Intervista e kryeministrit Sali Berisha në emisionin "Përballë" të gazetarit Lutfi Dervishi

- Sot është data 30 nëntor, por nëse kthejmë kokën nga e djeshmja është një debat ende i pambyllur 28-29 nëntor. Kush duhet ta thotë fjalën e fundit në lidhje me këto dy data?

Normalisht, fjalën e fundit për historinë duhet ta thonë historianët.

- Edhe historianë që merren me politikë?

Sali Berisha

Do të dalë atje unë. Dhe është në detyrën e tyre e vërteta historike e këtij vendi, e faktuar me dhjetra dokumente. Ata që luftuan, çlirimin vendin e shpallën në datë 28, qeverinë në Tiranë e vendosën në 28 dhe 29-a ishte tërësisht rezultat i faktit se Jugosllavia e Titos u çlirua një vit pas Shqipërisë ose rreth 8 muaj më pas, dhe Jugosllavia shpalli datën 29. Në projektin e aneksimit të Shqipërisë ndaj Jugosllavisë, ishte dhe insistimi i Titos për datën e çlirimit të Shqipërisë. Është një fakt shumë i njohur, datën 29 nuk e feston askush në Jugosllavi. Ka mbetur si një relike e një vendimi me të pavërteta historike. Besoj se është qesharake të diskutohet kur iku ushtari i fundit, i fundit fare. Qeveria në Tiranë u vendos në datën 28 dhe ky është fakti më i njohur.

- Zoti kryeministër, ka disa fakte që ju po i cilësoni dhe që janë bërë të njohura edhe në shtyp. Në fillim është vendosur 28 nëntori si data e çlirimit të Shqipërisë, por më pas, për 40 vjet është festuar 29 nëntori. Në vitin '92, qeveria që ju drejtonit, riktheu datën 28. Në vitin '97, socialistët kthyen datën 29. Data 29 zyrtarisht mbetet…

Jo, mbetet, por nuk është … data 29 është një relike e kohës së Enver Hoxhës.

- Po pse e kemi akoma zyrtarisht?

Po, ajo është një formalitet ligjor. Por e vërteta është që askush nuk mund ta mohojë që qeveria që doli nga lufta në kryeqytetin e vendit, është vendosur në 28 nëntor. Të pretendosh se data e Çlirimit është data e kalimit të ushtarit të fundi te Hani i Hotit, këto janë sajesa që erdhën 1 vit pas vendosjes së asaj date, të diktuara nga ai projekt që kishte aneksimin e Shqipërisë në ish-Jugosllavinë.

- A besoni se do të mbyllet ky debat, zoti kryeministër?

Debate të tilla kanë vazhduar edhe në vende të tjera për kohë jo të shkurtër, por sigurisht do të mbyllet.

- Rikthehemi te rishkrimi i historisë. Ju keni hedhur një tezë që duhet rishkruar historia. Historianët, por edhe historianë politikanë, thonë se politika duhet të qëndrojë larg historisë?

Ata që thonë se politika duhet të qëndrojë larg historisë, më duhet t'u them se nuk kanë koncepte të qarta lidhur me lidhjet e pazgjidhshme që ka politika me historinë. Në qoftë se ka dy disiplina të lidhura pazgjidhshmërisht, janë politika dhe historia, ndaj dhe të pretendosh se ata që bëjnë historinë nuk duhet të merren me historinë ose me një pjesë të historisë, është qesharake. Natyrisht, të studiosh historinë është detyrë e historianëve, por të pretendosh se politikanët nuk mund të merren me histori, është qesharake dhe naive. Ka një rëndësi të jashtëzakonshme që historia t'u përmbahet të vërtetave të saj. Është njëlloj si të pretendosh, le të marrim diktaturat, çfarë janë diktaturat në planin filozofik në raport me të vërtetën? A nuk janë ato sisteme të bazuara mbi mashtrimin? Në dallim nga sistemi demokratik, bazohen në tërësinë e tyre në mashtrimin historik, politik, psikologjik, shoqëror. Ky është realiteti mbi to. Një vend i cili jetoi 45 vjet në diktaturën më të egër, pati pa asnjë mëdyshje deformimin më të madh të të vërtetave historike dhe, për fat të keq, ky deformim ekziston edhe sot.

