Editorial » Shkreli
Frank Shkreli: Chen Guangchen ndërlikon marrëdhëniet amerikano-kineze
E merkure, 02.05.2012, 02:35 PM
DISIDENTI
I VERBËR ANTI-KOMUNIST KINEZ, CHEN GUANGCHEN
NDËRLIKON MARRËDHËNJET AMERIKANO-KINEZE
Nga Frank Shkreli
Zyrtarë të Shteteve të Bashkuara dhe të Republikës Popullore të Kinës janë duke zhvilluar bisedime intensive në lidhje me fatin e disidentit dhe përkrahësit të të drejtave të njeriut në Kinë, Z. Chen Guangcheng, i cili u arratis javën që kaloi nga arrestimi në shtëpi i rrethuar nga pothuaj 100 policë. Megjithëse asnjëra palë nuk ka komentuar mbi fatin e tij, besohet që disidenti Chen të jetë nën mbrojtjen e autoriteteve diplomatike amerikane në Pekin. Arratisja e tij para disa ditësh natën pa hënë, duke evituar diktimin nga rojet policore, përshkruhet në mediat amerikane si një skenë nga filmat e Hollivudit. Disidenti i verbër Chen ishte burgosur për veprimtarinë e tij në fushën e të drejtave të njeriut dhe pasi u lirua nga burgu në vitin 2010, ai praktikisht dhe efektivisht ishte i burgosur në shtëpinë e tij, ku ai dhe familja e tij mbikqyreshin dhe keqtrajtoheshin nga forcat policore kineze. Zoti Chen është shpallur i burgosur i ndërgjegjes nga organizata ndërkombëtare e të drejtave të njeriut, Amnesty International, e cila vazhdimisht ka bërë thirrje për lirimin e tij.
Mirëpo
arratisja hollivudiane e disidentit Chen nga arrestimi shtëpiak ndodhi në një kohë
shumë delikate për marrëdhënjet amerikano-kineze, sepse në Pekin këtë javë mbahet
mbledhja e katërtë vjetore amerikano-kineze e Dialogut Strategjik dhe Ekonomik
midis Shteteve të Bashkuara dhe Kinës. Delegacioni amerikan në këtë takim, që pritet
të përfshijë një dialog të gjithëanëshëm midis dy qeverive, kryesohet nga
Sekretarja e Shtetit Hillari Klinton. Arratisja
e disidentit Chen është shëndërruar tani në një lamsh politik e diplomatik, e që
është vështirë t’i gjendet filli, ndërkohë
që diplomatët e të dy vendeve në Pekin – megjithëse vazhdojnë të refuzojnë komentet
publike në lidhje me këtë çeshtje -- janë mbërthyer në negociata intensive për
fatin e disidentit anti-komunist kinez. Bisedimet
vjetore pritej të përqëndroheshin, ndër të tjera, edhe mbi çështje të rëndësishme
të politikës së jashtëme amerikane, siç është përhapja e armëve bërthamore e
Koresë së Veriut dhe pakësimi i importit të naftës nga Irani, çështje këto me rëndësi
për Uashingtonin zyrtar, për të cilat shpresonte të siguronte përkrahjen e
Pekinit.
Këjo
situatë duket se do të keqësohet edhe më shumë nga fakti, nëqoftse ato që njoftojnë
mediat janë të vëreteta, se disidenti Chen nuk dëshiron të largohet nga Kina. Largimi i tij vullnetarisht nga Kina do të ishte
zgjidhja më e lehtë dhe më e shpejtë, por jo zgjidhja më e mirë për gjëndjen e
të drejtave të njeriut në Kinë, pasi ai vend ka nevojë për trima të guximshëm
si Z. Chen, i cili është gati të përballet
dhe të ballafaqohet me regjimin komunist kinez, në mbrojtje të të drejtave të njeriut
për të gjithë kinezët. Për fat të keq
shumë kundërshtarë të sistemit komunist kinez po vuajnë nga trajtimi i keq i
autoriteteve komuniste kineze, disa prej të cilëve janë më të njohur se të tjerët. Rasti
i disidentit të vërbër Chen është një rast i rëndësishëm i një figure ndërkombëtare
të të drejtave të njeriut dhe si i tillë nuk mund të injorohet ose të anashkalohet as nga politika amerikane as nga ajo ndërkombëtare.
Ky
incident nuk u shkaktuar nga Shtetet e Bashkuara, madje as nga disidenti Chen,
por siç thuhet në një editorial të gazetës
Nju Jork Tajms, këjo krizë nuk do të ndodhte “po qe se autokratët kinezë
nuk do t’i mohonin popullit të vet të drejtat më elementare të njeriut’’. Gazeta Nju Jork Tajms tha gjithashtu se “është
mospërfillja e ligjit nga zyrtarë të korruptuar kinezë, ajo që vërtetë kërcënon
Kinën dhe jo Z. Chen dhe të tjerë disidentë që me kurajo mbrojnë të drejtat e
njeriut.’’
Përveç ndërlikimit
të agjendës së marrëdhënjeve amerikano-kineze, tani dhe në të ardhmen, rasti i
disidentit kinez Chen komplikon edhe situatën politike amerikane, veçanërisht në
një vit zgjedhjesh presidenciale. Pardje,
gjatë një takimi me kryeministrin japonez
në Shtëpinë e Bardhë, Presidenti Obama refuzoi të fliste për rastin e
disidentit Chen por tha për median se ‘’dua të theksoj se çdo herë që takohemi
me përfaqsues të Kinës, ngrihet çështja e të drejtave të njeriut.’’ Për këtë u zotua edhe Sekretarja e Shtetit
Klinton, e cila para se të nisej për në Azi, tha se gjatë vizitës në Pekin, ajo do të bisedojë mbi të drejtat e
njeriut megjith tensionet që janë krijuar
nga rasti i disidentit Chen. Gjatë fushatës
për president, kandidati republikan Mit Romni ka akuzuar administratën e
Presidentit Obama se është tepër e butë ndajë abuzimeve të drejtave të njeriut
në Kinë.
Si
rrjedhim, Presidenti Obama gjëndet përball një dileme serioze, me pasoja
politike për të dhe për administratën e tij.
Nëqoftse pranon disidentin kinez Chen dhe familjen e tij që të emigrojë në Amerikë, ka mundësi të afektojë negativisht në marrëdhënjet
shumë delikate me Pekinin. Nga ana tjetër,
analistët besojnë se nëqoftse ai ua dërozon disidentin Chen autoriteteve
komuniste kineze, i jep municion kandidatit republikan për president, Z. Mit
Romni që të kritikojë seriozitetin dhe angazhimin e Presidentit Obama ndaj
mbrojtjes së të drejtave të njeriut në Kinë.
Rasti i
disidentit kinez Chen na sjellë ndër mend luftën dhe vuajtjet e ish-disidentëve
të njohur të Evropës Lindore dhe të ish-Bashkimit Sovjetik, rreth të cilëve
gjatë luftës së ftohët, zhvilloheshin negociata për largimin e tyre nga vendi,
si kundërshtarë të regjimeve të ndryshme komuniste. Ishte fillimi i mbarimit të atyre sistemeve
atëherë dhe shpresohet se edhe në rastin e Kinës, guximi dhe trimëria e
disidentëve kinezë përfshirë edhe Z. Chen,
të influencojnë pozitivisht drejtë ndryshimeve eventuale demokratike që do
të çonin drejtë një respektimi më të madh të standardeve ndërkombëtare dhe të zbatimit
të të drejtave të njeriut për të gjithë kinezët.