Blerim Latifi: Nuk munda të hesht kur ende vazhdojnë sulmet kundër emrit dhe luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës

Prof. Blerim Latifi:

Mes fotografive të vjetra, të cilat i ruajmë nëpër folderë që pothuajse kurrë nuk i hapim, e kërkova dhe gjeta këtë fotografi. Në të shihen pesë fishekë. Janë të vetmit fishekë që i kisha ruajtur pas kthimit nga Kosharja, por ja që edhe ata, nga pakujdesia që vjen me kalimin e kohës, më kanë humbur diku. Sidoqoftë, fotografia e tyre ka shpëtuar nga kjo pakujdesi.

Çdo luftëtar, që kalon ditët dhe netët në frontin e luftës, në çastet e pakta të vetmisë së tij, mendon për vdekjen. Dhe në thellësinë më intime të shpirtit të tij, ai përpunon skenarë të ndryshëm të ballafaqimit me të. Që ky mendim të mos bëhet paralizues për luftëtarin, ai duhet të besojë se do t’ia dalë të mbijetojë. Dikush ka thënë se trimnia nuk është mungesë e frikës, por fuqia mendore për ta mbajtur atë nën kontroll. Dhe kushdo që ka qenë në front lufte, e di se kjo është një e vërtetë e padiskutueshme.

Këta pesë fishekë i kam mbajtur gjatë gjithë kohës në xhepin e mesëm të pantallonave, në këmbën e majtë. Qëllimi për të cilin i kisha vendosur aty ishte vetëm një: në rast se gjërat do të shkonin keq dhe unë do të mbetesha i rrethuar nga ushtarët serbë, pa municion, këta pesë fishekë do të më mundësonin të mos bija i gjallë në duart e tyre.

Kjo është një dramë personale e një njëzetvjeçari, dramë të cilën e di se është edhe drama e mijëra djemve dhe vajzave të Kosovës, që patën guximin të rrokin armët dhe të ngrihen kundër tiranisë serbe.

Kam dashur që ky rrëfim të mbetet për t’u treguar më vonë, ndoshta në ndonjë libër kujtimesh, kur koha do të jetë më e butë dhe njerëzit më objektiv ndaj të vërtetave historike. Por ja që nuk munda të hesht, jo tani, kur ende vazhdojnë sulmet e ndyra kundër emrit dhe luftës së Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.

____________

Kemi qenë bashkë në një klasë gjatë katër viteve të shkollës së mesme. Mësimet i zhvillonim në objektin e shkollës fillore të Klinës së Epërme, sepse serbët na kishin dëbuar nga gjimnazi i Skenderajt. Ajo ishte ndër nxënëset më të mira të gjeneratës sonë. Edhe pse jetonim në një realitet të zymtë dhe brutal, guxonim të ëndërronim për të ardhmen. Dhe ëndrrat tona kishin një emër: fakulteti.

Në përfundim të gjimnazit, secili prej nesh kishte bërë zgjedhjen e vet. Ajo kishte vendosur të ndiqte studimet në pedagogji. Donte të bëhej mësuese, por lufta ia këputi ëndrrën në mes.

Më 6 maj 1999, njësitë paramilitare serbe sulmuan lagjen e saj në Klinë të Ulët dhe bënë kërdi. Dhjetëra plumba i morën jetën edhe asaj. Tregojnë se vdiq mes plagëve të rënda, të cilat i duroi disa orë. Pas luftës, afër vendit ku ra, u ngrit një pllakë përkujtimore. Por sot, vite më vonë, ajo pllakë gjendet e lënë pas dore, në harresë.

Ushtarët serbë ia morën jetën, ndërsa ne, me indiferencën dhe moskujdesin tonë, po ia marrim kujtimin: Merita Murtezajt.

____________

Përkujtim i frymëzuar nga komentet e shqiptarëve në rrjetet sociale

Në fillimet e historisë së shkrimit, tekstshkruesit nuk përdornin shenja pikësimi dhe fjalët shkruheshin të ngjitura me njëra-tjetrën. Kjo kishte arsyet e veta: shkrimi shërbente kryesisht për nevoja praktike të komuniteteve të vogla, ku teksti lexohej me zë dhe, duke qenë i rrënjosur në kontekste të gjalla, kuptohej lehtësisht nga dëgjuesit.

Kur tekstet filluan të shkëputeshin nga këto kontekste të gjalla dhe u vunë në dispozicion të një mase më të gjerë lexuesish, u shfaq nevoja për përdorimin e shenjave të pikësimit dhe për ndarjen e fjalëve, në mënyrë që të kuptoheshin më lehtë.

Fillimet e këtij zhvillimi historik lidhen kryesisht me periudhën helenistike. Fillimisht u përdor pika, e më pas u shtuan edhe shenjat e tjera të pikësimit.

Më vonë ndodhi edhe një ndryshim në mënyrën e të lexuarit: ndërsa në antikitet dominonte në mënyrë absolute leximi komunitar me zë, etërit e Kishës do të afirmonin leximin e heshtur dhe individual. Në rrëfimet e tij, teologu i madh i Krishtenimit, Shën Augustini, tregon për kohën kur ndodhi ky zhvillim.

Thënë shkurt, historia e shenjave të pikësimit dhe e leximit të heshtur është edhe historia e zhvillimit të alfabetizmit. Përkufizimi modern i analfabetizmit lidhet ngushtë me këtë histori: analfabeti nuk është vetëm ai që nuk di shkrim e lexim, por edhe ai që nuk ka arritur të përvetësojë rezultatet bazë të kësaj historie, pra ndarjen e fjalëve në fjali, përdorimin e shenjave të pikësimit dhe të kuptuarit individual të një teksti të thjeshtë.

