Albert Vataj: Arti i dëbuar nga moderniteti, i flokëve të gjata të shekullit XIX

Arti i dëbuar nga moderniteti, i flokëve të gjata të shekullit XIX

Nga Albert Vataj

Në shekullin XIX, flokët nuk laheshi çdo ditë. Jo për shkak të pakujdesisë, por për shkak të një dije të thellë, që sot është harruar mes shkumës së shampo-ve moderne: larja e shpeshtë ishte armike e bukurisë natyrore. Sapuni i asaj kohe, i përftuar nga soda kaustike, ishte i ashpër, gërryes dhe i rrezikshëm për gërshetat e gjatë. Ai shkatërronte vajrat natyralë, duke lënë pas një flok të thatë, të brishtë dhe të padisiplinuar. Burrat, me flokë të shkurtër, mund ta duronin; por gratë, flokët e të cilave shpesh u zbrisnin deri në bel, nuk guxonin të rrezikonin këtë pasuri.

Sekreti i tyre ishte i thjeshtë dhe madhështor njëkohësisht: krehja e kujdesshme. “100 krehje çdo natë” nuk ishte një legjendë romantike, por një ritual jetik. Një furçë me qime derri, e pastruar çdo ditë, shpërndante vajrat natyralë nga rrënja deri në majë, duke larguar pluhurin dhe gjurmët e ditës. Ky veprim i përditshëm, i duruar dhe i përkushtuar, i mbante flokët të shëndetshëm, të fortë dhe me shkëlqim. Krehja nuk ishte thjesht higjienë, por një rit bukurie, një meditacion i heshtur mbi trupin dhe shpirtin.

Në shoqërinë e lartë, flokët nuk ishin vetëm pamje, por simbol i statusit dhe mirëqenies. Modelet viktoriane, të ndërlikuara si arkitektura të buta prej fijeve – kulla kaçurrelash, gërsheta të pafundme dhe harkime të varura – nuk ishin thjesht modë, por edhe mbrojtje. “Minjtë”, mbushjet e vogla të bëra me flokë të mbledhur ose me lesh, u jepnin volum dhe strukturë, duke e ruajtur formën pa e lodhur natyrën e flokut. Një grua mund të kalonte muaj të tërë pa një larje të thellë, e megjithatë flokët e saj shndrinin të paprekur, si një vello fisnikërie që sfidonte pluhurin e rrugëve.

Ky nuk ishte neglizhencë, por kujdes i duruar dhe i rafinuar, një art i vërtetë i ruajtjes së bukurisë. Floku ishte trajtuar si thesar, si një pasuri që duhej mbrojtur e nderuar, që të shkëlqente njësoj si stolitë që e zbukuronin.

Sot, mes ritmit të vrullshëm të jetës moderne, shpesh e harrojmë këtë filozofi të thjeshtë: se bukuria nuk është vetëm produkt, por ritual; nuk është vetëm shkëlqim i çastit, por përkujdesje e vazhdueshme. Flokët, ashtu si shpirti, nuk kanë nevojë për trajtime të tepruara, por për dashuri të duruar dhe të vazhdueshme. Dhe ky është një mësim që shekulli XIX ende ka për të na dhënë.

Dëshiron që në fund t’i shtoj edhe një reflektim personal, si një urë mes të kaluarës dhe kujdesit të sotëm për flokët, që të lidhet më drejtpërdrejt me lexuesin?