Bisede me Fidel Kastron

Fidel Kastro

Ata q? e shohin me sy kritik revolucionin ua hedhin juve t? gjith? fajin - flasin p?r "Kub?n e Kastros"

K?ta njer?z kan? prirjen t‘i personalizojn? gj?rat, t? m? b?jn? m? p?rfaq?sues nga ?‘jam, sikur t? mos ekzistonte askush tjet?r. Ata miliona njer?z q? kan? luftuar, q? kan? mbrojtur revolucionin; qindra mij?ra mjek?, profesionist? e t? tjer?; at? q? prodhojn?, sh?rbejn?, studiojn? - ata njer?z nuk ekzistojn?. E vetmja gj? q? ekziston ?sht? nj? njeri i keq i quajtur Kastro.
Sa her? kam firmosur autografe? As q? e merrni dot me mend. Kur takoj amerikan? q? vijn? k?tu p?r t? folur me mua... ndonj?her? grumbullohen edhe 50 gjat? nj? takimi. Pas k?saj jan? t? shumt? librat, letrat q? duhet t‘ua firmos. Nuk do ta besonit po t? mos e shihni vet? me sy. K?shtu q? them se m? shohin si nj? figur? t? ?uditshme, joreale...

Ndiheni si yll?

Po, jam dikush tek i cili duhet arritur sa m? shpejt t? jet? e mundur, n? m?nyr? q? m? pas t? thuash: "Shiko, i mora nj? autograf, e k?shtu me radh?".
Por un? jam shum? kritik karshi vetes. Kur shoh se ato gj?ra q? thuhen nga goja ime mund t? duken si t? th?na nga nj? njeri mendjemadh, tregohem shum? i ashp?r me veten, tep?r i ashp?r. Duhet ta kontrollosh me shum? kujdes veten.
Gjat? gjith? k?tyre viteve, influenca, pushteti, n? vend q? t? m? b?jn? t? ndihem i r?nd?sish?m, mendjemadh, m? b?jn? t? mendoj si mund t? jem m? pak i ndikuesh?m nga t? gjitha k?to, si t? jem m? pak i k?naqur nga ajo q? kam arritur n? jet?. B?het fjal? p?r nj? luft? t? v?rtet? kund?r instinkteve personale. Besoj se ?sht? edukimi, ose vetedukimi i ashp?r ajo q? e b?n kafsh?n e vog?l njeri.

Si mendoni se do t‘ju gjykoj? historia?

Kjo ?sht? di?ka p?r t? cil?n nuk ia vlen ta vras?sh mendjen. Napoleoni fliste p?r "la gloire" - ishte gjat? gjith? koh?s i fiksuar pas madh?shtis?. Epo, n? shum? nga vendet e bot?s, emri Napoleon njihet m? shum? nga konjaku se nga veprat e gjeneralit dhe t? perandorit. K?shtu q? them me vete, p?rse ta vras mendjen p?r k?t??

Ju ka shkuar ndonj?her? n? mendje t? t?rhiqeni?

E dim? t? gjith? q? koha kalon dhe energjit? e njeriut zbehen. Po do t‘ju p?rgjigjem me ato fjal? q? u thash? shok?ve t? partis? n? asamblen? e vitit 2003, kur ata m? zgjodh?n president t? K?shillit t? Shtetit. U thash?: "Tani e shoh se fati im nuk ka qen? t? vija n? k?t? bot? e t? gjeja prehje n? fund t? jet?s". U premtova se do t? q?ndroja me ta, n? rast se e d?shironin k?t?, p?r aq koh? sa t? jet? e nevojshme - p?r aq koh? sa do ta gjykoja veten si t? vlefsh?m. Asnj? minut? m? pak e asnj? sekond? m? shum? cdo vit i kushtoj gjithnj? e m? shum? koh? revolucionit. Mendoj, i kushtoj m? shum? v?mendje, pasi tashm? kam m? shum? p?rvoj?, kam medituar m? shum?. Platoni shkruan te "Republika" se mosha m? e mir? p?r t? mbuluar poste publike ?sht? pas t? 55-ve. P?r mua mosha ideale duhet t? jet? 60 vje?. Dhe marr me mend se kjo mosh? n? koh?n e Platonit do t‘i korrespondonte t? 80-ve n? dit?t e sotme.

Si ndiheni me sh?ndet?

