Gazmend Topi: Antiamerikanizmi shqiptar

Antiamerikanizmi shqiptar dhe procesi i demontimit të armëve kimike të Sirisë

Nga Gazmend Topi

Vendimi i vështirë i kryeministrit Rama per t’i thënë jo ofertës amerikane mbi demontimin e armëve kimike të Sirisë, sikur i qetësoi shpirtrat e trazuar të shqiptarëve. Për ditë të tëra ndjenja e frikës kishte kapluar mendjen e shumicës së njerëzve. Për këtë, të gjithë fajsuam mungesën e transparencës. Mungesa e një debati, me protagonistë specialistë të armëve kimike shërbeu të krijohej një situatë e paprecentë paniku. Padyshim, kjo situatë do të mbahet mend gjatë, pasi janë refuzuar shumë para të nevojshme dhe Shqipëria humbi një rast për të qenë protagoniste e politikave të mëdha. Gjithashtu, kjo situatë do të prodhjë debate të madha, ku do të përfshihen  politologë, ekonomistë, psikologë, sociologë,  etj. Në këtë kontekst edhe unë desha të ngre një pikëpyetje mbi orienimin apo simpatitë gjeopolitike të shqiptarëve, pasi mendoj, që proamerikanizmi shqiptar ka marrë një goditje të fortë këto ditë.   Momenti historik, interesi kombëtar i kërkon shqiptarëve, që pa asnjë lloj ekuivoku, të gjithë së bashku të paraqesin  qartë një orientim properëndimor dhe sidomos  proamerikan. Për shqiptarët,  nuk duhet të përbëjë më cështje për diskutim fakti qe Shtetet e Bashkuara  janë aleati më i natyrshëm  dhe partneri   më  strategjik i tyre. Oferta për t’u bërë pjesë apo protagoniste e politikave te mëdha botërore, e ardhur nga Departamenti i Shtetit,  padyshim e vendosi para një prove te vështire politikën dhe shoqërine shqiptare. Politika ka sfidën apo detyrimin të prodhojë politika të përgjegjshme, të orientuara nga interesi kombetar dhe të performojë në mënyrë dinjitoze në marrëdhëniet ndërkombëtare. Ndërsa shoqëria  duhet të dijë të  tregoje vlera dhe cilësi që karakterizojnë vetëm kombet e qyretëruara. Në fakt, as politika dhe as shoqëria nuk performuan mirë në raport me situatën e fundit. Politika nuk bëri asgjë për të qenë transparente me publikun dhe shoqëria nuk qe e prirur të mirëbesonte prononcimet e aleatëve amerikanë mbi parrezikshmërinë e procesit të demontimit. Në gjykimin tim, nëse do te ishin më të informuar mbi shkallën reale të rrezikshmërisë së procesit të demontimit të këtyre armëve dhe më të ndjeshëm ndaj  të mirave që sjell partneriteti strategjik me amerikanët, shqiptarët do ta përcillnin me ftohtë situatën e nxehur artificialisht ose me keqdashje. Duke manipuluar ndjenjat njerëzore, duke nxitur panik, qarqe të interesuara për t’i bërë keq Shqipërisë bënë këtë diversion të rrezikshëm, i cili synonte corientimin e shqiptarëve dhe rritjen e ndjenjës antiamerikane.

Diskutimet e nxehta në ambiente të ndryshme shoqërore, apo statuset e shumta në rrjetet sociale, dëshmuan qartë dy tendencat kryesore që shfaqnin  shqiptarët në pikëpamjet e tyre së fundmi. Për shkak të rolit parësor që kanë amerikanët në politikat globale dhe për rrjedhojë edhe  në cështjen që po diskutojme, perceptimi i shqiptarëve  për amerikanët shkonte paralel me mënyrën se si ata perceptonin procesin e demontimit. Nga njëra anë, ishin ata qe kërkonin të sensibilizonin opinionin publik mbi shkallën e lartë të rrezikshmërisë që paraqet procesi i demontimit të armëve kimike dhe njëkohësisht, pavarësisht se nuk shpreheshin fare hapur “kishin një mbetje qejfi ndaj Shteteve të Bashkuara”. Në anën tjetër ishin ata të cilët duke vënë theksin tek përfitimet politike dhe ekonomike argumentonin se ky proces, gjithashtu mbart në vetvete detyrime që rrjedhin nga të qenit vend  anëtar i NATO-s dhe mik i Shteteve të Bashkuara. Gjithashtu, ajo që binte në sy gjatë këtij debati, ishte fakti se mungonin prononcimet e zyrtarëve të lartë të shtetit, si dhe një ballafaqim publik i ekspertëve të armëve kimike. Ne këto kushte, informacioni  mbi rrezikshmërine reale të demontimit të arsenalit kimik te Sirise, për të mos thëne zero, ishte i pamjaftueshëm.

