Sadbere Emshiu: Nue Oroshi – Enciklopedia e gjallë e kujtesës Shqiptare

Nue Oroshi – Enciklopedia e gjallë e kujtesës Shqiptare

Nga Sadbere Emshiu

"Historia nuk është thjesht rrëfim, por amanet." – kjo frazë shpreh më së miri botën e brendshme të Nue Oroshit, një emër që tashmë ka hyrë në kujtesën kombëtare si simbol i pasionit për të ruajtur dhe dokumentuar historinë, kulturën dhe politikën shqiptare, si në trojet e saj, ashtu edhe në diasporë.

Në katundin Caparc të Prizrenit, më 1 prill 1970, lindi Nue Mark Oroshi. Siç rrëfejnë të afërmit, qeshja e tij fëmijërore shpërndahej si dritë në rrugicat e fshatit, dhe tek ai që atëherë kishte një etje të rrallë për të kuptuar rrënjët dhe historinë e vet. Me rrënjë nga Oroshi i Mirditës, ai do të bëhej një enciklopedi e gjallë e kujtesës shqiptare, duke dokumentuar lavditë dhe sfidat e kombit tonë me përpikëri dhe pasion.

Formimi dhe udhëtimi i diturisë

Rrugëtimi i tij arsimor nisi në Velezhë të Prizrenit, vazhdoi me shkollën e mesme në drejtimin e mjekësisë së përgjithshme, dhe më tej me Fakultetin Filozofik të Prishtinës, ku u diplomua në histori. Magjistrimi në fushën e Mesjetës me temën "Principata e Artës" tregoi një interes të thellë për zbardhjen e historisë së lavdishme shqiptare.

Një mësues i tij rrëfente shpesh: "Nue nuk pyeste vetëm për faktet; ai pyeste për kuptimin e tyre, për historinë që fliste mes rreshtave." Studimet nuk ishin thjesht tituj; ato ishin themeli i një projekti jetësor: kthimi i kujtesës shqiptare në dokument të besueshëm dhe të përhershëm. Specializimet në edukim në Gjermani i kanë dhënë një dimension ndërkombëtar këtij kontributi të vyer.

Aktivizmi dhe kontributi qytetar

Në vitet e '90, Nue Oroshi u bë zë i fuqishëm në Kosovë. Ai themeloi gazetën Qëllimi dhe, përmes Forumit Rinor të LDK-së, kontribuoi në organizimin e rezistencës qytetare. Një mik i tij kujton: "Në çdo takim, Nue kishte një pasion të papërmbajtur; e ndjeje se nuk ishte thjesht një aktivitet, por mision për vendin."

Në Gjermani, ai udhëhoqi demonstrata në Berlinit, Hamburg dhe Kieli dhe ishte arkëtar i aksionit "Gjithçka për Pavarësinë e Kosovës", duke mbledhur mbi 1 milion marka për kauzën e lirisë. Në politikën gjermane, u bë shqiptari i parë që u zgjodh asambleist në Kieli (2013–2018), duke shërbyer në komisione kyçe për kulturën, shëndetësinë dhe migracionin. Një koleg e përshkruante kështu: "Në çdo diskutim, ai dinte të dëgjonte dhe të bashkonte njerëzit rreth ideve të mira."

Shoqata "Trojet e Arbrit" – Kështjellë diturie

Nga viti 2004, me themelimin e Shoqatës së Intelektualëve Shqiptarë Trojet e Arbrit, Oroshi vendosi themelet e një platforme shkencore të qëndrueshme. Brenda dy dekadave, janë organizuar 30 sesione shkencore dhe 11 akademi në Evropë. Rezultati: 30 vepra enciklopedike me mbi 15,000 faqe, ku kanë kontribuar mbi 300 studiues.

Një nga studiuesit e rinj thoshte: "Kur hyra për herë të parë në sesionet e Trojeve të Arbrit, ndjeva se po takoja jo thjesht një studiues, por një pasqyrë të gjallë të historisë sonë." Këto botime përfaqësojnë një arkiv kombëtar të çmuar dhe dëshmojnë përkushtimin e pakrahasueshëm të Oroshit për kujtesën historike.

Një arkiv i gjallë i kombit

Veprat e tij – si Plagët e hapura të kombit shqiptar (1992) dhe Masakrat e Tivarit (2010) – janë dokumente të verifikuara shkencërisht, bazuar në arkiva osmane, italiane dhe jugosllave. Ai shndërron faktin në një dritare të së vërtetës, duke e bërë historinë të flasë me pasion dhe përpikëri.

Pena dhe ekrani

Jo vetëm librat, por edhe filma dokumentarë si Sieben Tage Kosova (2007) dhe Kapidanët e Mirditës (2012), japin zë historisë në gjuhën e artit dhe kinemasë. Si drejtor i Shtëpisë Botuese Lumbardhi në Prizren, ai ka botuar vepra që plotësojnë boshllëqet e historiografisë kombëtare. Një bashkëpunëtor i thjeshtë kujton: "Nue i trajton librat si miq, dhe çdo faqe duket sikur flet me ne."

Balanca mes pasionit dhe arsyes

Në një kohë kur historia mund të interpretohet ndonjëherë sipas modeleve të momentit, Nue Oroshi ruan një ekuilibër të rrallë: pasion pa verbëri dhe distancë shkencore pa ftohtësi, duke e ngjitur në nivelin e një reference shkencore me vlerë ndërkombëtare.

Përmbyllje

Nue Oroshi është më shumë se historian, politolog, poet apo publicist. Ai është një enciklopedi e gjallë e kombit shqiptar, një arkiv lëvizës që dokumenton plagët dhe lavditë e kombit tonë.

Mbështetja ndaj veprës së tij është një akt përgjegjësie kombëtare, një mënyrë për të garantuar që historia jonë nuk do të mbetet pronë e harresës.

"Mbështetja për Nue Oroshin nuk është dhuratë personale, por akt përgjegjësie kombëtare."

Ky akt duhet të nisë sot.