- Ne s'kemi parë akoma një katharsis te historianët, pse duhet të shpresojmë që…

Jo, sepse historia u përket të gjithë atyre që duan të qëmtojnë të vërtetat e saj. Në rast se sot një politikan shpreh shqetësimin e tij politik, qytetar, për mashtrimet e mëdha historike, nuk do t'i futet në fushë askërkujt, por bën një apel që gjërat të thuhen në vërtetësinë e tyre. Historia e Shqipërisë është një nga historitë më të deformuara të Europës. Dhe shkruarja e saj, mendoj unë, është një domosdoshmëri e madhe. Por të shkruash historinë kombëtare të këtij vendi, do të thotë të angazhosh historianët e të gjitha trevave për të bërë zbërthimin e të vërtetave historike të kombit, ashtu siç kanë qenë, sepse kjo histori ka qenë e ndërlidhur. Kjo histori, në periudha të tëra të caktuara, ka pasur epiqendër treva të tjera. Pra, është postuar. Çfarë do të themi ne që alfabetin e kemi të themeluar në Shkodër apo në Durrës? Jo, e kemi në Manastir, megjithë përjetësinë e Shkodrës dhe Durrësit. Pra, unë gjykoj se është në interesin më të madh dhe më të mirë, dhe është një moment që s'duhet injoruar në mënyrë absolute paraqitja e të vërtetave historike siç kanë qenë. Unë nuk gjykoj se kjo është e vetmja rrugë për të çliruar historinë shqiptare nga mashtrimi dhe mohimi. Po marr një aspekt. Vitet '39-'45 ishin vitet e luftës më të madhe që njerëzimi ka njohur në historinë e tij, e quajtur Lufta e Dytë Botërore. Për 45 vjet, në Shqipëri, pothuajse s'bëhej kurrë fjalë për Luftën e Dytë Botërore, bëhej fjalë për Luftën Nacional-Çlirimtare, e cila, pa dyshim, përbën një nga faqet më të ndritura të historisë së këtij populli, por përbën atë për faktin më kryesor se ajo ishte një segment, sado i vogël, i atij koalicioni të madh antifashist që renditi kombin në anën e drejtë të historisë. Të vazhdosh të shtrish faqen e ndritur të kësaj lufte më pas, ajo që erdhi më pas ishte faqja e zezë e historisë tonë kombëtare. Ajo që erdhi më pas ishte përmbysja e të gjithave idealeve për të cilat shqiptarët luftuan. Këtu nuk asgjë për të…, këto janë gjëra evidente. Të pretendosh se historia është shkruar si duhet, këtë deformim e konstaton edhe sot në çdo muze që viziton. Kujt i intereson kjo që të shterrojë, të shkretojë historinë? U interesonte vetëm atyre që donin të ngrinin kultin e tyre, që donin të zëvendësonin të gjithë historinë me veten e tyre, po kjo kohë ka marrë fund. Prandaj dhe e konsideroj të domosdoshme dhe në mënyrë absolute unë do të bëj çfarë të kem mundësi që të inkurajoj rishkrimin e historisë kombëtare, që shqiptarët të mësojnë të vërtetat e tyre historike siç kanë qenë. Nuk ka raport më të rëndësishëm për një komb, sesa raporti me të vërtetën. Raporti i një kombi me të vërtetën është raporti i tij me lirinë. Në qoftë se një komb priret të zhurmojë pas mashtrimit, në qoftë se një komb vendos në banesën e harresës të vërteta të mëdha të tij, e ka shumë të vështirë të ardhmen, e ka shumë të vështirë të kapë stadin e një kombi skeptik, e një kombi gjakftohtë, e një kombi të lidhur tërësisht pas vlerave. Ndaj dhe nuk është një çështje as romantike, ka të bëjë me raportin tonë me të vërtetën.

- Gjithsesi, kemi një problem që vazhdon në histori, të paktën prej 100 vjetësh, është problemi i Kosovës. Zoti kryeministër, ju këtë javë keni qenë në Sofje të Bullgarisë. Zv/kryeministri i Serbisë, Gjelic, u largua nga salla në shenjë proteste pas një deklarate tuaj për Kosovën. A mund të na thoni cila ishte kjo deklaratë?

Unë thjesht parashtrova para asaj konference pikëpamjet e njohura të qeverisë sot, se pavarësia e Kosovës është kusht themelor për stabilitetin dhe se qëndrimi, hedhja poshtë nga Beogradi e planit të Ahtisaarit, mbështetja që Rusia i bëri këtij qëndrimi, e ngurtësoi dhe më tepër qëndrimin e Beogradit. U shpreha aty se udhëheqjes politike të Kosovës nuk i mbetet alternativë tjetër, vetëm të ecë në formulën e njohjes një nga një të pavarësisë të vendit të tyre. Dhe kjo është një rrugë të cilën nuk e zgjodhi udhëheqja politike e Kosovës. Udhëheqja politike e Kosovës tregoi një fleksibilitet, luajalitet të madh ndaj komunitetit ndërkombëtar dhe bëri shumë mirë dhe prapë kam bindjen se do të vazhdoj në këtë rrugë. Faktikisht, mekanizmat ndërkombëtarë u bllokuan nga këta dy faktorë, atëherë mbetet pavarësia. Gjelic, zëvendëskryeministri i Serbisë, u ngrit menjëherë dhe tha se kjo ishte një ndërhyrje direkte në punët e brendshme, kur një kryeministër i një vendi tjetër bën këtë e thirrje për gjëra të tilla. I thamë, zotëri, çështjet koloniale janë gjithnjë çështje ndërkombëtare. Unë nuk po të hyj në punët e brendshme, kjo është një çështje e Kosovës, është një problem kolonial. Dhe zotëria e tij brofi në këmbë, u largua, pastaj më vonë u kthye dhe bëri mirë që u kthye. Natyrisht, nuk ishte dhe nuk është normale që ne, në tryeza të bisedimeve, të lëshojmë tryezat, por të kemi durim të dëgjojmë njëri-tjetrin, pavarësisht se mund të jemi me mendime të ndryshme dhe me qëndrime të ndryshme. Në këtë kontekst, ky qëndrim intolerant, do të thosha unë, është në sintoni me të gjitha qëndrimet e tjera të Beogradit ndaj çështjes së Kosovës, që është në një mungesë të plotë realizmi, por shpresoj që vendimet që do të merren, ta ndihmojnë dhe Serbinë, të përshtasin qëndrimin më realist me interesin më të mirë të së ardhmes të kombit serb, të paqes, stabilitetit në rajon.

