Cikël poetik nga Vullnet Mato

Vullnet Mato

DIANA NË ZEMRËN E PYLLIT

Sot në mesditë,
në zemrën e pyllit
zogjtë dhe gjethet i këndonin diellit.
Bukën diellore
në miliona thërrime,
çukitnin zogjtë,
çukiste zemra ime.
Diku mes degësh, thellë në blerim,
dreri me sorkadhen bënin çiftëzim,
merrnin e jepnin te njëri-tjetri puthje,
lëkura u çelte gjethe,
këmbët u shpërthenin lule.
Zoti e di se nga doli Diana
me hark shigjetari,
drerin mori shenjë ta vriste të parin.
Mos perëndeshë,
moj e bukura e pyjeve të dherit,
mos e fluturo shigjetën
te zemra e drerit!
Nuk vritet dashuria
në asnjë pyll të botës.
Vramë mua,
moj e bukura shigjetare e Tokës!
Shënjoje harkun
në mesin e gjoksit tim,
të vdes kur këto krijesat
bëjnë çiftëzim!
Që jeta të shtohet gjithandej
me bukuri të reja,
të pllenohen kudo lulet,
të bëhen femrat pëlleja...
Ajo ma ktheu me gaz:
“Orgazma është energjia pozitive
që Zoti u shkarkon gjallesave nga lart
dhe Ai më shpërbën po t’i prek
sadopak në atë çast.”
Pastaj Diana qeshi fort,
sa jehuan drurët në pishnajë,
dhe vuri shigjetën
në trastën e harkores së saj.
Më dha një të puthur
në mes të lules së ballit
dhe u shndërrua re e bardhë
në majën e malit.
Sot në mesditë,
perëndesha Diana e pyllit,
më puthi me buzët e përbëra
nga rrezet e diellit...

ZOGU I BARDHË TE KAJSIA

Moj zogëza e zemrës,
mrekulli e kësaj bote, 
u ktheve të më kërkoje,
pas njëzetë e ca mote!
Sado larg gjurmove,
në shtigje të emigrimit,
më ruajte tepër sekret
në kasafortën e shpirtit!...

Ndjenjën kaq kohë
s’ta shkriu gjaku në deje,
dhe s’më harrove dot,
moj e shumëpritur prej meje.
Erdhe më gjete, sikur
kishe fshehur thesarin,
qypin e monedhave
me puthjet prej ari.  

Mbajte mend kur vije,
me puls të drithëruar,
stuhitë rinore të gjakut
bashkë për t’i qetësuar,
shkelje rreziqe fjalësh
nëpër rrugica të fshehta,
ku rrahjet e zemrës sime
të prisnin si trumbeta.

Më puthe si atëherë,
me drithërimën e rrallë,
ndonëse nuk i ndezëm 
flakadanët me zjarr.
Koha e gjatë na i ktheu
flakërimet në shpuzë,
duke na lënë mallin
të pashuar në buzë.

Gjoksi yt shpërthyes
me qumështin e yjeve,
tani ishte pirë nga buzë
të trëndafilta fëmije.
Megjithatë ngjasoje
përsëri po aq e bukur,
me shpirtin e dëlirë,
ku më mbaje strukur.

Dhe drekuam bashkë
në qiell, sipër një reje,
përgojimet nënvete
me taka i shkelje.
Moj kajsia ime,
kokrrat s’ti shijova
të gjitha si më parë,
po në degë më këndoi
zogu yt i bardhë!...

MANAT E FERRËS

Ferrës i pëlqen të pjekë
manat e zogëzave,
të ëmbëlsuara përkrah
gjembave të zinj.
Ferra gjëmbaçe u jep
bekimin kokrrave
të ziejnë për njerëzit,
më të kërkuarën raki.

“Më mbani, more amani,
se u deha me raki mani!”
tha çakërqejf dhe u hodh
përmbi ferra pijetari.
Pa menduar se aty lepuri,
breshka dhe shejtani,
fshihen nga pijaneci,
kur ia kalon të marrit.

