Zemra Shqiptare

  https://www.zemrashqiptare.net/


Zejdush Kastrati: Mbresa udh?timi nga Tajvani i bukur

| E diele, 14.01.2018, 10:45 AM |


Shembull, si beh?t, dhe si funksionon,  shteti ...

Mbresa udh?timi nga Tajvani i bukur

Nga Zejdush Kastrati

Udh?timi,  p?r  n? Tajvan, ne kontinentin e Azis?, q? Kina e llogarit? si pjes? t? saj, por qe realisht, Tajvani ?sht? pjes?risht i njohur nga disa shtete, dhe  de facto, funksionon si shtet i pavarur,  n? vij? ajrore nga Kosova,  ?sht?  mbi 9 mij? kilometra, larg nesh.

P?rmes Stambollit, kuptohet,  duke kaluar,  mbi Irak, Indi, Vietnam, Kin?,  pas nje udhtimi,  af?r 13 or? , arrin?,  n? Taipen,   kryeqytetin e Tajvanit,  apo ndryshe,  siq quhet,  edhe,   Formoza, ,  sipas gjuh?s portugese,   q? do te thot?,  “vend shume i bukur”, nje ujdhes?,  e rrethuar me gjelberim, liqene, dhe  male kodrinore dhe,  n? t? kat?r an?t  me  uj?.

Paragjykimi im, para shkuarjes n? Tajvan se,  ai ?sht?,  nj? shtet n? Azin? e larg?t, me nj? popull t? vuajtur, me probleme me Kin?n, me varf?ri, pasiguri, tollovi e zhurm?,  fashitet,  q? n? start, pra,  me,  t? zbritur,  n? aeroportin nderkombetar t? Taipenit.

Krejt, ndryshe, nga, ajo, q?, kisha, paramenduar.Rend, rregull, diciplin?,  past?rti, qet?si apsolute n? komunikim, civilizim....,  n? cdo hap,  dhe gjith?kund,  njer?zit?,  nguteshin, vetura t? shumta n? l?vizje, por pa tollovi, infrastruktur? rrugore shum? moderne,  panoram? spektakolaree t? nd?rtesave dhe rrokaqiej?ve n? dy an?t e rrug?ve, gjelb?rim q? rrall? kund e sheh n? ndonj? vend, jan?,  storie  impozante, q? e p?rcjellin,  vizitorin.

Krahasuar me ne , dallimi n? kohe,  ?sht? 7 or? para nesh, andaj fillimisht, ?sht? v?shtir?,   t? adaptohesh,  edhe ne k?t? aspekt, por,  gjithashtu,  edhe,  pse ishte fundi i n?ntorit,  temperaturat, edhe gjate nat?s arrinin deri 24 grad? celsius, por n? veqanti,  lag?shtia e ajrit, ishte shume e madhe dhe,  shumica e tajavnez?ve, qarkullonin me maska n? goj?, q? p?r ne, ishte,  edhe nje lloj sfide !

Kryeqyteti i Tajvanit.Taipeni me 4 milion banor? gjat? dit?s dhe 3 gjat? nat?s, ofron,  ate,  cka e ofrojn?,  edhe metropolet,  m? t? m?dha,  bot?rore.Hotele te shumta, restorane,  por ne veqanti,  siguri t? plot,  dhe respekt te veqant,  nga vendor?t,  has,  n? cdo cep,  jo vet?m n? kryeqytet, por edhe qytete e fshtara n? periferi.

Ushqimin q? konsumojne tajvanez?t, dallohet rr?nj?sisht?,  nga ate,  q? p?rdorim ne, dhe kam bindjen,  se tajvanez?t,  han? cdo gj? t? gjall? , kuptohet, pasi e pjekin,  apo ziejn?. Megjithate, n? hotele ekskluzive,  pos restoranit,  q? ofron ushqim kinez, funksionojn?,  edhe restoranet amerikane, p?rkat?sisht europiane. Qajet e ndrysh?m , por edhe p?rdorimi n? ushqim i er?zave t? shumta , ?sht? tradit? dhe specialitet,  q? servohet, pothuaj,  n? cdo restoran.