Epo, jam shk?lqyesh?m. N? p?rgjith?si ndihem shum? mir?; mbi t? gjitha ndihem plot energji, jam shum? entuziast. Ndihem i qet?, si fizikisht, ashtu edhe mend?risht. Jam i sigurt se zakoni p?r t‘u ushtruar fizikisht m? ka ndihmuar shum? n? k?t? pik?; p?r mendimin tim, ushtrimi fizik nuk ndihmon ve? muskujt, ndihmon gjithashtu edhe mendjen, pasi p?rmir?son qarkullimin e gjakut, p?rmir?son furnizimin me oksigjen t? t? gjitha qelizave, p?rfshi k?tu edhe ato t? trurit.

N? vitin 2005, CIA amerikane p?rhapi lajmin se ishit prekur nga parkinsoni. Si e komentoni k?t??

?sht? nj? rr?fim p?r gjithcka q? nuk kan? arritur t? b?jn? gjat? gjith? k?tyre viteve: t? m? vrisnin. Po t? isha mendjemadh duhet t? krenohesha me faktin q? ata budallenj tashm? jan? dor?zuar dhe thon? se po presin dit?n q? mua t? m? marr? vet? vdekja. ?do dit? sajojn? ndonj? histori t? re - Kastros i ra kjo s?mundje, Kastros i ra ajo tjetra. E fundit ?sht? q? jam i s?mur? me parkinson. Papa Gjon Pali vuante nga parkinsoni dhe udh?toi n? t? gjith? bot?n p?r shum? vite.

N? rast se p?r ndonj? arsye do t? vdisnit, v?llai juaj Rauli do t? ishte pasuesi i padiskutuesh?m?

N? rast se nes?r m? ndodh ndonj? gj?, Asambleja Komb?tare do t? mblidhet dhe do ta zgjedh? at? - nuk ka asnj? dyshim. Por, edhe ai me mosh? ?sht? thuajse sa un?, k?shtu q? problemi nuk zgjidhet kaq leht?. Kemi qen? me fat q? revolucionin e ?uam p?rpara p?r tri breza me radh?. Jan? krijuar lidhje t? af?rta me t? rinjt? e me student?t.
Kam shpresa mjaft t? mira, pasi shoh me qart?si q? k?ta t? rinj, t? cil?t un? i quaj brezi i kat?rt, kan? tri apo kat?r her? m? shum? dije nga ?‘kishin njer?zit e brezit ton?.

Pra, ju mendoni se roli i drejtorit t? orkestr?s do t? transmetohet pa v?shtir?si?

Tani p?r tani nj? gj? e till? as q? p?rb?n problem, por nuk do t? jet? problem as m? von?, pasi revolucioni nuk ?sht? bazuar te kulti i personit. ?sht? e pakonceptueshme t? veprohet k?shtu n? shoq?rin? moderne - njer?zit q? veprojn? vet?m pse kan? besim t? verb?r te lider?t e tyre. Revolucioni ?sht? i bazuar mbi parime dhe idet? tona kan? qen? t? p?rqafuara nga i gjith? kombi.

Jeni njeri i admiruar, por jan? t? shumt? ata q? ju quajn? diktator.

Nuk e kuptoj p?rse m? quajn? diktator. ?‘?sht? diktatori? ?sht? dikush q? merr vendime arbitrare, t? nj?anshme, q? vepron p?rtej institucioneve, mbi dhe n?n ligjet. N? k?t? k?ndv?shtrim, Papa Gjon Pali II, i cili iu kund?rvu luft?s gjat? gjith? jet?s, mund t? konsiderohet fare mir? diktator, nd?rkoh? q? Presidenti Bush konsiderohet m? demokratiku nd?r lider?t. K?shtu e shohin vendet e industrializuara t? Evrop?s, pa kuptuar se Bush mund t? marr? vendime t? tmerrshme pa u konsultuar me senatin apo kongresin, madje as edhe me kabinetin e vet. As edhe perandor?t romak? nuk e kishin pushtetin e Presidentit t? Shteteve t? Bashkuara t? Amerik?s.
Un? nuk marr vendime t? nj?anshme. Kjo e jon? as q? ?sht? qeveri presidenciale. Kemi nj? K?shill t? Shtetit dhe funksionet e mia si lider ushtrohen brenda nj? kolektivi. Sigurisht, kam autoritet, kam ndikim p?r motive historike, por nuk jap urdhra e as q? udh?heq autoritarisht.