Sa herë jemi ndalur,
përpara lëmshit të ferrës,
për të mbledhur grushtin
me kokrra të ëmbla,
s’na ka shkuar mendja
se aty violinat e erës,
kanë kënduar bashkë
me zogjtë mbi gjëmba.

Rrëzë ferrës dhe brenda
prehrit të saj të fshehtë,
dashnorët kanë ngjizur
kopilat jashtë kurore.
Ferra është e vetmja
pronare që motelin e vet,
lëshon pa qira për qejfet
në kushte rrethanore...

Kur ferra na ngatërrohet
pas këmbëve fare kot,
ndoshta me pickimin e saj
dëshiron të na thotë: 
Më shani:”Mu bëre ferrë!”,
vetëm se kam gjemba,
por ndodh më të hidhur
t’i keni vetë nëpër zemra.

Të paktën unë kam mana,
që ëmbëlsoj zogj dhe zana!...”

FEMRAT NË POLTRONË

Kudo, ku ne burrat
sodisim me sy habie,
vemë re se po fillojmë
të jemi vetëm emra.
Pasi na e mpinë trurin
me narkozë bukurie,
të sotmet marramendëse,
të mahnitshmet femra!...

Thua se ky truri ynë,
me brumë mashkullor,
qenka kulla e lashtë
ngritur prej Babilonit,
që mund ta shkulin
gratë përgjithmonë,
nga themelet e lashta 
të burrërisë së globit.

Të mbetemi thjesht
dhe vetëm robotë të gjallë,
të verbuar nga trullosja
e pamjes së tyre ylberore.
Të bëhemi automatë,
për t’i lënë të bëjnë pallë,
duke plotësuar krejt
tekat e natyrës femërore.

Ndoshta po kthehet
matriarkati i lashtësisë,
kur botën e rrotullonte
në gishtat e hollë femra!
O zot, mos na ler të jemi
veç skllevër të bukurisë,
paçka se mund të jetojmë
mes tyre si emra!...

Se vërtetë bukurinë
kemi lakmuar në kohëra,
por kemi abuzuar tepër,
duke i pushtuar për pronë.
Ndoshta për to tashmë
ka ardhur tamam koha,
që femrat të zënë vendin
ballë burrave në poltronë...
 
 
LUGINA E BLERIMIT

Më ke mbetur në sy, moj luginë me blerime
dhe me nanurisjet e lumit kaltërosh në mes,
qëkur më prite me brohoritjet e zogjve në brigje,
atë ditë kur erdha nga Jugu i largët në mëngjes,

Për të rrezatuar filma me projektorin e parë,
në kohën kur ndonjëri turrej ta zinte për fyti,
nazistin e mitralozit “Shars” te perdja e bardhë,
që zbrazte batare plumbash pas një zgripi.

Te prehri yt prej gjethesh, fizarmonika ime rinore,
lëshoi tinguj të padëgjuar në ajrin e ngazëllimit,
për kërcimtarët me shallvare dhe opinga gome,
të marrosur për ritmet e daulleve të Shkumbinit.

Brodha ograjat e tua me pelerina ahu mbuluar,
ku më lanë pa mend stinët me ngjyra mahnitëse,  
derisa i hodha nëpër telajot prej thasësh sajuar,
dhe t’i solla në mure sallash ahishtet shushuritëse.

Në zgavrat e një panje me fërfëllimat e ketrave,
më gumëzhiu si zgjua blete ai frymëzim djalërie,
të cilin e shumova në kosheret e mia të letrave
për të dhuruar kavanozët e parë me mjalt poezie.

Pastaj romani për sharrëtarët e pyjeve të largëta,
ishte pitja e madhe nga kosheret e kësaj gjinie,
që ëmbëlsoi gjithë sharrat ku çaheshin dërrasa,
dhe ma çoi emrin kudo, nëpër vitrina librarie.

Më tej, te oda e re e kulturës, më vure kryemik,
të mblidhja rreth vatrës amatore të parat talente,
të prisja miqtë e qyteteve, me ushqimin artistik,
për Librazhdin e sapokrijuar, në sallën me qeleshe. 

