Përparim Hysi: Mësuesi nga Maqedonia

"Mësuesi nga Maqedonia ?!!!"

Tregim

Nga  Përparim Hysi

Kish ardhur tranzicioni dhe gjithë njerëzit trapisnin të lirë. Qenë mësuar me çangën që i ftonte për punë dhe,tani ,kishin katandisur si " valencë e lirë". Por sikur e kishin gjetur dhe "vëndin e punës": tek kodra me ullinj ,sipër xhadesë ,në një kohë kur tërë fshati me gati  pesëmijë banorë ( kam thënë dhe diku tjetër: fshati ish zmadhuar goxha ) dhe të jipte pamjjen e një qyteze . E pra,kjo,qyteza,qe shtrirë mu aty nën xhade  (sipas asaj planimetrisë së kohës ) ku shtëpitë qenë aq ngjitur njëra me tjetrën ,sa ,po të donte dikush, që nga brënda gardhit të tij,mund të zgjaste krahët dhe të kapte komshinë prej leshrash. Pastaj mos pyet për mysebete të tjera ,si përshëmbull: WC-të e njërit blok shtëpish binin karshi  derës të blokut tjetër e kështu me radhë. Hidheshe e përdridheshe ti se qe ngusht: por "kostumi" për ndërtimin e shtëpive qe i prerë dhe qe aq ,sa të futje kokën dhe shumë-shumë pak oborr (sa mund të shtrihej një njeri për sëgjati ) ,më tutje as gëk as mëk. Fshati qe ndërtuar mbi toka buke dhe buka çante blokadën.

Ndërtimet,sado me kursim,të gjitha po në fushë e mbi toka buke. Kodrat qenë me vreshtë e ullinj dhe askush nuk lejohej të ndërtonte atje.

Eh.- thoshte gjeometri i fshatit, Nedai Bylykbashi (i qoftë dheu i lehtë se ka vdekur tanimë ) ,sikur të lejohej që shtëpitë të ndërtoheshin këtu,mbi kodër,nuk do kishte fshat më të bukur: shtëpitë mbi kodër dhe fusha nën këmbët e saj. Thoshte i ndjeri Nedai se perspektivën e fshatit e shihte me sy të  teknikut,me synë e shkencës ,por tjetërkush i  kishte tapitë dhe licenact për këto punë.

*       *      *

Vërtet që ndërtime nuk kish në kodër ,por bashkëfshatarët e mi kishin gjetur aty,nën ullinj, kur thonë  në Myzeqe,kishin gjetur shtëpinë e priftit. Sa ngrohej pakëz moti ,kur t'i shihje grupe-grupe (sipas moshave ) dhe ose luanin lodra të ndryshme,nga ato që luhen  ulur,ose përtypnin lajme. Ndonjëherë ,aq ngrihej amplituda e debateve,sa, kur i dëgjoje që shkumëzonin të nxehur,sakaq e do thoshe:- Ja,kur të vriten. Po,për fat të mirë,kjo veç është një hamendësim dhe aq. Ia njohin njëri-tjetrit edhe zorrët e barkut dhe sherret janë  pa dëm. Do gjendet dikush që do ndikojë.Dhe të tillë,aty tek kodra me ullinj ka plot. I kam shijuar dhe vet këto lloj "sheresh" pa qeder, ndaj ndjej siguri për sa shkruaj. Dhe jo vetëm do më gjeje atje përçdo mbasdite me kohë të mirë ,por shpesh do qeshë aktor kryesor: në lojëra apo dhe në debate. E lezetshme qe,se kur vinte puna për politikë , nuk  se të njihte njeri më për zot. Të jepte ujë në bisht të lugës  dikush që qe vjetedrite larg nga politika. Po përvoja më ka  mësuar që të jem tolerant.Zeja që kanë "përvetësuar" më shumë nga gjithçka tjetër shqiptarët ,është politika. Kuptohet që edhe bashkëfshatarët e mi nuk e hanin thatë: kush për Berishën e kush për Fatosin zënë e shkumojnë. I kanë liderët e tyre:si mite. Nuk duan t'ua prekësh. Në nuk u hap rrugë ,rri e bluaj në mokrrat e tyre. Unë ,sado që  jam i djathtë ,mundohem që t'i zbutë gjakrat dhe aq...

