Xhelal Zejneli: Marrëdhëniet e Serbisë me vendet jodemokratike

MARRËDHËNIET E SERBISË ME VENDET JODEMOKRATIKE

Nga Prof. Xhelal Zejneli

Një parti politike në Kosovë, për t’u regjistruar si e tillë, duhet të respektojë Kushtetutën dhe ligjet e saj, tërësinë tokësore dhe sovranitetin e saj. Kështu veprohet në çdo vend të botës. Ndryshe, ajo parti nuk mund të regjistrohet si e tillë.

Partia “Lista Serbe” që vepron kryesisht në veri të Kosovës:

- krijoi në veri pushtet paralel;

- nënkryetar i saj ka qenë Milan Radoiçiqi i cili më 24 shtator 2023 ndërmori sulm terrorist në fshatin Banjskë në veri të Kosovës, me ç’rast mbeti i vrarë rreshteri i policisë së Kosovës Afrim Bunjaku;

- nuk e njeh pavarësinë, tërësisë tokësore dhe sovranitetin e Republikës së Kosovës;

- nuk i respekton ligjet dhe Kushtetutën e Kosovës;

- është vegël e Beogradit dhe e politikës ekspansioniste serbomadhe;

- vepron sipas direktivave të Vuçiqit;

- nuk i njeh institucionet dhe organet politike, shoqërore, ekonomike, kulturore të Kosovës;

- Kosovën e quan “Kosovë dhe Metohi”;

- thotë se Kosova është pjesë e pandarë e Serbisë, djep i Serbisë, Jerusalem i Serbisë; Serbi e Vjetër;

- nuk e njeh historinë e Kosovës, mohon historinë e saj;

- Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës e quan ushtri terroriste;

- nuk e njeh autoritetin e Prishtinës, njeh autoritetin e Beogradit.

*   *   *

Autoritetet e Kosovës me të drejtë tentuan ta parandalojnë pjesëmarrjen e Listës Serbe në zgjedhjet vendore të Kosovës që do të mbahen më 12 tetor 2025. Kundër synimit të autoriteteve të Kosovës u ngritën – pa të drejtë ­- ShBA-ja dhe BE-ja. Merr pjesë në zgjedhje një parti serbe që nuk e njeh shtetin e Kosovës. Absurde! Kjo s’ka ndodhur kurrë në historinë e botës.

Sistemi i arsimit dhe ai i shëndetësisë në veri punojnë sipas plan-programeve dhe rregullave të Beogradit, d.m.th. janë jashtë sistemit arsimor dhe shëndetësor të Republikës së Kosovës.

Pakica serbe në veri, historinë e mëson sipas plan-programeve të Beogradit. Kosova nuk mund të ketë dy histori: historinë çlirimtare shqiptare dhe historinë pushtuese gjenocidale  serbomadhe dhe serbo-çetnike.

Historia e Kosovës nuk është ajo e car Dushanit, e car Lazarit, e Rankoviqit, e Milosheviqit, e Sheshelit dhe e Vuçiqit.

Historia e Kosovës është ajo e Adem Demaçit, e Ibrahim Rugovës, e Adem Jasharit, e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Luftën çlirimtare duhet dalluar nga lufta pushtuese.

*   *   *

Në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së, më 24 shtator 2025 mbajti fjalim edhe kryetari i Serbisë, Vuçiqi. Ai tha: “Kosova dhe Metohia janë pjesë e pandarë e Serbisë. Serbia kurrë s’ka për ta njohur shtetin e Kosovës. Serbët në Kosovë i nënshtrohen dhunës së autoriteteve të Prishtinës”.

Ky kriminel, rrenacak, gënjeshtar, mashtrues i opinionit botëror e ka vendin në Hagë që të përgjigjet para Gjykatës Ndërkombëtare të Drejtësisë për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit. Dikur, ky dhe një pjesë e kabinetit të tij ishin pjesë e politikës së Milosheviqit dhe të Sheshelit.

Më 20 korrik 1995, nga foltorja e Kuvendit të Serbisë, Vuçiqi deklaroi: “Bombardoni ju, vritni një serb, ne do të vrasim njëqind myslimanë dhe të shohim në guxon bashkësia ndërkombëtare  t’i godasë pozicionet serbe.”

Përkundër një deklarate të tillë ndaj myslimanëve të BH-së, shumë vende islamike nuk e kanë njohur Kosovën si shtet të pavarur dhe sovran. Madje ka do shtete arabe apo islamike që në mosmarrëveshjet midis Kosovës dhe Serbisë, mbajnë anën e Beogradit.

