Xhelal Zejneli: Robin Hudi

ROBIN HUDI

Nga Prof. Xhelal Zejneli

Robin Hudi (Robin Hood) është hero qendror dhe legjendar i një sërë baladave angleze të mesjetës. Me fjalë të tjera, është hero legjendar i poezisë popullore angleze nga koha e mbretit anglez Rikardit I Zemërluanit (1157-1199), i cili sundoi në vitet 1189-1199. Rikardi I Zemërluani njihet për guximin dhe trimërinë në luftën e tretë të kryqëzatave.

Robin Hudi është simbol i qëndresës së anglosaksonëve kundër pushtuesve normanë. Në burimet e shkruara më të hershme të mesit të shekullit XV Robin Hudi përshkruhet si një plaçkitës gjakpirës i pangopur. Më vonë, letërsia angleze e paraqet atë se si në luftën e anglosaksonëve kundër normanëve bëhet fisnik atdhedashës. Në shekujt XIX dhe XX figura e tij ndryshon dhe ai paraqitet si një luftëtar për drejtësi sociale i cili ua grabit pasurinë të pasurve dhe ua jep të varfërve. Ai kujdesej për bashkëvendasit e tij të varfër. Vidhte prej të pasurve për t’ua dhënë të varfërve.

Sipas baladave të mesjetës, Robin Hudi bashkë me shumë bashkëluftëtarë të tjerë, si Litllë Xhon (Little John) dhe Uill Skarlet (Will Scarlet) jeton i fshehur në pyllin Shervud (Sherwood Forest) në afërsi të Notingemit (Nottingham). Më vonë, objekt i baladave bëhet edhe dashuria e tij me Maid Marianë.

*   *   *

Është një rebel dhe hero legjendar i një sërë baladave angleze, disa prej të cilave datojnë që nga shekulli XIV. Robin Hudi bashkë me bashkëluftëtarët e vet nga pylli Shervud (Sherwood Forest) plaçkit dhe vret përfaqësuesit e pushtetit, kurse gjërat e grabitura ua ndan të varfërve. Armiku më i shpeshtë i tij ka qenë sherifi i Notingenit, përfaqësuesi vendor i monarkisë. Në baladat më të hershme aventurat e tij ndodhin nëpër Jorkshirin jugor dhe jo në Notingen. Përpos tjerëve, kundërshtarë të tij janë edhe pronarët e pasur kishtarë të tokave. Të dobëtit, gratë, fëmijët dhe të varfrit Robin Hudi i mbron prej feudalëve tiranë dhe pjesëtarëve të tyre. Motivi i fuqishëm i revoltës së tij kundër pushtetit buroi nga zemërimi i popullit të thjeshtë ndaj ndalimit ligjor të gjuetisë nëpër pyje. Në baladat e hershme ka pasur shumë ashpërsi dhe kjo ka qenë e pashmangshme si pjesë përbërëse e jetës mesjetare.

Si ka lindur legjenda për Robin Hudi? Përkundër përpjekjeve të mëdha për të dëshmuar se Robin Hudi vërtet ka ekzistuar, prova që do ta vërtetonin një gjë të tillë, nuk ka. Të gjitha përpjekjet bazohen në legjendat mesjetare dhe kjo është e vetmja provë e ekzistimit të tij. Mendimi që është i përhapur sot se Robin Hudi ka jetuar në kohën e sundimit të Rikardit I Zemërluanit ka lindur si fryt i antikuarit dhe shkrimtarit të shekullit XVIII – Uilliam Stakilej (William Stukeley, 1687-1765).

Baladat autentike për Robin Hudin janë shprehje poetike e synimeve popullore nëpër Anglinë veriore në kohën turbulente të kryengritjeve dhe të pakënaqësisë së fshatarëve që arriti kulmin në kohën e Kryengritjes fshatare të vitit 1381.

Edhe pse shumë balada të njohura për Robin Hudin lindën pas mesjetës, bërthama me siguri ka lindur në mesjetë. Këto janë tregimet: “Robin Hudi dhe frati”, “Robin Hudi dhe Guy nga Gisborni”, “Robin Hudi dhe poçari” dhe “Përjetimi i Robin Hudit”.

Gjatë shekullit XVI e më vonë, karakteri thelbësor i legjendës për të është shtrembëruar për arsye se atëherë Robini bëhet fisnik i rënë. Përkundër faktit se rritet numri tregimeve për kuturisjet e tij dhe dalin në sipërfaqe një numër i madh i personazheve të reja, midis tyre edhe dashuria romantike e tij, e bukura Marianë, megjithëkëtë ato e humbin gjallërinë dhe vlerën poetike për arsye se në to nuk ekziston më impulsi burimor – synimi për drejtësi sociale.

*   *   *

Për Robin Hudin janë xhiruar edhe filma. “Robin Hudi: Princi i hajdutëve” (Robin Hood: Prince of Thieves) është film amerikan i xhiruar në vitin 1991 në regji të Kevin Hal Reynolds (1952- ). Veprimi është vendosur në Anglinë e fundit të shekullit XII. Rolin e Robin Hudit e luan Kevin Kostner (Kevin Michael Costner, 1955- ). Përkundër kritikave kryesisht negative, filmi i sipërthënë u bë një prej hiteve kinematografike më të mëdha të vitit 1991, ndërkaq Kostneri realizoi njërin prej roleve më të suksesshme të karrierës së vet. Sukses të madh kori edhe kënga (Everything I Do) I Do It for You të cilën në soudntrack të filmit e realizoi muzikanti britanik dhe kanadez Brajan Adams (Bryan Guy Adams, 1959- ). Në vitin 1993 u xhirua parodia e filmit “Robin Hudi: Burrat me hulla hop (Robin Hood: Men in Tights).

*   *   *

Në vitin 2018 për Robin Hudin u xhirua edhe një film amerikan. Robin Hudin e luante aktori nga Uelsi (Welsh) Taron Egerton (1989- ). Drejtor i filmit është Oto Bethërst (Otto Bathurst, 1971- ), producent Leonardo DiCaprio (1974- ) etj.

*   *   *

Për Robin Hudin janë xhiruar shumë filma. Filmat për të shfaqen, si nëpër kinema, ashtu edhe nëpër studiot televizive.

Nuk dihet saktë nëse Robin Hudi vërtet ka ekzistuar si një person historik real.

Nga emri i tij buron fjala robi që është një lloj kapele siç e ka mbajtur ai.

Para pallatit në Notingem (Nottingham) Robin Hudit i është ngritur përmendore.

Statuja e Robin Hudit në ''Sherwood Forest'' nga Richard Croft