Sabile Basha: Gratë Shqiptare – Shtylla të Qëndresës Kombëtare (13)

GRATË SHQIPTARE – SHTYLLA TË QËNDRESËS KOMBËTARE (13)

GRATË  E VAJZAT DËSHMORE TË UÇK-SË

AZË ZEKË BRAHIMAJ

(1.1.1921 – 3.8.1998)

Nga Prof. Dr. Sabile Keçmezi-Basha

Të shkruash për nënë Azë Zekë Brahimajn apo nënën e UÇK-së, nuk është thjesht një detyrë shkrimore, por një nder i veçantë dhe një burim krenarie që vështirë se mund të përshkruhet me fjalë të zakonshme. Ajo përfaqëson një figurë të tillë që meriton jo vetëm respekt, por edhe një përkushtim të thellë për ta kujtuar dhe nderuar ashtu siç i takon. Megjithatë, përpjekja për të përmbledhur gjithë jetën, veprimtarinë dhe sakrificat e saj në disa faqe të shkruara është një ndërmarrje tepër sfiduese. Kërkohet kohë e gjatë, studim i kujdesshëm dhe një hapësirë e madhe në letër për të pasqyruar sadopak madhështinë e saj.

Nënë Aza është mishërimi i plotë i figurës së gruas shqiptare të pathyeshme dhe të guximshme. Ajo është modeli i gjallë i trimërisë dhe i përkushtimit që tejkalon dimensionin personal dhe bëhet pjesë e historisë kolektive të rezistencës shqiptare. Në kohët më të vështira dhe më të errëta, kur shpresat për çlirim dhe drejtësi dukeshin të zbehta, ajo nuk u tërhoq dhe nuk u tremb. Përkundrazi, luajti një rol vendimtar në mbështetjen dhe organizimin e lëvizjes ilegale shqiptare.

Kontributi i saj ishte një angazhim i palëkundur, i përditshëm dhe i ndërgjegjshëm, që kërkonte guxim të jashtëzakonshëm dhe sakrifica të mëdha. Për të, çështja kombëtare nuk ishte një slogan i zbrazët, por një obligim i shenjtë që duhej përmbushur pa asnjë hezitim, pavarësisht rreziqeve të vazhdueshme dhe çmimit personal.

Për këtë arsye, të shkruash për nënë Azë Zekë Brahimajn nuk është vetëm një detyrë historike, por edhe një përgjegjësi morale, për të ruajtur të gjallë kujtimin e saj, për të ndriçuar shembullin e saj për brezat e ardhshëm dhe për të afirmuar vlerat më të pastra të rezistencës dhe të identitetit shqiptar. Ajo është dhe do të mbetet një nga figurat më frymëzuese të historisë sonë – një dëshmi e gjallë e forcës, mençurisë dhe dashurisë së pamatë për atdheun.

Azë Zekë Brahimaj lindi në vitin e largët, më 1 janar 1921 në fshatin Grabanicë, një vend i komunës së Klinës që për dekada të tëra ka ruajtur frymën e qëndresës dhe traditat e forta shqiptare. E rritur në një mjedis që vlerësonte ndershmërinë, punën dhe dashurinë për atdheun, Aza u formua që herët si një grua me karakter të fortë dhe me vlera të thella familjare.

Ajo u martua me Shaban Arif Brahimajn nga Jabllanica e Dushkajës, një krahinë e njohur e komunës së Gjakovës për njerëzit e saj të ndershëm dhe të përkushtuar ndaj çështjes kombëtare. Jeta e saj bashkëshortore u karakterizua nga punët e palodhura, përkushtimi dhe respekti i ndërsjellë, duke u bërë një shembull i qetë, por i fuqishëm i jetës tradicionale shqiptare që ndërtonte familje të shëndosha dhe të lidhura fort pas tokës dhe atdheut.

Si nënë, Aza u përkushtua me gjithë shpirt për të rritur dhe edukuar bijtë dhe bijat e saj: Arifin, Selmanin, Nazmiun dhe Lahiun, duke u kujdesur që të trashëgonin virtytet dhe vlerat që ajo dhe bashkëshorti i saj i mbanin si të shenjta. Por historia familjare e Azës nuk mbaron këtu. Ndër bijat e saj ishte edhe Ruka – një grua që do të mbante barrën e rëndë dhe nderin e jashtëzakonshëm të të qenit nëna e dy heronjve të shquar të kombit shqiptar: Luan Haradinajt dhe Shkëlzen Haradinajt.

