| E diele, 17.07.2022, 06:58 PM |
ASIMILIMI I SHQIPTARËVE
ME GRA DHE FE ISLAME
NGA
KALOSH ÇELIKU
Kohë
e “artë” komuniste, gjatë shkollës së mesme Normale në Shkup, kur i kaloja
ditët në shkollë e netët nëpër diskoklube të natës deri në Agim me muzikën, e:
The Beatles, Rolling Stones, Led Zeppelin, Jimi Hendrix, Janis Jaoplin’s, Tina
Tajner, Mango Jeri, Bee Gees, Chansons Françaises, Johnny Hallyday…
Edhe,
pse: nga nëna vija nga një familje hoxhallarësh me tituj shkencor fetar, që
studimet i kishin kryer në Kajro, e nga babai me prejardhje bektashiane. Dhe,
si nxënës asaj kohe dy vitet e para mbajta edhe “ramazan”. Shkaku, shokëve të
dhomës, dhe kushteve të vështira ekonomike si nxënës për ta kursyer një “vakët”
(drekë) ushqimi. Përmëtepër, asaj kohe edhe në një klub sportiv ushtroja boks,
i sigurova çajin dhe bukën për darkë. Kolegu im i sportit, Azis Salihu u bë
kampion botëror, unë mbeta nëpër diskoklubet e natës dhe te “Parku i Grave” me
vajza “maqedonase”, shqiptare, “turke” dhe rome. Nuk e dija kur është “ramazan”
e kur “Bajram”. Në xhami, nuk hyra sa isha nxënës i shkollës Normale, por kishën
herë pas here e vizitoja shkaku vajzave “maqedonase”, që mos e zbulonin se isha
shqiptar duke fshehur veten pas emrit Bobi Canablla (e lexoni për së prapthi
mbiemrin). Arsye, se: asaj kohe ende ekzistonte urrejtja mes shqiptarëve dhe
“maqedonasëve”, që nga Lufta e Dytë Botërore (1941-1945). Vajzat “maqedonase”,
të edukuara nga prindërit nuk shoqëroheshin me shqiptarë. Aqmëpak të jenë
dashnore, ose gra besnike. E vajzat shqiptare, nuk guxonin të rrinë gjithë
natën pas orës 19.00 nëpër parqe publike, kafene e diskoklube nate, larg
familjes dhe shtëpisë për shkak të prindërve, që posa biente terri i mbyllnin
brenda katër mureve.
Serbia
e luftoi Turqinë me gra serbe. Në sistemin komunist jugosllav me gra serbe dhe
Fe Islame e vazhdoi luftën edhe me shqiptarët. Punëtorët shqiptarë që punonin
në Serbi si punëtorë krahu “me sharrë në krah” (E. M., edhe pse e kishin nga
një grua në vendlindje dhe fëmijë, u martuan edhe me gra serbe, dhe lindën
fëmijë në Serbi. Edhe, në Luftën e Kosovës (1988 - 1999), neve na vranë fëmijët
tanë që i lindëm me gra serbe. Rrugë strategjike luftarake, që shumë pak me gra
e ndoqën “maqedonasit”, por nuk hoqën dorë nga lufta me Fe Islame. E ndoqën
shembullin e Serbisë, mbylljen e shkollave në gjuhën shqipe, por i hapen dyertë
e xhamive me altoparlantë, “ezane” në gjuhën arabe dhe flamuj me gjysmëhënë në
minare.
Luftës
me gra serbe i dha fund U?K -ja (1998 - 1990), por
jo edhe Fesë Islame që me ndërtimin e xhamive dhe hoxhallarëve e pushtoi
Kosovën e pasluftës si Republikë e “pavarur” demokratike edhe me veshje dhe
simbole turko - arabe. Sot, Serbia e vazhdon luftën me shqiptarët me Fe Islame.
Xhami me dy e katër minare. Dhe, hoxhallarë.
Vite
më vonë pas kryerjes të shkollë mesme, u arratisa pas studimeve në Prishtinë.
Edhe, këtu u dalldisa në Diskoklubin e podrumit të Hotel “Bozhurit” pas grave besnike shqiptare
dhe serbe. Vetëm, se këtu: përçudi, vajzave serbe nuk u pengonin djemtë
shqiptarë. Herë dilja anës shqiptare në korzo para Hotel “Bozhrit”, e herë në
anën tjetër korzon serbe pas Vukicës (Ujkeshës), e cila në takim dilte me
kukull. Herë pas here, edhe e ngacmoja me fjalë: Cilën ta rrëzoj të parën, ty
apo kukullën. Jo, mua të parën! Përgjigjej, vogëlushja. Prishtina asaj kohe i
kishte dy korzo: korzon shqiptare, dhe korzon serbe. Pasmesnate, u suleshim
grave shqiptare dhe serbe, dy shtamave me verë të Ajshes këngëtare me shokë, që
asaj kohe e këdonte këngën popullore: “Elbasan i bukur, Elbasan”, në Hotel
“Bozhur” mes Prishtine.