C‘keni p?r t? th?n? mbi akuzat p?r mizori?

V?rtet mendoj se nj? njeri q? i ka p?rkushtuar jet?n luft?s kund?r padrejt?sive, shtypjeve t? ?do lloji, sh?rbimit t? t? tjer?ve, luft?s p?r hir t? t? tjer?ve, predikimit dhe praktikimit t? solidaritetit nuk mund t? jet? mizor. T? gjitha k?to jan? e kund?rta e mizoris?.
E gjitha kjo propagand? ?sht? e bazuar tek urrejtja dhe te g?njeshtrat. Kush mund t? thot? q? qoft? edhe nj? njeri i vet?m ?sht? torturuar n? Kub?? Apo q? un? kam urdh?ruar torturimin e dikujt? K?tu askush nuk ?sht? burgosur p?r shkak t? t? qenit disident, apo se i sheh gj?rat ndryshe nga ajo q? na m?son revolucioni. Gjyqet tona i d?nojn? njer?zit n? baz? t? ligjeve dhe v?rtet i d?nojn? aktet kund?rrevolucionare. Por, n? historin? e njer?zimit, t? gjith? ata q? jan? b?r? vegla t? sh?rbimeve t? huaja n? d?m t? kombit t? vet, jan? par? me shum? seriozitet nga ligji. Ideja q? n? Kub? ne burgosim njer?z, pasi besojn? n? gj?ra q? nuk i p?rkasin revolucionit, ?sht? qesharake. K?tu nd?shkojm? aktet, jo idet?.

Jeni dakord q? terrorizmi ?sht? k?rc?nimi m? i madh p?r bot?n e sotme?

Kuba i d?noi krimet e kryera m? 11 shtator. Nj?koh?sisht kemi d?nuar terrorizmin n? t? gjitha format dhe trajtat q? shfaqen. N? m?nyr? shum? cinike, Shtetet e Bashkuara e kan? p?rfshir? Kub?n n? vendet q? mb?shtesin financiarisht terrorizmin, por Kuba nuk do t? lejoj? kurr? q? territori i saj t? p?rdoret p?r t? kryer vepra terrori kund?r qytetar?ve t? SHBA-s? apo t? ?do vendi tjet?r t? bot?s.
Jam dakord q? terrorizmi ?sht? nj? k?rc?nim mjaft serioz n? bot?n e sotme, por besoj se bota po p?rballet me nj? tjet?r rrezik po kaq t? madh: shkat?rrimi i p?rshpejtuar i ambientit; thellimi i varf?ris?; mungesa e kujdesit sh?ndet?sor. T? gjitha k?tyre u duhet shtuar edhe problemi i t? vetmes superfuqi hegjemonie q? k?rkon t? dominoj? planetin dhe politikave t? saj arrogante.

N? vitin 2005 ju i deklaruat luft? pa kushte disa problemeve, me t? cilat po p?rballej shoq?ria kubane - vjedhje t? pasuris? shtet?rore, p?rvet?sim fondesh.

Pik?risht. E ftuam gjith? kombin t? b?hej pjes? e nj? beteje t? madhe kund?r ?do lloj shkeljeje, duke filluar nga vjedh?sit e vegj?l, te p?rvet?simi i p?rmasave t? r?nd?sishme. Kemi disa dhjet?ra mij?ra parazit? q? nuk prodhojn? asgj?, e megjithat? vazhdojn? t? pasurohen. Duhet t‘i shihni vet? p?r t? kuptuar se sa t? thella i kan? rr?nj?t k?to vese, si njer?zit i vidhnin burimet, gj?rat q? vidheshin papushim.

Nuk mendoni se struktura nj?partiake e Kub?s ?sht? adaptuar keq n? nj? shoq?ri me probleme mjaft komplekse?

N? shum? vende, sistemi tradicional elektoral shum?partiak bazohet n? kontekstin e popullaritetit dhe jo n? kontekstin e aft?sis?. Njer?zit ia japin votat individit m? popullor, atij q? arrin t? komunikoj? m? mir? me masat, qoft? edhe atij me pamje m? t? k?ndshme, atij q? di t? realizoj? spotet m? t? mira n? radio e n? televizion. Ose, tek e fundit, dhe ky tashm? ?sht? kthyer n? rregull, atij q? ka m? shum? para p?r t‘i b?r? vetes publicitet.

Ka korrupsion n? lidershipin kuban?