Gjate q?ndrimit tim 10 ditor, n? asnj? momnet,  dhe askund, anj?her?,  nuk pash? ndonj? lyp?s, pijanec, zhurmaxhi, p?rson, apo  shofer,  q? u fut n? t? kuq?n n? semafor, nuk pash,  as polic? t? uniformuar(pos 3-4 me skutera), kurse,  nj? person me hendikep, me karrik? invalidi, shiste cik?rrima, si faculeta letre , qamqak?z..., kuptohet n?n percjelljen e nje personi tjet?r,  t? veshur me uniform? dalluese dhe identifikuese, i cili dispononte,  vjerrur ne qaf?,  librez?n identifikuese.Kjo ishte e vetmja form? e daljes ne rrug?, p?r t? lypur, na spjegoi percjellsa, e angazhuar nga pushteti lokal.

Tajvani ?sht? superfuqi teknologjike ne Azin? jugelindore, dhe llogaritet me popullsin? m? t? arsimuar dhe me t? shkolluar n? bot?.Jo rast?sisht, sipas nje hulumtimi te nj? Instituti nd?rkomb?tar? edukativ t? bot?s, tajvanez?t  llogariten populli i 4 ne bot? sa i perket intelegjences me 104 %, pas Kores? s? Jugut, Japonise, Hong Kongut, dhe me te drejt,  mbajn? edhe epitetin “kat?r dragojt? ekonomik aziatik?”

N? kryeqytetin e Tajvanit, Taipen, vizitori,  ka shum?cka,  cka mund dhe duhet t? vizitoj,  dhe ska dilem?, do ndahet, tejet i impresionuar,  me ate,  cka ofron ky qytet kozmopolitan,   ku    g?rshetohet,  edhe  kultura autoktone kineze, por edhe ajo perendimore , apo moderneja, si n? arqitektur?n q? shihet, por edhe ne stilin e veshjes, jet?n e nat?s, automobilat e markave m? te njohura bot?rore, ushqimin tradicional, por edhe Mc Donalds-in e, sht?pi mode t? brendeve paresiene, njujorkeze, italiane...!

E veqanta, apo ekskluzivja,  qe  mendoj se, domosdo,  ia vlen ta viziotosh, eshte kulla 101, apo siq e quajn? ndryshe Taipeni 101,  me lart?si  509, 2 metra, q? mban emrin n? baz? t? kateve, sepse ka 101 kate, por edhe rruga,  ku gjindet ky objekt,  mban, po k?t? em?r.

Ky objekt, qe gjason n? formen e bambusit,  ?sht? i dyti ne bot?,  sa i p?rk?t lart?sis?, dhe ?sht? dizajnuar,  nga  C.Y Leea,  dhe disa partner?ve tjer?, i cili,   n? vitin 2004 morri edhe cmimin prestigjioz bot?ror,  n? sfer?n e dizajnimit , “Emporis Skyscraper Avard”,  pik?risht, p?r  dizajnimin e k?tij objekti  grandioz.

P?r t? shkuar n? katin e fundit t? k?tij objekti, duhet pritur n? radh?, sepse, interesimi i vizitor?ve dhe turist?ve nga gjith? bota, ?sht? bukur i madh?, ky cdo kush, q? d?shiron ta shkoj lart?, i nenshtrohet,  nj? kontrolli shume rigoroz, kuptohet fillimisht,  duke paguar edhe bilet?n m? nj? cmim prej 10 euro, apo 35o dollare tajvanez.

?sht? interesant t? ceket,  se koh?zgajtja, p?r te shkuar,  deri ne katin e  fundit te kull?s, ?sht? vet?m 55 sekonda, kurse zbritja 45 , q? paralelisht beh?t,  me dy ashensor .

Nga kjo kulle, duket jo vetem kryeqyteti,  por edhe qytete tjera deri 5o kilometra larg?si.

