Marlon Brando

Lengjenda e ekranit: Marlon Brando

Marlon Brando

Misheruesi i madh i karakterit me te realizuar te shekullit te kaluar ne kinematografi, Don Vito Korleone, njeriu qe revolucionarizoi aktrimin amerikan me role qe mbeten ne historine e kinematografise me filmat ''A Streetcar Named Desire'', ''On the Waterfront'' ''The Godfather,'' Marlon Brando, vdiq me 1 korrik 2004 ne nje spital te Los Anxhelosit ne Kalifornia ne moshen 80 vjecare. I vleresuar si me i madhi aktori i ekranit te gjenerates se tij, ai eshte fitues i merituar i titujve me te larte e te famshem ne kinematografine boterore, nder te cilet dy Oskar ne Amerike( per "Waterfront" dhe ''The Godfather") dhe "Palmen e Arte" te Kanes ne Europe (Viva Zapata").

Marlon Brando nuk ishte vetem krijues i karaktereve te medha ne artin e ekranit por edhe vete eshte i njohur nder aktoret me karakter me te forte per cfare ai vete thoshte:" Une jam vetevehtja, dhe nese me duhet qe te godas me koke nje mur tullash per te mbetur vertete vetvehtja, une do ta bej kete".

I shkolluar ne Studio e Aktoreve ne New York, ai krijoj nje stilin natyralist te interpretimit qe i elektrizonte pasionatet e ekranit dhe gjeneratat e reja te aktoreve amerikane por edhe ne bote e perqafuan kete stil, mjafton te kujtojme disa emra te medhej pasuesish si Al Pacino, Robert de Niro dhe Jack Nikolson.

Marlon Brando Jr. u lind ne nje shtet ne zemer te Amerikes, Nebraska, ne qytetin Omaha me 3 prill 1924. Preardhja e tij e larget eshte franceze dhe anglezo-irlandeze, dhe emri i vjeter i familjes eshte Brandeau. Nena e tij Dorothy Pennebaker ishte nje natyre plot energji krijuese, por duke qene se ambicjet e saj nuk i shihte te realizoheshin, zhgenjehej dhe u dha pas pijes. Marlon Brando do te ishte femija i saj i trete pas dy vajzave Frances dhe Jocelyn. Per ta dalluar nga babai qe kishte te njejtin emer e ema e quante Bud.

Nena Dorothy si nje pasionate e zjarrte e artit qe ne femijerine e tij e afroi Marlon Brandon ne rrethet e teatrit ne Omaha Community Playhouse. Dhe kur te riun Brando e lane pa aktivizuar ne role, ajo nderhyri tek nje fqinj i ri, ne nje shtepi prane kolegjit qe ti jepte role te birit. Henri Fonda( aktor kineast i njohur amerikan, babai i aktores se famshme Xhein Fonda) pranoi ti jepte role. Nderkohe nena e Marlon Brandos ndihmoi edhe kurajoi ne rrugen e artit skenik edhe te rene e lindur po ne Omaha, Dorothy McGuire.

Jeta e Dorothy Brando dhe femijeve te saj u be e veshtire kur babai i Brandos u transferua ne Evaston Illinois kur Bud ishte vetem 6 vjec. Me vone familja arriti te transferohet ne Santa Ana Kalifornia dhe ne fund ne Libertyville Ilinois. Bud vazhdimisht qortohej ne shkolle per sjellje te keqe cfare e iritonte te atin. Por nderkohe i riu kishte shfaqur prirje e talent skenik, si ne interpretim dhe recitim. Babai i zemeruar me sjelljet e te birit, e dergon ne shkolle ushtarake me mendimin se atje do te disiplinohej . Perkunder deshires se babait, shkolla ushtarake jo vetem qe nuk e disiplinoi Marlon Brandon e ri por per me teper u perjashtua. Vendosi te shkonte e jetonte ne new York ku motra Frances vazhdonte studimet e artit.

Motra tjeter Jocelyn Brando vazhdonte shkollen e aktrimit nen udheheqjen e Stella Adler dhe Marlon vendos te ndjek studimet e aktrimit dhe ai. Kjo do te ndrronte rrjedhen e jetes se tij. Pas vetem nje jave pune me petagogen Stella Adler, kjo do te shprehet "Brenda nje viti, Marlon Brando do te behet aktori i ri me i mire ne teatrin amerikan." Natyrisht kjo do te ndodhte por kjo kerkonte mjafte kohe. Ai nis e los role ne pjeset tatrale si " ''I Remember Mama,'' ''A Flag is Born'' dhe ''Truckline Cafe.'' Me vone nen drejtimin e regjizorit te madh Elia Kazan ai lot tek ''A Streetcar Named Desire'' ne 1947. Kjo drame e forte e Tennessee Williams e beri Brando te famshem. Por ndryshe prej karakterit te realizuar, pozant, i revoltuar, i veshur me xhakete lekure, bluze te shkurter dhe me motorciklete, ai ndjehej ndryshe dhe i urrente mburrjen e tifozllekun dhe kete e shprehte ne intervistat e tij ne shtyp. Shpesh here admiruesit e teatrit e indentifikonin karakterin e personazhit Kovalski me ate te aktorit qe e interpretonte aq mjeshtrisht, Marlon Brandon, cfare ate e pezmatonte jasht mase saqe shprehej: "Kovalski ishte perhere i drejte dhe kurre i frikesuar. Ai kurre nuk pyeste e kurr nuk dyshonte. Egoja e tij ishte e sigurte. Dhe ai kishte motivin e nje agresiviteti brrutal te cilin une e urrej. Une jam i frikesuar prej tij. Une e urrej ate karakter." Marlon Brando perjetonte nje gjendje te shqetesuar gjate dy viteve kontrate per shfaqjen ''A Streetcar Named Desire'' .