Por,pse  po trapis kaq larg e larg ,kur ajo që do tregojë,nuk ka të bëjë as me të djathtën dhe as me të majtën. Unë e di mirë,si fshatar që jam den baba den që në fshat vetëm litari duhet sa më i gjatë ( me atë fshatarët ngjacojnë kafshët për kullotë ),kurse biseda duhet sa më e shkurtër.

Mirë,pra...

*     *     *

Ai kish ardhur dhe,sa kish parë kaq njerëz nën hije të ullinjëve , qe ulur pa u ndierë pranë një grupi. Dikush nga grupi e kish vënë re këtë të huaj që kish zënë vënd atje pa e ftuar askush. Qe mbasdite.

-Nga të kemi?- e pyeti.

-Jam nga  Maqedonia !!!!

- Nga  Maqedonia dhe ke ardhur këtu,po tek kush ke ardhur?

Njerëzit i lanë lojrat që ishin në duar dhe iu afruan grupit ku kish bujtur ky,nga Maqedonia. Jo vetëm qenë afruar,por mezi prisnin se ku do bujtte ky mysafir i largët .

-Nuk do bujtë tek askush se unë kam ardhur me ndihmue shkollën tuaj.

Sa  tha kështu, i panjohuri ,të gjitë instiktivisht hodhën sytë nga shkolla e re  dykatëshe që dukej si në pëllëmbë të dorës.

-Për shkollën? Po ja  tek  është shkollla  dhe e kthyen mysafirin me fytyrë për andej.

-Jo,mor,qeshë vet atje dhe nuk ishte askushi. Erdha këtu se du me gjet një mësues me e bisedu diç këtë punë.

-Oho ,ndërhyri dikush, po në fshat tonë nuk ka asnjë mësues,se dhe Papi ( që ka qenë drejtor i kësaj shkolle,ka një vit e ca që punon në seksion të arsimit të Fierit ), sot mbasdite nuk paska dalë këtu,se gjithmonë vjen këtu.

-E pra,nji aj,më duhet.Me atë dhe po e bisedoj.

Njerëzit sikur u shkundën nga ky rrëfim dhe vazhduan  lojrat. I huaj aty,pranë tyre.  Sa perëndon dielli ,njerëzit  kthehen në shtëpitë e tyre. I huaj nuk iu ngjit askujt pas.  Ose më sakt: askush nuk e ftoi në shtëpinë e tij. Qe kohë e keqe dhe viheshin re që ndodhnin o vjedhje o  dhe vrasje nga këta lloj mysafirësh të  panjohur.

*     *     *

Unë atë ditë u kltheva vonë nga puna.Kishim qenë me ekip kontrolli në një fshat të Mallaksastrës. Më solli makina e Drejtorisë Arsimore në shtëpi. Sa hyra brënda (pothuaj se qe errur ) ,trokiti dera . Kur e hapa ,pashë dy ishnxnënës të mi.

-Profesor,- sikur flisnin të dy me një gojë,-ka ardhur një burrë nga Maqedonia dhe të kërkon poshtë.

Banoja në katin e dytë të një pallati dhe,siç qeshë  i veshur,i zbrita shkallët.  Maqedonasi që më priste,në një vështrim kalimthi.qe shumë më i ri nga unë dhe,kur e pashë në  dritë ,dukej si një  artist i vërtetë. Qe shpatullan,me një trup shumë harmonik.  Sa i gjatë ,aq dhe i trashë.Tip sportiv:veshur me një kostum,paksa i përdorur,dhe nën xhaketë kishte një golf të zi që i shklonte shumë. Veç kokën e kishte paksa të madhe që për ta bërë pak më të prekshmë për ju: imagjinoni një Tom Hanks ,por të ketë kokën e të ndjerit ,Marlon Brando .Për pjesën tjetër të lexueesëve që nuk "kullotin" në çairet e Holliwoodit ,po  u them :kish një kokë si shpellë që dhe një demi ,po t'i binte me kokë ,e hidhte shakull.

E takova dhe aty,në hyrje të pallatit,i them:

-Si e ke hallin dhe nga vjen?

-Vij nga Maqedonia dhe jam shoqërues i një makine ndihmash me mjete mësimore për shkollën tuaj.

-Për cilën shkollë,se unë nuk jam në asnjë shkollë tanimë.

-Për shkollën tuaj të Mbrostarit.

-Po ku është makina me ndihma?

-Na u prish në mesrrugës Peqin-Rrogozhinë.

