Hyqmet Hasko: Përmet - historia dhe poezia shkrihen

NË PËRMET, KU HISTORIA DHE POEZIA SHKRIHEN NË NJË REALITET TË VETËM

Nga Hyqmet Hasko

Rreth orës 13, fungoni me 20 poetë dhe poete  u nis nga Tirana,  në drejtim te Përmetit, drejt një qyteti mbresëlënës, me emër në histori. Është një qytet jo vetëm i bukur, si i huajtur nga një pikturë e mrekullueshme impresioniste, por dhe dhe me vlera të larta në art, poezi, zakone e tradita,në kulturën shpirtërore e materiale në përgjithësi.

Sebep si gjithmonë në raste të tilla bëhet poezia dhe dhëndurët janë poetët…

Përmeti është qytet me tradita të një mikpritje  të rrallë njerëzore. Kur mbërrin në Përmet, të duket se ajo fryma gati hyjnore e mikut, për të cilën flet me aq pasion mjeshtri ynë i madh Ismail Kadare, këtu bëhet realitet. Një realitet i prekshëm dhe emocionues.

Po shkojmë në qyetin e Namit, Abdylit e Samiut, vëllezërve Frashëllinj që vunë piketa në historinë e kombit. Po shkojmë në qytetin e të madhit Sejfulla Malishova, në qytetin  e Klarinetistit të famshëm Laver Bariu, në qytetin ku u prit me nektarin e shpirtit poeti i madh disident Xhevahir Spahiu,  që flet me aq mall e sëmbim zemre për njerëzit e tij të rrallë e fisnikë, të cilët kurrë nuk e tradhëtuan dhe ai kurrë nuk I braktisi ata.

Është qyteti i luleve dhe i njëmijë e një bukurive. Në këtë qytet na ka ftuar miku ynë me zemër të madhe Riza Çato, poeti me artin e tij brilant poetik kërkon ti japë më shumë dashuri e shpirt qytetit të tij, të vendos një gur në themelet e tij. Malli e ka shtyrë drejt tij, si drejt tokës së premtuar. Pasi I ka blatuar vargjet e shpirtit të ndjerë, tani shkon drejt tij bashkë me shokë e miq poetë për të ndarë me të dhimbjet dhe përmalljet e pashuara.

Përmeti është një  qytet i vogël, por i madh për nga vlerat që mbart në shpatullat e tij. I madh për nga numri i figurave e personaliteteve që i japin dritë dhe rrezonancë në kohë e hapësirë…

Rizai po na mbledh në qytetin e tij të lindjes dhe misioni i tij është i shumëfishtë, së pari ai kërkon që tek secili nga ne të tregojë se qyteti i tij është rritur e pasuruar dhe me vlera të tjera  të zhvillimit demokratik, se natyra e mrekullueshme që Zoti i ka falë kësaj treve është pasuruar dhe me elemente të zhvillit urbanistik, të turizmit përrallor, që mbart në vevete një magji të pazbuluar e që pret të shfletohet si fletët e një libri të pahapur nga mijëra turistë vendas e të huaj. Jo vetëm trilli i beftë i peizazhit natyror, nga më të bukurit në Ballkan, por dhe vektori historik, aq joshës dhe befasues për një qytet kaq të vogël, e bëjnë Përmetin një oaz kureshtje e kërkimi për të gjithë, qofshin vendas dhe ende më shumë të huaj…

Në këtë takim ishin ftuar poetë dhe poete me vlera të rralla krijuese, në të gjitha zhanret e artit tonë kombetar, si Vllosava Musta, fabulisti i shquar Ferit Lamaj, botuesi i faqes letrare “Pena Shqiptare”  në gazetën “Telegraf”, ,,Kujtim Borici, poeti dhe studiuesi Riza Braholli, poeti dhe gazetari Agim Xheka, poetët e talentuar Genta Avdia, Qazim Muska, Afred Mulloholli, Artan Almeta, Bardha Allmeta, Fatime Kulli, studiuese dhe poete mjaft e njohur si dhe shumë miq të tjerë të poetit. Ishin gjithashtu të pranishëm Robert Lars, Merita Shehu, Alma Kacani, Kastriot Kambo,që me shumë dashamirësi pranuan ftesën për të marrë pjesë në këtë promovim që për nga organizimi ia kalonte promovimeve të tjera që bëhen kudo në hapësirat e botës mbarëshqiptare. Në Durrës na prisnin poetët e shquar Agim Bajrami dhe Vladimir Muça.