Përmes Rukës, Aza do të bëhej gjyshe e nipërve që dhanë jetën në mënyrë të lavdishme për lirinë dhe dinjitetin e Kosovës. Ruka lindi gjithashtu edhe bijën Hyrë, duke vazhduar kështu një linjë familjare që mishëronte përkushtim të thellë ndaj familjes dhe atdheut.

Në këtë mënyrë, jeta e Azë Zekë Brahimajt nuk ishte vetëm rrëfim i një gruaje që përmbushi me dinjitet dhe dashuri rolin e nënës dhe të bashkëshortes, por një pjesë e gjallë dhe e rëndësishme e historisë sonë kolektive – një gur themeli i asaj trashëgimie morale dhe kombëtare që edukoi dhe frymëzoi breza luftëtarësh dhe atdhetarësh.

Kontributi i Nënë Azë Zekë Brahimajt në luftën për çlirimin e Kosovës është i njohur dhe i vlerësuar gjerësisht si një prej gurthemeleve moralë të asaj periudhe historike. Ajo ishte një pjesëmarrëse aktive dhe e përkushtuar, që e konsideronte detyrim të shenjtë mbështetjen e rezistencës së armatosur kundër pushtimit serb.

E formuar në frymën e atdhedashurisë së vjetër shqiptare, Nënë Aza nuk mund të rrinte duarkryq ndërsa vendi i saj gjendej nën pushtim dhe dhunë sistematike. Ajo u përfshi me tërë qenien e saj në lëvizjen çlirimtare dhe, që nga viti 1996, u rreshtua qartë dhe pa hezitim përkrah Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Në këtë përkushtim nuk ishte vetëm ajo, por e gjithë familja e saj – një familje që mishëroi me përpikëri idealin e bashkimit dhe të sakrificës për lirinë e atdheut.

Inkuadrimi i saj në radhët e UÇK-së nuk kishte të bënte vetëm me ndihmë materiale apo logjistike, ishte një akt i hapur sfide ndaj pushtuesit dhe një shprehje e vendosmërisë për të përballuar çdo rrezik dhe sakrificë. Ajo dëshmoi me vepra se lufta për çlirim nuk ishte vetëm detyrë e djemve të rinj me armë në dorë, por një mision gjithëkombëtar ku çdo nënë, çdo familje, çdo brez kishte rolin dhe përgjegjësinë e vet të pashmangshme.

Për këtë arsye, emri i Nënë Azës është i lidhur ngushtë me betejën e Kosovës për liri dhe pavarësi, duke qëndruar si shembull i gjallë i guximit, i vendosmërisë dhe i dashurisë së pakushtëzuar për tokën dhe për popullin e saj.

Nënë Azë Zekë Brahimaj ishte një nga figurat më të përkushtuara në fazat më të hershme të organizimit të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës në trevën e Dukagjinit. Ajo u bë një hallkë e pazëvendësueshme në krijimin dhe konsolidimin e celulave të para të UÇK-së, duke shndërruar shtëpinë e saj në një vatër të vërtetë të rezistencës dhe të bashkimit të atyre që ishin të vendosur të luftonin për lirinë e Kosovës.

Nëna Azë nuk i mbylli kurrë dyert e shtëpisë së saj për askënd që kishte për ideal çlirimin kombëtar. Ajo priti, strehoi dhe ushqeu me dashuri dhe përkushtim të jashtëzakonshëm një plejadë të tërë luftëtarësh që më vonë do të bëheshin heronj dhe dëshmorë të kombit shqiptar. Mes tyre ishin figura të shquara si Zahir Pajaziti, Mujë Krasniqi, Fehmi dhe Xhevë Lladrovci, Luan dhe Shkëlzen Haradinaj, Abedin Rexha, Bedri Shala,  Abejen, Xheladin Gashi, Xhelal Hajda, Sylejman dhe Rexhep Selimi, Ramush dhe Daut Haradinaj, Kadri Veseli, Hashim Thaçi, Sahit dhe Musë Jashari, Nait Hasani dhe shumë të tjerë.

Por mikpritja e Nënë Azës nuk ishte një akt i thjeshtë bujarie tradicionale. Ajo nuk u jepte vetëm bukë dhe strehë – i jepte diçka shumë më të rëndësishme: forcë morale, siguri shpirtërore dhe besim të patundur në drejtësinë e kauzës. Për shumë nga këta luftëtarë, shtëpia e saj ishte jo vetëm një vend ku mund të pushonin dhe të përgatiteshin, por edhe një burim frymëzimi dhe mbështetjeje që i mbante të lidhur me idealin e lirisë.

