Gani Mehmetaj: Lufta me akrepat helmues, shkretëtirën dhe thikat arabe

Lufta me akrepat helmues, shkretëtirën dhe thikat arabe

Fragment nga romani "Muri i heshtjes"

Nga Gani Mehmetaj

Dëgjuesit e disiplinuar imagjinonin duna me rërë sa të shihte syri deri tutje në horizont, ndërsa dielli përcëllonte. U dilnin parasysh burra të thekur nga dielli, të  fishkur me deve që ecnin si të përgjumur, këngët e zvargura për nomadë, karvanë devesh e për shkretëtirë që ta thante lëkurën si pergamenë. Dikur shkretëtirën e ngryste nata. Një hënë e grimcuar e ndiqte prapa kolonën e beduinëve e të deveve. Në prapavijë të beduinëve ishin  ushtarët paqeruajtës. Shkretëtira ishte planet tjetër që nuk i ngjasonte tokës.

-Dielli u ba tmerr, nuk na hiqej qafe. Veshët të ushtonin, kurse zverku të mpihej- tregonte ai për ditën me vapë të shkretëtirës.

– Çadrat nuk na ndihmonin. Buzët na thaheshin, shkrumb na baheshin. Ujin e kishim me pikatore. Dielli ishte mallkim, nuk ishte bekim.

Një murmurimë e përshkoi dhomën.

- Kur ecnim në patrullim, me dilte para sysh lumi i Drinit, pastaj Lumbardhi, ujëvara në Grykë. Sa siklet kisha. Me dukej se pija aq shumë ujë, sa e shteroja lumin. Por etja nuk me hiqej.

Pastaj këndellej nga rrëfimi, që e përjetonte edhe një herë. Shihte ata që ia kishin kapsallitur sytë.

- Nga mashtrimi i diellit përvëlues, treteshe në ranë,- tregonte për shajninë, që ata e dëgjonin për herë të parë.

- Ec e ec, shkretëtira të largohej. Para sysh të dilnin burime uji. Vrapoje si i marr, por ujë nuk kishte. Të largohej burimi. Iknin njerëzit, zhdukej tufa e deveve me kalorësitë e tyre, që u shkoje pa vetëdije prapa. Shkretëtira të përpinte. Po nuk të ndihmoi dikush, mbaroje.

Natën tjetër fliste për akrepat e shkretëtirës.

-Akrepat ishin tmerr. Me një pickim vdisje në vend. Duhej të ruheshin prej tyre, ndërsa i ndeshje kudo: nën çadër, në rrugë, nën shtrat. Akrepat s’kishin nevojë për ujë.

Dëgjuesit e disiplinuar e ndiqnin më vëmendje.

-Kund pemë a shkurre nuk shihje sa të kapte syri. Shi kurrë nuk binte, verë as dimër.

-Pa-pa-pa! - lëshonte pasthirrma habie ndonjëri.  -Ç’e paska mallkuar Zoti atë vend.

-Çka bëjnë me pemë? Ku i marrin frytet?, -pyeste njëri nga mysafirët që kishte ardhur të dëgjonte peripecitë e Zeqos.

-Në shkretëtirë pemë nuk ka. Tek-tuk ndonjë shkurre si theret e gomarit të ne. Për borën arabët nuk kishin ndëgju kurrë,-rrëfente Zeqo, i emocionuar.

Burrat e gratë e dëgjonin më vëmendje. Njerëzit ia kapsallisnin sytë. Kushëriri i mësuar me krahinën e tij që ujë kishte sa të duash, kur binin shirat përmbytej vendi, atje për një pik uji vdisje.

-Kisha mall të shihja një cukël re. Nuk pashë asnjëherë fushë të gjelbëruar.

-Po arabët, ç’bënin?

-Aty ku ishim ne, gratë na përftonin si hije, nuk ua shihnim fytyrat. Burrat ecnin hijerëndë. Nuk e di pse por na shihnin me dyshim. Ishin të varfër e të zymtë. Kalamajtë e tyre na silleshin nëpër këmbë të zbathur e të zhveshur.

Por Zeqo i la pa mend burrat kur u tha: -Palestinezët ishin arabë.