Vazhduam rrugën dhe përpara na u shpalos bukura e qytetve tona që kanë marrë një zhvillim mjaft të vrullshëm në këto kohë të demokracisë.

Sapo kaluam Dushkun, i thashë shoferit të ulte pak shpejtësinë. Ishim në fshatin Golem të Lushnjës, ky fshat është vendlindja ime. Fillova t’u tregoj të gjithë miqve poetë e shkrimtarë për këtë fshat të madh me rreth 1000 banorë. Në hyrje të fshatit paraprin shtëpia e vëllait tim të tretë         Qazim Hasko, shtëpia është mjaft e bukur, është një shtëpi që në femijëri e patëm enderruar ta kishim. Kaluam qytetet Lushnje, Fier,  Ballsh dhe në të dalë të Tepelenës devijuam dhe rrugën për në Permet.

Sapo kaluam urën e hekurt të Lektit, përpara nesh u hap një panoramë e mrekullueshme, një peizazh mahanitës që të lë pa mend për bukurinë që ka. Sap u futëm në grykën e Mezhgoranit, Agim Bajrami dhe Afred Mullaholli filluan të këndojnë këngën e Mentor Xhemalit “Një zë po del nga gryka e Mezhgoranit” që u pasua nga ne të gjithë. Kënga i kushtohet Asim Zenelit, që u vra në këtë grykë për çlirmin e vendit, që kjo grykë e mrekullueshme të ruante natyrshmërinë e saj të virgjër, të pa përlyer nga synimet grabitqare të nazifashtëve.

Në orën 17  arritëm në kompleksin Turistik GRYKA E KËLCYRËS, rrëzë Malit të Qesinekut dhe përballë qëndron krenar mali i Trebeshinit dhe ne mes tyre kalon krenar Lumi i Vjosës,  që ushqehet nga burime të kristalta të dy maleve… Është një vend përrallor që jo vetëm natyra por dhe dora  e njeriut e ka bërë të maniteshëm. Poetët e shkrimtarët e ardhur nga Tirana, Durrësi, Elbasani, Fieri,  me blicet e tyre filluan ta fukosojnë këtë pamje të beftë plot nur e magji. Ata u magjepsën nga bukuria e këtij vendi, aq sa harruan të takonin të zotët e shtëpisë.

Rizai, me bashkëshorten e tij buzëqeshnin të ngazëllyer për hutimin  miqesor dhe ndjesor, për faktin se miqtë e tij e  pësuan nga bukuria e këtij  vendi vërtet të mrekullueshëm. Rizai nuk pushonte së shpjeguari deri në detaje karakteristikat e këtij vendi; atij shpesh i shpëtonte dhe ndonjë lot mallimi, lot që bashkohej me ujin e kistaltë të Trebeshinës  dhe derdhej në lumin  Vjosë, për t’i kumtuar këtij lumi shpirtin njerëzor të një poeti.

Në orën  18-30  filluam të diskutonim për librin e ri “KRIHEM NË SYTË E TU” të poetit  Riza Çato.

Referimin  kryesor e mbajti  Lumo Kolleshi dhe Agim Bajrami, secili  me kendveshtrimin e tij percollën mesazhin dhe emocionin që mbart ky libër poetik.

