Tahiri: Shtigjeve luftarake t? Azem e Shote Galic?s

Fotoreportazh: 90- vjetori i Epopes? s? Arb?ris? s? Vog?l

Shtigjeve luftarake t? Azem e Shote Galic?s

Nga Bedri TAHIRI

Nism?n e Mehmet Rukiqit dhe t? Bedri Tahirit, q?, n? 90- vjetorin e Epopes? s? Arb?ris? s? Vog?l t? Azem e Shote Galic?s, t? sh?nojm? dinjitetsh?m, e p?rkrah?n nj?z?rit kryetari i Komun?s s? Vushtrris?, z. Bajram Mulaku dhe gjith? bashk?pun?tor?t e tij. Edhe drejtoresha e Kultur?s, znj. Shpres? Rama e mir?priti propozimin dhe fill e formoi K?shilli Organizues, n? m?nyr? q? puna t? ec?n mir? e mbar?.

Q? n? takimin e par? u dakorduam q? ky p?rvjetor jubilar t? p?rkujtohet me nj? Akademi, e cila do t? mbahet n? Vushtrri, me nj? Ekspozit? fotografish t? kryeheronjve q? do t? hapet n? Kalan? e qytetit e lasht? t? Vician?s dhe me aktivitete t? ndryshme, duke p?rfshir? edhe vizit?n dhe nderimin n? Galic?, n? Kompleksin dhe n? Kull?n, e cila s? shpejti pritet t? p?rurohet.

Dhe, m? 11 korrik 2014, sh?nuam aktivitetin e par?. N?nkryetari i komun?s son?, z. Dibran Per?uku dhe zyrtari tjet?r, gjegj?sisht komandanti i U?K-s? z. Bajram Beqiri me gjith? vetur?n zyrtare, u vun? n? sh?rbim t? ??shtjes komb?tare e tonin (Mehmet Rukiqit e Bedri Tahirit) q? t? nderojm? vendet dhe shtigjet n?p?r t? cilat luftoi, q?ndroi e la amanete kryeheroi, Azem Galica.

Krahas rr?fimeve dhe bisedave, p?rplot emocione, p?r jet?n dhe veprimtarin? luftarake t? Azem e Shot? Galic?s dhe t? bashk?luft?tar?ve t? tyre, q? nuk mbaruan gjat? gjith? udh?timit, vizituam e nderuam edhe k?to vende:

Lugu i rrasave- nj? gjysm?lugin? q? vinte nga Gjurgjeviku i Madh e q? kalonte midis Gllarev?s e P?r?ev?s, ku sot nxirr?n dhe p?rpunohen rrasa t? p?rmasave t? ndryshme. Atypari kishte kaluar grupi i luft?tar?ve t? liris? m? Azem Galic?n e plagosur, pasi kishin dal? nga Kulla e Sadik Ram?s, me synim t? dilnin n? Shqip?ri.

?uku q? k?rcet- shpella n? malet e P?r?ev?s, e gjetur nga Halim Ngucati- P?r?eva, n? t? cil?n, plot 47 vjet pushuan eshtrat e Azem Galic?s.

Shpella “Çuku që kërcet”

Bashk?luft?tar?t besnik? gjith? dit?n i b?n? nderim trupit t? kapedanit, duke mos e harruar amanetin e tij q? trupin e tij nuk guxon ta prek armiku me dor?.

Dhe, natën, po i hetuar askush, iu afruan shpellës. Edhe një herë e ndalën kufomën dhe të gjithë u betuan se këtë varrim do ta mbajnë sekret dhe luftën do ta vazhdojnë në emrin e Azemit, duke e përdorur thirrjen tashmë të njohur: “O, PRITE, PRITE, AZEM GALICEN!” Të mbështjellë mirë e mirë me jorgana, duke ia vënë edhe një jastëk nën kokë, e të lidhur me shoka e nisin grykës së shpellës. Që të ruhej më lehtë sekreti, shumica e luftëtarëve ndalen më larg shpellës. Te gryka e saj afrohen: Bekë Hyseni - Galica, Zenel Ujkani, Xhem? T?rnafci, Mehmet Konjuhi, Shaban Manxholli, Hamit Bajqinovci, Halim Përçeva, Kamer Llausha dhe Kadri Imer Berisha. Këta nën urdhrin e Shotës me litar dhe me shoka, e lëshuan ngadalë në shpellë. Nj? lis t? madh e pren? dhe ashtu n? k?mb? e l?shuan n? shpell? deri sa gjethet e majes i ngel?n si shkurre n? hyrje t? saj. Edhe njëherë para se të largoheshin, Shota me zërin e saj rrëqethës thirri sa ushtuan malet: “O, PRITE, PRITE, AZEM GALICËN!”

L?ndina e pik?llimit- vend kodrinoro- malor, me shkurre e gur?, ku, n? agun e 25 korrikut 1924 u nda nga jeta kryekomandanti i ?etave ?lirimtare, Azem Bejt? Galica. At? dit? kur pushoi s? rrahuri zemra e kryetrimit, at? vend e mbuloi heshtja e pik?llimi. ?oban?t ua mbyll?n zilet dhe k?mbanat bag?tive e fyejt? e kavall?t i fut?n n?p?r janxhika. Vet?m ndonj? zog aty- k?tu cic?ronte vajtuesh?m.