- Qëndrojmë tek çështja e tretë. Ne e kemi të fragmentarizuar spektrin politik, në sensin që partitë politike të vogla kërkojnë të kenë përfaqësimin e tyre. A besoni se me këtë spektër politik të fragmentarizuar mund të arrihet një rezultat, një reformë zgjedhore në interes të vendit?

Absolutisht po, po të punojmë me durim.

- Në rritjen e pragut elektoral të partive të vogla…

Jo, pragu është tjetër. Pragu nuk është pjesë e asaj. Pra, tjetër është komisioni, tjetër është pjesëmarrja në komisione. Këtu, partitë politike, secila, do të bëjë një lëshim dhe do ta arrijë. Përsa i përket pragut, kjo është çështje sistemi pastaj. Ajo nuk prish ndershmërinë e zgjedhjeve, edhe sikur sistemi të jetë tërësisht pa prag, prapë zgjedhjet dalin të lira dhe të ndershme. Këto janë pastaj modalitete, cili sistem do të vendoset. Ne e kemi lënë në dorë të opozitës: të zgjedhë opozita, të votojmë ne. Mund të jetë ky sistem, mund të jetë i pastër proporcional, mund të jetë rajonal proporcional. Me një fjalë, çështja e ndershmërisë së zgjedhjeve nuk varet asnjëherë nga sistemi. Sistemet japin zgjedhje të ndershme.

- Stabiliteti politik i qeverisë së ardhshme do një mazhorancë të qëndrueshme apo një mazhorancë vulnerabël ndaj koalicioneve me partitë e vogla?

Tani ka një raport midis kësaj që thoni ju. Raporti midis pluralitetit dhe bipolarizmit. Dihet që sistem më të fortë qeverisje jep mbipolarizmi. Dihet që sistem më pak imponues qeverisjeje jep koalicioni. Po të shohësh sot, janë jo pak vende që sistemi zgjedhor ka imponuar koalicione të mëdha. Unë mendoj se koalicionet e mëdha duhet të evitohen, prandaj dhe disa ndryshime janë të atilla që të ruajnë edhe pluralitetin, por dhe t'i japin mundësi partisë së parë që shqiptarët votojnë në zgjedhjet të qeverisë, vendin. Në këtë drejtim shpresoj se do të shkohet.

- Një tjetër detyrë e pambaruar apo një tjetër kërkesë e vazhdueshme e Brukselit, qoftë nga selia e Komisionit Europian, qoftë nga selia e NATO-s është reforma në drejtësi? Jeni optimist që brenda këtyre 4 muajve do të përfundojë reforma në aspektin e gjerë?

Jam shumë optimist dhe i sigurt. Reforma në drejtësi ka qenë e bllokuar, në radhë të parë, nga ata që qeverisnin drejtësinë, kjo është. Reforma në drejtësi sot i ka të gjitha kushtet, ka një president, kryetar KLD-je dhe KLD të angazhuar për reformën, që është shumë e rëndësishme. Ka një parlament, në tërësinë e tij të angazhuar. Unë i di deklaratat sporadike, por nuk besoj kurrë që opozita shqiptare, për të dëmtuar vendin nëpërmjet dëmtimit të qeverisë, të vendosë që të mos marrë kategorikisht pjesë në këtë proces. Unë besoj se vendi ka dalë jashtë atij stadi në të cilin një parti politike pranon të dëmtojë dhe vendin e vet, vetëm për të dëmtuar kundërshtarin, sepse ky është një qëndrim që është tejkaluar. Ky është gjykimi im dhe besimi tek opozita.

- Por me shkarkimin e Prokurorit të Përgjithshëm dhe emërimin e Prokurores së Përgjithshme janë shtuar edhe akuzat e opozitës dhe një pjese të medias për kapjen nga ana e ekzekutivit të institucioneve kushtetuese?

Mendoj se opozita është nxituar në këtë rast. Unë e kuptoj që opozita nuk është për të duartrokitur qeverinë asnjëherë dhe në asnjë vend, normale kjo. Kurse kam bindjen më të thellë, e kam thënë dhe në parlament, po bëjnë sikur po bëjnë betejën e "Zogut të zi" me këtë punën e Sollakut. Nuk ka patur një prej tyre që ka deklaruar të mos ikë Sollaku, jo. Edhe gjatë diskutimeve me Presidentin e Republikës, nëse e kujtoni edhe më, por të ikë në këtë mënyrë. Tani do të më thoni ju, përderisa të gjitha palët ishin dakord të ikte, çfarë ndodhi këtu? Iku, ai iku. Të gjitha palët ishin dakord të ikte. Opozita kërkonte një mënyrë, por sa më shumë të zgjateshim… Ju e keni lexuar raportin e BE-së, edhe opozita e ka lexuar. Raporti ka zbardhur një nga akuzat kryesore që iu bë prokurorit nga Parlamenti. Shqipëria nuk e ekzekuton. Vende të tjera, thotë raporti, i kanë ekzekutuar Shqipërisë mandatin e Interpolit Tiranë, ndërsa Shqipëria nuk u ekzekuton mandatin e interpolit vendeve të tjera.

- Të ndalemi vetëm një moment te mënyra e largimit të Prokurorit të Përgjithshëm. Shefi i misionit të BE-së në Tiranë, zoti Lohan, lidhur me çështjen e Prokurorit të Përgjithshëm ka thënë se pret vendimin e Gjykatës Kushtetuese?