Në këtë mënyrë, Nënë Aza nuk ishte thjesht një dëshmitare e historisë, por një aktere e saj aktive dhe e palodhur. Ajo kontribuoi jo vetëm me atë që kishte materialisht, por me gjithë shpirtin dhe zemrën e saj, duke u bërë simbol i nënës shqiptare që jo vetëm rrit fëmijë të denjë, por edhe luftëtarë të lirisë. Për këtë arsye, figura e saj mbetet një nga dëshmitë më të çmuara të bashkimit të traditës, virtytit dhe rezistencës në historinë e Kosovës.

Kontributi i Nënë Azë Zekë Brahimajt në luftën çlirimtare të Kosovës nuk kufizohej vetëm në mikpritjen dhe përkujdesjen për luftëtarët në shtëpinë e saj. Ajo dha ndihmë të çmuar dhe të shumëanshme, veçanërisht në fushën kaq jetike të logjistikës – hallka themelore pa të cilën asnjë ushtri çlirimtare nuk mund të mbijetonte dhe të vepronte me sukses.

Njësitë logjistike që vepronin në zonat e lira, pranë komandave të UÇK-së, ishin përgjegjëse për furnizimin, organizimin dhe koordinimin e mbështetjes për frontin e luftës. Në këtë aspekt, Nënë Aza ishte një bashkëpunëtore e palodhur dhe e besueshme, që garantonte vazhdimësinë dhe funksionimin e këtyre hallkave të ndërlikuara. Ajo kontribuoi edhe për njësitë mobile që kishin për detyrë të siguronin komunikimin dhe lidhjet ndërmjet grupeve të ndryshme logjistike, shpesh në kushte të vështira dhe nën kërcënimin e vazhdueshëm të ndjekjeve dhe rrethimeve.

Veprimtaria e saj nuk ishte statike. Azë Brahimaj udhëtonte me guxim dhe vendosmëri nëpër shumë vende të Kosovës, duke përballuar rreziqe të mëdha për të mbajtur gjallë dhe të sigurta rrjetet e bashkëpunimit. Ajo kishte kontakte të rregullta dhe të ngushta me qendra të rëndësishme të rezistencës si Jabllanica, Gllogjani dhe shumë të tjera, duke garantuar lidhje të pandërprera midis grupeve lokale dhe udhëheqjes së luftës.

Në këtë mënyrë ajo ishte një hallkë e gjallë, e palëvizshme dhe thelbësore e makinerisë së luftës çlirimtare. Kontributi i saj i dhënë me përkushtim, urtësi dhe vendosmëri është një dëshmi e qartë se fitorja e kauzës shqiptare nuk ishte vetëm rezultat i armës, por edhe i rrjetit të gjerë e të organizuar të njerëzve të zakonshëm – si Nënë Aza – të cilët i dhanë zemër dhe forcë të gjithë lëvizjes çlirimtare.

Në rrethanat e vështira dhe të pasigurta të luftës, kur lëvizja e luftëtarëve të UÇK-së shpesh ishte e kufizuar, sidomos gjatë ditës kur strehoheshin në ndonjë bazë të fshehtë, ishte pikërisht Nënë Azë Zekë Brahimaj ajo që merrte përsipër të siguronte lidhjen jetike midis grupeve. Me vendosmëri dhe pa u tërhequr përpara rrezikut, ajo ishte ajo që bartte porositë dhe njoftimet e rëndësishme, duke u bërë një hallkë e patjetërsueshme e komunikimit të brendshëm të lëvizjes çlirimtare. Ky rol i saj i kujtonte të gjithëve me respekt veprimtarinë e grave të NDSH-së gjatë viteve 1945–1947, po edhe më vonë gjatë jetës ilegale, të cilat, edhe ato, kishin marrë përsipër misionin e rrezikshëm të ruajtjes së lidhjeve të rezistencës në kushte terrori e represioni.

Pavarësisht moshës së saj të thyer, Nënë Aza nuk u kursente asnjëherë. Me mund e përkushtim të jashtëzakonshëm, ajo gatuante bukë dhe kujdesej për nevojat më elementare të luftëtarëve që strehoheshin për ditë e javë në shtëpinë e saj, duke e bërë atë jo vetëm një strehë fizike, por edhe një vatër ngrohtësie njerëzore dhe morali të lartë. Për të, shërbimi ndaj luftës nuk ishte një barrë, por një nder që e kryente me dashuri dhe me përkushtim të pashoq.

