Fahri Xharra: Margareth M. Hasluck - një skoceze më shumë se një shqiptare

Margareth M. Hasluck - një skoceze më shumë se një shqiptare

Nga Fahri Xharra

Ishin burra dhe gra të botës që vinin në anët tona ,të na shohin , të na përshkruajnë , të na studjojnë . Qëllimet ishin të ndryshme. Por mjeshtria e artit të mbijetesës së shqiptarit i bënta ata që të dashurohen në vendin ,tokën, malet dhe frymën  tonë sa që ngelnin përherë tek ne , dhe nga ne , si të ishin më shumë se me gjak shqiptari lëshonin zërat e tyre nëpër botë duke shkruar  e duke i treguar botës se kishin hasur në një popull me qëllim të keq të lënë anash, të injoruar , të përçmuar e të nënçmuar .!

Detyrat që ata dhe ato ishin të ngarkuar ishin nga më të ndryshmet ; por magnetizmi i një toke të etshme për liri ,për dashuri njerëzore dhe për dheun e tyre të parë i bënta ata të ngjiteshin si “miza në mjaltë “dhe të mos largoheshin kurrë nga ëmbëlsia e kësaj toke.

Margaret Masson Hardie Hasluck (18 .06. 1885 – 18 .10 .1948) ishte  ndër ato që neve na  e rriti “namin” në botën e kohës së saj , atëherë kur me të vërtetë nevojitej të fliste dikush mirë për ne..Zonja Hasluck e nisur me një detyrë dhe punë antropollogjike e vizitoi Shqipërinë dhe Maqedoninë ; dhe mbati për 13 vjet në shtëpinë e saj në Elbasan , duke u bërë legjendë në mesin e shqiptarëve dhe duke publikuar artikuj të shumtë të shkruar për ne , në mesin e të cilëve ishte botimi i parë i English-Albanian grammar and reader. (Këndime Englisht-Shqip dhe garmatika)

Miqësinë shqiptare e njofti edhe me lidhjen romantike me shkollarin dhe politikanin shqiptar Lef Nosin , të cilit ia la në trashëgim  një bibliotekë të pasur .

Kur Zonja Hasluck e fitoi grantin nga Universiteti i Aberdinit qe ne Shqiperi te mirret me hulumtime etnografike , ajo nuk e dinte qe do ta meson edhe gjuhen shqipe dje do ta dashuron aq shumë një popull të huaj per te.

Ishte në shenjestër të shërbimeve të mëshefta dhe kur Italia e pushtoi Shqipërinë më

1939 , u detyrua të largohet në Athinë.Kur pas pak kohësh edhe Athina bëhej e pa sigurtë për jetën e saj , me urdhër të Shërbimi Sekret  Britanik  u shpërngul në Stamboll dhe pastaj në Kairo.Me 1945 u gjet që ajo vuante nga Leukimia ,kështuqë shkoi në Dablin (Dublin)ku edhe vdiç

Ajo ishte gjeografe, gjuhëtare , epigrafe, arkeologe dhe shkollare skoceze e dashuruar në Shqipëri, Ishte pioniere e ekspertëve për Shqipërinë, e lindur me 1885  dhe u bë një nga ekspertet kryesore Perëndimore për popullin dhe kulturën shqiptare. Librat e saja të shkruara nga përvoja e saj e gjallë në mesin e shqiptarëve janë ende të të pathyeshme pë temen që e traatojnë. “Anglezka” e quanin shqiptarët nga dashuria për te.E lindur si skoceze  , por në “ vendlindjen “ e saj të dytë u bë heroinë e kohës.

Vitet e saja të kaluara në Elbasan ishin plot fryte dhe kënaqësi.

Bota i dërgonte misionarët e ndershëm të saj që të thonë fjalën e vërtetë pë një popull të harruar por grabitur e plaçkitur pa mëshirë. Edhe Bernard Newman ishte nga  ata udhëtarë të Europës që u takua edhe me Zonjën Hasluck(1936)

Shteti i kohës ia kishte dhënë një  truproje , të cilin u desht kohë që ajo ta pranojë, e Newmani në kujtimet e tij e përmend atë që i kishte shërbyer verë qershijash

“Margaret Masson Hardie Hasluck (1885-1948)”  nga Sharon R. Stockerështë libri ku në mënyrë të qartë e pa lakime e pasqyron jetën e saj  prej shkencëtari në Shqipëri.

Është një bibliografi e gjerë e cila duhet të përkthehet dhe të lexohet që të kemi më të qartë se çka mendonte bota për ne së cilës nuk i jemi falmnderues . Europa është me ne , por ne duhet të ndërrojmë pak në mentalitetin tonë.  ja se çka ka për t`u lexuar: “

The Shrine of Men Askaenos at Pisidian Antioch, 1912 ;Dionysos at Smyrna, 1912–1913

The Significance of Greek Personal Names, 1923 ;Christian Survivals among Certain Moslem Subjects of Greece, 1924 ;The Nonconformist Moslems of Albania, 1925

A Lucky Spell from a Greek Island, 1926;The Basil-Cake of the Greek New Year, 1927

An Unknown Turkish Shrine in Western Macedonia, 1929 ;Measurements of Macedonian Men, 1929;Këndime Englisht-Shqip or Albanian-English Reader: Sixteen Albanian Folk-Stories Collected and Translated, with Two Grammars and Vocabularies, Cambridge, 1932;Physiological Paternity and Belated Birth in Albania, 1932

Bride-Price in Albania: A Homeric Parallel, 1933;A Historical Sketch of the Fluctuations of Lake Ostrovo in West Macedonia, 1936;The Archaeological History of Lake Ostrovo in West Macedonia, 1936;Causes of the Fluctuations in the Level of Lake Ostrovo, West Macedonia, 1937 ;The Gypsies of Albania, 1938;Couvade in Albania, 1939 ;Oedipus Rex in Albania, 1949 ;The unwritten law in Albania, publ. 1954, ISBN 0-88355-910-2