Unë mendoj se mënyra e largimit të Prokurorit të Përgjithshëm ka respektuar gërmë për gërmë ligjin dhe Kushtetutën e vendit. Natyrisht, Gjykata Kushtetuese do të japë vendimin e saj dhe unë s'kam asnjëlloj…, por me të gjithë bindjen e këtij Parlamenti dhe të atyre që u morën me problemin, ajo është në përputhje me ligjet dhe Kushtetutën e vendit. Tani, në rast se ishte në rregull me ligj, të më thotë kush mua që t'ia shkurtoja me ligj mandatin. Ai u shkarkua për dy probleme madhore: janë liruar 23 apo 27 kriminelë.

Nuk kanë reaguar pas lirimit të tyre, ndonëse janë vënë në dijeni. Nuk ka ekzekutuar, ka bllokuar ekzekutimin e mbi 240 mandateve ndërkombëtare arresti. Zotëri, Ukraina shkarkoi prokurorin e përgjithshëm vetëm sepse vonoi 3 muaj një proces, shkeli procedurën.

- Ndalemi tek ajo që ju nisët të thoshit. Prokurorja e re e Përgjithshme është 35-vjeçe. Ministri i Drejtësisë është gjithashtu i ri, nënkryetari i KLD-së është gjithashtu i ri. Besoni se me këtë moshë të re do të ketë rezultat reforma në drejtësi apo puna e drejtësisë në tërësi?

Lutfi, unë vij në politikë nga Universiteti. 23 vite me radhë unë kam punuar, një aspekt i punës time ka qenë një lloj bashkëpunimi me të rinjtë në diplomat e tyre. Puna që unë kam bërë me diplomat e studentëve të vitit të fundit, është një nga punët më mbresëlënëse për mua. Kam mbetur gjithnjë pothuajse i mahnitur nga potenciali i tyre i madh intelektual, kthjelltësia e tyre. Kështu që në këtë kontekst, unë nuk mund të imagjinoj që të kem ndrojtje nga të rinjtë. E them me koshiencën më të thellë këtë gjë, nuk mund të imagjinoj që të kem ndrojtje nga të rinjtë. Pastaj vendi ka pasur dy kryeministra njëri pas tjetrit, nën 30 vjeçarë, të dy kundërshtarë të mi, por duhet të them, sepse pavarësisht se nuk do t'i kisha votuar asnjë ditë, kanë dhe ata pjesën e tyre në punën që kanë bërë. Njëri rastisi kryeministër gjatë një momenti kulmor për kombin dhe unë them se ishte në lartësinë e atij momenti që u gjend. Tjetri, ndonëse është një nga pragmatistët, por prapë së prapë në një periudhë të caktuar bëri gjëra konkrete, të cilat ishin interesi i vendit, ndaj dhe pavarësisht se të dy ishin në një moshë të re, kishin "background" në pjesëmarrjen në lëvizjet e vitit '90 që të dy, nuk më duket se duhet të kemi një ndrojtje nga të rinjtë. Edhe këta që përmendni ju, janë njerëz që kanë vite, kanë mbi 10 vjet eksperiencë pune. Nuk është pak një dekadë. I përkasin asaj gjenerate që u angazhua shpirtërisht në shembjen e diktaturës. Kanë curriculum shumë pozitiv. Mendoj dhe kam bindjen se ata do ta justifikojnë. Unë nuk e kam njohur nga afër në punë zonjën Ina Rama, por kam dëgjuar, kam pasur vetëm përshtypje pozitive. Një gjykatëse në Gjykatën e Krimeve të Rënda, gjykatë që i ka bërë shërbime të mëdha këtij vendi në kushte të vështira. Në mënyrë të përsëritur kam shprehur vlerësimin për të, një gjykatëse e cila është emëruar aty jo nga zoti Topi, por është emëruar nga paraardhësi i tij. Është votuar edhe nga ish-ministra që nuk e mbronin votën e tyre, që duhet ta mbronin ose ndoshta e mbrojtën fshehtas edhe mirë bënë. Pra, ka një curriculum të shkëlqyer në shkollë dhe po kështu gjatë viteve, pse të mos i dëshmohet një besim në personalitet, në integritet në shkallë të lartë përgjegjësie. Ndërsa Enkelejdin e kam njohur nga afër. Është një nga bashkëpunëtorët e mi më eficientë që kam njohur në këto 15 vite. Ka drejtuar në vlerësimin tim një nga departamentet më të rëndësishme të kësaj administrate dhe shpresoj që me të njëjtën eficiencë të drejtoj edhe Ministrinë e Drejtësisë. Zoti Spahiu, edhe ky ka një eksperiencë gjykatësi, avokat të vendosur të interesit publik të shqiptarëve me atë shoqatë, me atë aleancë kundër korrupsionit që drejtoi. Unë mendoj se e filloi atë aleancë në mënyrë shumë të suksesshme, duke u marrë me plagën më kryesore të këtij vendi. Nuk kam asnjë arsye pse të mos kem besim në kapacitetet e tij për të kontribuar në reformën në drejtësi. Ky është problemi i tyre, por në tërësi unë nuk jam nga ata që kam skepticizëm ndaj të rinjve.

- Një diskutim i juaj i ditëve të fundit në Parlament rihapi çështjen e dosjeve. Ju thatë se gjysma e deputetëve të opozitës nuk do të futeshin nëse do të hapeshin dosjet. Doni të thoni se nuk ka deputetë me dosje në radhët e mazhorancës?