Jetë
nate e bujshme studentore, që asaj kohe do të purfundojë edhe me martesë.
Nevojë, që duhej edhe të studjoja edhe të punoja si mësues i Gjuhës Shqipe në
Dranas të Drenicës. Kohë, kur për shkak
të orarit të komunikacionit nga Prishtina për në Drenas, duheshte të zgjohem me
natë, ende pa lindë Dielli, dhe arrija tri orë para kohe në mësim në lokalet e
shkollës.
Vite,
kur erdhi të më vizitojë edhe Babai nga Katundi i Kërçovës, që shkaku nënës me
prejardhje hoxhallarësh, tashti ishte bërë edhe haxhi. Edhe, shprehu dëshirën
që ta fali “xhumanë”, në Kosovë. Ku, ka xhami këtu më afër në Drenas, më pyeti
babai. Jo Drenasi, nuk ka xhami, po as fshatrat tjerë më afër. Xhami, ka vetëm
në Komoran. E, sa kilometra është larg ai fshat, pyeti babai. Ndoshta, mbi pesë
km. Tha: këta qenkan shkje. Jo, i thashë: këta janë edhe më shqiptarë se ne në
Maqedoni. Edhe, e dërgova në Komoran ta fali “xhumanë”.
Kosova
asaj kohe shumë pak kishte xhami, dhe nuk ishte aq besimtare sa është sot. Edhe
pse, që asaj kohe e kishte shkollën e mesme fetare për hoxhallarë, por me
program shumë kombëtar. E them këtë, se unë shpesh shoqërohesha me nxënësit e
asaj shkolle për shkak të djalit të dajës, që i ndiqte mësimet në atë shkollë.
E, më vonë vazhdoi studimet në dy fakultete: historisë dhe sosiologjisë, në
Prishtinë. Dhe, nuk u bë hoxhë, por historian dhe studiues i Skënderbeut. Ta
them të vërtetën edhe për shkak të vajzave bukura shqiptare pa mbulesa turko -
arabe, që i vizitonin shpesh hoxhallarët, të cilat ndonjëri e merrte edhe për
grua. E, ne si studentë, mezi i prisnim kur ktheheshin nga misioni fetar pas
muajit të “Ramazanit” të na e shtrojnë sofrën me dreka e darka dhe pije
“hallall”: raki rrushi dhe verë.
Vite
më vonë, pas kryerjes të studimeve dhe ushtrisë, ndarjes nga gruaja e parë, pas
dy atentave të dështuara në Prishtinë, e lash vendin e punës dhe Kosovën, u
ktheva në Shkup (1980). Dhe, u martova për së dyti herë në Katund (Kërçovë) me
një studente të Gjuhës dhe Letërsisë Shqipe (mbesë hoxhe). Për shkak, se: nuk
isha banorë i Shkupit, edhe pse isha i Kërçovës në Maqedoninë e Jugosllavisë, u
detyrova pesmbëdhjetë vite të punoj si mësues nëpër fshatrat e malësisë të
Shkupit. Që, për shkak të politizimit të arsimit deri në palcë, në vitin 1995
me një letër përcjellëse Ministrisë së arsimit, dhash dorëheqje.
Përndjekje
të papara policore, gjoja se jam i dërguar nga
Kosova të veproj në këto anë. Edhe, ?ështjetn shqiptare dua
ta zgjidh me luftë. Biseda informative në polici me njëzetë nënshkrime
shqiptarë me emra dhe mbiemra. Gjoja, se kisha pasur takime të fshehta në
Bullgari. Dhe, me mijëra marka i kisha dorëzuar Partisë Sociliste në Shqipëri.
Përmëkeq, unë kisha qenë ai kryesori, që ?ështjen shqiptare dua ta
zgjidh me luftë?!
Shkupi,
ende nuk kishte pësuar ndryshime. Po ai qytet i shkollës mesme me ato
diskoklube dhe “Park të Grave”. E kishte fituar gjatë sistemit komunist vetëm
“Qendrën tregtare”. Nuk dihej, kur është “Ramazan” e kur “Bajram”. Qytet, i
rrethuar me fshatra shqiptar të asimuluar e regjistruar si “turq”, e asnjëri
nuk e dinte gjuhën turke.