Shembuj të bollshëm aktualë të këtij përkufizimi mund të gjenden në komentet e përditshme të militantëve partiakë e fetarë në rrjetet sociale shqiptare.

____________

Mes shumë gjërave të përbashkëta, diktatorët e sundimtarët autoritaristë i bashkon edhe fantazia e restaurimit të perandorive të vdekura. Ata u premtojnë popujve ringjalljen e lavdisë mitike të këtyre perandorive dhe, në shumë raste, shpërblehen me mbështetjen e verbër të masave. Kështu, ata me lehtësi i shtyjnë popujt drejt përmbushjes së ambicieve të tyre për pushtet absolut.

Hitleri e quante regjimin e tij Rajhu i Tretë dhe jo pa qëllim. Ai donte të ringjallte Rajhun e Parë, Perandorinë e Shenjtë Romake të Kombit Gjerman. Rezultati: katastrofa e Luftës së Dytë Botërore.

Musolini u premtonte italianëve rikthimin e lavdisë romake, por përfundoi i varur në një Itali të shkatërruar prej ambicies së tij megalomane.

Millosheviqi ndoqi të njëjtën rrugë: mbi hirin e Jugosllavisë së Titos ai u premtoi serbëve ringjalljen e mbretërisë mesjetare të Car Dushanit. Në fund vdiq në qelinë e tij në Sheveningen të Hagës.

Në fillimet e pushtetit të tij,  Ahmet Davudoglu e kishte bindur Erdoganin se kishte ardhur koha për ringjalljen e sferës së ndikimit të dikurshëm osman. Por, në rrugë e sipër, kjo ambicie u zbeh dhe sot Turqia gradualisht po i kthehet politikës pragmatike me këmbë në tokë.

ISIS-i në Siri e Irak u udhëhoq nga fantazia e restaurimit të kalifatit mesjetar arab, por duke qenë i dobët ushtarakisht, nuk arriti ta shtrinte dëmin e tij përtej zonave që kontrolloi përkohësisht.

Ministri i Jashtëm rus, Sergei Lavrov, u shfaq në takimin e djeshëm Trump–Putin me një bluzë ku shkruhej BRSS, akronimi i Bashkimit Sovjetik. Me këtë gjest ai shpaloste hapur ambicien e shefit të tij për ringjalljen territoriale të Rusisë Sovjetike, e cila vdiq në vitin 1991. Por, si të gjitha fantazitë restauruese, edhe kjo e Putinit do të sjellë pasoja katastrofale, nëse nuk ndalet ose vetëndalet, në ndërkohë. Sepse përpjekja për të rikthyer diçka të cilës i ka ikur koha, natyrshëm shpie në dhunë ndaj realitetit të së tashmes.

Historia është kontingjente në natyrën e saj, por në shumësinë e kontingjencave të saj mund të shquhen disa konstante që përsëriten vazhdimisht. Njëra prej tyre është kjo: ata që premtojnë një të ardhme me fytyrën e së kaluarës, në fund sjellin vetëm shkatërrim dhe mjerim.

____________

Kur KFOR-i i kishte mbledhur armët e UÇK-së gjatë procesit të demilitarizimit të saj, në verën e vitit 1999, zyrtarët e NATO-s kishin mbetur të habitur nga ajo që kishin parë: armatim i lehtë, në masë të madhe i amortizuar, 99 për qind i ardhur nga depot e ushtrisë shqiptare dhe një pjesë e madhe e tij prodhim i viteve të Luftës së Dytë Botërore. Vetë pushko-mitralozi im RPD-M43 ishte prodhim i viteve ’50 të shekullit të kaluar.

Pikërisht aty u kuptua se të gjitha supozimet për armatosje nga trafiqet ndërkombëtare të armëve e të drogës nuk ishin gjë tjetër veçse propagandë e Beogradit. Neve nuk na ka dhanë askush armë, përveç Shqipnisë nanë. Prandaj i mbuloftë marrja të gjithë ata që kanë ndihmuar propagandën e Serbisë kundër luftës sonë çlirimtare.

____________

Skena: të ulur si në një klasë mësimi përballë një mësuesi që reflekton plot autoritet. Tutje në mur, nga një portret plot dritë, duket sikur Ronald Reagani po e përcjell gjithë skenën.

A thua si do ta kishte zgjidhur ai sherrin e madh që sot përplas Europën me Rusinë? Nuk mund ta dimë. Çdo figurë historike është produkt i kohës së saj. Reagani luftonte kundër një Rusie Sovjetike, të kalbur nga brenda dhe me asetin e saj kryesor moral, ideologjinë komuniste, të diskredituar krejtësisht nga sistemi totalitar që kishte rezultuar prej saj.

Trumpi sot përballet me një Rusi autoritariste, që kërkon të ringrihet si fuqi e madhe botërore, pa të cilën nuk do të ketë garanci për rendin global. Në mes qëndron Europa e hutuar, pas zgjimit nga gjumi kantian i paqes së përhershme. Para saj shfaqen vetëm dy rrugëzgjidhje: të pranojë kushtet e Amerikës ose ato të Rusisë.

Eh, sa mizore është rrjedha e historisë njerëzore: sa mendojmë se kemi hyrë në ujërat e qeta dhe kemi prekur brigjet e një Happy End-i, befas diku shpërthen stuhia dhe ne e kuptojmë se e gjitha ishte vetëm një iluzion optik.

____________

Ulpianë, Republika e Kosovës, Gusht, 2025

O udhëtar që sheh kët' mozaik,

mos shih vetëm gurët e heshtun,

por dëgjo zânin e nji perandori që kthehet në tokën e tij, për ta bâ të përjetshme.