Luan Kalana: 'Korça plakë, Korça nuse'

"KORCA PLAKE, KORCA NUSE"

Nga Luan Kalana

“Parisi” i vogel i Shqiperise, pishtare e qyteterimit,  vendlindja jone e shtrenjte parantese-Dikush me ngacmoi kujtimet, per te hedhur keto rreshta ne skrin interneti, me nje koment,  ku shkruante pasazhe per vendlindjen, qytetin e saj, Shkodren , djepi i kultures te Shqiperise. Une pa mendje si thone tani te rinjte, i shkrujata miqesisht komentin percjelles e miqesor me krenari ”...po mos harroni dhe simotren e saj , qytetin e Korces.”

-”Pasi kam lene pas kontinentin e Amerikes, mergimtar, si nje zgalem fluturoj hipur mbi “dronin” imagjinar , mbi oqeane e mbrij ne Atdhe, mbahem ne Korce , qytetin tim.Qendroj ne kullen e larte dhe hap krahet si nje shqiponje gjigande per te futur ne gjoksin tim, ne zemren plage, peisazhin jetesor te Korces plake, te Korces nuse, kujtimet gjysem shekullore te vendlindjes time.

Poshte shtrihet e perfyturuar si nje vareze madheshtore Korca plake, qe aty-ketu kane mbetur gjurme dhe emra te vjteter, ne mendje te njersve te moshuar dhe ne histori.Ne kembet e kulles ne sheshin qytetit,  qendronte, nate dite , ne shi e ne debore , roja i qytetit , monumenti i lirise, “Ushtari i panjohur”.Si nje figure shahu e kane levizur , para figures te mbretit , bustit te Enverit, qe tani eshte zhdukur , pa nam e nishan, ndersa “ushtarin”nuk e shoh ku e kane ngulur, ku sodtit qytetin , si dikur...

Para meje qe nga lart, veshtroj Korcen industriale, Korcen e puntorise, fabriken e kepuceve, ish Kombinatin e Trikotazhit , qe vishte tere Shqiperine, leshpuesen , qilimat e Koces(fabrikat), ku mblidheshi e punonin tere graria eqytetit tim. Ca me poshte uzunat, precizioni, mekanikja e te tjera , me emer ne Shqiperi.

Perballe kam monumentin e kulture teatrin famos”A.Z.Cajupi”qe mbushi me drama e aktore skenat e filmat shqiptare atje ku kam lojtur edhe une theater, me te medhenjente artista boterore.

Me pas “agjensia e autobusve”, ku derdhej mengjeseve tere qytet, i ikte percillte banoret tij ne gjithe damaret e atdheut , per te lene gjurme ne Shqiperi.

Ja hapet sipari i “pazarit te vjeter” te Korces qe tani ka veshur kostumin e ri europian “Pazari i ri”.Aty mblidhej e puntonte zejtaria e tregetia e qytetit, kujtoj dyqanin e Rakos, ish nje pronar i vjeter, ”hani me dy porta”, diku aty kemi jetuar vitet e para te feminise.

Nga lindja, nen kembet e mali te Moraves, fle qyteti im i vjeter.Ngjitem lart per nga “Bira Korca”, eh sa kujtime me shoqerine rinore, pinim e kendonin serenata , aty ne lulishte, per qejfin tone, dhe kthenim krikot me bire te porsa dale nga fabrika,

Qe tashme edhte kthyer ne tradite organizimi i festave popullore , Festa kombetare e Bires, si Nata e Karnavaleve te Korces, Dasma e Molleve , Festa e Bukes se re,  e te tjera si keto.

Karshi “Bires” , kompleksi i spitave te qytetit.Ja aty ne ca germadha te pa gemisura apo magazina, ”ish materniteti i vjeter”, ku kam lindur,  ku hodha shtat si njeri, jam krenar me qytetin e lindjes sime.

Por, c’e do , kam dhe ca kujtime te hidhura, aty na vdiq motra jone me vogel, Fabardha, ishte engjell. Me ka mbetur peng, nuk e arriva dot , isha Mesues ne Moker te Pogradecit. Eh , pa le ec e jaket e mija neper spitalet , vitet e fundit para ardhjes ne Amerike…dhe ngjitem me lart per rrugen e Mborjes dikur miniera e qymurgutit Mborje-Drenove,  punoni nen dhe minatoret , me mundime sakrifica.Kujtime e mbresa te shumta, shok e miq te paharuar.

