Albert Vataj: Poetja amerikane Louise Glück fitoi çmimin Nobel

NJE POETE FITUESE E ÇMIMIT NOBEL

Poetja amerikane Louise Glück fitoi çmimin Nobel të këtij viti për letërsinë

Nga Albert Vataj

Poezia rikthehet triumfalisht në hollin e famën. Bota e letrave ka shuar kureshtinë e pritjes me një befasi, që ishte e tillë edhe për poeten, e cila laurohet me çmimin prestigjoz. Akademia Suedeze vlerësoi atë që e quajti "zëri i pagabueshëm poetik i zonjës Glück që me një bukuri të rreptë e bën ekzistencën njerëzore universale".

Akademia shtoi se ajo ishte "befasuar" kur mori telefonatën e tyre që i konfirmonin se ishte lauruar me çmimin Nobel në Letërsi.

Glück, i lindur në 1943 në New York, jeton në Massachusetts dhe është gjithashtu profesoresh e anglishtes në Universitetin Yales.

Sekretari i përhershëm i Akademisë, Mats Malm, tha se ai kishte folur me Glück pak para se të bënte njoftimin.

"Mesazhi erdhi si një befasi, por një i mirëpritur për aq sa mund të them," tha ai.

Louise Glück ka botuar 12 përmbledhje poetike dhe është nderuar më parë me Çmimin Pulitzer dhe Çmimin Kombëtar të Librit.

Poezia e saj përqendrohet në realitetin e dhimbshëm të të qenit njeri, duke trajtuar tema të tilla si vdekja, fëmijëria dhe jeta familjare.

Ajo gjithashtu merr frymëzim nga mitologjia greke dhe personazhet e saj, të tilla si Persefone dhe Eurydice, të cilët shpesh janë viktima të tradhëtisë.

Akademia tha se koleksioni i saj i vitit 2006 "Averno" ishte një "koleksion mjeshtëror, një interpretim vizionar i mitit, zbritjes së Persefone në Ferr, në robërinë e Hadit, perëndisë së vdekjes".

Kryetari i komitetit të çmimit Nobel, Anders Olsson, gjithashtu vlerësoi zërin e poetit "të sinqertë dhe pa kompromis", i cili është "plot humor dhe zgjuarsi thumbuese".

12 koleksionet e saj me poezi "karakterizohen nga një përpjekje për qartësi", shtoi ai, duke e krahasuar atë me Emily Dickinson me "ashpërsinë dhe mosgatishmërinë e saj për të pranuar parimet e thjeshta të besimit".

Glück ishte redaktore e Poezisë Amerikane më të Mirë 1993 dhe ajo shërbeu si konsulente laureate e poetit në poezi në Bibliotekën e Kongresit nga 2003-04.

Çmimi i jepet personit që ka "prodhuar në fushën e letërsisë veprën më të shquar në një drejtim ideal".

Çmimi Nobel i letërsisë është vetëm njëri në grupin e çmimeve të dhëna këtë javë. Secili shoqërohet me një shumë prej 1.1 milion dollarësh.

Ajo është gruaja e katërt që fiton çmimin për letërsi që nga viti 2010 , dhe vetëm e 16-ta që nga ndarja e çmimeve Nobel për herë të parë në 1901. Amerikani i fundit që fitoi ishte Bob Dylan më 2016 .

Glück fitoi çmimin Pulitzer në 1993 për koleksionin e saj "Irisi i egër" dhe Çmimin Kombëtar të Librit më 2014. Nderimet e tjera të saj përfshijnë Çmimin Bollingen për Poezi 2001, Çmimin Wallace Stevens, dhënë më 2008, dhe një Medalje Kombëtare të Shkencave Njerëzore, dhënë më 2015 .

Emri i Glück nuk u lakua dhe aq shumë këtë vit si një pretendente për një laurim të mundshëm Nobel. Deri më tani ajo nuk është lexuar dhe aq jashtë SHBA-ve. Nobeli do të jetë një pasaportë për të shëtitur botën ky shpirt poetik, ky zë që ndërsa është ngjirur nga mosha, pret të kumbojë në auditoret e njohjes botërore.

Në moshën 77 vjeç, Glück mund të presë shumë lexues të rinj - dhe ata mund të presin me padurim të zbulojnë një poet të njohurisë dhe njerëzimit.