| E hene, 13.06.2022, 08:18 PM |
KUSH E FAVORIZOI SERBINË DHE PËRSE!?
Nga Xhelal
Zejneli
Gjermania është
ekonomia kryesor e Evropës. Është partnerja kryesore e tregtisë së jashtme e
Serbisë dhe tregu kryesor për produktet serbe. Ajo është një prej investuesve
më të mëdhenj në Serbi.
Për 10 vitet e fundit, d.m.th. deri në vitin 2021,
kompanitë gjermane kanë investuar në Serbi rreth 3,12 miliardë euro. Kanë
investuar në çeljen e fabrikave si dhe në prodhim. Deri në vitin 2021, në to
janë punësuar 48.454 punëtorë. Vetëm në një kompani, kanë investuar mbi 600
milionë euro. Çelja e fabrikës së kompanisë "Continental Automotiv
Srbija" në mars të vitit 2021 në Novi-Sad. Investimin më të madh e ka
bërë kompania farmaceutike “Stada”, me vlerë 698 milionë euro. Deri në
vitin 2021, në fabrikat e kompanisë “Stada” në mbarë Serbinë janë
punësuar gjithsej 2.870 punëtorë. Më së shumti investojnë në auto-industri
apo në industrinë automobilistike. Pason kompania “Henkel Merima” nga
lëmi i industrisë kimike, me vlerë 313,3 milionë euro me 608 të
punësuar; Zinxhiri tregtar i shitjes me pakicë “Lidl”, në të cilin janë
investuar 275 milionë euro dhe janë punësuar 2.905 punëtorë; fabrika e
pjesëve automobilistike ZF, me vlerë prej 195 milionë euro në të cilën
janë punësuar 1.281 punëtorë. Investues më të mëdhenj janë kompanitë gjermane
të lëmit të auto-industrisë apo të industrisë automobilistike, siç janë “Continental”,
në të cilën janë investuar 190 milionë euro me 1903 të punësuar; “Brose”
me vlerë prej 180,3 milionë euro, në të cilën janë punësuar 1.100 punëtorë dhe “Leoni AG” në të cilën
janë investuar 150 milionë euro dhe e cila ka punësuar numër më të madh
punëtorësh – 12.940; zinxhiri tregtar “Metro Cash&Carry” në të cilin
janë investuar 142 milionë euro dhe janë punësuar 1.201 punëtorë; kompania “Meser”
me vlerë 119 milionë euro, në të cilën janë punësuar 335 punëtorë; dhe “MTU”
nga lëmi i avio-industrisë apo industrisë së avionëve me
vlerë 100,9 milionë euro me 440 të punësuar.
Investimet e firmave gjermane në Serbi, në miliona euro:
në vitin 2015 – 72,4; më 2016 – 179,6; më 2017 – 185,4; më 2018 – 263,3;
më 2019 – 335,8; më 2020 – 331,9 milionë euro. Në tre muajt e parë të vitit
2021, investimet janë shtuar edhe për 42.1 milionë euro.
Prej vitit 2010 deri në mars të vitit 2021, të hyrat mbi
bazën e investimeve të rezidentëve gjermanë në Serbi kanë qenë rreth 1,9
miliardë euro. Matur me këtë metodologji, Gjermania ka qenë në vendin e pestë
të listës së vendeve me investime më të mëdha në periudhën e sipërthënë. Prej
vitit 2018, investimet janë shtuar me të madhe, pa u reduktuar as në vitin e
krizës nga Covid-19.
*
* *
Sipas Beogradit, vizita e kancelares gjermane Angela
Merkel në Beograd, më 13.09.2021, është një sinjal i mirë për
vazhdimin e ardhjes së investuesve gjermanë në Serbi. Pas vizitës së saj,
investimet gjermane në Serbi u dyfishuan.
Në Serbi ushtrojnë veprimtari ekonomike mbi 1.000 kompani
dhe rreth 200 sipërmarrës me shumicë kapitali gjerman, të cilat punësojnë rreth
80.000 qytetarë të Serbisë. Kur të analizohen të gjitha
ndërmarrjet të cilat janë furnitorë të kompanive gjermane në serbi, si dhe ato
që marrin pjesë në raportet afariste me to, atëherë bëhet fjalë për 650.000
të punësuar të cilët janë të lidhur tërthorazi me firmat gjermane. Që nga viti
2010, Gjermani ka investuar në Serbi rreth tre miliardë euro.