Nënë Aza krenohej me të drejtë për bijtë dhe nipërit e saj luftëtarë. Ajo ndjente një mburrje të veçantë për Lahiun, djalin e saj që ishte pjesë e kreut të organizimit të luftës, dhe për nipërit në Gllogjan, Luanin, Shkelzenin, Ramushin, Dautintë e të tjerët të cilët mbartnin mbi supe barrën e rëndë të fatit të luftës në tërë zonën e Dukagjinit. Ishte e vetëdijshme për rëndësinë historike të kohës që po përjetonte dhe për përgjegjësinë që ajo dhe familja e saj kishin marrë përsipër.

Duke e kuptuar qartë këtë rol dhe këtë barrë, ajo kishte marrë një vendim të palëkundur: të mos largohej kurrë nga shtëpia e saj, ta ruante me dinjitet dhe ta mbronte konakun e burrit dhe të sajin – vendin ku kishte lindur dhe rritur bijtë e bijat, ku kishte ndërtuar jetën me nder e dinjitet, dhe ku tani kryente misionin e saj të fundit dhe më të madh: të ishte nënë, mbrojtëse dhe mbështetëse e luftës për liri. Në këtë mënyrë, Nënë Aza u shndërrua në simbol të durimit, forcës dhe dashurisë së pakushtëzuar për atdheun dhe familjen.

Më 2 gusht 1998, gjatë një prej ofensivave më të egra të ushtrisë serbe në zonën e Dukagjinit, Nënë Azë Brahimaj mori një vendim që do të vuloste përgjithmonë figurën e saj si simbol të qëndresës dhe sakrificës shqiptare. Ndërsa të tjerët mund të mendonin për të shpëtuar jetën duke u larguar, ajo refuzoi prerazi të braktiste pragun e shtëpisë së saj. Ky vendim nuk ishte marrë nxitimthi, por ishte fryt i një bindjeje të thellë dhe të hershme se vendi i saj ishte aty, krah për krah me bijtë dhe nipërit e saj që kishin marrë armët për të mbrojtur atdheun.

Ajo ishte e vendosur të mbetej në shtëpi për të bërë atë që dinte më mirë e që e kishte bërë me përkushtim të jashtëzakonshëm, të siguronte që luftëtarëve të lirisë të mos u mungonte buka, të ishte mbështetje morale dhe praktike në ditët më të vështira të luftës. Ishte mënyra e saj për të luftuar, për të kontribuar në kauzën e shenjtë të çlirimit, edhe pse në një moshë të thyer.

Por më 3 gusht 1998, forcat serbe, të pamëshirshme dhe të etura për të shkatërruar çdo shenjë rezistence dhe dinjiteti, ndërmorën një akt të egër dhe të pashpirt. Në oborrin e shtëpisë së saj, ata vranë Nënë Azën, duke mos kursyer as nënën e saj 100-vjeçare, Zizën, e cila në ato momente ndodhej tek vajza e saj.

Ky krim i rëndë nuk ishte vetëm vrasje fizike, por një tentativë për të shkatërruar vetë frymën e qëndresës shqiptare, për të thyer moralin e një populli që kishte vendosur të mos nënshtrohej më. Megjithatë, vdekja e Nënë Azës dhe e nënës së saj të moshuar nuk arriti të shuante idealin për të cilin ato sakrifikuan gjithçka. Përkundrazi, ajo mbeti dëshmi e gjallë e guximit dhe e dashurisë së pamatë për tokën dhe popullin e vet – një akt i pastër heroizmi që u përjetësua në kujtesën e kombit si shembull i pashuar i dinjitetit njerëzor dhe atdhetarisë.

Gratë si Nënë Azë Brahimaj janë vërtet të rralla – figura të jashtëzakonshme që i japin kuptim të ri dhe të thellë nocionit të guximit dhe të sakrificës për atdheun. Ditën kur forcat serbe i afroheshin pragut të shtëpisë, ajo nuk pranoi të dorëzohej dhe as të nënshtronte krenarinë e saj përballë një pushtuesi të pamëshirshëm.