-Po ti pse ke ardhur vetëm?

-Se doja të zija ata  të shkollës apo të arsimti në  Fier dhe këtu mora vesh ë ti punoke në arsim.

-Dëgjo,-i them. Kjo punë nuk bëhet kështu.Unë vërtet që punoj në Drejtori Arsimore ,por nuk kam tagër që të pres apo të firmos shkresa zyrtare.Këtë tagër e ka veç drejtori.Dhe tjetër: për cilin Mbrostar janë ato  ndihmat se Fieri ka dy Mbrostare.Një  është ky ku të ka zënë ty nata dhe tjetri  është ngjitur me qytetin dhe quhet MBrostar-Ferko.

-Jo,jo,- ngulmoi mysafiri. Ndihmat janë për shkollën e Mbrostar-Urës.

-Atëherë,- i dhashë fund bisedës së shkurtër, kam dy arsye që të marrë për darkë: së pari,e je jambanxhi dhe nuk ke  ku e kalon natën dhe,së dyti, Mbrostar- Ura është fshati im. Unë kam qenë drejtori i parë i kësaj shkolle, Gjithë zona me 5-shkollla dhe shto dhe zonë tjetër.më të madhe,atë të Libofshës me  5 shkolla,janë zonat e mia.

I priva përpara mikut dhe e futa në shtëpi. Drejt e në dhomën e pritjes. Tani,- i them ,- rehatohu dhe  mirëse ke ardhur. I hapa televizorin dhe,sakaq mbrriti imeshoqe. E prenzatova me të dhe i them:

-Jemi vetëm.Fëmijtë i kemi larg.

-E di,- ma priti mysafiri,- djalin e ke në Amerikë !!!

Unë shfaqa çudinë dhe, më tepër nga unë,mënd u hodh përpjetë imeshoqe. Miku paska pyetur mbarë e prapë për mua. E,megjithatë,nuk e bëra shumë veten.

Ndërsa imeshoqe shkoi nga kuzhina për të bërë darkën,unë e pyeta mysafirin.

-Po nga ç'vënd je nga   Maqedonia?

- Në Maqedoni,- tha,- kam shkue tash ka disa vjet,por asull-asull jam nga Vuçiterna !!!

-Nga Vuçiterna,-përsërita unë fjalët e tij. Po hë, a asht gjetë ndonji burim a pus i mirë në Vuçiternë?

Mysafiri bëri sikur nuk e dëgjoi pyetjen time dhe mundohej të humbiste në ekran të televizorit. Unë si për ta bërë më të vëmëndshëm ndaj pyetjes dhe për të treguar se diç di për Vuçiternën , zë dhe i recitoj :

"Beqir-agë.more zotni

Gjema nji tokë me ra çipçi

Në Vuçiternë,o s'muj me rri

Ujtë e keq,o s'muj me  e pi ...

Epo thashë se do t' i tregoja  arat këtij vuçiternasit tim,por ai fol o gur dhe fol o mur. U çudita me këtë shurdhim të mikut dhe,ç'qe më e keqe,ime shoqe që hyri sikur do kërkonte diçka, ma bëri me sy që ta ndiqja pas. Po unë nuk jam asi druri që përkulem kollaj dhe bëra sikur nuk e vura re ftësës e simeshoqeje. Po kështu e mora padijen e miku për vëdnlindjen si një fenomen që po bëhet  i zakonshëm për të rinjtë e kësaj kohe.

-Po në Maqedoni me ç'punë merresh?- pyeta unë

-Bash si puna yte. Punoi në departamentin e kulturës në Shkup dhe makina me ndihma për shkollën tuaj ka ardh prej Prilevit a e ke digjo ndonjëherë?

-E kam digju ,por me që punon në Shkup,po të  pyes për do miq të mi atje. E vërteta është që asnjë mik nuk kam në Shkup ,por ky "vuçiternas që nuk njeh Vuçiternën më futi krimbin e dyshimit.Shto dhe shënjën nga ime shoqe. Po dyshoja për mysafirin tim. Megjithatë ,i kërkova falje (e lashë të shikoj telvizor) dhe dola  nga kuzhina.

Imeshoqe:

-Erdhi komshia dhe më tha:-Është hajdut. E kishte parë Nuriu në autobuz që i kishte futur dorën në xhep një pasagjeri.Kur e kishte diktuar,ky kishte bërë të fortin:

-Shofer,mbaje autobuzin se kam punë me këtë.Jam i degës (kupto degën e brëndshme ) dhe kish teguar një shkresë.Shoferi i kish zbritur të dy. Dhe ti na i  gjen dhe na i bie  në shtëpi.

