Ilir Çumani: Avokatia e kryeministrit ndaj zyrtarëve në hetim – një precedent rrezikshëm për shtetin ligjor

AVOKATIA E KRYEMINISTRIT NDAJ ZYRTARËVE NË HETIM – NJË PRECEDENT RREZIKSHËM PËR SHTETIN LIGJOR

Nga Ilir Çumani

Në çdo vend demokratik, sjelljet e qeverisë ndaj skandaleve janë më shumë se prova politike, janë test i forcës së institucioneve, i pavarësisë së drejtësisë dhe i respektit ndaj qytetarëve.

Shqipëria, ndërsa aspiron të bëhet pjesë e familjes europiane, përballet me një krizë të thellë besimi, ku mënyra se si Kryeministri Rama menaxhon akuzat për korrupsion ndaj bashkëpunëtorëve të tij më të afërt tregon më shumë se çdo fjalim publik për karakterin e qeverisjes dhe integritetin e shtetit.

Publiku shqiptar është mësuar me një standard selektiv: dënime të ashpra për gabime protokollare të zyrtarëve të thjeshtë dhe tolerancë të frikshme kur bëhet fjalë për keqmenaxhime të bujshme që prekin fondet publike.

Tashmë ky dualitet nuk është perceptim, por një realitet institucional. Zyrtarët e ulët dhe njerëzit e thjeshtë shpesh bëhen viktima të spektakleve morale, ndërsa ata në kupolën e qeverisë përfshihen në një mburojë politiko-institucionale që i mbron nga ndëshkimi i ligjit.

Më shqetësues është fakti se si Kryeministri Rama ka vepruar në mënyrë refraktare dhe të përsëritur si mburojë, duke mbrojtur në mënyrë të paligjshme personat e kabinetit të tij, edhe kur këta janë nën hetim nga SPAK-u dhe gjykohen nga GJKKO-ja.

Në vend që drejtësia të veprojë e pavarur, këto organe sulmohen arbitrarisht, diskreditohen dhe intimidohen, duke krijuar precedent të rrezikshëm, dhe ky është një mesazh i keq se si pushteti politik mund të mbrojë individët e vet mbi ligjin.

Kjo sjellje politike minon themelet e çdo demokracie funksionale, ku sundimi i ligjit duhet të jetë absolut dhe i barabartë për të gjithë — nga qytetari i thjeshtë deri te kreu i shtetit.

Evropa ofron shembuj të qartë se drejtësia nuk njeh privilegje dhe as përjashtime për cilindo që shkel ligjin dhe i bën karshillët atij, edhe kur je i imunizuar nga pushteti politik.

Ish-presidenti francez Nicolas Sarkozy u hetua, u gjykua dhe u dënua për shkelje të ligjit, pa asnjë ndërhyrje nga qeveria ose mazhoranca.

Një model i ngjashëm është regjistruar në Itali, kur ish-Kryeministri Silvio Berlusconi u gjykua për keqpërdorim të fondeve publike dhe ndikim të padrejtë mbi sistemin gjyqësor.

Në Gjermaninë e konsoliduar, ish-Kancelari Helmut Kohl u ballafaqua me hetime për përdorim të fondeve të partisë dhe mbikëqyrje financiare.

Në Belgjikë, ish-Ministri i Brendshëm André Flahaut u hetua për abuzim detyre dhe shpërdorim fondesh publike, ndërsa në Holandë ish-Kryetari i Bashkisë së Hagës u dënuar për shpërdorim fondesh dhe ndikim të papërshtatshëm politik mbi tendera publikë.

Në Shtetet e Bashkuara, shembulli i ish-Governatorit të Illinois, Rod Blagojevich, i cili u dënua për korrupsion dhe përpjekje për shitjen e posteve publike, tregon qartë se as pushteti më i lartë nuk e imunizon individin nga drejtësia.

Këto dhe plot shembuj ndërkombëtarë nuk janë thjesht precedent juridik, por një standard moral dhe institucional: ligji zbatohet njësoj për të gjithë, dhe asnjë post i lartë i veshur me pushtet nuk mund ta sfidojë drejtësinë pa patur pasoja.

