Ismail Kadare, i cili ka vdekur në moshën 88-vjeçare, ishte shkrimtari më i njohur shqiptar i brezit të tij dhe të gjithë të tjerëve, dhe një nga romancierët më të shquar evropianë të kohës sonë. Ai lë një vepër kaq të madhe sa Komedia Njerëzore e Balzakut, po aq të paepur në kritikën...
Ismail Kadarenë e takova për herë të parë në Prishtinë me 1980. Kishte ardhur me Helenën në promovimin e veprave letrare që ia botonte “Rilindja”.Ato ditë flitej se në Perëndim përgatitej xhirimi i filmit “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”, bashkëprodhim franko-italianë. Ishte romani i parë i një shkrimtari shqiptar, që do...
Ndodhesha në një gjendje dëshpërimi të thellë kur dikush më thotë se shkrimtari Ismail Kadare është ndalur në Lezhë dhe kërkon që të më takojë.Kadare pranohej si talenti më i madh i letrave dhe artit shqiptar, dhe çdo krijues e kishte ëndërr takimin me të. Vetë ai shihej si shkrimtari më...
Ismail Kadare ka qene ai thingili i kombit shqiptar, i cili ne prushin dhe hirin e tokave shqiptare, eshte ruajtur, ka shpetuar, eshte ringjallur, per t’i treguar botes mbare, kush kemi qen e kush jemi. Kadare ka komunikuar me boten ne 48 gjuhe te ndryshme.Disa te mjere po flasin per ...
Ditë si kjo që na dha lajmin e hidhur për Kadarenë, janë të tilla që kundërshtojnë vetë verdiktin e vdekjes. Kjo vjen nga vëllimi i dhimbjes dhe nga pesha e humbjes së njeriut me vlerë, por në rastin e Ismailit ka edhe një shtesë, se në thelb verdikti i vdekjes nuk ekziston, ai ka lënë veprën...
Ismail Kadare kishte dhuntinë të përshkruante bukur edhe gjëra të shëmtuara dhe kjo e bëri atë të pazëvendësueshëm për të gjithë ne që kemi jetuar kohë shumë të shëmtuara.Kur përpiqem ta krahasoj me diçka, mendoj se Ismail Kadare i ngjan një njeriu që jeton duke shpërndarë ëndrra...
Natyrshëm që kanë vërshuar shkrime për KADARENË, se ai është GJENI me shkrimet e tij dhe GJENITË paraprijnë.Jam 82- vjeç dhe 41-vjet kam qenë mësues i GHUHËS dhe Letërsisë SHQIPE dhe kam të drejtën që të flas se si e njoh unë KADARENË dhe sa herë e "kam takuar" atë. Vazhdimisht, tërë jetës...
Duke parë nga larg, nga shumë larg në ekran skenën e homazheve përcjellëse për Kadarenë në Tiranë, në Teatrin e Operas, se shkrimtarët shqiptarë nuk kanë një ngrehinë të tyre të përbashkët por varret, bashkë me trishtimin, m’u shtua keqardhja dhe mërzia…
Për ne në Kosovë ikja e Kadaresë ka një kuptim më specifik: ka qenë mbështetja këmbëngulëse, e fortë dhe pa rezervë që ai i ka bërë Kosovës në më shumë se 50 vitet e shkuara.Pavarësisht nëse kjo mbështetje ka qenë letrare ose politike, ajo përbën një ngjarje në këtë histori, sepse pësimet dhe...
Ke vënë re qysh herët se në librat e Kadaresë diktatori është personazhi më skematik, më i shpëlarë, më i rrafshët, partia është inekzistente ose qesharake, komunistët janë të gjithë primitivë, trashanikë, të ngathët nga mendja dhe të penduar ose të dëshpëruar...
Nuk do kisha asnjë foto me Ismailin, edhe pse kam ndenjur goxha gjatë me të, nëse botuesi Hudhri, nuk do më telefononte për një kafe me Kadarenë. Kishim më shumë se një çerek shekulli, që s`komunikonim. (Arsyet i gjeni në librin tim me refleksione “Them se e njoh Kadarenë”.) Para disa vitesh, po me Bujarin, çifti Kadare...
