Poezi rumune nga Dumitru Tâlvescu

Poezi rumune

Dumitru Tâlvescu

 

MAGJI STUHIE

(Farmec de vânt)

 

Ndryshe po rrahin erërat, ja

Trishtimi është një hap i gabuar

Muaj me rradhë fytyra e saj s’ka buzëqeshur

Fshihen ngadalë, kujtimet e bukura.

Nganjëherë, vetëm një reze dëbon brengat

Fjala mugullon nga fjala

Drita e bardhë, shpërthen

Nga fjalitë

Që veshin, pastaj

Fjalë të vjetra me kuptime të reja.

Vetëm rruga është e pafatshme

E trishtë dhe e pambrojtur

E rrahur nga erërat, në pambarim.

 

KUJTIME TË GËZUARA

(Amintiri vesele)

 

Kam fuqi për përkëdheljen e

Gjurmëve të puthjeve të motshme

Të harruara si në një libër në raft.

Mund ta kundroj feksin e lumturisë

Shikimin tënd dukshmërisht të rrudhur .

Kur koha të magjeps ironikisht

Shëmbëlltyrat, me hije, ndjehem

Se jam fitimtari i ditës shterpe

Mes iluzioneve pronar, por më kot

Kaloj një vit pastaj dhe tjetrin...

Në albume duket se s’jam ai që isha!

 

DET I TRISHTË

(Mare trist?)

 

Rëra e zezë, guacat e bardha, breg i shkëputur,

Nga gjerësia, natë e ditë, i heshtur

Vala e azdisur shpërndan pëshpëritje

Ndaj tjetrit që vjen, qoftë ditë a natë.

Një tjetër faqe në librin e detit

Në kapituj, fryti i pafajësisë

Me risi marine

Duke patur aroma fine.

Në breg, letra e shishe të zbrazta

Gjurmë hapash

Kujtime të braktisura

Tufë të azdisura të rinjsh

Puthje e hije të vjedhura

Dhe shënime

Të zalisura në mendime

Për kohët e shkuara

Që këngëtojnë...

I vetmuar, poeti kundron detin.

I rritur mbi poema

Pregadit shtigjet

E një lindjeje pa frikë

Se do të bashkohet horizonti.

 

PËRMALLIM

(De dor)

 

T’i dëgjova shputat, me veshët

Shihja gjurmët e hapave tu duke parë

Si po presin lindjen e rrugës së drejtë.

Qesh i mallkuar nga to, të pres

Të rrjedhin së bashku hapat tu

Së bashku me dëgjimin tim

Në një kohë iluzore e të rëndë

Gjithmonë të paparashikueshme.

 

NOSTALGJIA E TË DASHURËS

(Nostalgia iubitei)

 

Të fshijmë si në shkollë buzëqeshjet e gjata

Të kulluara mbi duar, në faqe e në lotë

Rrëshqitja e butë e ngrohtë e përmallimit

Të pakaluar në kujtime e mungesë vuajtjesh

Hija, thirrja, e përhirta e ngjitur në retinë

Hapat e saj të kundruar vetëm përpas

Trupi i ndezur në fustan të kuq, rrugës së shkretë

Ku as zemra nuk po troket,

Ajri i saj prej një vere me erëtimë bajamesh

I degdisur mes gërshetave mënjanë

Hapi e zëri i saj dhe sytë

Të zhytur në kundërmim sorkadhesh, të dehin

Përfytyrimin e saj drejt rrugës së kujtimeve

Ku as vendi e as gjendja

S’mund të ndalojnë përgjasimin

Në thellësi duke ulëritur...

 

FLUTRA NË STOMAK

(Fluturi în stomac)

 

Ja nisjet e të njëjtave emocione

Krenare e me gjeste të ngadalshme

Që i kundrojnë bashkëshortët.

Mendimet e mira mbështeten mbi supe

Me gërsheta duke e mveshur zemrën

Në mesditë, buzëqeshin me ëmbëlsi

Sytë e njerëzve ende po shndrisin.

