| E diele, 07.11.2021, 07:00 PM |
Kemi Kaubojsa
Nga
Edison Ypi
Sipas
një përfytyrimi idilik gjërësisht të përhapur ndër shqiptarë, Bariu është një
pisanjos, i cili, në zhegun e gushtit mban kanotjere leshi në mish, ndërsa në
dimër kur bie breshëri e shiu e fryn suferina, futet në zgavrën e qymyrtë të
një lisi të djegur nga rrufeja, mblidhet brenda gunës kutullaç, mban një
kërrabë me grremç metalik në majë që s'dihet pse i duhet, i bën kòrte një
bareshe inekzistente duke i rënë fyellit, dëgjon bilbilin, i vë veshin
shushurimës së përroit, dashuron dhinë, nxjerr dhe fut në vathë pas kullotjes
dhentë, dhitë, kecat, kujdeset mos i humbi nëpër pyll ose mos ja çajë ujku
ndonjë apo disa dele.
Qarkullon
dhe një prototipin çajupian për Bariun tonë. Si një qyqar që meriton mëshirë
sepse...kur gjëmon e fryn veriu, është përjashta fatëziu, e rreh breshëri dhe
shiu.
Duhet
çrrënjosur urgjentisht këto turpe atavike aspak të merituara për një Bari të
para dy shekujve, po aq virtual sa dhe e fejuara e tij imagjinare.
Agro-blegtoria
e sotme ka bërë përparime kolosale. Bariu idilik sipas përfytyrimeve popullore
apo çajupiane, Bariu me gunë, kërrabë, fyell, Bariu që pi qumësht dhe dhallë,
ha kos, djath, gjizë, si i tillë, sot nuk i intereson askujt, as vet Bariut të
prapambetur, sepse është pa rendiment, është jo efikas, primitiv, thjesht kullotës,
pothuajse si njëri nga deshët apo derrat e kopesë.
Nuk
mund të vazhdohet me barinj me nagaçe në
dorë për t'u mbrojtur mos e pickojë gjarpëri a mos e kafshojë ujku, me trastë
shpine me të ngrëna, me ujë në shishe plastike në brez.
Për
ta bërë objektivisht produktiv, Bariut të sotëm nuk i mjafton celulari. Madje
as GPS-i, të cilin, po të kishte trima t'ja vinin çdo ujku në qafë, nuk do
ishte keq. Por nuk është e mundur. S'ka t'atillë trima. Dhe shkenca ende nuk e
ka zbuluar sekretin si ta bëjë frikacakun trim.
Për
t'ja rritur rendimentin Bariut, nuk mjafton as paneli i vogël diellor që
aty-këtu disa barinj tanë e mbajnë mbi shpinë për të mbajtur gjallë celularin.
Që të shetisin në Fejsbuk. Ose ta mundësojnë lindjen dhe rritjen e kancerit në
fytin e vet duke parë Banaqe, Foltore,
Përputhje, apo të tjera marrina.
Barinjtë
janë shqiptarët më interesantë të Shqipërisë rurale. Janë të këndshëm. Mendojnë
kthjellët. Spjegojnë qartë. Veprojnë thjesht. Janë më zemërgjërët dhe më
shpirtmëdhenjtë prej krejt shqiptarëve që udhëtari takon nëpër vende të
largëta, katunde të thella.
Prej
barinjve ka edhe me shkollë. Disa madje edhe me shkollë të lartë.
Mes
barinjve të panumurt që kam takuar dhe jam llafosur, njërin nuk do ta harroj
kurrë.
E
pashë mes Gramshit dhe Lapardhasë. Te një qafë mali surreale që quhet
"Katërlis" prejnga shihet gjysma e Shqipërisë nga Gorë-Opari deri në
det.
Gunë.
Krrabë. Shishe plastike uji. Çantë shpine me të ngrëna. Nagaçe në brez.
Celular. Radio. Motorçikletë e vogël. Tamam Kaubojs, veçse pa kalë dhe litar me
lak.
Ruante
një kope dhish. Kishte ardhur nga Franca për të plotësuar me çobanllëk
shpenzimet e duhura për specializimin pasuniversitar francez për Gjeodezi të
avancuar.
Lopë
që rrinë më këmbë, nuk guxojnë të ulen apo të shtrihen, se dyshemeja që duhet
të jetë e shtruar me kashtë, është plot me baltë - ka nëpër katundet tona të
tilla stalla lopësh ku moskujdesja e barinjve bëhet kriminale për shkak të
mungesës së instruktimit.
Ka
zona të vendit që përfitojnë nga barinjtë e pakualifikuar.
Disa
katunde të Korçës, për shembull, eksportojnë barinj.
Barinjtë
korçarë jo vetëm për dhen e dhi, por dhe
për lopë, derra, kuaj, mushka, buaj, dema, etj i takon gjithandej. Nga Tepelena
në vlorë. Nga Myzeqeja në Zadrimë.
Mjaft
me idilizma dhe romantizma.
Mjaft
me Bariun që krruan morrat nën rrobat e palara e të grisura.
Protagonistat
e gjysmës së filmave të botës janë barinjtë, janë Kaubojsat.
Kemi
dhe ne Kaubojsa.
Një
shkollë për cowboysat dhe cowgirlsat, për barinjtë dhe bareshat tona, është jo
thjesht e merituar, por sigurisht e vonuar.
Barinjtë
duhen instruktuar.
Me
Kurs, me Shkollë, me Akademi, quaje si ta ka ënda, jo duke ja lënë në dorë
iniciativave spontane, rastësisë, por me disiplinë, me rregulla, me procedura,
barinjtë duhen instruktuar urgjentisht.
Kur
të kemi Barinj të shkolluar do shpëtojmë dhe nga një e keqe e madhe. Nuk do
guxojnë të vazhdojnë të na ofendojnë duke na thënë "S'bëni hajër. Popull
barinjsh".