Më 23 maj 2024, Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara në Nju-Jork miratoi Rezolutë për Srebrenicën. Me këtë dokument 11 korriku shpallet Ditë ndërkombëtare e përkujtimit të viktimave të gjenocidit në Srebrenicë, dënohet mohimi i gjenocidit dhe glorifikimi i krimeve të luftës.

Fjalimi i Vuçiqit në Asamblenë së Përgjithshme të OKB-së se ndaj serbëve në veri ushtrohet dhunë, nuk është veçse propagandë e kulluar. Ujku i thotë qengjit: “Mos ma turbullo ujin!” E vërteta është kjo: Serbët në Kosovë i gëzojnë të gjitha të drejtat, si asnjë pakicë në asnjë vend të BE-së. Problemi qëndron në faktin se ata dhe Beogradi nuk duan të drejta, duan territor.

U bënë gati një vit që kundër Vuçiqit, në shumë qytete të Serbisë protestojnë studentë dhe qytetarë. E quajnë tiran, despot, autokrat, autoritar, totalitar dhe diktator. Në Ballkanin Perëndimor ai ndjek politikë luftënxitëse, militariste dhe destabilizuese. Është në mosmarrëveshje pothuajse me të gjitha shtetet e rajonit. E ka shndërruar Serbinë në marionete të Moskës.

Përse ky njeri me ide retrograde, anakronike dhe antihistorike sillet kështu?! Sillet ngase Serbia është e përkëdhelura e Uashingtonit, e Berlinit, e Parisit dhe e Londrës. Përkëdheljen dhe ledhatimin e Serbisë së Vuçiqit, fuqitë perëndimore e arsyetojnë kësisoj: “E përkëdhelim Serbinë për qëllime gjeopolitike. Duam ta nxjerrim nga zona ruse e ndikimit dhe nga sfera ruse e interesit”.

Ta nxjerrim Serbinë nga gjiri i ariut të veriut, duke e shpërblyer për këtë me një pjesë të territorit të Kosovës. Atëherë përse u bë lufta?! Për ta amputuar Dardaninë?!

Në vend që të shpërblehet Kosova dhe të ndëshkohet politika klerofashiste serbe, ndodh e kundërta!! Perëndimorët e vënë Kosovën nën sanksione, kurse në Serbi investojnë miliarda euro. Në këtë mënyrë kriminelit prorus dhe prokinez ia zgjatin jetën politike.

*   *   *

Në Treguesin e ligjit dhe të rendit të vitit 2025, të publikuar nga Instituti Amerikan Gallup, Kosova renditet e para në Evropë dhe e treta në botë. Nga 100 pikë të mundshme, Kosova ka marrë 94 pikë. Për qytetarët e vet, ajo rezulton si shteti më i sigurt në botë.

*   *   *

Amerikë, ja miqtë e Vuçiqit!

Beogradi prej vitesh mban lidhje me regjimet në Rusi, Kinë, Bjellorusi, Venezuelë dhe Iran. Kryetari i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, njoftoi se së shpejti do të mbahet një takim i zyrtarëve të Serbisë dhe Rusisë “në nivelin më të lartë”. Po qe se takimi do të ndodhë , atëherë ky do të jetë i dyti i këtij lloji këtë vit, pas vizitës së Vuçiqit në Moskë në maj të viti 2025;

Më 9 maj 2025 Putini dhe Vuçiqi realizuan një takim në Moskë;

Po atë ditë, Vuçiqi njoftoi se kishte zhvilluar një bisedë telefonike me kryetarin e Venezuelës, Nikolas Maduro, për të cilin BE-ja thotë se nuk e ka legjitimitetin e një kryetari të zgjedhur në mënyrë demokratike për shkak të parregullsive zgjedhore. Megjithëkëtë, Vuçiqi e quajti atë “mik të madh” të Serbisë;

Forcimi i fuqive rajonale - Pozicioni i Serbisë në planin ndërkombëtar mund të kuptohet po qe se analizohet nga perspektiva e parimeve kryesore të politikës së jashtme të Rusisë dhe të Kinës që përmblidhen me frazën: një botë multipolare. Kështu thotë profesori i sociologjisë politike në Departamentin për Studime Sllave dhe të Evropës Lindore të University College London – Erik Gordi (Eric Gordy, 1989 - ).