Nga degët e artit, më hodhe te arkivat e historisë,
të gërmoja zakonet e tua dhe luftërat e përgjakta,
për të ngritur muzeun që i priu vazhdimësisë
me stendat e shpalosura nëpër të gjitha fshatrat.

Sakaq, nën atë rrip qielli me ngushtësi pullazi, 
shtrydha gjithë orët boshe për studime së largu,
që me diplomën e mësimdhënësit të gjimnazit,
të plotësoja dijet për të cilat më brente meraku.

Dhe farëzat e muzave, nga ato greko-romake,
gjer te bashkëkohësia, me mijëra faqe e reshta,
t’i mbolla në kujtesën e bijve të një gjenerate,
që më ndoqi me sy të vezulluar nga kureshtja.

Ndonëse në sofrën arsimore, shteti me kurnacëri,
më dha vetëm bukën e gojës, për dyzetë e ca vjet,
njerëzit e tu, zemër - hambar, më falën atë dashuri,
që nuk e dhanë për asnjë kryeministër a president.

KRIJIMI I PËRSOSUR
                     
(Bijës sime, Raimonda, në përvjetorin e lindjes)

Zbraza frymëzimin tim nëpër mijëra poezi jete,
trazova me gishta mijëra këngë fizarmonike,
pikturova me ngjyra disa dhjetëra portrete,
si s’bëra një krijim për ty, bija ime, moj shpirte?!

Ndoshta s’u ngjita dot te Himalaja e frymëzimit,
se ti ishe vetë poezia që më dërgoi qielli dhuratë,
ishe harmonia muzikore që lidh notat e kompozimit,
ishe spektri i ngjyrave që zbërthen dielli nga lart.

Ti ishe e para gonxhe e martesës së rrëmbyer pyjeve,
që më solle së pari fjalë “babi”me të kanarinës cicërim,
më solle ozonin jetëdhënës nga stratosfera e yjeve,
solle pendimet fetare, që s’donin të lindje nga geni im.

Ti na lidhe shpirtrat me bukurinë e shpirtit tënd,
dhe na mbajte të bashkuar si pesë gishtat e një dore.
Në foletë e duarve ngrite dy zogj vëllezër në këmbë,
në folenë e dijeve mblodhe fluturat e notës sipërore.

Pastaj nëpër dyert e mbyllura, talentin trokite fort
dhe kapërceve djalërisht derën harkore të ylberit.
Radhite të gjitha ngjyrat e stinëve përmbi tavaloc
dhe gjethove pyllin e tablove, deri te brirët e drerit.

Aty ku mësove gjuhën ylberore që flasin ngjyrat,
arrite fjalorin e kolorit t’ua mësoje edhe të tjerëve,
të zhvilloje prirjet e syve të ardhur nga hapësirat,
të drejtoje përgatitjen e ardhmërisë së ylberëve.

Ti edhe puthjet prindërore, na i ktheve shumëfishe,
sikur me mbesën e nipin na shleve me flori një hua.
Këngët i këndove vetë, me një kitarë prej pishe,
portretet tona i bëre me penelat e qerpikëve të tua.

Me kaq shumë bëma, u ra vlera tingujve të mi muzikor,
pamjen tënde prej drite, nuk e arrita dot të ngjyrosur,
fjalët më mbetën pa fuqi të krijonin ndonjë metaforë,
se ti u ngjite mbi këto arte, si krijim i gjallë, i përsosur.

ZEMRA SHPËTIMTARE

Zemra e gruas pikon
kurdoherë ca melodi,
që ua kalojnë të gjitha
këngëve të zogjve.
Tingujt drithërues,
kanë atë ëmbëlsi,
që s’e ka as nektari
kur pikon nga hojet. 

meloditë e pareshtura
të kujdesit e merakut,
derdhen e gufojnë
çdo çast në gjoksin tim.
Dëgjoj e nuk ngopem
me tingujt e gjakut, 
që përhap zemra saj,
përjetësisht në ligjërim.

