Zija Lika: Shuarja e identitetit kombëtar, dëmi më i madh që mund t’i shkaktohet vendit

Shuarja e identitetit kombëtar, dëmi më i madh që mund t’i shkaktohet vendit

(Ese publicistike)

Nga Zija Lika

Në çdo epokë të turbullt, kombet janë përballur me kriza ekonomike, trazira politike, luftëra dhe tronditje shoqërore. Por ka një lloj shkatërrimi që nuk bërtet, nuk shfaqet me tym e flakë, nuk sheh kufoma nëpër rrugë. Është një shkatërrim i heshtur, tinzar, por i pakthyeshëm: shuarja e identitetit kombëtar. Kur ndodh kjo, një vend mbetet si trup pa shpirt, si ndërtesë pa themele, si flamur pa ngjyrë. Dhe kjo është tragjedia më e madhe që mund t’i ndodhë një populli.

1. Erozioni i padukshëm i shuarjes ngadalë të një identiteti kombëtar

Identiteti nuk shuhet menjëherë.

Nuk shuhet kur dikush e sulmon me armë. Shuhet kur e lëmë në harresë. Shuhet kur arsimi zëvendësohet me propagandë, kur gjuha zbehet nga mediokriteti, kur vlerat tradicionale ridëshmohen si “të vjetruara”, dhe kur historia relativizohet derisa të mos besohet më prej vetë brezave të rinj. Ky proces është si lagështira që futet në mur: nuk e sheh në fillim, por një ditë zgjohesh dhe muri është rrëzuar.

Po kështu, një ditë kombi e zbulon se nuk e njeh më veten në pasqyrë.

2. Kombi i zhveshur nga vetja: qytetari si konsumator, jo trashëgimtar

Shuarja e identitetit krijon një njeri të ri: qytetarin pa rrënjë, pa kujtesë kulturore, pa ndjenjë përbashkësie. Është njeriu që e sheh vendin e tij si stacion të përkohshëm, dhe jo si atdhe. Kur ky mentalitet përhapet, kombi humbet elasticitetin e tij, ndal së rezistuari, ndal së projektuari të ardhmen. Shkolla nuk edukon më qytetarin e ndërgjegjshëm, por shërbëtorin e bindur të rrymave. Media nuk pasuron mendjen, por e zbraz. Institucionet

nuk mbrojnë kulturën, por e përdorin si dekor elektoral.Kjo është formula e shuarjes.

3. Interesat e jashtme që fitojnë terren mbi popujt pa shtyllë identitare

Nëse një vend shemb ekonominë, e rindërton. Nëse shemb shtetin, e reformon. Por nëse humbet identitetin, bëhet koloni e bindur e kujtdo që ka më shumë forcë, më shumë para apo më shumë pushtet ideologjik.

Popujt pa vetëdije kombëtare janë më të lehtë për t’u manipuluar dhe më të gatshëm për t’u nënshtruar. Atyre mund t'ua ndryshosh historinë me një dokumentar, gjuhën me një rregull, kufijtë me një marrëveshje të dyshimtë.

Kombi që nuk e njeh veten nuk mund të vetëmbrohet.

4. Elitat: Shpëtimtarë ose ekzekutorë të identitetit kombëtar

Në çdo shoqëri, elitat kanë dy role:

ose të ngrejnë popullin, ose ta zhysin.

Elitat e përgjegjshme e mbrojnë identitetin si pasurinë më të shenjtë të vendit. Investojnë në arsim cilësor, në kulturë, në akademi, në institucione reale, jo fasada. Por elitat e korruptuara, elitat që sundojnë duke errësuar mendjet, nuk kanë as interes e as vullnet të prodhojnë qytetarë me vetëdije. Për ta, qytetari me identitet është i rrezikshëm, ndërsa ai pa identitet është i bindur.

5. Rreziku më i madh: kur të rinjtë shkëputen shpirtërisht nga kombi

Emigracioni fizik nuk e shuan identitetin.

E shuan emigracioni shpirtëror.

Kur i riu largohet jo vetëm nga vendi, por edhe nga kujtesa e vendit, atëherë identiteti është në prag të shuarjes. Brezi i ri është si fleta e bardhë: nëse nuk e shkruan identitetin, do ta shkruajnë të tjerët.Dhe e shkruajnë sipas interesit të tyre, jo të tonit.

6. Humbja e identitetit kombëtar, më e rëndë se humbja e territorit

Territori humbet me luftë. Identiteti humbet me heshtje.Territori mund të rikuperohet. Identiteti jo.Territori është hapësirë fizike. Identiteti është hapësirë shpirtërore.Territori është tokë. Identiteti është arsyeja pse ajo tokë ka vlerë.

Një komb mund të mbijetojë edhe pasi i janë rrëzuar qytetet.Por nuk mbijeton dot pasi i është fikur kujtesa.

7. Si ringjallet identiteti kombëtar?

Ruajtja e identitetit nuk është ksenofobi, nuk është izolim, nuk është fanatizëm.

Është strategji kombëtare.

Rindërtimi i identitetit fillon nga tre themele:

a) Arsimi – tempulli ku mbillet vetëdija

Një arsim cilësor, që nuk prodhon thjesht punonjës, por qytetarë me rrënjë, me dinjitet, me njohuri.

b) Gjuha – bonusi më i madh që na ka dhënë historia. Gjuha është themeli i identitetit.

Kush e zbeh gjuhën, e zbeh kombin.

c) Kultura dhe historia – drita që na mbron nga errësira. Kombi që harron historinë e tij bëhet peng i historisë së të tjerëve.

Si përfundim: Kombi zhduket kur dorëzohet, jo kur sulmohet. Asnjë pushtues nuk e ka zhdukur dot një komb që ka ruajtur identitetin. Asnjë fuqi nuk e ka thyer dot një popull që ka ruajtur gjuhën, kujtesën dhe vlerat.

Shuarja fillon vetëm kur ne vetë heqim dorë

prej vetes. Prandaj, ruajtja e identitetit kombëtar nuk është një akt nostalgjie.

Është një akt mbijetese.

Është një akt përgjegjësie. Është një akt lirie.

Sepse kombet nuk zhduken nga armiqtë, por nga harresa.