Fahri Xharra: Letaj dhe Belaj në Shqiperi dhe Kroaci

Letaj dhe Belaj në Shqiperi dhe Kroaci

Shkruan Fahri Xharra

Fjalën e kam fshatrat Letaj dhe Belaj , të cilët i kemi me të njëjtin emër janë si në Shqipëri ashtu edhe në Kroaci . Që janë emra të vjetër ilir  nuk kam dyshim ; por i jam falënderues faktit që Bullgaria e shekullit 11-të nuk paska pas arritur t`iu sllavizojë emrat  në Shqipëri , e as  sundimtarët e ndryshëm të Kroacisë gjer më ditën e sotme.

E kemi para sysh një regjion në Istrinë e Kroacisë e më saktë në një hapësirë tokësore e cila quhet Uçka . Të shpjegojmë , këto male të Uçkës edhe sot janë të njohura për rritjen natyrale dhe  vendstrehimin e madh të ujqve  dhe  të jemi më të drejtpërdrejt shënimet flasin se emri Uçka rrjedhë nga fjala shqipe  “ ujqë ka “ . S`ka dyshim.

Kur jemi në Istër , në Histrinë e ilirëve të lashtë më saktë në Uçkë duhet thënë që edhe sot e kësaj dite gjenden emërtimet e maleve , fshatrave , lumenjve dhe tjera në gjuhën e sotme shqipe të cilat i kanë shpëtuar sllavizimit .

Si  është e mundur që me çdo kusht dëshirohet shkëputja  e  vazhdueshmërisë ilire-shqiptare ?

E vërtetë është që  ndërrimet të  pushtuesve  gjatë shekujve e deri në kohërat tona më së shumti ishte me pasoja të rënda ishin  tokat e të parëve tanë . Një fat historik që valëve të mëdha titanike pushtuese dhe shkatërruesi i shpëtoj populli ynë dhe sot sa do të strukur në një copëz të vogël të Ballkanit jemi , frymojmë dhe jetojmë shqip.

Ndërrimet e feve ishin edhe ato një faktor i madh në tëhuajsimin e  e kombit tonë. Mos t`i numërojmë fajtorët se na dalin shumë dhe shkrimi e humbë thelbin e tij , por një gjë më mbetet shumë për çudi se si Bizanti  u “kujdes”  aq shumë në përforcimin e faktorit sllav në anët tona.

Sllavët ishin   shumë të vonshëm dhe erdhën pa traditë fetare . kurse themeluesit e fesë në këto anë ishin vendasit  (iliret , albanet , arbereshët , shqiptarët  ) .

Të shtoj edhe diçka , se nëse historia na ka tradhtuar , ta dini që gjeografia jo , Nuk është të habitemi që përkundër dëshirës me dhunë të qoftë jargëve për të humbur çdo gjurmë shqiptare , ata nuk ia arritën . Po japi disa shembuj gjeografik nga Rumania dhe Kosova ku ruhet emri shqip ; Deva ne Rumani dhe Kosovë pastaj Boletini , Petershani , Çolpani , Trepça në Rumani etj. Ka edhe më shumë , por se një herë tjetër.

Neve largohemi nga realiteti ynë , nga vetvetja me dëshirën tonë . Nuk e di se sa  na pëlqen, por ashtu qëndron.

Një pike strategjike ushtarake Qafë  Belaj në Shqipëri

Belaj in Shkodër (region) is a city located in Albania - about 50 mi (or 80 km) North-West of Tirana, the country's capital town. Belaj is a settlement in the former Dajç municipality, Shkodër County, northern Albania.[1][2] At the 2015 local government reform it became part of the municipality Shkodër.[3]

Belaj  në Kroaci  (Unlike other castles in Istria, Belaj is inhabited and life in the castle is similar to the one of centuries ago. It is renovated and lively, its splendor and magnificence displays its rich history. King Heinrich's deed of gift from the mid-11th c. is the first written document mentioning Belaj. As a reward for the conquered Croatian land, this castle was given to Ulrich von Weimar, who in addition to Lupoglav, Boljun, Letaj, Ro?, Kožljak acquired Belaj as well.

In the past Belaj changed several rulers: Patriarchs of Aquileia, Counts of Gorizia in the beginning of the 14th c. and the Habsburgs in the 16th c. At that time the old Belaj Castle was abandoned, and nearby Posrt Castle was built, exceptionally important in the Uskok War, both as a refuge and a powerful stronghold of the Austrian Archduke.  The war against Venice severely damaged Belaj, so it was completely reconstructed by Daniele Barbo.)

Pra Belaj ilirike në Kroaci u sundua nga Patriarkët nga Aquileia pushtetmbajtësit e Goricës , nga Habzburget. Por shënimet mbi realisht themelimin e saj mungojnë.

Në kufirin administrativ me Kosovën është fshati Letaj në Shqipëri

Është interesant te shënohet qe në Kroaci , janë edhe  6 lokacione tjera me emrin  Letaj

Fahri Xharra . Gjakovë  (271217 )