Sa herë kam trishtim,
sa herë ndjej minuse,
zemra e saj më çlodh
me atë ritëm gazmor,
që ua kalon të gjitha
kënaqësive argëtuese,
krijuar për dëfrimin
e shpirtit njerëzor.

Dhe më bën kurdoherë
ripërtëritje në muskuj,
në indet e imta të trupit,
në palcën e kockës,
me rezonancën e zemrës
së saj shpëtimtare,
me atë ilaç që s’gjendet
në asnjë farmaci të botës.

VAJZË E BUKUR ME CIGARE

Moj vajzë e bukur
me cigare te buzët,
që thith tym pareshtur
nga mërzia e ditës,
me padurimin që kanë
për ujin e jetës drurët,
ti po rrufit në gjak
helmin e nikotinës!...

Por ato buzë të njoma
janë krijuar për puthje,
të çukitin si sqep zogu
thërrime dashurie...
Bëje zemrën diamant,
mos gërryhet më tutje, 
nga kripërat e lotëve,
për çdo lloj tradhtie!

Ose ti vajzë e tërhequr
nga snobizëm loja,
për t’i thithur kashtës
tymrat në mushkëri,
duhet të dish, se cigarja
të ka hequr nga goja,
aromën femërore që deh
meshkujt me magji;

Të ka zverdhur trupin
si hëna mes mjegullës,
të ka sjellë vjeshtën 
në dhëmbë e në thonj,
të ka bërë zbokthin
si pluhurin e tjegullës,  
të ka thartuar gjakun 
si me lëng limonjsh.

Cigarja hiqet kur shkrep
çakmakun mendja,
e në buzët e trëndafilta
ndez një gëzim të ri.
Ndryshe te bukuria
vajzërore me tym brenda,
krimbi i nikotinës hap
pa u ndjerë tunelin e zi...

EMRI I GENIT

Ai që më ka ftuar
të vij në këtë botë,
pret të bëj detyrat
që më shkroi në gen;
Të kryej misionin
njerëzor të plotë,
duke vepruar dyfish,
me duar e me mend.

Nuk pret të shqyej
me dhëmbë ujku,
dykëmbësh identik
me të njëjtin mision,
por babëzinë e zorrëve, 
ta shuaj si bujku, 
që nxjerr kafshatën
nga dheu ku punon. 

Nuk pret të marr
përvojë nga një dhelpër,
për t’i zhvatur tjetrit
kotecin jetësor tinëz,
por thërrimen e djersës
kur e kam të tepërt, 
ta ndaj me zogjtë
e uritur të stinës.

Nuk pret prej meje
të dal nëpër foltore,
me gjuhën përjashta,
për të lehur si qen,
por veç të artikuloj
etikën njerëzore,
që kam të shkruar
te diagrami në gen.

Nuk pret ta lë botën
aty ku e kam gjetur,
që rrota e njerëzimit
të ndryshket prapa,
 por ta shtyj me duar
 e mendje të mprehur,
që brezat e ardhmërisë
të zgjatin më tej hapat.

Pasi t’i bëj këto detyra
me seriozitet të përpiktë,
pres hiri i eshtrave
të prehet në varr mural,
që zemrën, me të cilën
desha gruan dhe fëmijët, 
mos ma përdhosë lukunia
e krimbave nën baltë!...

Dhe si për çdo vizitor
të përkohshëm në botë,
pasardhësit të çmojnë
emrin e genit tim në Tokë.
 

I PAVDEKSHËM PËRMBI SHKËMB

(“BOTA E RE”: Emri i poetit dhe shkrimtarit të mirënjohur,
Vullnet Mato, skalitet në faqen e malit të origjinës së tij,
nga të rinjtë dhe dashamirësit e Fterrës. Sunday,February, 2010)

Ti më thua, si nuk të dhanë
të paktën një dekoratë,
që gjysmë shekulli blove,
mijëra ditënetë me mend!...
Të them, nuk ka shpërblim
më të madh sesa ky në art,
kur vetë njerëzit të bëjnë
të pavdekshëm mbi shkëmb... 
 