Dibran Per?uku, Mehmet Rukiqi, Bajram Beqiri  dhe Bedri Tahiri n? vendin  ku pushoi se rrahuri zemra e Azem Galic?s midis Gllarev?s e P?r?ev?s

Vendi ku Azem Galica la amanetin e fundit

Kroni i Hajdukut- krua n? Qyqavic?, n? fund t? Lugut t? Madh, midis Dobfcit e Krasaliqit. Aty Azem Galica q?ndroi plot shtat? dit? e shtat? net i plagosur p?r vdekje. Aty e la edhe emrin e vet peng, p?r f?mij?n q? do t? lindte Zoja, Azem po qe djal? e Azemine po qe vajz?.

Kodra e Karadanit- vendi i vog?l kodrinor n? kuad?r t? kompleksit t? quajtut Kralica (tok? q? e mori agrari dhe ua dha kolonist?ve sebo- malazez?), ku Azem Galica m? nuk qe i zoti t? ecte n? k?mb?t e veta. Pak m? posht? kishte marr? plag?n vdektare dhe tashm? bartej n? shpin? nga Halil Galica e Kamer Llausha.

Varri i N?n?s Sherife- n? arat e Dubofcit (at?bot? mal), ku m? 1920, forcat serbe kishin pushkatuar familjen e Azem Galic?s: N?n? Sherif?n me vajz?n Mihan?n dhe mbes?n e vog?l Zoj?n. Nga pushkatime kishte shp?tuar Rahimja shtat? vje?e. Me to ishte edhe Sofie Leku nga Baica. At? dit? u pushkatua edhe kryeplaku i Dubfcit,  Behrami dhe i biri Ramadani. Ky varr sot e at? dit? ?sht? i parregulluar dhe pret dor?n e meremetimit.

K?tu, n? Dubofc, pushon N?n? Sherifja me vajz? e me mbesa dhe pret dor?n e meremetimit - Rahimja, mbesa e Azem Galic?s, e cila i shp?toi maskar?s

Themelet e Kull?s s? Shaban Prebrez?s- n? an?n veiore t? Kalas? s? Gjytetit (Dubofcit), n? nj? lugin? harkore, kishte z?n? vend Shaban Prebreza, i ardhur andej nga Prebreza e Toplic?s. Si familje madhe, me gurët e kalasë e ngriti kullën madhështore (vetë ishte mjeshtër) që populli e quajti “kulla me 70 dyer”. Pasi ai kishte ikur p?r n? Turqi, aty u vendos familja e Azem Galic?s. Aty o organizua edhe dasma e martes?s s? Azem Galic?s me Zoje Cekun e Kost?rcit. Nj? dasm?- kuvend, q? nuk mbahej mend n? k?to an?…

Livadhet e Mikushnic?s- ndryshe njihen edhe si Livadhet e Isuf Rexh?s. Aty u zhvillua beteja kryesore e 15 korrikut 1924 q? n? histori njihet si “Epopeja e Arb?ris? s? Vog?l”. Forcat serbe, me q?llim q? ta pengojn? dep?rtimin e luft?tar?ve t? liris? n? Qyqavic?, ishin koncentruar pik?risht n? k?t? vend. Ky ishte rrethi tret?. K?tu, pasi kishte ?ar? rrethimin, si ku?edra me zjarr n? goj?, u plagos p?r vdekje edhe kryetrimi. Aty iu vran? edhe shumica e luft?tar?ve…

Kull?n e Azem Galic?s-  Kompleksi “Azem e Shotë Galica”. Në 80-vjetorin e Betejës së Arbërisë së Vogël, banorët e fshatit Galicë, në bashkëpunim me Institutin e Historisë në Prishtinë dhe atë në Tiranë dhe me mbështetjen financiare të KK të Vushtrrisë, KK të Skënderajt dhe të TMK-së nga Zona e Parë e Drenicës, organizuan një punë të shkëlqyer. U mbajt Simpoziumi Shkencore dhe u përurua faza e parë e Kompleksit, ku u bënë këto punë: u rregulluan varret e dy kryeheronjve, Azem e Shotë Galica, me një pllakë, ku janë skalitur figurat e tyre në përmasa natyrore, u rregullua varri masiv i të gjithë të rënëve të asaj beteje, duke ua skalitur emrat në mermer, u bë rregullimi i ambientit me murin mbrojtës e rrethojën e metaltë. Tashmë, më 2011, nisi edhe ndërtimi i Kullës.  Në vitin 2012 përfundoi ndërtimi i Kullës së Azem Galicës. Financimin kryesor e bëri PTK-ja, udhëhequr nga Shyqri Haxha, 57.ooo euro, ndërkaq KK i Vushtrrisë e pagoi Projektin dhe i dha 9.ooo euro. Këtë vit (2013) komuna ndau 12 mij? euro dhe n? bashk?punim me nje fondacion amerikan bëri rregullimin e jashtëm t? saj: oborrin, nj? objekt p?rcjell?s dhe gjysm?n e murit rrethues, ndërkaq mbetet të rregullohet edhe brendësia e saj…

Kompleksi dhe  Kulla e rind?rtuar e Azem Galic?s