Frank Shkreli: Tirania e shumicës - mendime të hedhura

TIRANIA E SHUMICËS – MENDIME TË HEDHURA

Nga Frank Shkreli

“Akumulimi i të gjitha pushteteve, legjislativit, ekzekutivit dhe gjyqësorit, në të njëjtat duar, qoftë nga një individ, nga disa ose nga shumë persona — qofshin ato pushtete të trashëguara, të marra vet përsipër pa miratim nga të tjerët, ose të siguruara me votë — me të drejtë mund të thuhet se, në vetëvete, përbëjnë një akt tiranie”. (Xhejms Madison).

“Tirania e Shumicës”, si frazë, është përdorur fillimisht nga Xhejms Madisoni, njëri prej baballarëve të Kombit Amerikan dhe autori kryesor i Kushtetutës së Shteteve të Bashkuara. Është një frazë që ka hyrë tanimë në fjalorin politik, kurdoherë që diskutohet për demokracinë, si sistem qeverisës dhe për qeverisjen e shumicës në një sistem demokratik. Ka të bëjë pra, me një skenar politik ku vendimet e marra në emër të shumicës, preferojnë interesat e kësaj shumice, ose të një grupi oligarkësh të lidhur me këtë shumicë, në kurriz të të drejtave dhe të interesave të individëve ose grupeve të pakicave, që nuk konsideroehn të jenë pjesë e shumicës. Një skenar të tillë, Xhejms Madisoni do e cilësonte si shtypje aktive dhe të vazhdueshme e të drejtave të pakicës – të krahasueshme, sipas tij, me shtypjet prej një tirani ose despoti.

Duke ndjekur nga larg krizën aktuale politike të krijuar në Shqipëri dhe debatet rreth saj, sidomos deklaratat e zëdhënësve të qeverisë, të partisë në pushtet dhe të mbështetësve të sajë në media, gjithmonë flitet në emër të shumicës së votave, në emër të popullit, si dikur nën regjimin komunist. Në emër të popullit edhe vritesh kundërshtari. Kemi shumicën në Kuvend, kemi mandatin nga shumica e shqiptarëve, thonë! Qeverisim vetëm! S’kemi nevojë as për opozitën, as për organizatat jo-qeveritare as për median – ndonëse pozita i ka bërë pothuaj të gjitha këto për veten. Vetë Ali vetë Kadi! Në emër të shumicës dhe të demokracisë, mposhtin gjithçka dhe gjithkënd që u bën hije dhe që u del përpara. Sipas Biblës, edhe Jezu-Krishti është kryqëzuar në emër të shumicës, një turme e cila kërkonte lirimin e dy kriminelëve, në vend të Jezusit.

Nga autoritetet qeveritare, çdo gjë justifikohet duke thenë se çdo masë dhe vendim i qeverisë merret i bazuar në vullnetin e shumicës – në emër të demokracisë — pasi është kjo shumicë e popullit e cila e ka votuar duke i dhënë besimin për të udhëhequr vendin. Manipulues dhe abuzues të votës së lirë dhe të demokracisë, i quajnë të tjerët! Shqipëria është e ndarë në gjysëm.

Sipas juve – “përfaqsues të shumicës” — kush flet dhe kush duhet të kujdeset për interesat e 50% tjetër? A janë shqiptarë këta? A nuk meritojnë këta respektin si qytetarë, me të drejta të barabarta? A nuk meritojnë të gjithë shqiptarët – mbështetës të opozitës dhe të pozitës – të kenë një sistem qeverisës që u garanton të gjithëve të drejtën e lirë të votës dhe kushtet bazë të jetesës, në paqë dhe siguri, sipas modelit tuaj të “demokracisë së shumicës”, në bazë të cilës justifikoni qeverisjen?

I atribohet Benjamin Franklinit të ketë thënë se, Demokracia është si dy ujqë dhe një qëngj të cilët bisedojnë për të vendosur se çfarë do të kenë për drekë. Liria, sipas Franklinit, është si një qëngj i armatosur mirë për të kundërshtuar votën e shumicës, ashtu që askush të mos përfundojë në pjatën e darkës, përfshirë qëngjin. Si demokratë që e konsideroni veten, bazuar në votën e shumicës, ju duhet të bëni ç’mos që të evitohet përforcimi i tiranisë së shumicës mbi pakicën, ashtuqë që ju si uqjër të mos votoni me shumicë që hani për drekë qëngjin.

Kam dëgjuar nga të moçmit e anëve tona se na paska qenë njëherë një rrugaç e matrapaz i fshatit i cili për pak kohë ishte pasuruar, natyrisht me mjete të paligjshme korruptive – dhe sillej në fshat me mendje të madhe duke u treguar i mençur e i ditur para të tjerëve, deri në një ditë prej ditësh, një plak i urtë i katundit, I lodhur me sjelljet e tija arrogante i thotë atij: mjaft, se ti zëngjin mund të jesh bërë, por zotëni nuk do të bëhesh kurrë. Tashti edhe ju, mund ta quani vetën demokratë, por demokratë nuk jeni, madje edhe nëqoftse të tillë mund t’u konsiderojnë edhe diplomatët ndërkombëtarë të vendosur në Tiranë – për arsye që është vështirë të merren me mend.