Tani, ky citim që bëtë është jashtë kontekstit, por nuk po merrem me atë, se nuk mund të jetë në asnjë mënyrë ajo që ka një bazë të vërtete që gjysma e deputetëve të opozitës… Thënia ka qenë në një kontekst krejt tjetër, jo në kuptimin e dosjes personale. Çfarë do të them për dosjet?

- Po kap një citim që ju keni thënë ndoshta një vit më parë. "Dosjet që nga cigarja deri tek raketa. Pse nuk kërkoni komision hetimor për dosjet t'i bëjmë një radiografi gjithë diktaturës dhe shohim nga e ardhmja"?

Do të flas për këtë. Shkëputja nga trashëgimia e hidhur e diktaturës është një detyrim i madh në emër të së ardhmes. Kjo nuk ka dyshim. Kjo ishte e vërtetë për historinë, kjo është e vërtetë për qartësimin e pasojave të së shkuarës, kjo është e vërtetë për dosjet e shumë aspekte të tjera. Por të ndalemi në këtë problem. Në vitin '95, qeveria e asaj kohe, në fakt Presidenti i asaj kohe, mori direkt nismën dhe dërgoi në Parlament ligjin për hapjen e dosjeve. Edhe sot kam bindjen se ai ishte ligji më i mirë për atë problem. Për dosjet ka pasur disa lloj ligjesh në vendet ish-komuniste. Ka pasur ligj që ka vendosur hapjen e të gjitha dosjeve, pak a shumë ligji gjerman. Ka patur ligj që ka hapur vetëm dosjet për punonjësit e administratës dhe jo politikën. Në vlerësimin tim, ligji më i drejtë ishte ligji çek. Cili ishte ligji çek? Ligji çek hapte dosjet në mënyrë detyruese për funksionarët e rangjeve të caktuara politike, jo politikanë administrate, por politikanë për të zgjedhurit e të gjitha niveleve, nga këshilltarë në kryeministër, president, etj. Ligji çek përjashtonte nga administrata publike gjyqësoret, gjithë nomenklaturën e vjetër komuniste e barazuar nga sekretari i parë i distriktit, anëtar i Komitetit Qendror apo kandidat dhe punonjësit e Policisë Sekrete, gjykatës dhe prokurorë të gjyqeve speciale. Ligji çek i mundësonte, me kërkesën e tij, çdo qytetari, të zbardhte të vërtetën e tij. Kjo vetëm me kërkesë. Këtë ligj atëherë e kam konsideruar më të mirin dhe tani e konsideroj më të mirin prapë. Por ky ligj ama respektonte një parim, që është një parim themelor i të drejtës, e drejta para… Ky ligj kishte një kohë, një afat të caktuar veprimi. Të përjashtonte nga kjo e drejtë për një kohë të caktuar 10-vjeçare apo 7-vjeçare, nuk më kujtohet mirë. Mbi bazën e këtij ligji ne ndërtuam ligjin që e kaluam në Parlament. Ngritëm një komision dhe unë mendoj se komisioni ka qenë i ndershëm. Gjatë këtyre 15 viteve, unë nuk kam njohur zyrtar më të ndershëm se zoti Mezini, më të përkushtuar dhe më të ndershëm. Komisioni zbatoi ligjin, pati ankesa, shkuan në gjykatë dhe jo çdo vendim komisioni qëndron, sepse… s'mund ta përjashtosh kurrë gjykatën. Zotërinjtë erdhën në pushtet.

Nuk e aprovuan ligjin. Ligji i tyre, u bë sipas dëshirave të tyre, meqenëse do të rikthehen ia hoqën…., ish-ministra, ish-drejtorë të përgjithshëm të shtetit u rikthyen në detyrë, u dëmshpërblyen, ata të cilët u dënuan, sepse kishin firmosur ekzekutimin pa gjyq të 27 intelektualëve kolosë të kombit shqiptar, për fajin e vetëm se kishin studiuar në Perëndim në historinë e .., megjithatë ligjin e mbajtën, krijuan komisionin. Fatmirësisht, ne ishim në opozitë se këtë proces donim, morëm pjesë në këtë proces dhe ai komision vazhdoi punën për 4 apo 6 vjet. Tani ç'ndodhi? Sapo erdhëm ne në pushtet, opozita aktin e parë, hapni dosjet. Dosje, të cilat i kishin patur vetë në dorë. Menjëherë mendova se, këta e kanë për një luftë kundër njëri-tjetrit. Prita njëherë, po i ndjek dhe vijnë ato çdo ditë, ligji i dosjeve. E kanë me seriozitet apo jo. Po, ne e kemi gati ligjin dhe ne u kërkojmë bashkëpunëtorëve të çojnë ligjin në Parlament. Ai është një ligj i shkëlqyer, një ligj i plotë, një ligj, i cili u jep përgjigje me ato koncepsione, që Presidenti Havel ka patur për këtë proces dhe për këtë çështje, dorëzuam ligjin, sepse fjalë bënin, por ligjin nuk e dorëzonin. Atëherë ligji është aty, sollën dhe ata ligjin, sollën dhe një ligj tjetër. Ne do të bëjmë ligjin dhe absolutisht ne, do të rikthejmë ligjin që kemi patur, sepse, ai ligj është i faktuar, i ka kaluar të gjitha shqyrtimet, është një ligj i shkëlqyer.

