Asllan Dibrani – Luani: Dezinformimi si instrument destabilizimi

Dezinformimi si instrument destabilizimi: Rasti i fotomontazheve kundër Presidentes së Kosovës dhe sfida e shteteve shqiptare ndaj krizës së besimit institucional

Nga Asllan Dibrani – Luani

Kosova në epokën e shpifjes dixhitale

Në Kosovë po shfaqet një fenomen që po rritet me shpejtësi dhe po fiton peshë të rrezikshme politike: shpifja dixhitale e strukturuar, e artikuluar përmes fotomontazheve, portaleve të rreme, rrjeteve sociale dhe individëve të instrumentalizuar.
Rasti i fundit i montazhit kundër Presidentes së Republikës së Kosovës – një imazh i manipuluar që u demantua menjëherë nga institucionet, por që vazhdoi të qarkullojë në opinion me qëllime diskredituese – nuk është një episod sporadik. Është simptomë e një realiteti të ri politik-shoqëror që duhet analizuar seriozisht.

Në këtë realitet, dezinformimi nuk është thjesht mjet i kundërshtarëve politikë. Ai është shndërruar në armë destabilizimi institucional, në një shigjetë të drejtuar drejt themeleve të shtetit, besimit publik dhe funksionimit demokratik.

Ky editorial analitik synon të analizojë këtë fenomen në mënyrë të thelluar, duke e trajtuar jo vetëm si problem mediatik, por si sfidë të sigurisë kombëtare, dhe duke e vendosur në kontekstin më të gjerë të proceseve politike në Kosovë, Shqipëri dhe në hapësirën shqiptare në përgjithësi.

1. Sulmi ndaj Presidentes: Fotomontazhi si teknologji e minimit të autoritetit

Institucioni i Presidentit të Kosovës ka rol të veçantë në arkitekturën shtetërore: është simbol i unitetit, garant i funksionimit kushtetues dhe pikë referimi në momente krizash.
Pikërisht për këtë arsye, sulmet ndaj Presidentes janë më shumë se sulme ndaj një individi; ato janë sulme ndaj vetë funksionit të shtetit.

Fotomontazhi i publikuar së fundi – i krijuar nga një individ i njohur për shpifje të përsëritura në rrjetet sociale, Nuredin Drenica – është shembull klasik i manipulimit të imazhit me synim diskreditimin dhe minimin e autoritetit institucional.

Edhe pasi Presidenca publikoi fotografinë origjinale dhe demantoi qartë manipulimin, në vend që procesi të mbyllej, propaganda vazhdoi. Kjo është karakteristikë e manipulimit modern: fakti nuk e zbeh dot narrativën e organizuar.

Në shtetet demokratike perëndimore, një veprim i tillë do të konsiderohej:

• shpifje e rëndë,
• nxitje e urrejtjes kundër institucioneve,
• dezinformim i rrezikshëm,
• dhe potencialisht edhe cenim i sigurisë kombëtare.

Por në Kosovë, reagimi institucional mungoi. Heshtja e Prokurorisë është bërë pjesë e problemit, jo zgjidhjes.

2. Tipologjia e shpifësit modern: rasti i Nuredin Drenicës si studim rasti

Fenomeni i individëve që me identitete të dyshimta, qëndrime të paqëndrueshme dhe histori problematike, bëhen aktorë të rëndësishëm në dezinformim, është tipik për shoqëritë në tranzicion.
Nuredin Drenica – i njohur gjithashtu si Nuredin Selmani, Nuredin Gashi dhe me profile të shumta në rrjete sociale – është shembull i këtij profili:

• Njeri pa përgjegjësi publike,
• me histori të shpifjeve ndaj shqiptarëve,
• i arratisur nga vetë komuniteti i tij për shkak të konflikteve të krijuara,
• dhe i përshtatur për t’u instrumentalizuar nga forca politike ose grupe të interesit.

Rasti i tij është i rëndësishëm si shembull, sepse ai nuk është burim i fenomenit, por simptomë e një terreni ku dezinformimi po lulëzon.