Kontrasti me Shqipërinë është dramatik. Në vend që të lejojë drejtësinë të veprojë, Kryeministri Rama shpesh vepron si avokat mbrojtës i zyrtarëve të kabinetit të tij qeveritar nën hetim dhe në gjykim.

Ky është një shembull që krijon një precedent të pashembullt dhe të rrezikshëm për demokracinë, në cënimin e pushteteve të pavarura, kur ndërhyrjet politike dhe mbrojtja institucionale frenojnë hetimin e pavarur, dhe institucioneve u mohohet mundësia për të vepruar pa presion.

Konteksti i tanishëm nxjerr në pah edhe një dimension tjetër: frikën e braktisjes. Kur një zyrtar i lartë përfshihet në një skandal financiar, prioriteti nuk është zbardhja e së vërtetës, por menaxhimi i dëmit politik.

Kur lidhjet e ndërsjella brenda kupolës zënë vend mbi etikën, përgjegjësinë dhe transparencën, lind një realitet i hidhur: besnikëria nuk ndërtohet mbi ligj, por mbi heshtje të ndërsjellë dhe mburojë politike.

Kjo është një arsye pse qeveria ngurron të marrë vendime të forta. Largimi i çdo figure me peshë mund të ekspozojë rrjete të gjera përgjegjësish, dhe kjo është arsyeja edhe më domethënëde se përse mbrojtja politike shpesh bëhet më e rëndësishme se mbrojtja e shtetit.

Kur pushteti prioritizon në mënyrë  të pandershme vetëmbrojtjen mbi sundimin e ligjit, demokracia shndërrohet në një autokraci e kamufluar dhe institucioneve u mohohet pavarësia. Ndërkohë qytetarët mbeten pa mbrojtje ligjore.

Kjo sjellje shkon drejtpërdrejt kundër kapitullit 23 të negociatave me BE-në, që lidhet me drejtësinë, llogaridhënien dhe luftën kundër korrupsionit.

Çdo raport i Komisionit Europian nënvizon se korrupsioni i nivelit të lartë është pengesa kryesore që Shqipëria nuk e ka kapërcyer.

Kur drejtësia dështon për shkak të ndërhyrjeve politike, nuk dëmtohet vetëm integriteti i institucioneve, por edhe besimi i qytetarëve, edhe besimi i komunitetit ndërkombëtar në vendin tonë.

Çështja nuk është më vetëm skandali i një zyrtareje të lartë, porse në të vërtetë ky skandal zbulon një sistem ku llogaridhënia nuk ekziston, ku integriteti institucional sakrifikohet për të mbrojtur interesat e ngushta të pushtetit, dhe ku heshtja dhe mburojat politike ngrihen mbi ligjin dhe qytetarin.

Në fund të ditës, demokracia matet me aftësinë e saj për të vendosur kufij, jo me guximin për të recituar ligjin në konferenca për shtyp. Dhe në këto raste, kufijtë janë shkelur sistematikisht.

Shqipëria sot duhet të kuptojë një të vërtetë themelore: asnjë qeveri që prioritizon më shumë interesat e individëve (edhe kur ata përballen me hetime ose gjykime për shkelje ligjore që dëmtojnë interesin e shtetit dhe atë publik), asesi nuk mund të quhet e përgjegjshme. Çdo përpjekje e tillë është jo vetëm e padrejtë, por kërcënon themelin e shtetit dhe minon besimin e qytetarëve.

Çdo heshtje përballë korrupsionit të nivelit të lartë është një goditje jo vetëm ndaj Kushtetutës, por ndaj qytetarëve që mbajnë mbi shpatulla koston e kësaj qeverisjeje.

Shqipëria nuk ka nevojë për avokati politike, qoftë edhe të një Kryeministri që ka përqëndruar në një dorë shumë pushtet, por ka nevojë për drejtësi të vërtetë, institucione që nuk lëkunden nga frika dhe për standarde të njëjta për të gjithë, ashtu siç kërkon Europa dhe siç e meriton çdo qytetar i lirë në botën demokratike.

Kjo duhet të jetë e qartë si drita e diellit….

Tiranë, më 30 nëntor, 2025