... por që do të lerë mënjanë disa figura politike...

më fal një minut. Nëse hyn këtu t'i për të ndëshkuar një informator të thjeshtë, i cili mund të mos ketë nisur njeri në proces gjyqësor dhe lë gjeneralin e tij në funksion, kjo nuk ka moral. Ligji çek ishte ligji më i shkëlqyer për t'u shkëputur nga ajo trashëgimi.

- Do të preferoni për dosjet një ligj me konsensus me opozitën apo një ligj që do ta imponojë mazhoranca?

Unë do të pranoja një ligj konsensusi me opozitën, por ligji që bëri opozita mbrapa ishte ligji antilustracionit. Çfarë synojnë këto ligje? Këto quhen ligjet e lustrimit, e pastrimit. Nuk është përdorur fjala pastrim, është përdorur fjala lustracion. Tani, nëse duan të bëjnë këtë... ai ligj përfshin kategori të caktuara, nuk shqetëson një fshatar të thjeshtë, i cili, pse merrte një thes me bar apo një thes me misër e mirrnin e zhdëpnin dy javë rresht dhe e detyronin të spiunonte shokun e vet, komshiun e vet. Ne, nuk do të merremi me këtë punë, ne do të merremi me ata që kanë peshë në jetën e shoqërisë. Në këtë kontekst e ftoj opozitën ta studiojë ligjin, e ftoj të studiojë praktikën dhe ta votojmë menjëherë.

- Një tjetër çështje që ka hapur debat kohët e fundit është çështja e energjisë. Një ide e juaja për central bërthamor ka ngjallur debat jo vetëm në Shqipëri, por edhe në median ndërkombëtare, entuziazëm në një vend fqinj, shqetësim në një vend tjetër. Është vetëm ide, apo shikoni mundësi që kjo ide të kalojë në projekt brenda mandatit qeverisës?

Energjia nukleare është në definitim burimi më konstant dhe më i pastër energjie që ekziston sot. Energjia nukleare në disa vende është burimi kryesor, jep 70-80% të energjisë siç është Franca, një përqindje shumë të madhe në Shtetet e Bashkuara dhe në shumë vende të tjera, është një prodhues shumë i rëndësishëm në Ballkan, në Bullgari, Rumani, Kroaci, Slloveni, kanë një të përbashkët, pra, përbën burimin më konstant dhe më të pastër. Shqipëria nuk mund të përjashtojë veten nga ky burim. Të marrësh përsipër për shkak të mendimit të lëvizjeve ambientaliste, antiglobale dhe jo ambientaliste se ambientalistët francezë janë jashtëzakonisht të kënaqur, por për shkak të antiglobalëve që është një variant i ri i marksizëm-leninizmit të përjashtosh vendin tënd nga kjo energji, është dënim. Nuk mund ta marr kurrë këtë përgjegjësi. Çfarë po bëjmë ne konkretisht. Konkretisht ne kemi vendosur kontakte me Agjensinë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike në Vienë, që është agjensi e Kombeve të Bashkuara. Do të nisim punën për hartimin e ligjit për energjinë nukleare, ekziston një ligj për rrezatimin, por tani duhet një ligj i plotë. Do të ratifikojmë të gjitha protokollet e nevojshme. Së treti, paralelisht vendosim kontakte me firmat e interesuara për të ndërtuar një central bërthamor në Shqipëri të një kapaciteti të konsiderueshëm të teknologjisë së gjeneracionit më të ri. Deri më tani janë dy-tre kompani që kanë treguar interes real, njëra prej të cilëve Wstin House, që është nga më kryesoret. A mund të ndërtohet gjatë këtij mandati? Jashtë çdo mundësie, sepse kjo ka procedura shumë të gjera ligjore, protokollare e të tjerë. Por duhet të punojmë me intensitet për përgatitjen e të gjithë infrastrukturës ligjore kombëtare, ndërkombëtare për ndërtimin e tij. Pastaj nuk do të angazhohet buxheti publik i vendit, sepse nuk e përballon, sepse ai është një investim 3-4 miliardë dollarë, por kompanitë private mbi bazën e leverdisë së tyre të prodhimit dhe eksportit të energjisë do të kenë mundësinë ta ndërtojnë në Shqipëri.

Atëherë ka diçka të madhe që nuk shkon në menazhimin e KESH

Atëherë çfarë ka. Ka një kurbim para korrupsionit të biznesit. Më thotë njëherë një mik i imi, çfarë t'i bëj inspektorit kur unë jap një rrogë, ai sipërmarrësi paguan tre rroga?! Ndaj edhe unë, sot, kam patur një takim me ta. Kam shprehur vlerësim për punën e tyre në mënyrë të padiskutueshme, por në mënyrë absolute unë këtë raport nuk e pranoj. Unë kërkoj që ky raport të arrijë në nivelin ku duhet të jetë. Nuk ka njeri në Shqipëri që mund të besojë se, konsumatorët familjarë konsumokan dy herë më shumë energji sesa biznesi, kjo është jashtë çdo lloj logjike. Ndaj korporata duhet të përqendrojë...

- Atëherë më mirë ta shohim Gjergj Bojaxhiun, duke prerë telat e biznesit se sa të familjarëve në periferi...