Me tej rruga per Drenove,  e mbushur e tera me rizorte , lokale mga me te bukurat , deri poshte ne Dvoran, ku nisin e hapen plantacione me molle, ish ferma e madhe e Dvoranit , pothuajse e gjithe fusha e Korces, eshte shnduar nje plantacion frutoresh nga me te begatet.

Do kthehem sersih qe ketu nga kulla, fare parane shoh orakullin e dijes te qytetit, ”Bibloteken” ku drejtone miku yne byrazeri poeti lirik Skender Rusi, ajo ishte “kafeneja” jone shkolllore, ku kalonim ore te tera duke lexuar dhe studjuar, nuk kishte me pare kompjutura. por vetem rafte me libra.Me keq ardhje e them , si u privatizua, ajo permendore e dijes, a ka shtet te mbroje qytetin pa shpirt?! Mekate.!!!

Ngjitur me te ndertesa e vjeter shekullore, tipike korcare “Pallati i Kultures”, kujtime qe s’kane mbarim ne memorjen time...Me pas MAPO e madhe e qytetit dhe perballe Hotel Turizmi i ri, restorantet ”Krimea”, ”Borova”, dhe ndertesa arkitektoriale e bukur model parisian, panteone te qytetit te vjeter.

Ja aty , gati ne qender,  te sheshit te Korces nuse, ndertesa e vjeter-Muze e Arsimit, Mesonjtarja e pare shqipe, dhe perkarshi te saj ngrihet madheshtore , kulti fetar i qytetit , Kisha Ortodokse, qe ma merr mendja qe secili qe viziton Kocen , ka nje foto kujtim simbolik bekim shpirteror , tek shkallet e kishes.

Dhe “Bulavardi Korces”qe derdhej nje lume dhe shetisnin deri mbrembjeve vone i tere qyteti deri poshte nga kinema “Morava”(Milleniumin”) e mbaronte ne turizmi i vjeter, po t’ju kujtohet kenga, ”bulevardi i Korces ka vajza te bukura , dalin e shetisin , pa leje e mamase…”

Shikimi mbaron aty nga fundi i qytetit nga kompleksi “Sporti”.Qendroj per nje moment , dikur “lendina e loteve”, ku merni rruget e e prisnin mergimtaret.Padashje me dalin lotet e mallit ….

Madheshtor e modern stadiumi i KS “SKENDERBEU”qe futbolistet ka vite nuk i leshojne trofete e Kampionatit te Shqiperise.Prane tij “Pallati i Sportit” ri fjetur, qe me pare gumzhinte, nga fensat e lojrave me dore, te lojtareve kampione te volejbollit, baskebollit, gjimnastikes e tjere..ku jane tani..?!

Pas tyre , kompleksi i madh univeristar “Fan S. Noli”qe mbaron deri poshte te ish pedagogjikja , sot shkolla mekanike.Sa kujtime kam, shkollore, studime dhe provime i kam hedhur disa ne librat e mija…

Siparin e pejsazhit , miks natyror e njerezor te Korces plake, Korces nuse, u mbyll vete, pa me pyetur mua,  ”Parku Rinia”i qytetit, aq i degjuar dhe i shkruar libra, i mbuluar me nje vello gjelberuese, lloje soje druresh dhe lulesh si nje kopesht natyral botanik , me je shtrirje piktoreke , ne fushe ne koder,  me skulpturra qytetare shatervane dhe lojrat per femije, ku mblidhen e shetisin te gjitha moshat. Fantastik dhe kenaqesi.

Si , per te me percjelle ne horizont “droni fluturues”, ne folezen time , rruga qe te shpie ne treven e bukur te Devollit , ne ish qytezen e vogel, bijen kocare, Vishocicen time, te shkollave te mija, aty ku njoha e lidha jeten bashkeshortore,  me princeshen bejlereshe , devolleshen gruan time.

Ku ulinden e u riten tre femijet e mij , ...ku ndodhen ne perjetesi varezat , ku banojne shqpirterat , kujtimet e perjetuar te jetes sime.

Per t’u kthyer serish,  ne mbyllje te ketij peisazhi modest , te gjalle shpirteror , aty ku kam lindur , ne Korcen plake , Korcen nuse te Shqiperise.

Mall, nostalgji dhe krenari atdhetare.Mirenjohje per jete Qytetit tim.

Luan Kalana - Florida,  SHBA.