dhe të puthë dhe të godet’’ (fq.35).; ‘’Mos m jep atë mallkim/, Të të kam larg syrit tim...’’,etj.

Si në shumicën e poezive të poetëve tjerë, edhe në poezitë e Agron Memës, ngjarjet dhe protagonistët janë imagjinare, vargjet janë lakonike, por që shprehin dashurinë dhe refleksione emotive, dashuri,  dhembje, vuajtje, lot.  Përdorimi i figurave, krahasimi me diellin, hënën, yjet, lulet, lumin, detin, i jep shije leximit. Përmes poezive të tij, autori dëshmon ‘’se  di të lexojë në gjitha gjuhët dhe alfabetet e dashurisë’’.

***

Biografia e shkurtër e autorit: Agron Mema u lind më 10 shkurt 1966, në Vergo të Delvinës. Fëmijërinë dhe rininë i ka kalua në Piqeras (të Vlorës), tash jeton në Sarandë  Ka krye Fakultetin e Shkencave të Natyës – dega Bio-Kimi. Ky kre edhe kursin e gazetarisë të Dojçe Welle. Ka punuar në administratën shtetërore dhe atë të rendit, të Qarkut të Vlorës. Profesionin e gazetarisë e ushtron tash e 30 vjet, dhe shkruan për të gjitha mediat e printuara dhe elektronike të Shqipërisë.