Është investuar në industrinë e përpunimit, në industrinë automobilistike,
përfshi prodhimin e pjesëve automobilistike, në industrinë kimike dhe ushqimore
etj. Investime gjermane në Serbi, parashikohen edhe në lëmenjtë e përkufizuar
me Strategjinë e specializimit të mençur, në agrobiznes, në industrinë
automobilistike, në IT, në energjetikë, në ekonominë
cirkulare, në trajtimin e hedhurinave etj. Në vitin 2021, shkëmbimi
tregtar i jashtëm ndërmjet Gjermanisë dhe Serbisë ka qenë 6.5 miliardë euro.
Prej tyre, Serbia ka importuar nga Gjermania mallra në shumë prej 3.8 miliardë
euro, ndërsa ka eksportuar në Gjermani mallra në shumë prej 2.7 miliardë euro.
Gjatë qershorit të vitit në vazhdim, parashikohen takime
afariste të kompanive gjermane dhe atyre serbe në lëmin e industrisë së
përpunimit të metaleve dhe në industrinë e automjeteve.
Sipas Beogradit, investimet gjermane në Serbi mund të shkojnë deri në 10
miliardë euro, ndërsa numri i të punësuarve në kompanitë gjermane në
Serbi mund të arrijë në 100.000.
*
* *
S’ka dyshim se kompanitë private gjermane nuk varen nga
shteti. Ato investojnë aty ku kanë leverdi. Por, është shteti ai i cili me
politikën e tij u krijon atyre klimë të volitshme për të investuar në një vend
të caktuar.
Investimet gjermane në vendet e tjera të Ballkanit
Perëndimor janë shumë më të vogla se në Serbi. Si është e mundur të bëhen
gjithë këto investime gjermane, në një Serbi:
- që është përçuese e interesit rus në rajon;
- që i përket zonës ruse të interesit;
- që i përket sferës ruse të ndikimit,
- që e sjell Kinën në rajon;
- që armatoset me armë ruse dhe kineze;
- rrezikon paqen në rajon;
- që s’e njeh pavarësinë e Kosovës, sovranitetin e saj
dhe tërësinë tokësore të saj;
- që ka krijuar një kolonë të pestë proserbe në
Mal të Zi;
- që mbështet politikën secesioniste të Republikës
Serbe, duke destabilizuar Bosnjën dhe Hercegovinën;
- që ka pretendime territoriale ndaj Kroacisë;
- që për politikën e vet destruktive, luftënxitëse dhe
destabilizuese e ka mbështetjen e Putinit;
- që nuk i vë sanksione Rusisë, sikur pothuajse të gjitha
vendet e Evropës.
*
* *
Para ca ditësh, Kisha Ortodokse fashiste Serbe
e njohu autoqefalinë e Kishës Ortodokse Maqedonase. Kjo njohje erdhi mu në
çastin kur Bullgaria e kushtëzoi çeljen e negociatave të BE-së me Shkupin, duke
thënë se s’ka gjuhë maqedonase, s’ka histori maqedonase, rrjedhimisht s’ka as
komb maqedonas. Kjo njohje e kishës serbe për kishën maqedonase erdhi në çastin
kur Sofja e përsëriti qëndrimin e saj sipas së cilës maqedonasit janë popull pa
identitet. Me këtë akt të kishës serbe, Beogradi dëshiron të tregojë se
maqedonasit janë proserbë dhe jo bullgarë apo probullgarë.
*
* *
Lidhur me investimet gjermane dhe perëndimore në Serbi,
duhej të kishin reaguar, si Prishtina, ashtu edhe Tirana. Po del se udhëheqësit
politikë të Shqipërisë dhe të Kosovës, lidhur me këtë paskan ndenjur
indiferentë.
Për vonesat dhe ngecjet, shqiptarët duhet ta kërkojnë
fajin edhe në vetvete. Shrkimtari dhe filozofi francez Zhan-Pol Sartrë (Jean-Paul
Sartre, 1905-1980) thotë: “Njeriu vetë është fajtor për fatkeqësinë e vet”.
Udhëheqësit politikë shqiptarë, që nga viti 1991 e deri më sot, përkatësisht që
nga viti 2008 e deri më sot, kacafyten me njëri-tjetrin, si në asnjë vend të
rajonit. Shtetin nuk mund ta udhëheqin politikanë të pasuruar brenda nate dhe
me hipotekë mbi shpinë. Investuesit e
huaj nuk vijnë në një mjedis të tillë. Pa investime gjermane apo perëndimore të
mirëfillta, rinisë shqiptare s’do t’i mbetet tjetër pos të shpërngulet për në
Gjermani. Trojet shqiptare do të mbeten pa fuqi punëtore, prodhuese,
riprodhuese, mbrojtëse.
*
* *
Më 29 dhjetor 2011, erdhi për një vizitë triorëshe në Kosovë,
kancelarja gjermane Angela Merkel. U prit nga HashimThaçi. Gjatë
kësaj vizite ajo i vizitoi edhe ushtarët gjermanë të stacionuar në Kosovë.
