E shtune, 26.07.2025, 12:08 AM (GMT+1)

Kulturë

Përparim Hysi: Poetja Eliverta Kanina-Anelli në optikën e krijuesëve të tjerë

E enjte, 17.07.2025, 06:54 PM


Kur të vlerësojnë të tjerët

Poetja ELIVERTA KANINA-ANELLI në optikën e krijuesëve të tjerë

Nga Përparim Hysi

Kam këtu, mbi tavolinën time të punës, një libër (më drejt: një libërth) të poetes Eliverta Kanina-Anelli "Zarfa në kutinë e postës". Është një libër me përshtypjet e miqve të saj krijues për të. Teksa e lexoj këtë “libërth” të saj, një çast mendoj:

— Përse një mori krijuesish ulen e shkruajnë për të?

Përgjigjen sikur e gjej te Ralf Waldo Emerson, që thotë: “Një gram veprim, vlen sa një ton teori.” Kapur pas kësaj sentence kaq kuptimplote, them: Eliverta nuk ka dhënë një “gram”, por mbi 10 libra me poezi e prozë, dhe krijuesit jo vetëm ndalojnë, por e vlerësojnë, siç do citoj më poshtë.

“Çdo vepër është pjesë e shpirtit tim,” — thotë Patrik Henry, dhe Eli ka vënë shpirtin e saj mbi çdo libër. Eli është mjeke me profesion, por të shkruarit e ka hobi dhe, ngaqë e njoh mirë, jo vetëm ka vënë shpirtin, por shtoj se Eli ka një shpirt të bardhë dhe të mbushur me mirësi.

“Mirësia,” — ka thënë Sokrati, — “është dituri.” Edhe kjo sentencë e Sokratit ia zbukuron ballin Elit si njeri dhe si krijuese. Dhe, kur thonë që te Tempulli i Delfit është gdhendur porosia: “Ruaj masën!”, edhe unë po “ruaj masën”, duke u njohur me disa vlerësime të kësaj poeteje.

I ndjeri, profesor-doktor Murat Gecaj, i inspiruar nga libri i parë i Elit "Gruaja dhe muret prej pasqyrash", duke u ndalur te 91 poezitë e saj, e mbyll me urimin: “E përgëzoj këtë poete. Embarësi në krijimtari dhe urime për frymëzime të tjera.”

Natyrisht, njeriu që e njeh mirë Elin, për fatin e saj të mirë, është një krijues gjithëplanesh. Them për fatin e saj të mirë, sepse Mark Simoni është botues i librave të saj, dhe Mark Simoni, në vizionin tim, nuk është vetëm botues, por është duke i hequr metaforës sime "veshjen militare". Mark Simoni është “gjithë armësh”: botues në Shtëpinë Botuese “Muzgu”, gazetar te “Mapo”, poet, prozator, esesist i “sërës së lartë” dhe përkthyes. Të të vlerësojë Mark Simoni, atëherë në krijimtari (në prozë a poezi) e ke syrin hapur dhe faqen e bardhë.

Në "vija të trasha" (se ku ndiqet Mark Simoni me përshtypjet e tij), thotë: “Libri i Eli Kaninit është më poetik se vetë poezia.” Sikur vetëm kaq, sikur i ka thënë të tëra. Ose ca më tej: “... lexuesi e do letërsinë dhe vargun e kësaj poeteje.” Ose në një ese, enkas për poezinë e Eli Kaninas, Mark Simoni shkruan: “Poezia çan detin e ngrirë midis nesh.”

Bardhyl Maliqi: “Pasqyrat që reflektojnë shpirtin e Eliverta Kaninas përtej mureve vetmimtarë të izolimit, më inspirojnë për një shkrim intrigues, se punon me pasion e përkushtim dhe tani shpërthen zëri i brendshëm i saj, përmes poezisë.”

KOSTA NAKE: "Poezia e ELI KANINAS nuk është erotike. ELI KANINA di të lexojë artistikisht gjuhën e trupit."

