Frank Shkreli: Themelimi i Lidhjes Shqiptare të Prizrenit

10 Qershori, 1878 – THEMELIMI I LIDHJES SHQIPTARE TË PRIZRENIT

“Por sot, Shqypni, pa m'thuej si je?”

Nga Frank Shkreli

Ndoshta më shumë për t’i bërë qejfin vetes, ashtu si në të kaluarën, përpiqem të kujtoj në mënyrën më modeste, data dhe personalitete nga historia kombëtare e shqiptarëve, sidomos personat dhe datat historike, nga të cilat shqiptarët edhe sot mund të marrin shembull e mësim, në përballimin me aktualitetin e sotëm politik në trojet shqiptare.

Sivjet, në kujtim të Kuvendit Kombëtar të Prizrenit ose Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, mbledhur në Prizren më 10 qershor, 1878, tri ditë para se të fillonte punimet Kongresi famëkeq i Berlinit, po sjell në kujtesë poemën patriotike, “O moj Shqypni”, një poezi e shkruar nga Pashko Vasë Shkodrani, rreth viteve 1878–1880.

Sot, e kësaj dite, kjo poemë patriotike, por njëkohësisht, kritike dhe historike e Pashko Vasës, konsiderohet si një prej botimeve më të rëndësishme të viteve të Lidhjes së Prizrenit, me një ndikim mjaft të gjërë në Rilindjen kombëtare të shqiptarëve në atë kohë dhe si njëra prej veprave më të rëndësishme të letërsisë shqipe, në përgjithësi. Thuhet se Vaso Pashë Shkodrani e kishte shkruar këtë vjershë gjatë themelimit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit – si organizata e vetme shqiptare – që kishte marrë përsipër bashkimin e të gjithë shqiptarëve për të mbrojtur terësinë e trojeve shqiptare dhe interesat kombëtare të gjithë shqiptarëve pa dallim feje a krahine.

Poema e Vaso Pashës, “Moj Shqypni”, edhe sot simbolizon dhe motivon shqiptarët për bashkim e atdhedashuri dhe, njëkohësisht, frymëzon të gjithë shqiptarët e ndershëm, që të mbrojnë edhe sot interesat dhe të drejtat e të gjithë shqiptarëve, anë e mbanë trojeve kombëtare në Ballkanin Perëndimor, lënë amanet nga gjyshërit dhe stërgjyshërit.

Me shpresën e pa shpresë se kjo poemë e Vaso Pashës, do të frymëzojë sadopak ata që kanë sot në dorë punët e shqiptarëve, që të reflektojnë  në këtë përvjetor të kësaj date historike – themelimit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit – si një rast që të pakën për një ditë klasa politike aktuale të shpalosi një ndërgjegje më të pastër kombëtare:  Për një bashkim e qëllim, duke “lidhur besën shqiptare dhe duke u betuar”, për mbrojtjen e trojeve dhe të interesave kombëtare të gjithë shqiptarëve, në përgjithësi, dhe pa dallim.

“Por sot, Shqypni, pa m'thuej si je?”

MOJ SHQYPNI

O moj Shqypni, e mjera Shqypni,

Kush te ka qitë me krye n'hi?

Ti ke pas kenë një zojë e randë,

Burrat e dheut të thirrshin nanë.

Ke pasë shumë t'mira e begati,

Me varza t'bukura e me djelm t'ri,

Gja e vend shumë, ara e bashtina,

Me armë të bardha, me pushkë ltina,

Me burra trima, me gra të dlira;

Ti ndër gjith shoqet ke kenë ma e mira.

Kur kriste pushka si me shkrep moti,

Zogu i shqyptarit gjithmonë i zoti

Ka kenë për luftë e n'luftë ka dekun

E dhunë mbrapa kurr s'i mbetun.

Kur ka lidhë besën burri i Shqypnisë,

I ka shti dridhën gjithë Rumelisë;

Ndër lufta t'rrebta gjithëkund ka ra,

Me faqe t'bardhë gjithmonë asht da.

Por sot, Shqypni, pa m'thuej si je?

Po sikur lisi i rrxuem përdhe,

Shkon bota sipri, me kambë, të shklet

E nji fjalë t'ambël askush s'ta flet.

Si mal me borë, si fushë me lule

Ke pas qenë veshun, sot je me crule,

E s'të ka mbetun as em'n as besë;

Vet e ke prishun për faqe t'zezë.

Shqyptar', me vllazën jeni tuj u vra,

Ndër nji qind ceta jeni shpërnda;

Ca thone kam fè ca thonë kam din;

Njeni:"jam turk", tjetri:"latin"

Do thonë: "Jam grek", "shkje"-disa tjerë,

Por jemi vllazën t'gjith more t'mjerë!

Priftnit e hoxhët ju kanë hutue,

Për me ju damun me ju vorfnue!

Vjen njeri i huej e ju rri n'votër,

Me ju turpnue me grue e motër,

E për sa pare qi do t'fitoni,

Besën e t'parëve t'gjith e harroni,

Baheni robt e njerit t'huej,

Qi nuk ka gjuhën dhe gjakun tuej.

Qani ju shpata e ju dyfeqe,

Shqiptari u zu si zog ndër leqe!

Qani ju trima bashkë me ne,

Se ra Shqypnia me faqe n'dhe!

E s'i ka mbetun as bukë as mish,

As zjarm në votër, as dritë, as pishë;

As gjak në faqe, as nder ndër shokë,

Por asht rrëxue e bamun trokë!

Mblidhniu ju varza, mblidhniu ju gra,

M'ata sy t'bukur q'dini me qa,

Eni t'vajtojmë Shqypninë e mjerë,

Qi mbet' e shkretë pa em'n, pa nder;

Ka mbet e vejë si grue pa burrë,

Ka mbet si nanë, qi s'pat djalë kurrë!

Kujt i ban zemra m'e e lan' me dekë

Kët farë trimneshe, qi sot asht mekë?

Këtë nanë të dashtun a do ta lamë,

Qi njeri i huej ta shklasë me kambë?

Nuk, nuk! Këtë marrè askush s'e do

Këtë faqe t'zezë gjithkush e dro!

Para se t'hupet kështu Shqypnia,

Me pushkë n'dorë le t'desë trimnia!

Coniu, shqyptarë, prej gjumit çoniu,

Të gjithë si vllazën n'nji besë shtërngoniu,

E mos shikoni kisha e xhamia:

Feja e shqyptarit asht shqyptaria!

Qysh prej Tivarit deri n'Prevezë,

Gjithkund lshon dielli vap'edhe rrezë,

Asht tok' e jona, prind na e kanë lanë

Kush mos na e preki, se desim t'tanë

Të desim si burrat që vdiqnë motit

Edhe mos marrohna përpara zotit.

Poezi nga Vaso Pasha