Në ato çaste vendimtare, ajo tregoi vendosmëri dhe kthjelltësi të jashtëzakonshme: nxori dy granatat e dorës që i kishte ruajtur me kujdes për muaj të tërë, pikërisht për një moment të tillë, kur rreziku do të ishte i pashmangshëm dhe mbrojtja e shtëpisë dhe e nderit do të kërkonte aktin më të lartë të vetëflijimit. Me këtë veprim, ajo nuk bëri vetëm një akt simbolik rezistence, por kreu një akt të ndërgjegjshëm dhe të planifikuar për të mos u lënë armikut kënaqësinë e triumfit të lehtë.

Ishte një mënyrë e qartë për të shpaguar veten dhe për të ruajtur nderin e familjes e të kombit. Ky gjest heroik e vulosi Nënë Azën jo vetëm si një nënë dhe grua të fortë, por si një luftëtare të vërtetë që nuk pranoi kurrë të përkulej.

Veprat e saj, të mbushura me përkushtim, sakrificë dhe trimëri, e bënë të pavdekshme në kujtesën kolektive të popullit shqiptar. Ajo u ngrit në një simbol të gjallë të rezistencës, një shembull i pashembullt i asaj force morale që ka mbajtur gjallë kombin tonë nëpër shekuj. Në këtë mënyrë, Nënë Aza do të jetojë përherë si një figurë e ndritshme e historisë sonë – një kujtesë dhe një frymëzim për brezat që do të vijnë.

Nënë Azë Brahimaj është shembulli i rrallë i njeriut që i vuri të gjitha forcat, aftësitë dhe jetën e vet në shërbim të interesave më të larta të kombit. Ajo nuk njohu kursim, as kompromis me veten, në përpjekjen për të mbrojtur të drejtën, dinjitetin dhe lirinë e popullit të saj. Për të, shërbimi ndaj atdheut nuk ishte detyrë e rastësishme apo e kufizuar në kohë – ishte misioni i jetës së saj, që e mbajti gjallë deri në momentin e fundit.

Me vendosmërinë dhe trimërinë e jashtëzakonshme që e karakterizonte, Nënë Aza e siguroi emrin e saj në altarin e lirisë kombëtare. Ajo e kuptoi qartë dhe me ndërgjegje të plotë se sakrifica personale ishte çmimi i domosdoshëm për lirinë dhe se nuk kishte rrugë tjetër përveçse të jepte gjithçka që kishte.

Deri në frymën e fundit, ajo mbeti e patundur në këtë përkushtim të shenjtë, duke dëshmuar me jetën dhe veprën e saj se atdhedashuria nuk matet me fjalë, por me vepra dhe me gatishmërinë për të flijuar gjithçka për të mirën e përbashkët. Në këtë kuptim, Nënë Aza u shndërrua në simbol të pastër të rezistencës shqiptare, një figurë që mishëron përjetësisht idealet më të larta të sakrificës dhe të dashurisë për atdheun.

Pas rënies së saj heroike, kontributi i jashtëzakonshëm dhe sakrifica sublime e Nënë Azë Brahimajt nuk mbetën të harruara nga shteti dhe shoqëria kosovare. Vepra e saj u njoh dhe u vlerësua zyrtarisht, duke u bërë pjesë e kujtesës dhe mirënjohjes kombëtare.

Në shenjë respekti dhe nderimi të thellë për jetën e saj të përkushtuar dhe për kontributin e çmuar në luftën për çlirimin e vendit, ajo u dekorua pas vdekjes me mirënjohje të posaçme nga ish-presidentja e Republikës së Kosovës, Atifete Jahjaga. Ky akt zyrtar e afirmoi vlerën e saj si figurë që nuk i përkiste vetëm familjes apo fshatit të saj, por të gjithë kombit.

Po ashtu, edhe presidenti i Republikës së Kosovës, Hashim Thaçi, e nderoi me dekoratë, duke vulosur edhe një herë vendin e saj të merituar në panteonin e figurave të shquara të historisë sonë të re. Këto dekorime janë më shumë se simbole shtetërore, ato janë dëshmi e vlerësimit të përbashkët shoqëror për një jetë të jetuar në shërbim të atdheut dhe për një sakrificë që frymëzon brezat e sotëm dhe të ardhshëm.

