Jahja Drançolli: Në kohën e Betejës së Kosovës, Kosova ishte një formacion gjeopolitik i veçantë, që kufizohej me Rassia-n (Serbinë) dhe Bullgarinë

Si sot, në vitin 1448, 577 vjet më parë, në kohën e Betejës së Kosovës, Kosova ishte një formacion gjeopolitik i veçantë, që kufizohej me Rassia-n (Serbinë) dhe Bullgarinë sipas burimeve europiane!

Nga Jahja Drançolli

Beteja e Kosovës në vitin 1448 konsiderohet si një nga ngjarjet më të rëndësishme historike të Mesjetës në Europën Juglindore. Deri në mesin e shekullit të 15-të, Kosova, si një formacion gjeopolitik i veçantë, kishte tërhequr vëmendjen e nxitësve të aleancës ushtarake antiosmane të udhëhequr nga János Hunyadi dhe Gjergj Kastrioti-Skënderbeu. Nga 17 deri më 20 tetor 1448, Fusha e Kosovës u bë fushëbeteja midis aleancës së ushtrive europiane të udhëhequra nga Hunyadi dhe ushtrive osmane të udhëhequra nga Sulltan Murati II. Arbërit, të udhëhequr nga Gjergj Kastrioti-Skënderbeu, u rreshtuan në anën e aleancës. Republika e Venedikut nuk iu përgjigj thirrjes së Hunyadi-t për këtë ndërmarrje të madhe ushtarake, me pretekstin e problemeve me Skënderbeun në Arbëri.

Në verën e vitit 1448, pasi mblodhi detashmente hungarezësh, kroatësh, polakësh, rumunësh, çekësh dhe kombësish të tjera, Hunyadi kaloi Danubin dhe, pasi shkatërroi zotërimet e Despotit Gjuragj Brankoviç, arriti në Krushevc. Prej andej, ai arriti në Fushë Kosovë. Nga ana tjetër, Murati II, i informuar nga Despoti Brankoviç, kishte ndërprerë ekspeditën që kishte përgatitur kundër Arbërisë dhe, në Sofje, kishte mbledhur rreth tij të gjitha njësitë, që numëronin 50,000–60,000 ushtarë; kronikat perëndimore vlerësojnë se numri i tyre ishte trefishuar. Sipas burimeve perëndimore, forcat e aleancës europiane  numëronin 22,000–72,000, ndërsa burimet osmane vlerësonin 24,000. Lufta tre-ditore përfundoi me disfatën e ushtrive aleate. Premtimet e Skënderbeut për të marrë anën e aleancës e kishin inkurajuar Hunyadi-n të niste një sulm kundër osmanëve. Përgatitjet e Skënderbeut për këtë përplasje dëshmohen nga burime zyrtare dhe narrative. Përveç përgatitjeve të Skënderbeut, si dhe rrjedhës dhe pasojave të betejës, burimet bashkëkohore japin detaje mbi vonesën e arbërve për t'u bashkuar me trupat hungareze. Arsyeja kryesore për vonesën e Skënderbeut ishin pengesat e vendosura nga Despoti Brankoviç, një aleat i dhëndrit të tij Murat II, i cili mbylli të gjitha rrugët dhe shtigjet nëpër të cilat ai mund të kalonte. Shumica e burimeve, duke justifikuar vonesën e Skënderbeut, theksuan gjithashtu paaftësinë e Hunyadi-t, i cili nuk duhej ta kishte pranuar betejën para mbërritjes së tij në Kosovë. Përveç epilogut, janë ruajtur detaje në lidhje me fatin e ushtrisë së mbetur pas luftës: një pjesë e trupave, pasi kishin marrë rrugën në jug jo shumë larg Fusha-Kosovës, u përballën me Skënderbeun, i cili ishte ofruar të bëhej shok lufte i Hunyadit; pjesa tjetër, në malet Çyçavica, pranë Vushtrrisë, u takuan me Dukë Bogdanin, stërgjyshin e Pjetër Bogdanit. Veçanërisht të rëndësishme janë burimet që dolën pas betejës, të cilat, së bashku me epikën popullore, ngatërruan figurat e Betejës së Kosovës të vitit 1389 (?) me ato të Betejës së Kosovës të vitit 1448!