Gëzim Llojdia: Përse ikin nga trualli amë?

PERSE IKIN NGA TRUALLI AMË?

NGA GËZIM LLOJDIA

1.

Tv  në Europë dhe DW  po shprehin hapur një shqetësim :Shtatë vjet pas shpalljes së pavarësisë, Kosova është duke parë një rritje dramatike të numrit të qytetarëve të saj duke e  lënë viset e tyre për t'i shpëtuar papunësisë dhe varfërisë.

Sipas OKB-së, 35 për qind e njerëzve në Kosovë janë të papunë dhe gati 30 për qind e vendit jeton në varfëri. Është vlerësuar se më shumë se 30.000 njerëz janë larguar nga vendi në dy muajt e fundit, duke kaluar tranzit në mënyrë të paligjshme nga një vend anëtar  i BE Hungari nëpërmjet Serbisë.

Duke vijuar me komentet këto axhanse lajmesh  shkruajnë se :Midis krizave të vazhdueshme në Lindjen e Mesme dhe pjesë të Afrikës, së bashku me gjendjen e vështirë kosovare, Gjermania mori një total prej 203.000 aplikacioneve për azil në 2014 - një rritje 60 për qind në vitin e kaluar. Ky ishte numri i tretë më i lartë i refugjatëve që kërkojnë azil në Gjermani në histori dhe kjo ishte numri më i lartë i aplikimeve çdo vend i BE-së të marra vitin e kaluar.

Nëse skanon shkaqet, që kanë nxitur këto rritje në mas të emigrimit të kosovarëve drejt vendeve të BE,faktori më kryesor qëndron te varfëria ,që ka parëfshirë krejt rajonin Ballkanin dhe papunësia në rritje. Një politikane si Ballvora tha "Njerëzit duan disa perspektiva. Dhe ata e shohin në Evropë. Njerëzit janë të pakënaqur me kushtet në vendin e tyre. Kosova është ende strehë vorfënore e Evropës. Ka mungesë të vendeve të punës dhe reformave ekonomike,korrupsioni është i përhapur,"

. Varfëria dhe mungesa e perspektivës në shtëpi janë vetëm dy arsye pse ata janë lënë. "Pse duhet të qëndroj këtu?" pyet Fitim S., i cili ka tre fëmijë, të moshës 10, 8 dhe 3. Deri disa muaj më parë, ai marrë 80 euro në muaj në përfitime. Por edhe kjo ka qenë e prerë tani, pasi ai zotëron një shtëpi dhe të tjerët nuk e bëjnë. "Ne kemi qenë të thënë se ne mund të kërkoni azil në Gjermani", thotë Fitim, duke shtuar se ai do të donte për të qëndruar në Kosovë nëse ai mund të gjejë punë të paguar "rreth 200 euro ($ 230) në muaj." Por, gjërat janë ashtu si janë, të gjithë pesë prej tyre janë të mbushura dhe të gatshëm për të marrë në autobus në Gjermani. Për më shumë se dy muaj, deri në 10 autobusë kanë lënë veriun çdo mbrëmje

Kosovarët nuk besojnë në partitë politike, parlamentit apo qeverisë më," tha sociologu Artan Muhaxhiri DË. "Pra, shansi i parë ata marrin, ata largohen." Kosova është një nga vendet më të varfra në Evropë, me papunësinë në 45 për qind dhe më shumë se 34 për qind e njerëzve që jetojnë në varfëri, që do të thotë më pak se 1.42 euro në ditë. Rreth 18 për qind madje edhe të jetojnë në vetëm 94 cent në ditë. Por ka edhe disa kosovarë të klasës së mesme duke i dhënë dorë nga punët mjaft mirë-paguar të largohen nga vendi në mënyrë të paligjshme.

Rritja e eksodit tregoi edhe shifrat e këtij emigrimi vetëm në muajin  janar, 3630 kosovarët kanë aplikuar për azil politik në Gjermani. Kjo paraqet një rritje 85 për qind gjatë dhjetor 2014. Në 2015, më shumë se 18.000 kosovarë kanë arritur në Gjermani, dhe shumë janë duke pritur për një moment të favorshëm për të paraqitur kërkesën e tyre për azil.Bavaria, Baden-Ëuerttemberg, North Rhine-Ëestphalia dhe Saksonia e Ulët, katër shtetet më të prekura, kanë vendosur tashmë për të shpejtuar procesin e verifikimit për aplikimet për azil, por ekspertët kanë filluar të dyshojnë se a do të jetë e mundur për të pranuar ose refuzuar një azil aplikimi brenda periudhës së synuar prej dy javësh?

2.

