Blerim Latifi: Prishtina dhe ushtritë e huaja

PRISHTINA DHE USHTRITË E HUAJA

Nga Prof. Blerim Latifi

Vjeshtë e vitit 1689. Një ushtri europiane, nën komandën e Gjeneral Pikolominit depërton në Kosovë dhe e merr Prishtinën. Për tre muaj ajo frymon si një qytet europian.Një ëndërr e bukur që zgjatë fare pak. Murtaja shkatërron ushtrinë çlirimtare dhe shqiptari i madh, që e projektoi këtë ëndërr, Pjetër Bogdani, bie vetë viktimë e murtajës. Ushtritë osmane, të përforcuara me njësi terroriste tartare të Krimesë, e kthejnë përmbys gjithçka. Në dy shekujt pasues Prishtina zhduket nga historia. Fizionomia e saj: një katund i madh, i varfër, i heshtur dhe i harruar nga të gjithë.

Vjeshtë e vitit 1912. Një ushtri serbe, pa rezistencë të madhe, futet në Prishtinë. Qyteti përjeton natën e tij të Shën Bartolomeut. Një kronikan i kohës shkruan: Në Prishtinë njerëzit vriteshin si lepujt.

Fiks tre vite më pas një ushtri e madhe austro-hungareze i dëbon serbët dhe e çliron Prishtinën. Qyteti merr frymë i lirë. Për tre vite me radhë.

Vjeshtë e vitit 1918. Fati i qytetit përmbyset edhe një herë, për keq. Ushtria serbe rikthehet. Bashkë me të edhe terrori, i cili normalizohet. Për plot 23 vjet rrjesht.

Prill, 1941. Një ushtri italiane futet në Prishtinë. Shqiptarët e terrorizuar me dekada, e presin si çlirimtare. Përsëriten tri vitet e lirisë austro-hungareze. Prishtina jeton Rilindjen Kombëtare. Fëmijët e saj për herë të parë mbajnë në duar abetare në gjuhën shqipe.

Vjeshtë, 1944. Brigadat partizane jugosllave futen në Prishtinë. Bashkë me to një formë e re terrori: terrori i kuq. Qindra njerëz, pasi pushkatohen pa gjyq, zhduken në varret masive në lindje të qytetit.

Qershor, 1999. Trupat britanike të NATO's nga jugu dhe njësitë e UÇK-së nga veriu, e çlirojnë Prishtinën nga serbët. Ajo kthehet në kryeqytetin e shtetit më të ri në Europë.

Mjafton kjo kronologji e vajtje-ardhjeve të ushtrive në Prishtinë për të kuptuar se me cilat erdhi liria e saj e me cilat shtypja e robnia e saj.

Historia është paparashikueshme në tërësinë e saj, por disa gjëra mund të shquhen në horizontin e afërm të se ardhmes: Liria e këtij qyteti do të varet nga besnikëria e tij ndaj të vërtetave të kësaj kronologjie ushtarake.

________________

Secili që e njeh mirë historinë e Kosovës të shekullit XX, e kupton dhe e ndjen se bashkë me 28 Nëntorin dhe 17 Shkurtin, 12 Qershori përbën datën më të shenjtë të këtij vendi. Sepse të triumfosh mbi një shekull përpjekjesh të organizuara për asgjësim kolektiv, është mrekullia vetë. E shenjta nuk është asgjë tjetër veçse tregimi mbi mrekullinë. E ky tregim duhet ruajtur, që e ardhmja të ketë trajtën e synimeve tona dhe të mos rimoj me të kaluarën. Kushti themelor është ai që na vjen nga urtësia e shekujve: patriotizëm dhe dije.

________________

Bujar Bukoshi, i cili vdiq, me siguri është njëri ndër politikanët dhe veprimtarët më të sharë e më të akuzuar në historinë më të re të Kosovës.

Akuzat dhe sharjet i kanë ardhur nga të gjitha palët e përfshira në këtë histori.

Por ata që i njohin mirë rrethanat e kohës në të cilën ai veproi dhe e kanë aftësinë për t'i gjykuar me realizëm dhe objektivitet ngjarjet historike dhe protagonistët e tyre, e dinë se Bujar Bukoshi e kishte përmbushur detyrën e tij patriotike, ashtu siç duhej e siç e kërkonte koha dhe mundësitë reale të saj.

Si pak të tjerë ai e kuptoi se kur ishte momenti që të largohej nga skena politike dhe me këtë tregoi se ai besonte sinqerisht tek politika si detyrë patriotike me afat të caktuar dhe jo si karrierë e përjetshme personale.

Është mungesa e këtij virtyti që politikën tek ne e bën të jetë kryesisht një shkathtësi e shtyerjes me brrylla, pra një shkathtësi që më shumë krijon se që zgjidhë probleme.

Me vdekjen e tij Bujar Bukoshi na e kujtoi këtë leksion të çmuar dhe njëkohësisht edhe kohën kur në këtë vend besohej seriozisht se ai që merret me politikë duhet të ketë prapa vetës përvojë dhe bagazh intelektual e profesional të verifikuar.

________________

Lulëkuqet në Kodrën e Shenjtë të Llapushnikut. Tutje Lugina e Drenicës. Në hermeneutikën e simboleve të Paul Ricoeur lulëkuqja simbolizon dimensionin tragjik të historisë: ngjyra e kuqe e saj shpreh kujtesën e vuajtjeve, dhimbjeve e sakrificave të së kaluarës, ndërsa brishtësia e petaleve të saj shpreh lehtësinë e shpejtësinë me të cilat popujt i harrojnë ato.