Përparim Hysi: "ELI KANINA është mjekja që flet me gjuhën e vargjeve. Si poete ka 'privatizuar qiejt'."

Sokol Demaku: "ELIVERTA KANINA është shumë produktive në vargëzim dhe në vjershat e saj ka një filozofi e cila e bën lexuesin të ngulitet në lexim pa ndërprerje, duke kërkuar prej saj libra të tjerë me poezi."

HARALLAMB FANDI: – Duke u shprehur si krijues, them se në shumë nga poezitë gjeta plot gjëra nga vetja, ndaj i vlerësoj dhe më shumë, veçanërisht në 'Thyerjen e Tabuve' nga ELI KANINA.

XHELADIN A. ÇITAKU: "Artikulimin e botës shpirtërore, ELI KANINA e bën natyrshëm, rrjedhshëm, harmonishëm me metrikën e përzgjedhur, në intonimin melodioz ritmik, me një elegancë të dukshme në ndërtimin stilistik dhe efektizimin estetik të vargut, me një delikatesë spontane, ngjyruese që lë shije të mirë te lexuesi i pasionuar."

ZHULJETA GRABOCKA ÇINA: "Pesha e fjalëve të POETES, laton gurin, e gdhend në përditshmëri ditën e punëve dhe natën e ëndrrave. ... Poetja do që ta ngjyejë gishtin në hënë... e ta vë mbi buzë... Ti e sheh dhe merr puthjet."

ISKRA THOMA: "Ç’kënaqësi të lexosh poezitë e ELI KANINËS! Origjinaliteti spontan gërshetohet me thellësinë e ndjenjave dhe figuracionin e bukur, zgjedhur me përkushtim. Thjesht: e talentuar dhe e pashtershme!"

ALBANA LIFSCHIN: "Në krijimtarinë e autores, sinqeriteti dhe detaji bien në sy në mënyrë të dukshme, gjë që më entuziazmoi... Në fytyrën e paqme, buzëqeshja i shpërndan dritë. Sinqeritetin e shpirtit ia gjeni në sy. Ju u besoni syve apo jo? Unë po."

Këto janë veç disa "sentenca" për Elin, por përshtypjet për të dhe për krijimtarinë e saj janë ku e ku më të gjata, aq edhe më të thella. Tek i shoh nga "A-ja" tek "Zh-ja", them se çdo lexues, qoftë edhe ai që nuk e njeh Elin, qoftë si fizik ashtu edhe si krijuese (në poezi e prozë), përmes këtyre përshtypjeve arrin ta krijojë portretin e saj dhe mbetet i kënaqur. Me krijimtarinë e Eli Kaninës ka ndodhur ajo që së lashti e ka thënë Seneka: "Sa më shumë t’u shpërndash të mira njerëzve, aq më shumë do të shtohen ato". Ky libër nuk është asgjë tjetër, veçse një "realitet i prekshëm": Eli, aq e mirë, merr shpërblimin me "dhuratat" e miqve.

Duke e mbyllur këtë shkrim për Eliverta Kanina-Anelli, po i lë një porosi. Porosia nuk është e imja, por e poetit të madh grek, Janis Ricos. Ky thotë: "Sa e pashtershme është jeta, po aq e pashtershme është dhe poezia". Jetofsh vetëm duke shkruar poezi dhe prozë!

Tiranë, 17 korrik 2025



(Vota: 3 . Mesatare: 5/5)

Komentoni
Komenti:


Gallery

Karnavalet Ilire në Bozovcë dhe Tetovë - 2025
Pëllumb Gorica: Magjia e bukurive të nëntokës sulovare
Fotaq Andrea: Një vështrim, një lot, një trishtim – o Zot sa pikëllim!
Pëllumb Gorica: Grimca kënaqësie në Liqenin e Komanit
Shkolla Shqipe “Alba Life” festoi 7 Marsin në Bronx