 

LOJË

(Joc)

 

Je fshehur si në një zgërbonjë!

Sytë kundrojnë me një vështrim sorkadhesh

Puthja e kullosës kur vjeshta po degdiset

E proshk perëdnimin duke i thënë të shkojë

Gjëmime të ditës, të ngjitur mbi kuaj të bardhë.

 

PËRMALLIM

(Dor)

 

Heshtjet e larta ku janë?

Të degdisura fushave apo në pushim?

(Apo çapëlojnë nën therra?)

Vetëm mendimet më kthehen në shtëpi

Përzjerje iluzionesh e fërgëllimë shpresash.

Dita po derdh brenga të përhirta

Shpirtërat duke i shoshitur me vështirësi.

Sa ëndrra po lind moj dashuri

Dhe sa përmallime më kërkojnë mua?

 

PRITJA E DIMRIT MË DYSH

(Întâmpinarea iernii în doi)

 

Stuhia i ngriu buzëqeshjet, ëndrrat

E lëvarura në fushë kah bregu i ditës

Po mbledh dëborën te këmbët.

Shikoja se si po zhyteshin horizontet

Fijet e dëborës duke recituar hymne

Dhe ngrenin harfe e ngrehnin kordha

Pranë puthjeve tona të nxehta...

Shkrihej me mahnitje dëbora

Pranë mahnitjeve tona...

Dhe atëherë isha!

Kurse qielli në terrin e tij buzëqeshte.

 

PAVDEKËSI

(Nemurire)

 

Koha po ngatërrohej me ditët

I gëlltiste pa i përtyrur

Kujdes vetëm ndaj netëve

Nga to shpresonin një gjest përgjasimi

Duke e zbutur dhe etjen me ëndrrat e tyre.

 

TRANSFORMIM

(Transformare)

 

Prekja e saj e bardhë

Me gishtërinj të gjatë.

Shikimi i saj i qartë

Mbi mendime vetëm heshtje të vonuara

Lind përmallime ndërmjet iluzionesh.

Zëri i saj po zbret mes degëve

Si një lojë nërmjet mështeknave

Dhe mbaron në gjethishte

Ngadalë e qetë. Unë poashtu.

 

DUKEN KUAJT E BARDHË

(Apar caii albi)

 

Trile të gëzuara, po lind sërish pylli

Mes drurëve, duke mbëltuar mahnitjen

Mes mendimeve me fije të bardha

E bashkuam perëndimin mes reve.

Në lëndina ku sutat e zeza pjellin

Vijnë kuajt e bardhë e kullosin së bashku.

 

TË KËRKOJ

(Te caut)

 

Fjalët e pathëna buzëqeshin mes shikimesh,

Sytë tu s’e mashtrojnë flatrimin e kuajve të bardhë,

Ata janë të lumtur duke kërkuar në dritën e daljes,

Ku t’i kullosin përherë të rinjtë mendimet e tyre,

Duke ëmbëlsuar iluzionet kur faniten perëndimet.

Ngjyra e tyre është vetëm një paqartësi,

Përndryshe, sytë tu e miklojnë pyetjen time inerte.

 

PAQARTËSI

(Incertitudini)

 

Të jesh prore pranë, jo brenda, mahnitje e madhe!

Thuajse stinët nuk ekzistojnë fare për ty!

Artist i përgjumur me metafora në penë.

Qartësinë e dëborës mos e prek

Lëri rrugët e palindura si vend fluturimi,

Dhe hartën e hapave që do të vijnë,

Mendime degdisëse të panumërta, dhe ato të qarta,

Gurrë psherëtimash, prekja e rëndë e shikimeve të saj.

Thuajse s’do të vijnë ditë të tjera të bardha,

Fërgëllimë shpresash shpeshtake të palindura,

Drejt buzëqeshjes së palindur, shkrepje shpeshtake,

Kah buzëqeshja e palindur e shikimit,

Sytë më shumë se shikimi,

Në lartësi duke u ngjitur, duke heshtur e harruar,

Vendin ku po tubohen ëndrrat.

