Bardh Rugova: Mburrje shqiptare në katër pamje

Pamja e tretë është sheshi në qendër të Prishtinës. Fryn një erë e lehtë, por burra dhe gra enden pa dert nëpër sheshin e granitit. Një burrë me mustaqe takon mikun e vjetër. Pas pyetjeve të zakonshme (qysh je? a po lodhesh?), mustaqoshi vendos t’i binte trup.

Nuk po lodhem, por po nervozohem. E kur nervozohem unë, kurrkush ciu nuk guxon të më bëjë. Më skuqen e më zgurdullohen sytë, më nxihen buzët, një si rrëqethje ma kaplon trupin. Jam në gjendje ta shqyej këdo që më kalon pranë. Të gjithë ma kanë frikën. U them të gjithëve: mos gaboni të më bëni nervoz, se kur nervozohem nuk di pastaj çfarë mund të bëj!

Kaq tha mustaqoshi dhe i lëshoi fytyrës një hije pakëz më të rëndë. Ishte një hije: a po e di ti me kë je duke folur a jo?!

I samës je ti, ia rrahu krahun tjetri.

Burri me mustaqe sapo po e tregonte edhe një trend të ri të mburrjes shqiptare. Po mburrej që është i trentë, i krisur, që ka probleme nervore. Në ndonjë vend tjetër, njerëzit që kanë probleme të tilla do ta konsultonin ndonjë psikiatër. Vetëm në Kosovë, kujtojnë se është virtyt të mos mund të kontrollosh vetveten.

Pamja e katërt është një zyrë e pluhurosur. Dëgjohet zhurma e lehtë e tastierave të kompjuterëve dhe një telefon tutje, atje nga fundi i zyrës. Afër derës, një punëtor i ri merr ca këshilla nga punëdhënësi. Punëdhënësi i thotë se për punën që bënte, do të duhej të ishte pakëz më i gjallë, pakëz më komunikues, më i shkathët me fjalët.

Epo, unë jam malësor, tha punëtori duke e nxjerrë gjoksin përpara me mburrje, për t’ia mbyllur gojën shefit dhe për ta argumentuar ngathtësinë e tij.

Shefi vetëm tundi kokën.

Derisa në të gjithë botën mburren me civilizimin e tyre, shqiptarët vazhdojnë të mburren me primitivizëm. Tjetër është të respektosh traditën, trimërinë e të parëve. Mirëpo, duhet pasur parasysh se në atë traditë të afërt ka shumë pak vend për t’u mburrur me dijen, artin, shkencën, shtetbërjen, biznesin, zhvillimin e teknikës...

Në vend se të ecet përpara, disa njerëz kanë hyrë në trendin e së kaluarës, të mburrjes me të qenit i pashkollë, i palarë, i padijshëm, i pashtet, i paqytetëruar. Kudo në botë njerëzit mburren me nivelin shkencor, me artin, me trashëgiminë në fushën e dijes, por ne mburremi me mosdije dhe moscivilizim.

Kështu, mbyllen katër pamjet e mburrjeve shqiptare. Mburremi që jemi hajna, papunëtorë që i kemi nervat të dobëta dhe që jemi të paqytetëruar.

Në një sistem të tillë vlerash, të krijuar nga sistemi i arsimit, mediumet dhe institucionet kosovare në disa vjet të fundit, ata që janë të ndershëm, punëtorë, të qytetëruar, që mund të kontrollojnë sjelljet e tyre konsiderohen qullashë që nuk i duhen shoqërisë. Vaj shoqëria!