Të rinjtë e vendlindjes
çmuan arin e penës sime,
pasi gërmova në disa
galeri letrare thellësinë,
sfiduan dekoratën që fsheh
një sirtar komodine,
dhe ma skalitën emrin,
ku e shohin gjithë vitet që vijnë.

Kur kohërat të hedhin sytë
te gjoksi i gjerë i malit,
të kujtojnë penën që kam
ngjyer te gjaku i zemrës,
për brezat që s’duan të dinë
ç’ka brenda sirtari,
po ç’bëri për ta ky emër
gjatë viteve të jetës.  

Dhe nuk ma gdhendën
në pllakë guri të vogël,
por tek më madhështori 
shkëmb i murrmë,
ku rrasa, si pllakë mermeri,
që pushton një kodër,
ma mban emrin në gjoks,
të mos harrohem kurrë.

Oh, ti më thua, si s’të dhanë
të paktën një dekoratë,
që gjysmë shekulli blove,
mijëra ditënetë me mend,
të them, nuk ka shpërblim
më të madh sesa ky në art,
kur vetë njerëzit të bëjnë
të pavdekshëm mbi shkëmb... 
 

LEGJENDA E SHTATË TELAVE

Thuhet se shtatë tela çelik,
nga i trashi te më i holli,
u mblodhën bashkë
një natë vere me hënë,
të lidhnin nga brirët
“Dashin” horoskopik,
kur zbriste mbrëmjeve
në horizont duke rënë.

Donin të merrte me vete
në kohën kur ngjitej lart,
këngën e një vajze
që priste një puthje
nga ylli që vezullonte
në qiell ço natë,
teksa deri në agim
i këndonte dhe lutej. 
 
Nga kënga e saj telat
ndjenin drithërime
dhe u radhitën të ndihnin
zërin e ëmbël vajzëror.
Pasi kapën “Dashin”, 
melodia nisi të përcillej, 
nëpër shtatë fijet lidhur
te brirët e përçorit qiellor.

Atëherë ylli i dërgoi vajzës
puthjen e ëmbël që priste,
në formën tingëllimash 
që shkisnin fijeve të shtrira.
Shtatë telat mbajtën brirët,
lëshuan “Dashin” të ikte
dhe të radhitur formuan
të parën kitarë “Lira”...

ZEMRA MANARE

Ndoshta habitesh
që s’më tërheq trupi yt,
siç m’i korrje puthjet
me draprin e vetullës,
siç më ndizje dëshirën
kur zbuloje gjinjtë,
siç më dehje me erën
femërore të sqetullës.

Ndoshta trishtohesh
mos t’u zbeh bukuria,
që lëkura s’të përcjell
rrymë në lëkurën time,
që nuk i tërbon më
si dikur epshet e mia,
që nuk i gdhijmë netët
bashkë gjer në agime. 
 
Ndoshta kërkon të gjesh
cili qe gabimi fatal,
me cilin akull ma ftohe
gjakun ndër deje,
me cilin breshër dimri
m’i vrave lulet në maj,
cilën britmë lëshove,
si krismë rrufeje.

Dyshon mos ka ndodhur,
ajo që korçarët thonë,
me shprehjen alegorike:
“U njohëm si shumë!“
Por nuk është asnjëra
nga të tëra sa numëron,
pasi nuk shteron dashuria
siç thahet një lumë.

Se pasionin e ndjenjave,
dhe tërheqjen e mishit,
me flakërimin drithërues
të pulsimit të zjarrtë,   
aq sa dhe shenja e fshehtë
me mjekër dervishi,
dukej si Kashta e Kumtrit
që na magjepste çdo natë,

E bënte vetëm zemra, 
që ka dhe fuqinë magjike,
të tjetërsojë gjithë ndjenjat
me vendim kategorik,
t’i japë urdhër absolut
trurit të madhërishëm,
të pezullojë veprimet
në çdo milimetër organik.  

Sepse ti, moj mike,
me natyrë lozonjare,
nuk përdore tërë ndjesitë
e butësisë femërore,
ta bëje me durim
zemrën time manare,
të mos ikte me grigjat
e zemrave njerëzore!...