Në një shtet të konsoliduar demokratik, një individ i tillë do të përballej menjëherë me ligjin. Në Kosovë, ai përbën rrezik të vazhdueshëm për rendin informativ dhe kushtetues.

3. Dezinformimi si dimension i sigurisë kombëtare

Në epokën moderne, shtetet nuk kërcënohen vetëm nga armiqtë e jashtëm dhe forcat ushtarake. Ato kërcënohen nga:

• manipulimi i opinionit publik,
• shpifja masive,
• krijimi i realiteteve të rreme,
• diskreditimi i institucioneve,
• dhe sulmet hibride informatike.

Në këtë kuptim, fotomontazhi kundër Presidentes dhe shpifjet ndaj Kryeministrit nuk janë thjesht beteja partiake. Ato janë dimension i luftës hibride, një formë e destabilizimit që përdor mjete të lehta, të shpejta dhe të padekonspirueshme për të ulur kohezionin shoqëror.

Për këtë arsye, Prokuroria e Kosovës, policia dhe institucionet e tjera duhet t’i trajtojnë këto raste jo si incidente periferike, por si cenime të sigurisë së shtetit.

4. Mungesa e reagimit institucional: një krizë më e thellë se vetë shpifja

Në këtë editorial është thelbësore të theksohet se problemi nuk është vetëm fotomontazhi.
Problemi i vërtetë është mungesa e reagimit institucional.

Në demokracitë e Evropës:

• shpifja ndaj Presidentit është vepër penale,
• dezinformimi trajtohet si rrezik publik,
• ndërgjegjja civike është e ruajtur,
• drejtësia nuk lejon precedentë të tillë.

Në Kosovë, heshtja e institucioneve krijon terren për shpifje të tjera, duke e bërë shtetin të duket i pafuqishëm të mbrojë vetveten.

Ky është rreziku i vërtetë: kriza e autoritetit.

5. Dimensioni gjithëshqiptar: Shqipëria nuk është imune ndaj këtij fenomeni

Edhe pse ky editorial ka në qendër Kosovën, fenomeni i shpifjes dixhitale dhe dezinformimit nuk është i kufizuar vetëm në territorin e saj.
Shqipëria po përjeton po ashtu:

• polarizim politik ekstrem,
• portale të rreme që prodhojnë manipulime,
• sulme ndaj institucioneve të larta,
• deformim të diskursit publik.

Sulmet vizuale ndaj figurave shtetërore, shpifjet politike dhe dezinformimi mediatik në Shqipëri janë pjesë e së njëjtës kulturë destabilizuese që po e dëmton gjithë hapësirën shqiptare.

Në këtë kuptim, reagimi nuk duhet të jetë i izoluar.
Kosova dhe Shqipëria kanë nevojë për një strategji të përbashkët të sigurisë informative, sepse sulmet ndaj institucioneve tona janë të sinkronizuara dhe e kanë të njëjtin objektiv: dobësimin e shtetësisë shqiptare.

6. Konkluzion: Shtetet shqiptare duhet të ndërtojnë arkitekturën e mbrojtjes së së vërtetës

Në një botë ku gënjeshtra qarkullon më shpejt se e vërteta, shtetet e brishta bien viktimë të shpifjes shumë më shpejt se të çdo armiku tjetër.
Kosova dhe Shqipëria duhet të ndërtojnë:

• mekanizma institucionalë të reagimit të shpejtë,
• ligje të qarta kundër shpifjes dixhitale,
• polici kibernetike funksionale,
• edukim medial,
• struktura ndërinstitucionale të mbrojtjes së së vërtetës.

Sepse një shtet nuk mbron veten vetëm me ushtri dhe polici.
Një shtet mbrohet me dinjitet institucional, me autoritet ligjor dhe me reagim ndaj çdo tentative për minimin e së vërtetës.

Kosova e meriton këtë mbrojtje. Shqipëria e meriton këtë mbrojtje.
Dhe e gjithë hapësira shqiptare e meriton të jetojë në një mjedis ku e vërteta nuk është e ekspozuar ndaj agresionit të shpifësve.