Vazhdoi
përndjekja policore pas helmimeve nëpër taverna të Shkupit dhe Atdhe. Djegëja e
banesës në “?air”. Vdekja klinike në
Voskopojë (2.000), dhe po të njëtën Ditë Ringjallja në Korçë. Aksidenti i
komunikacionit në “Qafë - Thanë” (2007). Zjarri në “xhipin” e djegur përpara
dritareve të banesës në “?air” (2012). Përsëri,
djegëja e shtëpisë Gruas besnike në “?air” (2016), përderisa
unë isha në një manifestim kulturor në Prishtinë. Sulmeve fizike në
“Qairqankë”. Dhe, e fundit aksidenti komunikcionit rrugës për në Kërçovë
(2017). Përurimin e përmendores të kaçakut të maleve stërgjyshërit Emin ?eliku (Xhambazi), krahut djathtë të Dervish Carës për
çlirimin e Shkupit (1844). Betejën e Katllanovës për bashkimin e Trojeve
Shqiptare. Fatkeqësisht, ende nuk u zbuluan deri më sot autorët?!
Regjistrimin
e radhës të popullatës në Maqedoni (1994), pas demonstratave të studentëve në
Prishtinë (1981), fshatrat e rrethinës të Shkupit, që deri dje ishin “turq”,
sot u regjistruan shqiptarë. Përjashtim bënte vetëm fshati Studeniçan, i cili
gjatë sistemit jugosllav ishte i gjithi regjistruar si “turq” pa e ditur gjuhën
turke, kësaj radhe mbeti vetëm me një “turk”.
Fshati, ku mësuesit dhe mësueset
në atë katund, nuk mund të hynin pa kësulën leckë të zezë, ose të bardhë dhe
femrat pa shaminë mbi kokë për të dhënë mësim në gjuhën shqipe. Simbole turko -
arabe, që i vëndonin kur hynin në katund, dhe i hiqnin kur dilnin në autobus.
Shkaku, se katundi i kishte pagëzuar mësuesit dhe mësueset: po vijnë “shkjetë”
dhe “shkinat”?! Rrezik, që nxorri krye pas njëzetë viteve me realizimin e
regjistrimit të popullsisë në Maqedoninë e Veriut (2022). Dëshmitari gjallë jam
i këtyre ngjarjeve fetare - historike.
Shkaku, se: herë pas here së bashku
udhëtonim për në malësi nëpër vendet e punës me të njëjtin autobus. I kam parë
në ato ditë të vështira, edhe vetë me sy përpjekjet e tyre për të shkuar nëpër
ato fshatra malor pranverë e dimër. Shi, breshër e borë të madhe deri në brez,
pa rrugë.
Edhe
pse shumë banorë të këtyre fshatrave malor, ende lindin dhe vdesin pa qenë
banorë të këtij shteti të “përbashkët”, që nga koha e Serbisë, Jugosllavisë dhe
Maqedonisë edhe sot pa nënshtetësi. Nuk i merrnin as ushtarë. Pak veta e dinin
se Shkupi Shqiptar, ishte i rrethuar me fshatra shqiptar. As unë vetë, si
nxënes i Shkollës Normale “Zef Lush Marku”, që kisha jetuar në këtë qytet katër
vite me radhë (1967 -1971). Pakgjë dija për Shkupin Shqiptar. I njihja të
gjitha rrugët e Shkupit, po nuk i dija fshatrat shqiptar që e rrethonin nga të
katër anët e maleve. Asaj kohe i dija vetëm dy fshatra shqiptar të Shkupit:
Studeniqanin dhe Radushën. Edhe, atë, se: nga këto dy fshatra në dy klasë i
kishim nga një nxënës. Nxënësit tjerë të kësaj shkolle të mesme ishin nga
Shkupi, qytetet tjerë të Maqedonisë, Kosovës dhe Malit të Zi.
Gjatë
“ndryshimeve demokratike” pas viteve ’90 -ta, nuk pati regjisrtim të popullatës
për “arsyera” të ndryshme të partive politike në pushtet. Regjistrimi i parë
pas parregullsive dhe dështimeve, është realizuar me mbikqyrje nga OSBE, në
Maqedoni pas pavarësisë (1994). Regjistrimi dytë është realizuar në vitin 2002.