Oh, për sa u përket ndërkombëtarëve! Unë nuk jam në dijeni ku diplomatët e huaj luajnë një rol aq të rëndësishëm në një vend, siç ndodhë me ndërkombëtarët në Tiranë. Për këtë gjëndje, natyrisht, se fajin e kanë politikanët shqiptarë, të cilët gjatë viteve i kanë përdorur të huajt duke u ankuar kundër njëri tjerit. Por edhe ndërkombëtarët duhet të ballafaqohen me rolin e tyre të tepruar. Sot pothuaj 30-vjet pas shembjes së murit të Berlinit, si në asnjë vend ish-komunist të Evropës lindore e qendrore — shqiptarët ende thërrasin nepër rrugët e Tiranës – ashtu si në vitin 1990-91, “Liri, Demokraci” dhe e “Duam Shqipërinë si e gjithë Europa”. Kjo ëndërrë është këthyer një një zhgënjim absolut për shqiptarët dhe për kombin në përgjithësi, falë kësaj klase politike që ka sunduar dhe që sundon vendin, gjithmonë në emër të shumicës e të demokracisë së pjesëshme shqiptare.  Për këtë gjëndje fatale me të cilën përballet sot Shqipëria, përgjegjësinë kryesore natyrisht e ka klasa politike shqiptare e këtyre 30-viteve, por edhe diplomatët ndërkombëtarë në Tiranë, duhet të marrin përsipër përgjëgjësitë e tyre për rolin që kanë luajtur gjatë këtyre viteve — disa më mirë e disa më keq. Por, të gjithë duhet të reflektojnë dhe të pyesin veten se çfarë mund të ishte bërë ndryshe dhe për më mirë. Kurrë nuk është vonë të ndryshohet drejtimi.

Veni re, të nderuar diplomatë, se me çdo rast dhe takim që zyrtarët shqiptarë kanë me ju dhe me udhëheqsit tuaj në kryeqytetet e vendeve që ju përfaqësoni – përfshirë edhe takimet më të fundit siç ishte ai i Berlinit – ata deklarojnë se për të gjitha veprimet e tyre kanë mbështetjen e zyrtarëve më të lartë të Washingtonit, të Parisit, të Berlinit, e kështu me rradhë. Për çfarë mbështetje bëhet fjalë, nuk e di. Për cilat arritje? Shikoni se në çfarë niveli ka arritur mosfunksionimi i shtetit dhe qeverisjes. Është kjo një tragji-komedi që po luhet nga politikanët shqiptarë — para syve të ndërkombëtarëve — që ndoshta mund të argëtoj ata vetë, por të pakën ju mos u bëni pjesë e kësaj loje, duke mbyllur sytë përpara atyre që po ndodhin në vend, ndërkohë që bëni premtime jo reale për përparimet e shënuar në vend dhe për hapjen e shpejtë të negociatave për antarësim në Bashkimin Evropian.

Mirë e ka thënë kohët e fundit ish-Ndihmës Sekretari Shtetëror i SHBA-së për Evropë dhe Euroazi, Hojt Ji, se një gjë e tillë, “Jo vetëm që nuk i ndihmon vende që duhet të zbatojnë reformat e nevojshme për antarësim, por njëkohsisht, inkurajon kleptokratët dhe funksionarët e korruptuar që t’u thonë njerëzve se anëtarësimi do të ndodh për dy, tre, pesë vite dhe u jep atyre më shumë oksigjen se sa meritojnë” për të vazhduar në rrugën e gabuar, është shprehur ai gjatë seminarit mbi “Zgjidhjet e paqëndrueshme në Ballkanin Perëndimor”, mbajtur në Uashington fund muajin që kaloi. Fatkeqsisht, në qarqe zyrtare dhe jo zyrtare, mbredna dhe jashtë Shqipërisë — ekziston perceptimi se ndërkombëtarët në Tiranë, më shumë për rehatllëk të vet e ndoshta ndonjë edhe për interesa të veta personale mbyllin sytë ndaj zhvillimeve politike në Shqipëri — ndonëse disa thonë se mbi të gjitha, ndërkombtarët duan të ruajnë stabilitetin në vend dhe në rajon, në kurriz të proceseve të integrimit, të zhvillimeve demokratike dhe të të drejtave bazë të shqiptarëve, në përgjithësi.

Populli shqiptar dhe kombi gjëndet para një këthese me rëndësi historike për të ardhmen e vet.  Sot për sot, në të gjitha trojet shqiptare vihet re një zhgënjim përmasash historike me klasën aktuale politike që sundon gjithandej, kur të merret parasyshë se ç’mund të ishte bërë më mirë në këtë periudhë post-komuniste, po të veprohej ndryshe. Si rrjedhim, e vërteta është se shqiptarëve anë e mbanë toprjeve të veta po u soset durimi me këtë klasë politike.  Nevojitet një fillim i ri! Gjithkund ndëgjohet britma e shqiptarëve drejtuar politikanëve: mjaftë më se na lodhët, ndërkohë që vihet re dëshira e madhe e shqiptarëve kudo, për një ndryshim historik nga kjo rrugë e gabuar e ndjekur tash pothuaj 30-vjetë, e që po mbyt shpresat dhe të ardhmen e shqiptarëve në trojet autoktone të veta.  Është një dëshirë që pret një angazhim dhe përkushtim krejt të ri ndaj vlerave etike dhe shpirtërore të kombit shqiptar.  Është një dëshirë e flaktë për një rrugë të re që të çon drejtë një jete të re, më të drejtë dhe më demokratike, në drejtësi dhe barazi për të gjithë pa dallim dhe jo në tirani prej despoti të një shumice të përceptuar mbi pakicën. Nevojitet një rrugë e re në përputhje me vlerat dhe vetitë e vjetra kombëtare, në interes të të gjithë shqiptarëve pa dallim por edhe në përputhje me vlerat e botës së përparuar në të cilën jetojmë, e pjesës e së cilës pretendojmë se duam të bëhemi.