Një ndër faktorët që kanë shtyrë një pjesë të madhe të rinisë kosovare të marr rrugën e emigrimit është edhe situata politike në Kosovë. Analistët e mediumeve evropiane theksojnë shkakun e qëndrimit të gjatë pas zgjedhjeve si dhe trazirat e dhunshme  dy javë më parë në Prishtinë .Ku shkojnë është vetëm një pyetje sepse brenda ankthit, që ka përfshirë  eksodin gjenden edhe faktorë të tjerë. Lajmet që kanë qarkulluar jo vetëm në Kosovë por edhe në këtu tek ne se: Gjermania jep azil për shqiptarët e kosovarët, ka përfshirë trafikantë dhe të tjerë spekulantë të cilët organizojnë  ikjet nga vendi amë drejt një vendi evropianë me standarde të larta jetesë. Ka ardhur koha ,që BE duhet të heqi vizat për kosovarët për të mos i lënë kombet, që kanë formuar Evropën,jashtë gardhit të tyre.

3.

Ky eksod i shfaqur edhe nëpër mediumet evropiane ka nxitur edhe analistë proserb të cilët kanë filluar spekulimet e tyre , duke harruar një histori të tërë që është shkruar përmbi truallin dardan. Këto shtrembërime të qëllimshme të serbofilëve të nxitur nga ky eksod kanë nevojë për përgjigje. Lidhur me lashtësinë e këtij trualli le ti referohemi vetëm qytetit të Ulpianës. Edi Shukriu vlerëson se qyteti 2 mijë vjeçar i Ulpianës dhe shumë objekte tjera trashëgimore nëpër lokalitete tjera, janë pasqyrë me të cilën mund të matet niveli kulturor dhe historik i Kosovës është shprehur arkeologia kosovare. Tek fytyra e Ulpianës, ne gjejmë një trashëgimi  antike ngase  kohë-formimi saj ngjet para pushtimit romak me një vijimësi dardane.

-Viale Vittorio  në enciklopedia italiane shkruan:Dardani (?????????, ?????????, ????????, Dara?ni).  Njerëzit më klasike ilire që u ndahen kufijtë veriorë të Maqedonisë. Më saktësisht, Dardani zënë dy bankat e sipërme kurse dell'Axius (Vardar) dhe Marava, afërsisht në mes të headëaters e Timacus (Timok) në veri-lindje, si dhe ato të Dricon (Drin), në jug-perëndim. Sovrappostisi ndoshta një popullsi e vjetër, e skllavëruar, dardanët u ndanë në shumë fise, ndër të cilat  më kryesore janë të njohura nga Straboni kryesore: ato të Galabrii dhe Thunatae. Dardanët ishin banorët më të hershëm të Kosovës së sotme.

-Etimologjia e fjalës dardan-shkruan, MA.Sc.Qazim Namani- rrjedhë nga gjuha indoevropiane dardj-a, në gjuhën shqipe dardha (vend i dardhave).[2] Fjala darda është fjalë shqipe që do të thotë dardhë, në trajtën dardan-os del se është sufiks pellazgjik,

mbretëria e dardanisë.

-Të parët e tij quheshin ilirë. Thotë prof I.Kelemendi,Këta qenë ndër arianët më të parë që patën ardhë në Europë.Vendi i tyre quhej Iliri. Fiset ilire: Ilirët kanë qenë të ndarë në fise: Ardianët, Laebetët, Liburnët, Autoariatet, Dalmatët, Dradhanët, Venetët si dhe mesapët dhe japuget që banojshin në pjesën e jugut të gadishullit italian. Përveç këtyre kishte edhe fise të tjera. Ky fenomen shpjegohet vetëm me përbamjen dhe natyrën e vendit ku banonin. Ndër fiset e Ilirvet,ma i madhi qe fisi i Dardhanevet. Vendi i tyre ishte Kosova e sodme deri në Nish dhe në Jug,në Vardarin e Sipërm deri në afrësinat e Manastirit. Kryeqyteti i Dardhanis ishte Shkupi i cili quhej atehere Skupi(Scupi).Vehej në dukje bukuria e gravet të tyre. Edhe sot ka mbete në Kosovë e në vende të tjera,kur duen të ekzaltojnë bukurinë e ndoji femre thonë:”Qenka si Dardhane”. Ulpiana, e shquar edhe për pozitën gjeostrategjike, për herë të parë përmendet nga Ptolomeu në shekullin II. Lokaliteti antik romak dhe bizantin i Ulpianës është pa mëdyshje njëra nga qendrat më interesante arkeologjike në Kosovë dhe rajonin e gjerë të Gadishullit Ilirik ,thotë guida arkeologjike e Kosovës. Mirëpo në Ulpianë sipas studiuesve jeta këtu ka filluar më herët dhe gjurmët të shpien në periudhat parahistorike të hekurit dhe bronxi ose e njohur ndryshe si lashtësia dardane. Çfarë sollën pushtimet romake ?Kjo pyetje që ngrihet për origjinën  e saj saktëson edhe mjaft teza se Ulpiana është një vazhdimësi e qytetërimeve ilir kryesisht në Kosovë. Edhe këto qendra qytetërimesh formuan Evropën e sotme.