Unë, ai gjithmonë pranë teje e jo brenda,

Kërkoj përgjasimin në dhembjen e tij

Kuptimin e stinëve të paplleshme,

Flatrimin e zogjve memecë kah altaret e vjetra

Prej nga vestalet mbledhin vetminë si një jehonë.

 

MUZG

(Amurg)

 

Muzgjet janë bakërzuar më kotë,

Nuk ka kurreshtarë që t’i shohin.

Tani koha po fshihet nën shtratin e kullosës,

Duke u degdisur nëpër tufishta, trishtime që pyesin

Për kuptimin e tyre brigjeve, kur humnera i gëlltit

Duke i thithur me mëri, si një pasqyrë e thatë.

Atje rrinë të fshehura ngjyrat e natës,

Duke luajtur tinëzisht, me yje në psherëtimë.

Madje dhe kujtimet ndalen një çast, në mendime

Para se të hidhen në valë, pranë degëve.

 

SIHASTËR*

(Sihastru)

 

Sërish është hëna e hidhur, qielli plot yje

Me një zbraztirë gjigantike, e mbulon botën me to.

Shtroj rrugëve të zbrazta, gjurmë hapash, të kaltërt

Dhe sjell, prore më pranë, dëshira, mes sihastrësh.

Nga vendi ku lindin përgjigje, apo pyetje të pathëna

Tuboj, drejt perëndimit, dhembje e ndruajtje të fshehta,

Kolendra* ngricash që fshehin në boshllëk asgjësinë.

Duke stërpikur mbi pyje, drita si askush tjetër.

________

*Sihastër - Njeri i tërhequr nga bota në kohë lutjesh. Figurativisht,  person

që jeton i izoluar, i tërhequr nga shoqëria, apo një plak që jeton në vetmi.

*Kolendra – këngë të Krishtlindjeve.

 

ILUZION DIMRI

(Iluzie de iarn?)

 

Mjegull është, ta presish me sakicë,

Apo me sopatën për drurë,

Mbi dëborë bën shenjë,

Mendimi i degdisur, pa një cak,

Si një arushë, kureshtare dhe e ashpër,

Dhe bien mendimi në humnerën e tij

Me mendimet e tjera, si në mbarim.

Në shpirt iluzionet tentojnë të të dëbojnë

Madje dhe duan të mugullojnë.

 

NGRICË

(Ger)

 

Përroi nuk po lëviz se është i gjerë

I plandosur, i palëvizshëm, i kafshuar

Nga ngrica, e ka fshehur mes gurëve

Nuk ka tani se si ta dehë

Buzëqeshjen e dëborës së pashkrirë

Duke kërkuar gjurmë valësh inerte.

 

PËR DIMËR

(De iarn?)

 

Dimri i kërkon kohës durim,

Është ngricë e ftohtë, ora e rëndë mbi shtigje

Përrreth,  dëborë e madhe, tepër e trashë

Pat harruar të ikë nga shtëpia.

Koha e ditës përpiqet sërish, të mugullojë,

Dita e qetë, duke paralajmëruar pranverën.

Me përkëdhelje, fryn mbi pisha një erë e lehtë,

Duke zgjuar ngadalë, nga gjumi i tyre

Pesë suta dhe një sorkadhe.

 

ILUZION

(Iluzie)

 

Sot psherëtijnë kujtimet,

Nuk po gugasin, të gëzuara,

Ndërmjet reve,

Zbresin mbi tokë,

Oficer i doganës te portat e mallit,

Buzëqeshja mugullon mes rrudhave.

I patën tharë rrudhat e fëmijërisë,

Nuk derdhen të qarta, drejt rrjedhës

Është vetëm një zbraztirë e qetë,

Atje ku era e azdisur e mahnitjes,

Lind pa e pavërejtur, iluzione përmallimi.