-Si, si?, -pyeti dikush i habitur. - Nuk janë palestinezë?

-Palestinë është vendi, por banorët janë arabë, janë beduinë që kishin ardhur me ushtrinë e Muhametit dikur.

Njerëzit shihnin njëri-tjetri dhe nuk e kapnin. Radioja dhe televizioni ynë u thoshte palestinezë, ata e quanin vetën arabë.

- Dreqi i raft në fije kësaj pune, -tha dikush që ta përmbyllte debatin e mëtutjeshëm, sepse donin ta dëgjonin Zeqon.

Zeqo u bë protagonist i mbrëmjeve. Niste të tregonte copa të jetës së përditshme, fliste për gratë e thekura nga dielli, që mbuloheshin me shami të zeza në atë vapë, për burrat e tyre që thyenin në gurore copëra mermeri a shtroja për kalldrëme. Shtëpitë i kishin pa kulm dhe pa dritare, ose dritare të ngushta që s’mund të futej as macja.

-Disa jetonin nën çadra, -rrëfente ai.

-Qenkan si arixhinjtë tonë,-ia priti dikush.

Kur i shteronin këto tema që nuk i kishin dëgjuar më parë, nisnin të zbërthenin politikën. Më shumë flisnin për Egjiptin, për arabët, më pak dinin për Izraelin. Aty e kuptuan për herë të parë se kryetari i  Egjiptit, Naseri, e kishte rrëzuar nga froni mbretin Faruk. Ndërkaq, mbreti i Egjiptit paska qenë shqiptar, tregonin pastaj njëri pas tjetrit burrat. E  morën inate Naserin.  Dikush që dinte më shumë tregonte për të parët e mbretit Faruk që flisnin si ne. Në Pallatin Mbretëror flisnin shqip, e plotësoi një tjetër. Ju lumtë, tha dikush: shkuan, luftuan dhe e morën Egjiptin. Ua nxorën nga dora Turqisë.

- Naserin e ndihmuan rusët, -tregonte Bardhi.

-E rrezuan nga pushteti mbretin shqiptar, e dëbuan nga vendi dhe e armiqësuan Egjiptin më të gjithë, me Amerikën, me Anglinë, Francën, me Italinë.

-Naseri u bë mik me Titon,

Nuk e përjashtonin mundësinë që në rrëzimin e mbretit Faruk të kishte gisht edhe ky i yni, ndërsa mendonin për Titon, por emrin nuk ia thoshin.

Prapë i ktheheshin mbarimit të luftës së Dytë , kur Izlami, kushëriri ynë ballist para se të shkonte në Australi zbarkoi në Aleksandri. I kishin thënë se atje kishte shqiptarë të moçëm.

Derisa ata flisnin dikush u përpoq t'u tregonte se në Misir-Egjipt kishin jetuar shkrimtarët shqiptarë, kishin pasur shoqatat e tyre, kishin shkruar libra, që i mësonim në shkollë. Andon Zako Çajupi aty jetoi dhe vdiq, Thimi Mitko. Deshi t’ua rendiste koloninë e shqiptarëve në zë. Por ata flisnin për kohën e luftës, kush nuk kujtohej për shkrimtarë. Dy herë e përmenden një Andon tjetër nga Korça që ia kishte mbathur nga komunistët me Izlamin.

Bisedat ktheheshin në kohën e pas Luftës së Dytë.

-U nis Izlami nga Selaniku me Andonin e Korçës, ballist, - vazhdonte dikush rrëfimin për ikjen e madhe të pasluftës. Zbritën nga anija në Aleksandri. Ndanë mendjen të nguliteshin në Misir, sikurse i thoshte gjyshja dhe shkrimtarët e Rilindjes Egjiptit. Mirëpo, e ndjen se këtu ishte rrëmujë, se nuk ishte vendi në ditë të mira, edhe pse thuhej se mbreti Faruk do t'u ndihmonte shqiptarëve të ikur nga komunizmi e Jugosllavia. Vazhduan tutje në Singapor deri në Sidnej. Për kushëririn Izlam flisnin aventura si në filma. Ai ishte burrë i regjur nga luftërat e vuajtjet. Tokat e reja dhe aventurat e reja e joshnin.  Izlami ua nxiste imagjinatën, i bënte të fantazonin për aventura si në filma: kalorësi me një kalë shale, me një tufë lopësh në fushën e paanë. Kangurët kërcenin prapa gëmushave. Australia ishte kontinenti ku Gjini fantazonte të jetonte. Një kërcim kanguri e trembte në gjumë.