Ndërsa djali i saj Lahi Brahimaj në përvjetorin e 26 të rënies heroike të Nënës Azë dhe të tjerëve shkruan:

“Në këtë 26-vjetor të rënies së saj, ndalemi me respekt të thellë për të nderuar heroizmin e Nënë Azë Zekë Brahimajt, duke kujtuar njëkohësisht edhe sakrificën e nënës së saj, Zizë Syla, si dhe të gjithë dëshmorëve të 3 gushtit 1998 – Idriz Gucati, Sejdi dhe Arif Kasumaj dhe Ukshin Hamza. Ky përvjetor nuk është vetëm një ditë përkujtimi formal, por një moment reflektimi të thellë mbi domethënien e tyre në historinë tonë më të re dhe mbi trashëgiminë e tyre morale që mbetet e gjallë ndër ne.

Nënë Aza, me figurën dhe veprën e saj, mishëron tiparin e rrallë të një nëne luftëtare, një figure unike në rrëfimin tonë historik. Ajo ishte një pjesëmarrëse aktive, një qendër frymëzimi dhe një simbol i pathyeshmërisë. Nëna Azë është shembulli i gjallë i asaj force morale dhe shpirtërore që ka bërë të mundur rezistencën tonë kombëtare edhe në kohët më të vështira.

Ndërsa e kujtojmë me pietet, është thelbësore të theksojmë se lavdia e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës nuk do të kishte pasur madhësinë dhe forcën që njohim pa kontributin e nënave tona të pathyeshme. Ishte pikërisht guximi, vendosmëria dhe vetëmohimi i grave si Nënë Aza që dhanë dimensionin më të thellë dhe më të ndritur të kësaj lufte.

Trimëria e saj, gatishmëria për të sakrifikuar gjithçka dhe vendimi i palëkundur për të qëndruar në krah të bijve dhe të luftëtarëve të lirisë, e bëjnë atë një figurë të veçantë dhe të paharrueshme në kujtesën e kombit. Emri i saj është një burim frymëzimi për brezat që vijnë, një thirrje e vazhdueshme për të mbrojtur lirinë dhe dinjitetin me të njëjtën vendosmëri dhe vetëmohim që ajo e dëshmoi deri në fund.

Kështu, kujtimi i Nënë Azës mbetet i gjallë jo vetëm në histori dhe në kujtesën popullore, por edhe i mishëruar në nderimet më të larta të shtetit të lirë për të cilin ajo dha gjithçka.

Literatura:

1.       Hamdi V. Thaçi, Drenica djep i UÇK-së dhe Batalioni I i Brigadës 114 “Fehmi Lladrovci”, Prishtinë, 2017

2.       Hanëmshahe Ilazi, Gra të njohura të trojeve shqiptare, Prishtinë, 2015

3.       http://kosovaelire.com/uckdeshmoretAzeIbrahimaj.php

4.       https://www.facebook.com/story.php/?story_fbid=8806148469505735&id=100003320079550

5.       Rajmonda Malecka, Azë Zekë Brahimaj (poezi), 22 nëndor, 2024

6.       http://www.kosovaelire.com/uckdeshmoretAzeIbrahimaj.php

7.       https://www.facebook.com/KorrektPressOfficial/posts/-aze-brahimaj-e-njohur-si-n%C3%ABna-e-u%C3%A7k-s%C3%AB-ajo-ishte-nd%C3%ABr-ato-n%C3%ABnat-e-m%C3%ABdha-q%C3%AB-lind/1010917221053061/

8.       https://www.radiokosovaelire.com/lahi-brahimaj-nenes-se-uck-se/

9.       https://raporto24.com/historia-motivuese-e-nenes-aze-qe-ndihmoi-uck-ne-dhe-ne-fund-u-veteflijua-per-liri/

10.     https://gazetametro.net/thaci-kujton-aze-brahimajn-e-quan-nene-te-uckse/

11.      https://www.zemrashqiptare.net/news/4825/rp-0/act-print/rf-1/printo.html

12.     https://www.faktiditor.ch/aze-brahimaj-nena-e-uck-se/

13.     https://www.zemrashqiptare.net/news/4597/rp-0/act-print/rf-1/printo.html

14.     https://www.janinapress.com/2020/08/03/fronti-popullor-kujton-nenloken-e-uck-se-aze-brahimaj/

15.     https://hogoshti.blogspot.com/2012/06/lista-e-deshmoreve-te-kosoves-te-rene.html?m=0

16.     https://ambra.forumattivo.com/t3073-ushtria-clirimtare-e-kosoves-deshmoret-e-kombit

17.      https://shqiperia.yahoogroups.narkive.com/457kCYIG/aze-brahimaj