Kulturë » Zhiti

Visar Zhiti: Kur të godasin, si t'i kthesh gurët në zogj?

E enjte, 13.02.2025, 07:54 PM

KUR TË GODASIN,

SI T’I KTHESH GURËT NË ZOGJ?

ANTONIA POZZI -

poetja italiane na e thotë…

Nga Visar Zhiti

Ajo pyeti bukur me poezinë e saj dhe u përgjigj dramatikisht me jetën e saj.

Po pse godasin dhe ç’të pengon të godasësh? - pyes unë.

- Dashuria. Kur mungon dhe kur është.

- Po ç’mrekulli do t’i kthente gurët

në zogj?

- A mos duhet të kesh qiell brenda vetes?

Është poezia që na vjen në ndihmë dhe metaforën me gurë dhe zogj e gjeta te poetja italiane Antonia Pozzi.

Ka datëlindjen sot dhe unë kërkova atë poezinë me qiell që ka përkthyer Eda ime. Qielli ynë nuk i mban gurët, por zogjtë që fluturojnë, kisha përsiatur. Gurët bien përtokë, po kush i hedh? Dhe gurët nuk janë veç gurë, por dhe ligësi brenda vetes…

Po le të përsërisim me mirësi fjalët për poeten Antonia Pozzi. Të tregoj që lindi në Milano në 13 shkurt 1912, vit që mua si asosacion idesh më çon te shpallja e pavarësisë së vendit tonë , ku asnjë grua nuk është në atë histori, përveç nj?rës që qendisi e mbyllur Flamurin, ja, ajo ishte poezia e saj që i dhuroi atdheut… por dhe bijtë… bijtë.

Vajza milaneze, pasionante, e zgjuar dhe e pasur, në dije sidomos, - kisha shkruar, - “intelektualja aktive” ndër më të shquarat e shekullit t? saj dhe… dhe… në një mbrëmje dhjetori… ikën…

Të vazhdoj? …ikën nëpër borë… shoh borë nga dritarja… ajo, hyjnisht e dalldisur, nd?rkaq kishte gëlltitur dhe disa hapje vdekjeprurëse, ashtu donte… unë kam librin e saj ndër duar… ajo bie mbi at? çarçaf t? bardh? bore, t? ftoht? si mungesa e dashurisë, - kërkoj poezinë me qiell, - teksa bora e mbuloi si nj? tjet?r çarçaf qiellor e ashtu e shtrir? s’u ngrit m?… shkoi shpirti qiejve…

Ishte viti 1938 dhe mua më nd?rmendet se po në at? vit vdiq dhe Migjeni yn?, pothuajse n? t? nj?jt?n mosh? me Antonian dhe jo shum? larg nga aty, n? nj? sanatorium n? Torino. Nj? vit m? pas atdheu i Antonias do t? pushtonte atdheun e Migjenit, - kisha shkruar.

A thua kur vdesin t? rinjt?, atdheu nuk plaket?

- Po pse vrau veten poetja? - vazhdojnë pyetjet dhe sot. - Pse?

- “Dhimbja e të jetuarit?"

- “Vuajtja e dashurisë së penguar nga prindërit… - edhe pse familje borgjeze e me kulturë, - për t? dashurin, mësuesin e saj të gjimnazit?"

- Nga dashuria, pra, nga gjithçka që pengon dashurinë… që shkaktojnë atë, “dhimbjen e të jetuarit”.

- Po edhe “Ndjenja e rëndimit të epokës së errët të fashizmit” - thonë disa kritikë, por po aq keq e rëndë, në mos më shumë do të ishte dhe epoka ende më e errët e socializmit tonë real, - shtoj, - në vendin e urrejtjes, ku edhe zogjtë i kthenin në gurë. Për një poezi të pafajshme, që donte të fluturonte si zog, djajtë e kuq t’i prisnin flatrat…

Po cila nga ato ç?shte apo të gjitha bashk? e shtyn? ta braktiste jet?n?

Pyetje pa përgjigje, thon?. Shpirti i Antonias ishte vërtet shumë i ndërlikuar për të nxjerrë një "pse" nga ai gjest fatal që ndoshta ishte më shumë çlirues sesa i dëshpëruar…

A thua poezia e saj shpjegon disi nga enigma? Mbase, por poezia ?sht? ç?shtje jete. Po edhe se si vdes ?sht? ç?shtje jete.

Poetja Antonia Pozzi jeton në poezinë e saj dhe kjo mjafton tani, q? po vler?sohet gjithnj? e m? shum?, e p?rkthyer n? shum? gjuh?, edhe n? anglisht, ajo vjen e gjallë, e mrekullueshme si në imazhet e saj bardh?-e-zi, me drit?n prej bore dhe hije si trishtimi. Po cili ka th?n? se “hija ?sht? gjaku i drit?s”?

Shoh qiellin. Duhet qiell brenda vetes si i poetes Antonia Pozzi, i njëjtë me dhembshurinë e qiellit tonë…

Nuk do vazhdoj më, s’duhen vite e data, studime të saj e libra, as që ka datëlindjen sot, çdo ditë është datëlindje e poezisë, përsëris, e dhëmbjes dhe bukurisë së saj. Që jeton vetëm po ta lexojmë. Leximi është jetë…

Ja, kjo poezi e Antonia Pozzi-t, që e ka shkruar kur ishte 21 vjeçe, pra 92 vjet m? par?, mund ta arrinte dhe ajo këtë moshë… por rëndësi ka emocioni që shkakton, emocioni është jetë që ua jep dhe të tjerëve… k?shtu besoj/m?…

Poezia është grua dhe gruaja poezi.

QIELLI N? MUA