?sht? v?n? re te disa zyrtar?, t? cil?t kan? pasur kontakte t? af?rta me biznesmen? t? huaj t? fuqish?m. Dhe na ?sht? dashur t? marrim masa. Por nuk ?sht? e leht? q? ky problem t? luftohet.
Sa p?r vete, me ndershm?ri un? nuk zot?roj asgj?. Kam disa para m?njan?, pasi gjat? gjith? k?tyre viteve pun? ?sht? e arsyeshme q? dikush t? arrij? t? kursej? di?ka. Paguhem me at? rrog? q? jam paguar gjith? jet?n, nd?rkoh? q? duhet t? paguaj an?tar?simin n? parti, gjithashtu edhe p?r sht?pin?... Por nuk m? mungon asgj? nga pik?pamja materiale. Kam gjith?ka q? m? nevojitet.
Rroga ime, me kursin e k?mbimit 25 peso p?r nj? dollar, ?sht? rreth 30 dollar? n? muaj. Por deri tani jam vendosur dy her? n? list?n e njer?zve m? t? pasur n? bot?. Nuk e kam iden? p?rse e b?jn? k?t?, ku duan t? dalin; ?sht? qesharake. Nuk kam as edhe nj? cent.
Do t? vdes me merit?n e jasht?zakonshme q? nuk zot?roj nj? qindark? valut? t? huaj. M? kan? ofruar miliona p?r t? shkruar kujtime e libra. Por kurr? nuk e kam b?r? k?t?.

Kastro mbi...

Purot

Ishte im at? njeriu q? m? ofroi puron e par?; duhet t? kem qen? 14-15 vje?. M? kujtohet q? e tymosa at? puro, por q? nuk e dija si b?hej. P?r fat nuk e ?ova tymin n? mushk?ri. Megjith?se pak nikotin? merret nga organizmi edhe n? ato raste kur nuk e ?on tymin n? mushk?ri. Kam pir? shum? duhan, deri nj? dit?, rreth 20 vjet m? par?, kur vendosa t? heq dor?. Mendoja se heqja dor? nga duhani ishte nj? sakrific? e nevojshme, p?r t? mir?n e kombit dhe sh?ndetin e njer?zve.

Toni Bler

E pash? Blerin n? nj? rast n? Gjenev?, n? nj? takim t? Organizat?s Bot?rore t? Sh?ndetit. Rrinte r?nd?-r?nd?, i maste njer?zit me sy. I tham? nj?ri-tjetrit disa fjal? - t? shkurtra e t? prera. Kishte folur p?r pun?n e t? miturve dhe i thash?: "D?gjoni, ju pash? q? po flisnit p?r pun?n e t? miturve n? mbar? globin, por di q? n? Britani gjenden 2 milion? f?mij? q? jan? t? detyruar t? punojn?". Ia thash? me shum? qet?si. Besoj se ka menduar se qe nj? fyerje e b?r? nga nj? askush, nj? hi?, nj? njeri nga bota e tret? q? nuk di asgj?.

Uniforma

Para s? gjithash e vesh p?r motive praktike, pasi fal? uniform?s nuk kam p?rse vendos p?rdit? kollare... Shmang problemin e kostumit q? duhet zgjedhur, k?mish?s, k?puc?ve, t? gjitha k?to shkojn? s? bashku. Vesh kostum vet?m n? rrethana t? ve?anta, ndonj? konferenc? nd?rkomb?tare, p?r ndonj? takim me krer? shtetesh, ose kur Papa erdhi k?tu. Uniforma q? vesh zakonisht ?sht? shum? e thjesht?. Kam edhe nj? tjet?r, m? zyrtare, q? e vesh n? raste t? ve?anta, me k?mish? e me kollare.

Vrasja e Xhon Kenedit

?sht? gjith?ka shum? e ?uditshme. Nuk mund t? imagjinoj se si Li Harvei Osvald mund t? ket? q?lluar, t? ket? rimbushur arm?n e t? ket? q?lluar p?rs?ri brenda pak sekondave. Pasi kur q?llon me pushk? me dylbi, n? rast se pushka l?viz, qoft? edhe nj? milimet?r, e humbet menj?her? sh?njestr?n. T? q?llosh tri her? me radh?, me aq sakt?si, p?r nj? njeri q? nuk ka shum? p?rvoj?, ?sht? shum? e v?shtir?. Ajo q? thuhet n? versionin zyrtar ?sht? thjesht e pamundur.