Vrasja e poetëve Blloshmi, Leka e Nela

F.293 (libri) F.174 ne tex

Arkivat, 1977-1988

Nga Kujtim Boriçi

Në statistikat e përplasjeve dhe goditjeve të ashpra që i janë dhënë kulturës e njerëzve të saj, urdhri për heqje të librave nga qarkullimi gjatë viteve të regjimit komunist nuk është më i rëndi në morinë e masave që janë marrë atë kohë. Ndër më të rëndat e më të dhimbshmet, sipas arkivave e dëshmive të kohës, mbeten dënimet ekstreme me burgime të gjata e pushkatime të njerëzve të artit. Pikërisht, pak kohë pas urdhrit të dhënë më 1975 për shkatërrimin e librave, dënohen poetët nga Librazhdi, Vilson Blloshmi e Genc Leka. Ndërsa në prag të ndryshimeve politike, më 1988, varet në mes të Kukësit poeti e krijuesi rebel, Havzi Nela.

Genc Leka e Vilson Blloshmi, sipas dokumenteve zyrtare (AQSH, Dosja "Blloshmi-Leka", Nr. 295/3) u arrestuan më 05.08.1977 dhe më 13.06.1977, dënohen nga Gjykata e Librazhdit me vdekje-pushkatim, nën akuzat për "sabotim" dhe "agjitacion e propagandë". Ekzekutohen të dy në një vend të fshehtë, të lidhur dorë më dorë, më 17.07.1977.

Havzi Nela me nxënësit në Shishtavec (Kukes)

Bëri 20 vite burg dhe iu dha dënimi kapital, më 10 gusht 1988.

Qysh në shkollë të mesme u shfaqën kundërshtitë e tij të para ndaj padrejtësive të sistemit të kohës, nisi të formësohet dhe të marrë frymë ndjenja e rebelizmit ndaj padrejtësive të sistemit që po i ngrinte në sistem. Më vonë, në Shishtavec të Kukësit, më 20 prill 1967, në një tubim Havzi Nela reagon ndaj tri kërkesave të pushtetarëve vendorë, si futja në kooperativën bujqësore, prishja e kishave dhe xhamive, ndërrimi i veshjes: "Populli asht i sëmurë, tri gjylpëra menjiherë nuk e shërojnë, por e shkatërrojnë...". Ja kronologjia e ndëshkimit të poetit: 22 Maj 1967 - dënohet me l5 vjet heqje lirie dhe konfiskim të pasurisë; 8 Gusht 1975 - ridënohet me 8 vjet heqje lirie; 19 Dhjetor 1986 - lirohet nga burgu; 12 Tetor 1987 - internohet në Arrën; 15 Qershor - arrestimi në katundin Brekijë; 15 Qershor, ora 12 e mesditës - nis procesi hetimor; 24 Qershor 1988 - dënimi i katërt, ose dënimi me varje; 2 Gusht 1988 - Presidiumi i Kuvendit Popullor miraton vendimin për ekzekutimin e Havzi Nelës; 10 Gusht 1988, në mesnatë - ekzekutimi me varje në Kukës, tek Stacioni i Autobusëve.

Fati i tyre i dhimbshëm, ishte vetëm se ishin krijues dhe nuk i pëlqenin regjimit të kohës.