Per debutin e tij te pare ne film ai refuzoi shume studio te medha dhe preferoi krijuesin indipendent Stanley Kramer for ''The Men'' in 1950. Realizimet e karaktereve tij ne ekran e kandituan si best aktor by Academy nominations per kater vite rradhazi, per Kowalski ne ''A Streetcar Named Desire'' (1951); per revolucionarin meksikan Emiliano Zapata tek ''Viva Zapata!'' (1952); Mark Antoni tek ''Julius Caesar'' (1953); si dhe Terri Malloi ne ''On the Waterfront'' (1954). Ky i fundit do ti sillte te parin cmim Oskar.

Marlon Brando eshte i njohur edhe per kundershtite e tij me Hollivudin duke mos pranuar te behet kurre pjese e tij per shkaqe me te ndryshme, se pari sepse, sic thoshte ''Hollivudi eshte i sunduar nga frika dhe dashuria per para. Por kjo nuk me sundon mua, sepse une nuk kam frike nga asgje dhe une nuk i dua parate". Akti me i famshem i rebelimit te aktorit te madh ka qene refuzimi i tij per te marre ne vitin 1973 statueten a arte Oskar per ''The Godfather''. Ai dergoi nje grua te vetequajtur Sasheen Littlefeather, te lexoje demaskimin ndaj trajtimeve te Hollivudit ndaj Indigjeneve te Amerikes. Per shkak te mbeshtetjes ndaj Indigjeneve te Amerikes dhe luftes se gjate me producentet dhe regjisoret, ai shkoi e u vendos ne ishullin Tahiti. Filmi qe i dha lavdi ''Waterfront'' nuk arriti te ndrroje sadopak karakterin dhe talent e tij.

Realizon filma ne menyre te vazhdueshme dhe ne vitet 60 mendohej se ylli i tij ish ne renie, derisa regjisori i mirenjohur Francis Coppola i afroi te lose kapon e Mafias Don Korleone ne ''The Godfather'' ne 1972, nje prej realizimeve me te medha te kinematografise me te cilen u muar kritika por edhe pati nje sukses te madh tregtar. Emri i personazhit Don hyri ne fjalorin e ekranit si nje prej karaktereve me te paharruara. Ne nje vleresim te tij ne revisten "Newsweek", Marlon Brando thoshte se " Une nuk mendoj se filmi eshte i gjithe rreth mafias. Une mendoj se ai eshte rreth mendimit te korporatave. Ne kete rruge, Mafia eshte shembellesa me e mire per kapitalistet qe kemi."

Marlon Brando do te vazhdonte me sukses ne krijimtarine e ekranit me realizimin e njohur erotik deri ne skandal "Last Tango in Paris'' nen drejtimin e regjisorit te madh italian Bernardo Bertolucci. Kryqezata e tij per te drejtat civile te Indianeve te Amerikes dhe ceshtje te tjera bene qe syte e publikut te mbaheshin tek ai gjate gjithe karieres se gjate ne kinematografi. Po ashtu dhe romancat dhe martesat e tij ngallnin kureshtjen publike. Ai u martua me aktoren Ana Kashfi in 1957, qe besohej te ishte indigjene nga brigjet lindore. Ne pas qe zbuluar se ishte me origjine irlandeze dhe ata u ndane nje vit pas martese. Ne 1960 ai u martua me nje aktore meksikane, Movita, me te cilen ishte shfaqur ne publik se pari ne ''Mutiny on the Bounty''. Por edhe me ate u nda kur u njoh me Tarita. Ai kishte me te tria grate 9 femije.

Jeta personale e familiare e Marlon Brandos do te merrte nje rrjedhe tragjike. Ne maj 1990, djali i pare i Marlon Brandos, Kristian, qelloi dhe vrau Dag Drollet, 26 vjec, i dashuri Tahitian i Cheyenne, motres se tij nga babai. Ngjarja tragjike ndodhi ne Beverly Hills ku Kristian Brando 31 vjec , deklaroi se e qelloi aksidentalisht te dashurin e motres. Ai u denua me 10 vjet burg. Tragjedia do te vazhdonte me nje plage te re per aktorin tashme te plakur ne vitin 1995, kur Cheyenne e cila kishte rene ne depresion pas vdekjes te se dashurit te vet, beri vetvrasje ne moshen 25 vjecare.

Nje jete plot lavdi, sensacion, kundershi e travaje qe ne mbyllje te saj do te shtronte para miliona artedashesve te ekranit pyetjen: A ishte e mbetet Marlon Brando aktori me i madh i te gjithe kohrave? Gjithesesi ai ishte e mbetet me sfidat e veta, legjenda e ekranit Marlon Brando.