Lumo Kolleshi  theksoi anën filozofike  dhe jetësore që përcjell ky vëllim poetik, duke pohuar se estetika dhe filozofia jetësore shkrihen në një në ansmablin e mjeteve shprehëse të fokusit poetic të Çatos. Kurse Agim bajram foli për kategorinë estetike të mallit, si kryemotiv në poezinë e Çatos, I cili I ka shërbyer autorit për të na dhënë një pasqyrë të rikonfiguruar të realitetit estetik me anë të vargjeve që dalin nga thelbi i shpirtit. Pra poeti Agim Bajrami u përqëndrua më shumë  tek  mesazhi i mallit për vendlindjen, që  e motivon poetin në çdo poezi të tij. Ajo që e bëri tepër emocionante ambientin ishin poezitë e recituar me shumë mjeshtri nga i mirënjohuri Agim Xheka; ishin rreth 100 poezi  të recituara dhe te montuara ne Vidio.

Të gjithë me radhë poetë dhe shkrimtarë përcollen opinionin për poetin Riza Çato, që u trajtua si një poet lirik me ndjeshmëri të hollë dhe teknikë të pasur të shkrimit poetik.

Përshëndetja që Arben Duka bënte nëpërmjet një letre për poetin Riza Çato i dha një ndjesi mjaft të bukur këtij takimi. Vlerësimi që A. Duka  i bënte librit të Çatos ishte mjaft i lartë dhe nderim shum i madh për këtë poet.

Përshëndetje bënë me radhë të gjithë poetët. Fabulisti Ferit Lamaj, me një fabul mjaft të bukur, enkas për këtë  takim,  e bëri sallën të entuziazmohej. Vllosava Musta, Fatime Kulli, Mimoza Cekiçi (Risto), e cila kishte ardhur enkas nga Greqia për këtë takim si dhe shumë poetë, miq e dashamirës të poetit, secili sipas mënyrës së vet,  pasqyruan dhe ngritën vlerat e poetit  Riza Çato. Me shumë respekt përshëndetën dhe poetë e shkrimtarë vendas, si Ligur Shyti, Adriatik Bundo, Etem Bundo, Shefki Oxholli, Jani Pano,etj.

Ky takim vazhdoi dhe më bukur në darkën që poeti shtroi për nder të miqve të ardhur nga të gjitha trevat shqiptare.

Në këtë darkë  u recituan  përveç poezive të autorit  Riza Cato dhe poezi të poetëve pjesëmrrës, ku secuili syresh recitoi nga një poezi  të vetën, por përsëri  barrën kryesore e mbajti Agim Xheka dhe Agim  Bajrami që me shumë dëshirë dhe pa u lodhur recituan poezitë e kolegëve të tyre..

Darka vazhdoi gjatë,  puthuajse deri në mëngjes, shoqëruar me këngë e valle…

Mëngjesi i ditës tjetër ishte dhe më i bukur, një mëngjes  që rrezëllente nga shkëlqimi i një dielli që kërkonte të  na fuste në shpirt pak ngrohtësi  nga zjarrtësia e tij.

Nisja për t’u rikthyer u bë  rreth orës 11. Furgoni drejtohet nga një djalë i ri, por shumë i zoti në zanatin e tij. Në të dalë të Fierit, poetja Fatime Kulli na bëri një kërkesë për të nderuar një nga kolosët e kulturës sonë kombëtare, i cili nuk jeton më, Kujtim Spahivoglin. Ai ishte bashkëshorti i poetes, mjeshtres së fjalës poetike, Vllosova Musta, të cilës një lot i shket në cep të syrit nga malli për njeriun e zemrës, tashmë të munguar në përjetësi…Një foto dhe disa fjalë përshëndetëse për Kujtim Spahivoglin, të shoqëruara dhe me disa pika loti, jo vetëm nga bashkëshotrtja e tij, por dhe nga të gjithë të pranishmit.

Një imazh mrekullor nga qyteti që të fal kaq shumë dashuri e përjetime në një kohë kaq të shkurtër, aq sa të duket se ke një jetë, disa breza histori që endesh këtyre anëve, në kërkim të bukurisë që fle thellë në ujërat e qeta të Vjoses, teksa rrjedh e rrjedh papushim, duke kumtuar fjalë malli e mesazhe shpirtërash të dashuruar me të bukurën pa kufi...në PËRMET, KU HISTORIA DHE POEZIA SHKRIHEN NË NJË REALITET TË VETËM…