Jeta e nat?s , ne Tajvan, p?rkat?sisht n? Taipen, ?sht? mjaft dinamike, dhe lokale d?frimi ka me boll?k.Kuptohet, ka dallime t? m?dha, sa i p?rket jet?s s? shthurrur, siq p?rfolet e p?rshkruhet jeta  e nat?s ne Tajland?, Turqi, por edhe Kin?.Ekzistojne bare t? shumta,  ku mund te defrehesh, pastaj t? konsumosh edhe alkohol, por t? vizitosh edhe  dhoma masazhi, me cmime bukur te shtrenjta, por ajo q?  ishte shum? interesante, ishte fakti,  se pothuaj,  n? cdo lagje te Taipenit, deri ne or?t e vona , mund te d?freheshe , duke d?gjuar muzik? te huaj, n? disa raste edhe live, me t? rinj? e te reja, ulur neper d?rrasa e  paleta druri, kryesisht me birr?n tajvaneze p?rpara q? ishte mjaft e mir? si pije, por edhe me ushqime tradicionale,  q? ofronin fast-_food-et  e shumta q? rrethonin hap?sirat e k?tyre lokacioneve.

Ishte, befasi, kur n? nj?rin nga marketet e njohura, n? qend?r t? Taipenit, n? shtandin e pijeve, has?m n? dy produkte kosovare, q? ishin ekspozuar n? ballin?n kryesore, t? vizituar nga konsumator? t? shumt?. Pija energjike, Golden Eagle  dhe uji Rugova, i ofoheshin konsumatorit me cmime  prej 1.80 cent?, (6o dollare tajvanezw )perkat?sisht 1.2o cent(45 dollare tajvaneze) per cop?, dhe n? veqanti pija e par? , sipas menagjeres, ishte mjaft e pelqyer.

Boxi 1

Nj?ri, nga mik?prit?sit, n? fund te vizit?s,  kur e pyeta,  se si e sheh Tajvanin n? shekullin e ardhsh?m, kur,  p?r mua,  ata,  vet?m,  jan? n? shekullin 22-t?, ma ktheu:”Tajvani po vdes,  ! Po mungon dashuria, po mungon sexi, jemi dashuruar n? kompjuteristik? dhe ne bot?n e ID teknologjis?  ,   dashuria mashkull-fem?r ka ngec, dhe mos?interesimi per martesa, divorci, por , edhe ramja e natalitetit, jan? fakte qe shqetsojn?...”

Boxi 2

Fati i Tajvanit, p?r t? funksionuar , k?shtu siq ?sht?, pra i pavarur,  duke mbajtur edhe zgjedhje t? lira, varet,  kryesisht, nga raportet mes Kin?s dhe ShBA-ve, n? t? kund?rt?n, sikur amerikan?t mos t? ishin partner?t kryesor? t? Tajvanit, brenda nate, Kina do zbarkonte ne k?t? ishull,  q? e llogarit?,  si teritor? te vetin.Tajvanez?t, e pranojn?,  se edhe Kina ?sht? investues i madh? n? zhvillimin e Tajvanit, dhe  prodhimet tajvaneze pa tregun e Kin?s, do mbetshin te izoluara, andaj,  nuk d?shirojn? kurr?sesi ti prishin raportet me Kin?n, por gjith?sesi, t? pavarur nga politika e Pekinit.

Boxi 3

Tajvanez?t kan? simpati  t? veqant p?r amerikanet.Nje zyrtare,  e cila na p?rcolli gjat? t?r? koh?s s? qendrimit ton? n? Tajvan,  na tregoi se presidenti amerikan Trampi,  ka paralajm?ruar rishikimin te politik?s s? SHBA-ve n? raport me Tajvanin dhe Kin?n, dhe se nj? delegacion tajvanez,  ka marr? pjes? n? inagurimin e Trampit, p?r cka edhe kishte pasur reagime nga Kina, por k?tu vendos interesi, andaj, se cka mund te ndodhn? t? ardhmen veshtir? ?sht? t? parashokohet.

Tajvani ?sht? i njohur vet?m nga 22 shtete t? bot?s,  duke p?rfshir? Vatikanin, disa shtete afrikane dhe pjesa d?rmuese e shteteve t? amerik?s q?ndrore.