Mendime

Enver Bytyçi: Pse nuk mund të funksionojë ideja e ndarjes së Kosovës?!

E merkure, 05.08.2009, 07:12 PM

Pse nuk mund të funksionojë ideja e ndarjes së Kosovës?!

Nga Enver Bytyçi

Kundër status quo-s

Kongresmeni amerikan Dana Rohrabaker, një prej emrave prominentëve të politikës amerikane, ka hedhur këto ditë idenë e shkëmbimit të territoreve midis Kosovës dhe Serbisë. Ndërsa ekspertja juridike amerikane, Shërli Kllojs DioGuardi, këtë sugjerim e quante të guximshëm me arsyetimin se “Statuskuoja nuk po funksionon më”.

Ndërkaq kongresmeni amerikan i referohet një principi demokratik të vetëvendosjes, sipas të cilit “E drejta shtetërore ekziston mbi njerëzit në territore të caktuara dhe jo thjesht mbi territoret”. Ky koncept modern i vetëvendosjes është përdorur si argument gati dhjetë vjet më parë nga ana e profesorit të Universitetit të Berlinit, Holm Sundhaussen, kur ai arsyetonte atë kohë të drejtën e Kosovës për pavarësi. Ky lloj arsyetimi, të cilit i referohet zonja DioGuardi, kishte shërbyer si katalizator dhe argument i njohjes së pavarësisë së Kosovës nga ana e botës demokratike.

Tani që e dëgjojmë sa i përket territorit të banuar nga serbët shumicë në veri të Kosovës, i njëjti argument tingëllon si i papranueshëm, nëse ndarja kufizohet vetëm në Kosovë, e jo në tërësinë gjeografike autoktone shqiptare. Një analizë e hollësishme e idesë së Dana Rohrabaker është e pamundur të zhvillohet në një koment si ky, por me saktësi mund të thuhet se argumenti për vetëvendosjen e Kosovës është legjitimuar nga fakti që Serbia kurrë në historinë e saj nuk ka dëshmuar se e dëshironte një Kosovë të banuar me shqiptarë. Beogradi kishte ushtruar të gjitha mjetet e krimit përbindësh për ta përvetësuar territorin e Kosovës, duke e spastruar atë prej banorëve të saj, shqiptarët.

Në rastin e 40-50 mijë serbëve që banojnë në veri të Kosovës, ata sugjerojnë të njëjtën zgjidhje si për dy milionë shqiptarët e masakruar e të dhunuar sistematikisht në Kosovë. Popullsia serbe e veriut të Mitrovicës nuk i është nënshtruar asnjë persekutimi dhe asnjë lloj dhune prej shqiptarëve dhe shtetit të Kosovës. Kushtetuta dhe ligjet demokratike të shtetit të Kosovës u kanë dhënë serbëve të drejta, të cilat nuk i ka asnjë pakicë në botë, madje asnjë shtet shumëkombësh. Nëse Beogradi dhe serbët e Kosovës tentojnë ta mbajnë peng Kosovën dhe të zgjasin një statuskuo të panevojshme, kjo taktikë diversioniste dhe destabilizuese nuk mund ta zgjidhë problemin, edhe pse statukuoja ushqehet e mbahet gjallë nga vetë Evropa.

Nëse një pakicë ka të drejta të barabarta me shumicën dhe ajo nuk është e diskriminuar dhe e dhunuar, pra pakica serbe në Kosovë si e tillë, nuk mund të motivohet me argumentin e “qeverisjes mbi njerëzit, por jo edhe të territoreve” për vetëvendosje. Në fakt aplikimi i këtij principi, që në thelb mbetet gjithnjë demokratik, pasi arsyetohet me respektimin e vullnetit të njerëzve, do të ishte në favor të shqiptarëve. Zbatimi në veriun e Kosovës të kësaj formule, do të thoshte respektim të këtij vullneti edhe për shqiptarët që jetojnë në Preshevë, Medvegjë e Bujanoc, edhe për shqiptarët që jetojnë në Mal të Zi, për shqiptarët që jetojnë në Greqi dhe para së gjithash për shqiptarët që jetojnë në Maqedoni.

Meqë pjesa më problematike mbetet kërkesa për vetëvendosje dhe shkëputje e shqiptarëve në Maqedoni, sugjerimi sipas këtij principi i Dana Rohrabaker u jep të drejtën atyre që të imponojnë shkëputjen e territoreve deri në kufi me Greqinë në Lindje dhe deri në kufi me Bullgarinë në verilindje. Kjo thjesht për faktin se fshatrat shqiptarë të banuar me aq serbë sa banojnë në veri të Mitrovicës e rrethojnë Manastirin dhe ata do ta kenë të drejtën të jenë pjesë e shkëmbimit të territoreve midis Maqedonisë dhe Shqipërisë. Pra, kudo në Maqedoni, ku jeton një komunitet shqiptar prej 20-30 ose 50 mijë banorësh do ta ketë këtë të drejtë. Por, a do ta akceptonte ushtrimin e kësaj të drejte popullsia maqedonase? Sigurisht që jo. Atëherë zgjidhja do të vinte përmes një konflikti të ri, ndoshta më të përgjakshëm sesa të gjitha konfliktet e deritashme në ish-Jugosllavi.

Ndoshta Rohrabaker ka parashikuar që shqiptarët thjesht të pajtohen me propozimin e tij “të guximshëm” për shkëmbimin e territoreve midis Serbisë dhe Kosovës. Nëse kjo ndarje do të kufizohej vetëm në hapësirën e sotme të Kosovës, dhe jo si parim për gjithë hapësirën në Ballkanin Perëndimor, kjo do të ishte copëzim i asaj që quhet “e drejtë universale e njerëzve”. Ky lloj copëzim vjen në kundërshtim me interesat e shqiptarëve dhe si i tillë nuk është kurrsesi i pranueshëm.

E drejta ndërkombëtare dhe ajo njerëzore u jep shqiptarëve shansin që të jetojnë në një shtet të përbashkët. Nëse ata e kanë pranuar pavarësinë e Kosovës, pa të drejtë bashkimi me Shqipërinë, ky është thjesht një lëshim për hatër të aleatëve perëndimorë. Por, nëse nuk funksionon as ky “hatër” atëherë opsionet janë ta hapura dhe u nënshtrohen proceseve që kërkojnë zgjidhje definitive, ndërprerje të status quo-s.

Marrë nga Gazeta Bota Sot

(Vota: 0)