Qysh prej Epit të Gilgameshit letërsitë e mëdha kanë qenë gjithmonë një gjakim për ta sfidu vdekjen. Disa prej këtyre letërsive me kohë do të ktheheshin në fe, për ta vazhdu sfidën edhe me armë të tjera.Falë këtij dimensioni, të përpunuar mjeshtërisht, letërsia e Kadaresë kapërceu kufijtë shqiptarë dhe u përbotësua...
Sot, Tirana dhe e gjithë shqiptaria, i dhanë lamtumirën e fundit “Gjeneralit të letrave shqipe”, shkrimtarit që si pakkush lëvroi shqipen dhe e lartësoi letërsinë shqipe në panteonin e madh të korifenjve. Përmes penës së tij, Shqipëria dhe shqiptarët, ju bënë të ditur botës, si një komb, një histori, lashtësi, pasuri dhe identitet...
Tek lexova lajmin e fundit se Ismail Kadare do të varroset në Tufinë diçka më semboi sëbrëndeshmi.Me gjasë na goditi perseri rastesia dhe nuk na gjeti të pergatitur. Kadare është njeri si gjithë ne të tjeret por gjeni që ne të tjeret nuk jemi, kontribues i pashoq ndaj vendit të tij dhe kultures universale që ne tjeret nuk jemi dhe...
Profesori Australian Mark Burry e quante Sagrada Familia-n e Antoni Gaudit ‘katedralen e parë në Mars”. Duke nënkuptuar këtu jo vetëm një ngrehinë madhështore, por edhe të pavend (out of place). Mund të tigëllojë hiperbolike të thuash se i tillë, një ‘katedrale në Mars’ ishte edhe Ismail Kadare; me veprën më shumë se me personalitetin...
Shkrimi yt mua me ka bere magji qe me auuu… te Kronike ne gur, me ka heshtë e shtangë Ebuqerimi… , me ka rrenqethë Laokonti…Vonë pas gjysmës se jetes kam kuptuar se librat e tu per mua kane qenë krahë dallëndyshesh që mbanin në qiell ëndrrat e mia që ndizeshin nga librat e tu...
Skënderbeu ishte mit. Ali Pasha despot. Naimi qiri. Lasgushi violinë. Fishta lahutë, çifteli. Migjeni fije bari. Diktatori, tytë, shul, sapun, litar. E kështu me rradhë, secili ka qënë diçka.Po Kadare, çfarë ishte vallë Kadare ?A ishte Kadare, për shembull, furrnaltë rrethuar nga proletarë heroikë leckamanë sypatrembur që luftonin...
S’kam kohë të harroj shumë gjëraQë nga mendja ti nxjerr përjetë.Për tragjikët e vjetër e shkrepëtimatDo t’më duhen së paku dy vjet. Dhe ndoshta po aq për Danten,Për frëngjishten tok me plazhet po aq,Ndoshta gratë do të jem duke fshirëKur muzgu do të afrohet ndërkaq...
Nganjëherë thua kanë qenë me fat shkrimtarët e mëdhenj që kanë vdekur jo në kohën e internetit, pasi kanë shpëtuar nga jargët e sharjeve dhe “biografizimi” i tipit bolshevik, si dhe nga “klasifikimi” popullor kush është i pari, kush i dyti, kush i treti, a thua se bëhet fjalë për krushq të një dasme që shkojnë të marrin nusen...
Shumë vite më parë, kur lexova paragrafin e fundit të dorëshkrimit të librit me kujtime të Helenës “Kohë e pamjaftueshme”, ku shkruhej se cili do të përcillte tjetrin nga kjo botë, Kadareja ia kishte mbushur mendjen se duhej të ikte i pari. Duhej të mbetesha, shkruante Helena, njëfarë kohe pas tij, ashtu sikundër pas një darke të gëzueshme...