 

ËNDËRR

(Vis)

 

Poezia madje është një kënd

I mirë atdheu!

Një vend ku lulet nuk ngurrojnë

Të çelin edhe në rrugë,

Vend që i mungojnë trishtimet,

Shenjë e mirëseardhur,

Për të zbardhur agimet.

 

PËRBËRJA

(F?cerea)

 

Mendimet ende të pashprehura përgjojnë,

Presin shtigjet e parrahura nga ëndrrat,

Shikime ende të papërshtatshme për shitje,

Duke shpresuar, së bashku, të lindin,

Në qoshe rrugësh ku hijet faniten

Për të mbledhur e kullotur bërthama drite.

Më ka kapluar malli për dritë, veneroj i heshtur

Ditë e natë, mes iluzioneve, i degdisur.

 

MEDITIM

(Medita?ie)

 

I dëboj mendimet si do edha,

Them përralla pastaj, për hyjnitë.

Pasqyra të bardha në mesditë,

Duke kërkuar një cak, të dëborës,

Stërkuqen largësitë,

Me shkëlqime tejmatanë horizonteve,

Duke thënë thjesht, mirëdita!

Pa ngazëllime të përkëdhelura.

 

PËR PËRPJEKJEN PËR TË MË RIGJETUR

(Despre încercarea de a m? reg?si)

 

Në pyjet pa krahasime,

Uni im i shtrin flatrat,

Duke hijësuar horizontin e pakufishëm,

Që i ndan iluzionet nga drita.

Mbetet i vendosur në mëndje, qetë,

I ngulfatur mes ëndrrash.

E vërteta nuk don të zbresë,

Rruga drejt lartësisë po fluturon,

Uni im është për tepër i rëndë.

I dhembin flatrat.

 

E PAMUNDUR

(Imposibil)

 

Mund t’i zbresish mendimet në shuplakë,

T’i numërosh, nëse ke mundësi,

Pastaj t’i ledhatosh ngadalë të gjitha.

Lexuesi në yje nuk të lë,

I kthen ëndrrat në ëndrra,

Shtëpia e tyre, në tjetër qiell.

Kur po zbret,

Flatrat e tyre janë vetëm iluzione

Të buta, vetëm iluzione...

Flatrim i lodhur kurilash,

E kaplon sferën e përmallimit.

Mbi platformën e botës,

Askush nuk shkruan vargje.

 

I GJITHËFUQISHËM

(Atotputernic)

 

Po hesht, mor zjarr!

Përse më nxit me flakërime të bardha?

Mendimet e mia ndizen dhe pa ty,

Ato madje skalisin iluzione e degdisen,

Për hijeshi,

Por ti?

 

PANTHA REI

 

Kaloi dhe një ditë, një faqe tjetër

E shkruar në shpresa e mendime më të mira,

Dhe e mbushin librin e jetës me ty,

Me ta, me ne, madje edhe me mua,

Apo me shpresën për përmbushje, të rilindë

Një tjetër ditë, e përgëzuar apo e hidhur,

Apo me zhgënjime të shkreta në shkretëtirë

E vende të lumtura nga të cilat nuk po vjen.

 

PAQARTËSI YJORE

(Incertitudine astral?)

 

Vetëm sutat e varfëra, nëpër pyje të shkreta

Humben në mjegull, si gjethet që i bart stuhia

Gjurmët e tyre, të trembura, vënë peceta

Rrugës së kaprojve të verbëruar nga malli. Tani

Qielli i përmbysur në kaltërsi

Zgjedh rrugën e zotit diell

Rrugë e butë,

Me shtigje gjarpëruse

Shenjë e tymit të palindur.

Fshatrat, të skalitura brigjeve të thata, rrugës

Gjallërojnë përmes acarit të shndërruar në shkrumb,

Gjatë ditës e mundin natën, tani.

Minutë pas minute,

I dërgojnë shenja dimrit të shkuar.