“Kjo do të thotë se janë më të orientuar në forcimin e fuqive rajonale, sesa të fuqive globale. Synimi është të dobësohet fuqia e shteteve me ekonomi të forta si SHBA-ja dhe shtetet evropiane”, thotë Gordi.

Në “përqafimin” e Rusisë - Pavarësisht thirrjeve të Brukselit që të mos shkonte në Moskë, më 9 maj 2025 Vuçiqi mori pjesë në shënimin e Ditës së fitores mbi fashizmin në Luftën e Dytë Botërore. Kjo ishte vizita e parë e Vuçiqit në Rusi që kur Moska ndërmori pushtimin e Ukrainës në shkurt të vitit 2022. Prej zyrtarëve evropianë, përpos Vuçiqit në këtë paradë morën pjesë vetëm kryeministri prorus i Sllovakisë, Robert Fico (1964- ) dhe kryetari i Bjellorusisë, Aleksandar Lukashenko.(1954- ). Me këtë rast Vuçiqi u takua me Putinin të cilin e falënderoi për “mbështetjen e madhe” që ia jep Beogradit lidhur me Kosovën. Pas vizitës së Vuçiqit në Moskë, BE-ja “shprehu keqardhje të thellë” për vajtjen e tij në Moskë, duke shtuar se Serbia duhet “ta bindë” Brukselin për “orientimin e saj strategjik drejt BE-së”.

Që nga maji, nga Moska kanë ardhur mesazhe të paqarta për Beogradin – prej kritikave për pretendimet se armët e prodhuara në Serbi përfundojnë në Ukrainë, deri te mesazhet mbështetëse për shtypjen “e revolucionit me ngjyra”, siç i quajnë autoritetet serbe dhe ruse protestat antiqeveritare që zgjasin qe nëntë muaj. Kremlini e ka mbështetur regjimin e Serbisë për shtypjen “e revolucionit me ngjyra”. Me këtë term, zyrtarët serbë i cilësojnë protestat studentore dhe qytetare që kanë filluar në nëntor të viti 2024.

Edhe pse Serbia në OKB e ka dënuar pushtimin rus të Ukrainës dhe e ka mbështetur tërësinë tokësore të saj, përfshi edhe territoret e pushtuara, ajo është një nga shtetet e pakta të Evropës që nuk i është bashkuar sanksioneve perëndimore kundër Rusisë.

Miqësi prej çeliku - Miqësi prej çeliku është shprehja që e përdorin zyrtarët serbë për t’i përshkruar marrëdhëniet me Kinën. Homologun kinez, Xi Jinping, Vuçiqi e quan “mik të madh dhe vëlla”. Në fund të korrikut, Vuçiq njoftoi se më 3 shtator do të takohet me kryetarin kinez në Pekin. Takimi paraprak i tyre u realizua në maj 2025 në Moskë, gjatë paradës së mbajtur me rastin e Ditës së fitores mbi fashizmin. Xi Jinping për herë të fundit e vizitoi Beogradin në maj të vitit 2024. U prit nga mijëra qytetarë me flamuj të Serbisë dhe të Kinës.  Kompanitë kineze janë të përfshira në realizimin e shumë projekteve infrastrukturore në Serbi, përfshi edhe rindërtimin e hekurudhës Beograd-Budapest. Me shembjen e strehës së stacionit hekurudhor në Novi-Sad,  humbën jetën 16 persona.

Për intensifikimin e bashkëpunimit politik dhe ekonomik me Kinën, Beogradi është kritikuar dhe është paralajmëruar disa herë nga ShBA-ja dhe BE-ja. Serbia thotë se dëshiron të jetë në BE, e në anën tjetër lidhet me Rusinë dhe Kinën.

Me rastin e vizitës së kryetarit kinez Xi Jinping në maj të viti 2024, për ta përshëndetur, qytetarët u tubuan para Pallatit “Serbia” në Beograd.

Pranë autokratëve në Venezuelë dhe Bjellorusi - “Pse të mos shkoj në Venezuelë? Serbia nuk është vend që merr urdhra nga jashtë”, deklaroi më 15 janar kryetarja e Kuvendit të Serbisë, Ana Bërnabiq (1975- ), kur u pyet nga REL-i për praninë e saj në inaugurimin e Nikolas Maduros (Nicolás Maduro, 1962- ) në Karakas. Në janar të vitit 2025 Bërnabiq mori pjesë në inaugurimin e Nikolas Maduros.

Komisioni Evropian deklaroi se Serbia duhet të përmbahet nga veprimet që janë në kundërshti me politikën e jashtme të BE-së.