Korporata duhet të... dua të jem i hapur këtu. Familjarëve që nuk paguajnë duhet t'ua presë. Ata do të bëjnë ligjin. Edhe unë atë e përgëzoj atë për të gjithë përpjekjet që ka bërë, por u kërkoj atyre dhe u kam kërkuar edhe sot një përqëndrim të plotë dhe total...

- Vjedhje është dhe kjo e biznesit zoti Kryeministër?

Shumë e madhe. Shumë e madhe. E patolerueshme. E papranueshme. Jam i sigurtë, që ata që na dëgjojnë sonte dua t'i garantoj se nuk kam përkushtim më të madh se sa klimën e biznesit. Kam qenë unë, që personalisht i kam diktuar nga 110-12- të kilovatit për biznesin në 70. me insistimin më të madh dhe sërish nuk mund të pranoj rritjen e çmimit për biznesin, jo. E them publikisht. Përkundrazi po të kisha mundësi, me mundësinë e parë që do të më jepej prap do ta ulja. Por, në këto kushte nuk mund të pranoj t'u rritet familjarëve konsumatorë. Do të ketë rritje për ata, të cilët konsumojnë mbi 500 kilovat atyre po, do t'u rritet edhe me 50%, sepse duhet të ketë një sens kursimi, sepse është në interesin më të mirë të gjithësecilit të mos abuzojë me përdorimin e energjisë. Vetëm llampat e administratës, nuk po them Shqipëria, po të ndërrojë të kalojë nga llampat e zakonshme te llampat e ftohta, kursehen disa milionë kilovatorë, por po ta bëjmë në shkallë vendi edhe tek familjarët, një llampë e ftohtë konsumon ¼ e një llampe të zakonshme energjie. Atëherë duhet të ndërmarrim disa hapa, të rrisim në mënyrë shumë të madhe përdorimin mbi këtë nivel nga familjarët, por nuk mund të prekim nivele të tjera. Nuk mund të qëndroj kundër rregullave të tregut dhe këto çmime kaq të larta të paparashikuara mund të imponojnë dhe do të marrim masa të tjerë dhe do të kompensojmë për ata që nuk kanë. Duhet që ky raport, konsum-biznesi dhe konsum- familjar të marri të vërtetën e tij.

- Një tjetër çështje e rëndësishme është ajo e pronave? Ndërkohë që Ligji 7501 vazhdon të jetë në fuqi, keni marrë përsipër edhe të kompensoni pronarët edhe të legalizoni - Ka konfuzion. Mbeten të paqarta prioritetet. Pronarët janë më pak entuziastë se çkanë qenë dikur. Çfarë do t'iu thonit sot atyre?

Kanë shumë të drejtë të kenë pakënaqësitë e tyre, sepse në fakt asnjë reformë nuk ka njohur vështirësitë që ka njohur reforma e pronësisë, por sërish dua të theksoj se, qeveria ka gjithë përkushtimin për t'i dhënë përgjigjen më të mirë të mundshme kësaj reforme. Janë një seri problemesh që dalin në mes të rrugës për ta bllokuar. Çfarë na del tani? Në rast se, agjensia ka bërë një punë shumë të madhe dhe po bën një punë shumë të madhe për shqyrtimin e dokumentacionit, tani një nga pengesat më të mëdha del çështja e çmimeve. Nëse ti shkon në Hipotekë para një viti në Tiranë, nuk gjeje kund metër katrorë më shtrenjtë se 30 deri në 50 euro. Gjithçka e bazuar në mashtrimin dhe falsitetin. Tani që ne bëjmë hartën e çmimeve, qeveritarët vendorë do ta them këtu, në mënyrë absolutisht të papërgjegjshme i përcjellin agjensisë të dhëna të atilla që çmimet mund të jenë në disa raste edhe 10 herë mbi realitetin. Të të them unë ty mbi 10 herë realitetin. Çfarë do të thotë kjo? Kjo do të thotë verbërisht ta bësh procesin të pamundur. Kam një mik timin, ai ka në bregdetin Adriatik një sasi jo të vogël toke. Absolutisht as me 10 euro nuk ma merr njeri. Absolutisht me hartë qeveria duhet të paguajë 220 euro. Tani...

- Cila është rrugëdalja?

Rrugëdalja është investigimi dhe çmimet e vërteta. Çdo shtet, çdo qeveri nëse vetëdeklarimet dhe deklarime të tilla bëhen falso është e detyruar me ligj të ndërmarrë verifikimin. Nëse në qendër të Tiranës një metër kushton 1200, atëherë 1200 të themi, por nëse themi se kushton 200-300 aty ku kushton 20-30 ne bllokojmë procesin pastaj se atë nuk e përballon dot buxheti i Shteteve të Bashkuara, jo buxheti i Shqipërisë nëse veprojnë në këtë mënyrë. Ndaj edhe unë kam bërë një takim me pushtetin vendor dhe prap do ta takoj pushtetin vendor. Çështja e reformës së pronësisë nuk mund të kompletohet pa një pjesëmarrje të ndershme dhe përkushtim të të gjitha segmenteve të pushtetit. Të mendosh, që do ta zgjidhë një agjensi, e cila ka 30-40, 50, 200, 300 persona është absolutisht e pamundur. Atë e zgjidhin vetëm qeveritarët e të gjitha niveleve, të cilët shohin interesin më të madh të vendit të tyre në zgjidhjen e kësaj reforme. Unë prap do t'i takoj. Kam bërë një takim me ta, me pushtetin vendor për këtë punë, por kur unë shoh çmimet që ata kanë përcaktuar jashtë çdo lloj realiteti. Ndaj na doli edhe kjo do t'i japim një zgjidhje edhe këtij problemi. Nuk jam pesimist. Jam i sigurtë që do të krijohen fonde shumë të mira, qoftë për kompensim monetar, qoftë për kompensim fizik.