Maqedonia e Veriut nuk e ka regjistruar popullsinë prej vitit 2002. Shkaku
dështimit, ose anulimit të regjistrimit. Edhe, në regjistrimin e vitit 2011
procesi i regjistrimit u ndërpre për shkaqe politike, dolën më shumë shqiptarë
në Maqedoninë e Veriut, dhe u paksua dukshëm numri i ”turqëve” dhe
“maqedonasve”. Dhe, regjistrimi u anulua. Regjistrimi i vitit 2022 pas njëzetë
viteve realizohet sa për sy e faqe në Maqedoninë e Veriut: 54,21 % maqedonas
dhe 29 % shqiptar.
Vite
me radhë nuk u bë regjistrimi saktë i popullatës në IRJM -së. Politikë
asimilimi i shqiptarëve, që gjatë këtyre viteve me të madhe në qytetet dhe
fshatrat shqiptar lulëzuan me të madhe xhamitë me dy e katër minare.
Organizatat “humanitare” fetare. U hapën edhe shkolla në gjuhën turke me
arsimtarë shqiptar, dhe nxënës shqiptar. Hap, të cilin nuk e bëri Turqia me
hapjen e shkollave shqipe me pashallarë dhe agallarë shqiptar në kohën e
Rumelisë.
Shkupi
nga koha e sistemit komunist jugosllav e kishte vetëm një shkollë fillore në gjuhën turke “Tefejuz”. Arsyeja dihet, për
asimilimin e shqiptarëve në “turq” dhe “maqedonë”. Edhe ajo rrezikohej të
mbyllet për shkak të paksimit të numrit të nxënësve. Shkollë fillore në gjuhën
turke kishte edhe Tetova dhe Gostivari, por nuk kishte Kërçova. Shkaku, se
askush nuk e dinte gjuhën turke, edhe pse regjistroheshin si “turq” dhe
“makedonski muslimani” (torbeshët). Turq, nuk ka Shkupi, as Tetova, Gostivari,
Manastiri. E të mos flasim për Dibrën, Strugën, Ohërin dhe Prespën. Turq, mund
të ketë vetëm ndonjë fshat i Velesit.
Shkollë
në gjuhën turke në “demokraci” hapi edhe Kërçova. Asaj kohe në sistemin
komunist jugosllav, në Kërçovë vinin edhe pesë kopje të gazetës “Birlik”, që
dilte në Shkup. E unë ktheja në qendrën e Kërçovës për ta blerë “Rilindjen”, që
dilte në Prishtinë. Dhe, një ditë e pyeta shitësen “maqedonase”, a shitet
ndonjë kopje e kësaj gazete? Jo, asnjë mu përgjigjë duke rrudhur krahët
shitsja. Kohë, kur “Rilindja” shitej me qindra kopje, në Kërçovë.
Vitet
e fundit (1990 - 2022), në lagjen e “?airit” dhe Shkupit u
shtuan ferexhetë e zeza dhe leckat kësula të “muslimanëve” shqiptarë. Thirrjet
e hoxhallarëve përmes altoparlantëve nga minaret e xhamive. Protestat
“paqesore” të veshura me petka fetare dhe flamuj turko-arab, “Monstra” i niste
nga xhamia e “Jahja Pashës”. Shkaku, se: institucionet arsimore dhe kulturore
ua kishin “pushtuar” partitë politike shqiptare?! Therja e kafshëve shtëpiake
për “Kurban Bajram” para syve të fëmijëve në parqet para shtëpive, dhe oborret
e banesave mes Shkupi. Edhe, atë: i blenin një ditë përpara dhe i lidhnin për
pemësh gjithë natën të blegërojnë e pëllasin, që t’i therin Ditën e nesërme për
“Kurban”.
Dukuri,
që nuk e kisha parë si fëmij në Katund, as gjatë shkollës së mesme katër vite
me radhë në Shkup. Veshje turko - arabe: pantollona deri nën gju, kësula lecka,
mjekra cjapi dhe ferexhe të zeza duke i mbuluar edhe sytë. Nuk e di njeri i
gjallë nën këto mbulesa, kur del në rrugë, a fshihet burrë apo grua?!
Përçudi,
Viti 2022 solli pak ndryshime të papritura: nuk i dëgjova blegërimat dhe
pëllitjen e kafshëve shtëpiake, në Shkup. Dhe, nuk e dija se është “Kurban
Bajrami”. Edhe pse, disa vite me shkrime publicistike i kisha fshikulluar këto
dukuri masakruese të kafshëve shtëpiake.
Ku
ta di unë, këtë vit kush i shpëtoi nga masakrimi kafshët shtëpiake: Qeveria e
“vëllazërim-bashkimit”, Nëna parti, Koronavirusi me masat qeveritare, Pandemia
me vaksinat e detyrueshme, varfëria e “muslimanëve”, apo Natyra?!
Nuk
e besoj se, i shpëtoi Zoti…