Që nga viti 2006, ShBA-ja ka vendosur sanksione ndaj Venezuelës. Në janar të vitit 2024 ato u zgjeruan. Maduro akuzohet nga Uashingtoni për korrupsion, trafik droge dhe shkelje të demokracisë dhe të drejtave të njeriut. Në zgjedhjet presidenciale të mbajtura në korrik të vitit 2024, ai shpalli fitoren. Opozita i konsideroi të manipuluara dhe në mbarë vendin organizoi protesta masive. Në mesin e pak zyrtarëve botërorë që ia uruan Maduros mandatin e tretë ishte edhe Vuçiqi.

Më 9 maj 2025 Nikolas Maduro dhe gruaja e tij Cilia Flores (1956- ) morën pjesë në paradën ushtarake të Ditës së fitores mbi fashizmin në Moskë.

Në fillim të vitit 2025 kryetari autoritar i Bjellorusisë, Aleksandar Lukashenko shpalli mandatin e tij të shtatë. Zgjedhjet në Bjellorusi Perëndimi i konsideroi të manipuluara. Beogradi ishte ndër të parët që ia uroi Lukashenkos. Ish-zëvendëskryeministri Aleksandar Vulin (1972- ), i njohur për lidhjet e ngushta me Kremlinin dhe Minskun, e uroi Lukashenkon si “mik të Serbisë”. Për lidhjet e tij me Rusinë, Vulini u fut në listën e sanksioneve të ShBA-së. Në tetor të vitit 2024 në samitin e BIRKS në Kazan të Rusisë, ai u takua me Lukashenkon.

Për rolin e saj në pushtimin rus të Ukrainës, Bjellorusia është nën sanksione të BE-së. Serbia iu bashkua sanksioneve vetëm pjesërisht.

Roli i armëve – Profesor Erok Gordi thotë: “Serbia realizon fitime të mëdha nga shitja e armëve në shumë vende të botës, sidomos në vendet që dikur kanë qenë klientë të Jugosllavisë”.

Me nisjen e konfliktit midis Izraelit dhe Iranit më 23 qershor 2025, Vuçiqi deklaroi se Serbia ka pezulluar eksportin e armëve. Në qershor të viti 2025, Shërbimi i Inteligjencës së Jashtme i Rusisë e fajësoi Serbinë se municionet e saj, nëpërmjet vendeve të NATO-s, përfundojnë në Ukrainë. Beogradi e mohoi një gjë të tillë, duke thënë se pas shitjes së armëve në vende të treta, nuk ka kontroll mbi destinacionin përfundimtar të tyre.

Kjo çështje i vuri në qendër të vëmendjes edhe marrëdhëniet e Serbisë me Iranin. Edhe pse Beogradi zyrtar ka pretenduar se në konfliktin midis Izraelit dhe Iranit mban qëndrim asnjanës, të dhënat tregtare tregojnë një prirje më të madhe drejt Tel Avivit.

Serbia në shumë raste nuk i përfilli vendimet e BE-së për sanksione ndaj Iranit, si për veprimtaritë bërthamore, ashtu edhe për shkeljen e të drejtave të njeriut.

Pse mungon BE-ja? - Erik Gordi e lidh këtë me projektin e nxjerrjes së litiumit “Jadar” nga kompania australiane “Rio Tinto” që ka shkaktuar protesta të mëdha në Serbi. Sipas tij, ky projekt nuk mund të realizohet në Evropë për shkak të standardeve mjedisore dhe rezistencës publike. Prandaj BE-ja shpesh e mbyll njërin sy ndaj shkeljes së parimeve demokratike nga Vuçiqi.

Më 4 qershor 2025, Komisioni Evropian, projektin “Jadar” e përfshiu në mesin e 13 projekteve strategjike me lëndë të para kritike, pavarësisht pasigurisë për vazhdimin e tij.

Analiza e Fondit ISAC (Qendra për Çështje Ndërkombëtare dhe të Sigurisë / The International and Security Affairs Centre - ISAC Fund) tregon se në vitin 2024, përputhshmëria e Serbisë me deklaratat e politikës së jashtme të BE-së ka qenë 59%. Pra më shumë se një vit më parë, por përsëri më e ulëta ndër vendet kandidate të Ballkanit Perëndimor.

Megjithëkëtë, BE-ja nuk ka ushtruar mbi Serbinë ndonjë farë trysnie të njëmendët për kontaktet e saj me regjimet jodemokratike.