- Është një aksiomë e njohur se, një parti forcohet në opozitë dhe "vdes" në pushtet. A jeni për ndarjen e posteve të ekzekutivit nga partia?

Është e domosdoshme që partia të ketë një ndarje të roleve me ekzekutivin, një ndarje të një niveli të caktuar. Edhe Partia Demokratike do të procedojë me këtë ndarje, sepse është e domosdoshme që partia të forcohet në funksionet e saj.

- Shumë rallë, por jeni parë edhe në stadium, duke ndjekur ndeshjet e kombëtares. Do të doja të dija se çfarë keni menduar kur kombëtarja shqiptare humbi 6-1 në Rumani në ndjeshjen e fundit për eliminatoret e europianit 2008?

Unë e konsideroj jashtëzakonisht dramatike situatën dhe jam çuditur me qëndrimin indiferent, të atyre faktorëve që nuk mund të ishin indiferent ndaj atij turpi të madh kombëtar. Ajo që ka ndodhur, ajo është një nga aktet më të turpshme kombëtare e them këtu...

- Nuk besoj se e keni fjalën për rezultatin?

Jo. Është i gjithë akti. Ne kërkojmë që të na respektojnë shumë të tjerët, por kur bëjmë atë që t'i neverisim të tjerët, neverisim veten, i injorojmë. Të bësh atë që është bërë me këtë (ndeshje). Unë vetëm admirim kam patur për ta. Kam qëndruar absolutisht si një qytetar dhe i kam ndjekur ndeshjet e tyre, por turpi që kanë bërë ai do të zbërthehet dhe në mënyrë absolute do të bëhet çdo përpjekje për t'u treguar vendin cilidoqoftë, sepse aty është flamuri. Aty është flamuri kombëtar. Ajo nuk do të mund të kapërcehet. Se ç'është ai grup mafioz që shkelmon mbi Flamur?! Që bën një amoralitet të tillë në mes të Europës si përfaqësuese e kombit.

Kam pritur një reagim shumë më të madh nga mediat dhe shoqëria civile në emër të një interesi, ai ishte fyerje ai ishte një poshtërim, fyerje për tifozët e Shqipërisë dhe shqiptarë, të cilët kanë ndjekur këtë futboll më me pasion se çdo gjë tjetër në Shqipëri. Kanë skuqur me flamurin kombëtar jo vetëm stadiumet e Shqipërisë, por edhe stadiumet e Evropës. Ky grup mafiozësh duhet të marrë përgjigjen më të rreptë. Deri tani nuk ka asgjë, duket se e përzunë atë kroatin. Unë nuk jam ekspert për të vlerësuar kapacitetet e tij, por kjo skuadër nën drejtimin e tij realizoi lojëra nga më të shkëlqyerat siç ishte ajo me Holandën, që ishte për mua ndofta e vetmja "humbje fitore" që kisha parë në fushat e Shqipërisë. Si pa gjë të keq e përzunë, shitën gola, shitën flamurin, shitën çdo gjë. Situata është jashtëzakonisht dramatike. Përfaqësimi kombëtar më mirë të shkojë në zero dhe të ngrihet nga e para sesa të dominohet nga një grup mafiozësh siç është dominuar dhe siç ndodhi. Kjo është e patolerueshme.

- Keni shpresë se do të ketë përmirësim nga brenda apo do të ketë institucione të tjera që do të ndërhyjnë?

Do të përmirësohet se nuk mundet që dinjiteti, nuk mundet që një grup mafioz të nëpërkëmbë përfaqësimin kombëtar. Absolutisht. Një sportist del me një problem dhe i gjithë vendit i erdhi turp. Në olimpiadë nuk kishte organizim më të shkëlqyer, nuk kam parë olimpiadë më të bukur të organizuar sesa olimpiadën e fundit, doli një nga ato sportistë dhe shtypi u mor gjerësisht me atë zhurmë gjatë gjithë kohës. Është kështu apo jo? Këtu kanë shkelur në mënyrë të papranueshme. Kombi më mirë të mos përfaqësohet për një kohë të tërë, por kur të përfaqësohet të përfaqësohet me dinjitet dhe jo me mafie që shet dhe blen fanellat dhe flamurin sa herë i teket.

- Me urimin për një përmirësim të gjendjes së kombëtares. Ndoshta nuk ishte momenti dhe pyetja e duhur për të mbyllur këtë bisedë të gjatë...

.. E kam përjetuar me një trishtim shumë të madh, me një fyerje shumë të madhe. Një grup të papërgjegjshmësh, të cilët quhen kombëtare, pa asnjë vetëdije kombëtare i bëjnë këtë turp vendit. Këta zotërinj, përgjegjësit e tyre duhet të vendosen para të gjitha përgjegjësive, duhet të përjashtohen në mënyrën më të prerë nga çdo aktivitet kombëtar i këtij vendi dhe absolutisht le të bëjnë çdo lloj dënimi dhe stërdënimi, dinjiteti kombëtar i këtij vendi do të rivendoset në futboll. Kështu ne nuk mund ta lemë.