Natën tjetër kur po tregonte kushëriri Zeqo, për zbarkimin e tyre në Zarë, dikush u kujtua se atje kishte shqiptarë të rinj e të moçëm. Të moçmeve u thonë arbnesh.

-Ka shumë arbnesh që janë bërë të njohur në Kroaci, -tha Bardhi, që ishte më i informuar. -Më kanë pritur si mbret. Ishin të përmalluar.

Sekush nga ta kujtonte ndonjë detaj nga Zara, abreshet dhe përjetimet e përmalluara me ta.

Por imagjinata e Gjinit merrte krah mbretëritë. Dikur shqiptarët kishim dy mbretër, dy shtete dhe dy mbretëri. Por që i shprishi Bashkimi Sovjetik dhe Jugosllavia. Mbretit Zog ia ndaluan kthimin komunistët shqiptarë që ishin të lidhur me Jugosllavinë dhe Bashkimin Sovjetik. Mbretin Faruk e rrëzoi nga froni i Egjiptit Bashkimi Sovjetik e Jugosllavia.

Kishte lexuar diku se në oborrin mbretëror kishte jetuar  një princeshë.

- Grua më të bukur, nuk kishte në faqe të dheut, -tregonin bashkëkohanikët e saj.

Princesha e bukur, Fevzie, ishte bija më e madhe e Mbretit Fuat të Egjiptit, nisen ta shprishnin biografinë e familjes mbretërore.

Athua ku ishte?

Thonë se mbreti Zog, qëndroi disa kohë në pallatin e mbretit të Egjiptit, por kur pa se ai i kishte punët piskë, u kthye në Francë.

Prapë në pas darkat nisnin të sajonin gjeostrategjinë e fuqive të Mëdha. Mbretin Zog, Franca e Britania e Madhe donin ta bënin mbret të Sirisë e të Mbretërisë së Bashkuar Arabe, meqë arabët nuk merreshin vesh në mes veti se kush duhej të bëhej mbret i tyre. Sheikët e princërit arab pretendonin se janë pasardhës të profetit Muhamet. "Secili arab ishte Muhamet ne veti", tregonte Bardhi. Prandaj në këtë mosmarrëveshje arabësh duhej të ndërhynte një mbret shqiptar. Por prapë si në filmat më të këqinjtë e shtini dorën Bashkimi Sovjetik dhe ua prishi planet Francës e Anglisë, e prishi punën që të bëhej edhe një mbret shqiptar.

Sa dëshironte të jetonte në një mbretëri shqiptare, me pallate, princesha të bukura, kalorës e shpatarë idhnak, fantazonte Gjini ëndërrimtar. E shihte në ëndërr princeshën Fevzie. I faniteshin luftërat: kalorësit shqiptarë që luftonin kundër beduinëve në shkretëtirë. Dy ushtri egërshane në luftë për jetë a vdekje. Në gjumë i shfaqeshin britmat e kalorësve shqiptarë: “Bjeruni burra!”. Dhe klithmat e luftëtarëve beduinë: “Allahu ekber”. Re pluhuri e mbulonin shkretëtirën nga periferia e Kairos deri në Xheda. Vapë. Dielli piqte. Gjaku dhe djerset shkonin rreke. Kur lodheshin luftëtarët, dielli fshihej prapa dunave. Në muzgun e parë shkretëtira shtrihej në pafundësi. Një këngë e zvargur e pushtonte horizontin: kënga vajtonte herë shqip luftëtarët e rënë për tokat e huaja, herë arabisht luftëtarët beduinë që me emrin e Allahut në gojë vdisnin. Ishte diçka që të pikëllonte. Ishte një botë e mistershme, e huaj dhe e panjohur.