Presidenti i Francës, Emanyel Makronin (Emmanuel
Macron) që më 15 korrik 2019 të shkojë në Serbi për një vizitë dyditëshe. Me
këtë rast, Makroni nuk e kishte përfshirë në agjendën e vet, një vizitë edhe në
Kosovën demokratike, paqeruajtëse dhe stabilizuese.
Më 13 shtator 2021, shkon për një vizitë dyditore në
Serbi edhe kancelarja gjermane Angela Merkel. Më 14 shator 2021, ajo
vajti edhe në Tiranë, por Kosovën e anashkaloi.
Si është e mundur që këta dy liderë të dy Fuqive të Mëdha
të kontinentit, të cilat e kanë njohur pavarësinë e Kosovës, ta anashkalojnë
Prishtinën!? E pafalshme.
Që nga vizitat e sipërthëna të dy liderëve kryesorë të
BE-së në Beograd, Serbia jo vetëm që nuk e zbuti qëndrimin e saj ndaj Kosovës,
por përkundrazi, i trimëruar dhe i nxitur nga Putini, akoma më shumë e
radikalizoi. Fuqitë perëndimore ndërkaq, heshtën. E pabesueshme!
Rrumbullakimi i shtetësisë së Kosovës duhet të jetë në
maje të agjendës së Berlinit (dhe të Parisit), pavarësisht nga agresioni rus në
Ukrainë. Domethënë pa u ndërlidhur me luftën në Ukrainë.
Më 10 qershor 2022, Kosovën e vizitoi kancelari gjerman Olaf
Sholc (Olaf Scholz, 1958-). E priti kryeministri Albin Kurti. Sholci
deklaroi në Prishtinë se marrëveshja me Serbinë duhet ta zgjidhë edhe
njohjen e Kosovës. Me fjalë të tjera, njohja e pavarësisë së Kosovës,
është conditio sine qua non për integrimin e Serbisë në BE.
Vuçiqi në Beograd ia ktheu: “Një gjë të këtillë, prej
amerikanëve e kam dëgjuar. Prej BE-së e dëgjoj për herë të parë”.
A nuk e shohin Fuqitë e Mëdha të Perëndimit se kryetari i
Serbisë, Vuçiqi, është dhelpër dinake dhe mashtrues i dorës së parë. Ku e merr
forcën ky mashtrues dinak i një vendi të vogël si Serbia, të pretendojë të ketë
një koloni sa Kosova!? Ky mashtrues, ministër në kohën e Millosheviqit, e ka
vendin në Hagë ku të gjykohet për krime lufte. Ky duhet të izolohet nga
perëndimorët njësoj si antishqiptarët e përbetuar Putini dhe Sergej Lavrovi. Ku
e merr forcën Vuçiqi t’i thotë mysafirit gjerman në Beograd, kancelarit Olaf
Sholc: ”Në vitin 1999, ju na keni bombarduar, ndërsa Rusia përkitazi me
Kosovën, na mbron në OKB”.
Qëndrimi i deritashëm i butë ndaj Beogradit, i fuqive
vendimmarrëse të BE-së, është i pafalshëm. Vonimi i rrumbullakimit të
shtetësisë, është fatal për Kosovën. Kështu Kosova nuk mund të zhvillohet
ekonomikisht sa duhet. Gjithë ato investime perëndimore në Serbi dhe fare pak
në Kosovë dhe në Shqipëri, është jo vetëm padrejtësi por edhe sjellje johumane.
Kosova është shtet më demokratik se Serbia. Atëherë, përse të anashkalohet nga
investuesit perëndimorë, të cilët, s’ka ditë e të mos i quajmë aleatë, miq,
partnerë, partnerë strategjikë.
Fuqitë e Mëdha të Perëndimit duhet ta dinë se shtetësia e
Kosovës nuk mbyllet duke e ledhatuar apo duke e përkëdhelur Serbinë si dhe duke
investuar në të, miliarda euro. Kësaj i thonë: “Ushqeje sorrën të t’i
nxjerrë sytë”. Beogradit është dashur t’i thuhej prerë: “Pa e njohur
pavarësinë e Kosovës, tërësinë tokësore të saj dhe sovranitetin e saj, Serbia
s’ka për të hyrë në BE”.
Berlini dhe Parisi, si dy faktorë kryesorë të BE-së, e
kanë për detyrë politike që ta mbyllin procesin e rrumbullakimit të shtetësisë
së Kosovës. Beogradi nuk mund të kërkojë nga Kosova asgjë më shumë se
demokraci. Duke qenë se Kosova është demokratike, atëherë del se
Beogradi nuk ka se ç’lyp në të.