At Zef Pllumi: Kampi i Bedenit

At Zef Pllumi

nga kapitulli

KAMPI I BEDENIT

fq.231

„Ky emën nuk ekziston ndër hartat gjeografike, as ndër ato më precizet, por asht shumë i njoftun ose do të bahet i njoftun në historinë e vuejtjeve njerzore të shek.XX. Aty, perveç atyne pallateve rrgostash të perfundueme, vazhdojshin punimet në baraken e fundit: identike si ato tjerat. Punojshin 4-5 puntore frikacakë. Njanin e pvetëm:
- Si quhet ky vend?
- Nuk e dij.
Pvetem tjetrin:
- Si quhet ky vend?
- Beden.
Pvetem tjetrin:
- Si quhet ky vend?
- Hajdaraj.
Pvetem tjetrin:
- Si quhet ky vend?
- Zhabjak.
- Si quhet ky vend?
- Kryevidh
...e kështu, sa herë që na pvetshin delshin emna të ndryshëm: Luz i Madh, Luz i Vogël, Hasdushk, Ballaj, etj...Mendo tashti cili ishte ky vend me njiqind emna? Koordinatat të dergojshin dhetë minuta larg Shkumbinit, aty ku ai bante nji kthesë rranxë nji kodre të zhuritun, dhetë minuta larg njajë kënete në të cilën punojshin kanalin. Nji kanal 60 metra i gjanë me dy bankina sejcila nga 20 m. Banorët kryesorë: ushujzat dhe bretkosat, ndërsa mushkajat nuk kishin kufij se kishin liri të plotë mbasi mujshin me fluturue, por dishiri i tyen, i pangopshëm për gjak, i sillte gjithmonë aty përmbi ne. Ata të cilët e njifshin mirë gjeografinë e vendit thojshin se për karshi, po të kalohej Shkumbini, ishin katundet Sultozaj edhe Shna Premte. Ditë e zezë! Kur nuk din as emnin e vendit ku jeton!„

Nga fq.233

„Mbas atij burrit të parë vinte Shyqyri Rrjodhi, drejtor i burgut të Shkodrës, që kishte gradën toger, ndersa si muerem vesht ai oficeri kryesor ishte Haxhi Pela, drejtor i burgut të Durrsit. Na mblodhi të gjithë të burgosunve që erdhem dhe na mbajti nji fjalim „magjistral“.
Partia e pushteti – tha ai – mendojnë gjithmonë për ju. Tha se Marksi ose Engelsi kishte thanë se puna e bani njeriun, sepse nieri ishte kenë majmun dhe vetem puna e kishte ba nieri. Kështu nana Parti, mendonte për të gjithë ne me kujdesin ma të madh dhe na kishte pru këtu për të punue e për t’ju ba t’aftë me hy në shoqninë njerzore. Puna asht lavdi. Si perfundim delte që na nuk ishim njerz, por majmuna, që me punë do të mbrrijshim me u ba njerz. Aman o Zot se sa e bukur ishte kjo teoria e luftës së klasave: nji herë majmun, mandej skallv, mandej padron, mandej Zot që kishte në dorë pushtetin ose „njeri që gëzon lirinë“! Megjithkëtë ai Haxhi Pela në fjalimin e tij të gjatë teorik leninist-stalinian, mbrrijti te përfundimi praktik se duhej të përballojmë mjaft vështirsi të shkaktueme nga kapitalizmi botnor, nga borgjezia. Si rrjedhim na tregoi se rrugen Kavajë-Beden do ta rrahte nji makinë e vetme, që do të furnizonte ujin e pijshëm me fuçia benzine o nafte, karburantin dhe ushqimet për gatuemje të gjellës. Racioni ditor ishte 2 gr vaj, 4 gr makarona ose oriz dhe 10 gr sheqer. Kështu kishte vendosë Partia.“

Nga fq.234

„Na ishim 29 priften:

D.Mikel Koliqi
D.Tom Laca
D.Nikollë Shelqeti
D.Nikollë Laska
D.Rrok Frisku
D.Nikollë Mazreku
D.Ndue Suma
D.Ndue Soku
D.Mark Hasi
D.Pjeter Gruda
fr.Zef Pllumi
D.Vlash Muçaj
D.Pal Gjini
D.Injac Gjoka
At Gegë Lumaj
At Agostin Ashiku
At Donat Kurti
At Çiril Cani
At Frano Kiri
At Djoniz Makaj
At Karlo Serreqi
At Leon Kabashi
At Aleks Baqli
At Filip Mazreku
At Mëhill Miraj
At Mark Harapi
At Jak Gardini
At Anton Luli
At Alfons Çuni

Kur u ba ky organizim, ne aty për aty na ndane veçmas, në njanën anë që të na shifshin e njifshin të gjithë, sikur na të ishim shkaktarët e të gjitha të kqijave që kishin mblue popullin shqiptar: na ishim “caper expiatorius” (cjapi i shperblimit).
N’e nesret filluem punën jo fort larg kampit. Puna e parë ishte për t’u zhdukë nji kodrinë e vogel në breg të Shkumbinit, e cila pengonte rrjedhjen e ujnave të ultësinës. Dheu gërmohej me kazma e lopata, transportohej me karroca druni dore: karrocat ishin punue si ato ma primitivet e historisë së njerzimit: me rrotë drunit, peshonte ma shumë karroca sesa dheu që hidhej mbrendë. Policët aty me shkop, sa herë që pengohej trafiku, sillshin mbi shpina njerzish të kthyem në kafshë pune. Vetëm n’atë moment e kuptova kjartë se si ishin punue piramidat e Egjiptit. Aty e pashë se në kohën skllavopronare ishin formue klasat. Brigadjerët, komandantat e kompanive, spijujt e xhelatët, disa ishin të plotfuqishem dhe tjerët me kompetenca të mdha. Atëherë un mbrrijta me kuptue shumë rregullore e ligje ushtarake ku jeta e nji mushke vlersohej e barabartë me atë të pesë njerzve. Nieri nuk ishte ma nier, por vetëm nji vegël pune, nji mjet prodhimi. Vetëm atëherë e vertetova në jetë marksizëm-leninizmin stalinian. Stalini ka thënë – kështu përdriste Enveri – se „njeriu është kapitali më i çmuar“, pra nuk asht nieri, por nji kapital në dorë të njanit për të cilin duhet të pvesim: a asht ky njeri?“