Kulturë » Ypi
Edison Ypi: Mos cito
E hene, 20.01.2020, 11:35 AM
Mos cito
Nga
Edison Ypi
S'ka
gjë që e zbulon mjerimin intelektual më tepër se citimet.
Ti
që shkruan në gazetë e në revistë, që flet në televizion, që mban fjalime,
llomotit në kafene, e s'lë rast pa cituar mendimtarët e shquar, filozofët,
shkrimtarët, ekonomistët, politikanët, ideologët;
Mos
cito !
Mos
cito se na e kalle datën.
Citimi
është i panevojshëm për ty vetë dhe i refuzueshëm për gjithë të tjerët. Lere se
ç'kan thënë të tjerët. Secili thotë të vetën. Thuaj tënden dhe mos cito.
Citatet,
maksimat, kuotat, ekzistojnë, janë zbavitëse, madje dhe të vlefëshme, se
gjallërojnë dhe pasurojnë mendjen, por nuk janë për tu kopjuar nga kopjacët dhe
përsëritur nga papagallët.
Përdori
dijet, leximet, përvojat, për të pasuruar veten që të kesh çfar të thuash vetë
ti dhe të mos citosh të tjerët.
Cituesi
është një vemje që shkon me shpresën e marrë se po citoi do citohet.
Padurimi
për të cituar është shpallje e mungesës së kreativitetit, ngushtësisë së
mendjes, pakuptueshmërisë së botës. Citon më shpesh ai që është më i varfër në
ide, më bosh në stil, më shterp në fantazi, më i paaftë në improvizim, dhe në
përgjithësi më i paturpshëm dhe më budalla.
Le
që citojnë, por nuk citojnë çfarë duhet cituar.
Për
shembull Konica ka thënë edhe këtë që nuk e citon asnjë citues;
"Shqiptari
i afrohet aq tepër zjarrit të dashurisë për Shqipërinë, sa djeg veten".
Ose
shprehja e Çajupit; "Po ta zuri rrota bishtin, lere ta këpusi, se pa bisht
njeriu jeton, por pa rrotë nuk ka ku shkon". Që as këtë nuk e zë njeri me
gojë dhe padrejtësisht është lënë në harresë.
Një
shembull tjetër është citati cinik i Nolit të madh që duket si i menduar enkas
për cituesin tonë dembel e parazit;
"Nuk
është kurrë as herët as vonë për shqiptarin që s'bën asnjë punë".
Ka
dhe të tjera citate të lëna në harresë.
Citati
monumental i Shekspirit për shembull; "Mos lëviz, aty ku dëshiron të ndodhesh,
je !".
"Mjerë
ai lider që tregon vazhdimisht të njëjtën përrallë" ka thënë Kisingeri i
pavdekshëm për liderët që nuk e ndryshojnë avazin për të mbajtur me gajret
miletin.
Ka
një thënie madhështore Ahmet Zogu para se të vdiste; "Vrava si gjithë
mbretërit ca kokrra që e kishin hak. Ama në vrasje nuk implikova shtetin".
Tolstoi;
"Në krye të funeralit ata që do lotojnë më tepër do jenë ata që do të
vrasin".
"Të
afërmit, miqtë, familiarët, të urrejnë. Të largëtit të duan". As për këtë
citat kaq të bukur të filozofit pesimist Shopenhauer s'kujtohet asnjeri.
Nuk
mund të lihet pa u cituar Montaneli i madh; "Gjëja më e vlefshme që mund
të bëni me gazetat, është të fshini bythën".
Mos
cito !
Budallallëku
yt, pordhacllëku yt, deliri yt, shpifja jote, intriga jote, janë shumë më të
dobishme se sa citimi yt.
Vështirë
është të improvizosh. Të citosh është kollaj. Unë, për shembull, citimet e
mësipërme i sajova. Pse të mos i sajoja përderisa cituesit i kanë katandisur
lexuesit ta besojnë çdo citim.