 

IMAZH NGA FSHATI

(Imagine din sat)

 

Ja, patat! Kanë kuptuar dhe ato

Zërin e përmallimit ta ftojnë.

Shungëllon lugina, nga britmat

Shqetsimet t’i shuajnë.

Kurse lumi, qetë duke rrjedhur, të mundë

Përmallimin e rritur mbi penda e këngëtime.

 

IMAZH ME KUAJ TË BARDHË

(Imagine cu cai albi)

 

Kuaj të bardhë, mbrojtës të heshtur, mes ëndrrave

Mbushin shpraztirën mes nesh, me stolisje elegante.

Lëndinat tona nuk po lindin mendime, as fjalë,

Derisa kuajtë e bardhë po e kërkojnë çiftin

Duke ëndrruar kohëra të reja, pa palë.

 

OBSERVATOR I HARLISUR

(Observator nedumerit)

 

Vallë, heshtja e butë, e vlagtë, nën vetulla,

Kur po e sjell hijen e saj, pranë?

Çapkën i harlisur me unin tim të ngrohtë,

Ja se si vjen një valë e re iluzionesh! Po zhytem,

Dhe po pres e po kërkoj të përlindem,

Gjurmë të zhytura thellë në shikime,

Përjetimet e hidhura po degdisen.

Hijet po ikin në drejtim të mbrëmjes,

Në pasqyra simetrike, muzgu po i zhyt

Gjurmët e shëmbëlltyrës së saj, lëvizjet

Gjestet e saj, që nga duart e poshtë,

Shikime të harlisura e të fshehta,

Fytyra e levarashtë...

E rrumbullaktë endet me heshtjen,

Nëpër shkretëtirën e hidhur përrreth.

Vetëm kuajtë e bardhë, duke hingëllirë natën

Duke e ftuar në heshtje ditën, më gjashtë.

 

BIOBIBLIOGRAFI

 

Dumitru Talvescu u lind në Brashovë të Rumanisë (4 maj 1954). U shkollua andej-këndej, në Deva, Tërgu Zhiu dhe Bukuresht, duke lexuar deri në zalisje, që atëherë e deri më sot. Gjente prehje në trojet e shkrimit, së pari nga dashuria ndaj zonjushes Rodika, pastaj ndaj një tjetre, Liliana, derisa nga mosha e beqarisë s’i interesonte tjetër veçse gërhatjet romantike të një çapkëni të lazdëruar. Kështu pra, nisi të frekuentojë klubin letrar Columna në Tërgu Zhiu, ku kritikonte çdo gjë që mundej, por me një farë dashurie të veçantë e me talent. Vite me rradhë u hodh në luftën e jetës, së bashku me bashkëshorten dhe fëmijët. Nga vitet ’80-të nuk pat shkruar, por e përkujton me dmirim e kënaqësi çastin kur e pat parë emrin në faqet e shtojcës letrare Scanteia Tineretului (Shkëndija e Rinisë), të ditores lokale, Gazeta Gorjului... Dhe ja kështu, nga vitet ’90-të kur iu rikëndell talenti, së pari nëpër gazeta, pastaj nëpër shtëpi botimi, duke nxjerrë në dritë gjashtë libra deri më sot: Viti dhe fëmijët e tij; Shtigje ndërmjet pasqyrave; Pronar iluzionesh (prozë), Observator i pavendosur (poezi). Me Giselën dhe Karrocën me ar, e përgëzon publikun me dy romane mbi jetën e Sëkërëmbit dhe jo vetëm... Dhe lexon gjithmonë, shkruan dhe s’i harron ofshamat ndaj kohëve të këqia që po i përjetojmë, duke u munduar të gjejë më shumë hijeshi përrreth. I vjen mirë... Lexon dhe shkruan... Më 5 qershor të këtij viti nderohet me çmimin e merituar për poezi. Akorduar nga Shoqata Pro Isis në Orështie, në kuadër të Festivalit Ndërkombëtar të Poezisë, edicioni 2013. (Përktheu: B. Y.)