-Jo,po nuk është nga ata.  Pastaj,prit se do i kërkoj shkresën e ndihmave unë.

-Po çfarë shkrese?  Hajdutët hapin banka dhe jo nuk mbakan shkresa.Do na marrësh më qafë kot.,-tha përvajshëm imeshoqe. -Ka pyetur dhe për djalin dhe kujton se jemi dingas me dollarë. Megjithatë ,sado që krimbi i dyshiimit sikur po më brente,thashë të bëj dhe një provë.

*       *      *

I kërkova falje mikut që e lashë vetëm dhe ,për të bindur më shumë veten,e pyes:

- Në Shkup ,besa i kam ca miq të mirë dhe ndoshta i njeh. Miku hoqi sytë nga ekrani dhe po priste:

-A ma njeh Kim  Mehmetin ?

-Jo.

-Po Ali Aliun ?

-Jo,-nuk punojnë me mua ata!!!

E,ndoshta,- thashë,- ma njeh Kalosh Çelikun. E kam mik. Më ka thanë:- Po të pres tek Rrapi, tek "Sokaku i të marrëve".

"Miku" nuk dinte as për Vuçiternë dhe as për Shkup. Personat që lakova sikur të ishin miqtë e mi janë krijues  me zë që nuk ka shqipfolës që merr vesh nga  letërsia,kultura dhe arti e të mos i njohin. Sa kohë po kalonte,aq dhe më tepër balanca e dyshmit po hepohej andej nga ç'thoshte imeshoqe. Kisha  rënë në grackën e një sharlatani që,veçse ishte hajdut,por mund të ishte dhe vrasës. Se çfarë nuk bën një hajdut.

Sidoqoftë,këtë  "maqedonasin e kulturës",e vura përsëri në provim.

Fillova ta pyesja për skuadrëne futbolit të Vardarit dhe ky dinte aq sa di një shtëpiake e rëdomtë që nuk di në egziston sport. Për Grigorievskin  ,një basketbolist as të Maqedonisë, "miku" ngriti supet. Kupa e dyshimit sa vinte dhe mbushej.Ajo u derdh kur mysafiri nuk dinte gjë as për Esma Rexhepovën.

Imeshoqe kishte të drejtë dhe,bashkë me të edhe komshiu im: hajduti i autobuzit ish afruar tek turma dhe,si kish vjelë me anë pyetjesh të dhëna pëpr mua ,krijoi atë trukun e ndihmave.

Tani kishet dy rrugë: o të lajmëroja policinë ( po qeshë në kuadër të dyshimit  ) ,o ta përzija nga shtëpia. Që të dyja veprimet nuk më dukeshin normale.Se,ende,më brente dyshimi se mos turpëroja një njeri që strehova dhe,mandej,e preva në besë.

*      *     *

Më së fundi,gjeta rrugën më racionale. Aty për aty,sajova:

-Mik,- i them.Më vjen keq,që do dalësh nga  shtëpia në këtë orë. Unë e imeshoqe do nisemi me urgjencë tek imvëlla se na ka dërguar haber.

U ngrit sikur po shkelte mbi gjëmba.

-Prit,- i them.Do dal që të gjejë makinë se je miku im. Do të jap një letër (pusulle) për një shokun tim që punon tek hotel "Aneksi" dhe nesër në mengjes,po të pres tek "Aneksi" për kafe.Mandej do të çojë në Drejtori të Arsimit për të bërë akordimet e ndihmave. Doli pas meje,si i zënë në presh,dhe ,për fat, i vetmi me makinë atëvit në fshat,më dëgjoi që ta prëcillte"mikun" për në Fier.

Kur u ktheva në shtëpi,pashë që ishte dhe komshiu që më tregoi seç mik kisha pritur në shtëpi.Të nesërmen e mbajta frymën që me mëngjes tek "Aneksi" me shpresë se me "mikun" do pija kafe dhe do akordonim shkresat.Por miku,duket,kish fshirë b... me pusullën time dhe kushedi kujt ia kish zënë derën. Kur po e tregoja këtë se ç'më ndodhi,ata të "kodrës" më thanë:

-Ndaj pyeti mbarë e prapë për ty a