Padyshim, në një mungesë të tillë transparence, krijohen hapësira të mëdha për spekulime dhe subjektivizëm. Ata që mund t’i shfrytezojnë, apo mund të jenë të prirur të spekulojnë me keto hapësira janë disa flukse që kanë humbur ose vazhdojne të humbin ndikimin në Shqpëri. Ketu është vendi që të përmend dy më kryesoret. Së pari do të përmendja atë kontigjent njerëzish që kanë jetuar dhe punuar ne regjimin e Enver Hoxhës dhe që nuk clirohen dot nga reminshencat  e antiamerikanizmit. Problemi këtu, qëndron në faktin se ato mund të ndikojnë shtresa të caktuara shoqërore, duke kultivuar të ashtuquajturën “amerikanofobi”. Së dyti, janë flukset serbe dhe greke të cilat natyrshëm xhelozohen nga influenca e jashtëzakonshme që kanë amerikanët në Shqipëri. Kush është më i  interesuar se ata të nxisin një ndjenjë antiamerikane tek shqiptarët. Imagjinoni një Shqipëri ku shumica e shqiptarëve ta perceptojne fuqinë më të madhe të botës ashtu sic e perceptojnë vetë serbet dhe greket. Unë do ta konsideroja deficencë totale, ose marrëzi kolektive.

Raportet gjeopolitike ne Ballkan kanë ndryshuar. Të tjerë faktore influencojnë ngjarjet kryesore politike dhe ekonomike te rajonit. E gjithe kjo situatë e vendos Shqiperinë në një dimension tjetër dhe rruga e saj drejt Perëndimit është e pakthyeshme. Në këto rrethana, edhe me një frenim të vogël të Shqipërisë   flukset që përmenda më lart do ta shijonin si triumf të madh. Ne nuk kemi asnjë cast kohe për të humbur. Jemi nisur të fundit dhe kemi detyrimin të sillemi në mënyre të përgjegjshme për të rikuperuar distancat.

Të sensibilizohesh dhe të dish të kërkosh të drejtat e tua është një vlerë që përcillet vetëm nga popuj me një koshiencë të caktuar. E vërteta është e hidhur, por është një e vërtetë. Dhe nuk ka të vërtetë me të madhe se fakti që ne shqiptarët nuk jemi aq të ndjeshëm ndaj fenomenit protestë.Të ishim sensibilizuar edhe për cështje të tjera që shqetësojnë Shqipërinë,  besoj se disa standarde do t’i kishim arritur edhe më parë. Por në fakt nuk i kemi arritur. Ne nuk kemi protestuar ndonjë herë për atë që quhet e drejtë themelore e njeriut, të drejtën për të jetuar në mirëqënie. Ne nuk kemi protestuar ndonjëherë për defektet e sistemit politik ne Shqipëri, defekte që cenojne të drejtat themelore të njeriut, të drejtën e votës. Ne nuk kemi protestuar ndonjë herë për nivelet e larta të korrupsionit dhe për kulturën e pandëshkueshmërise. Ne nuk kemi protestuar ndonjë herë për normat e larta të papastërtisë së ajrit që thithim. Si këto mund të numërojmë pafundësisht. Por edhe nëse kemi ndonjë masë të vogël të kulturës për të protestuar, duhet të dimë të vendosim prioritete dhe të mos biem pre e manipulimeve kolektive. Të gjitha këto që përmenda nuk konvergojnë aspak me atë tablo që na paraqet fushata kundër  demontimit të armëve kimike. Pra, në rastin e fushatës sensibilizuese për parandalimin e demontimit të armëve kimike shqiptarët paraqiten një popull, i cili e ka bëre të zakonshme këtë lloj sjelljeje. Por në fakt ky definicion nuk përputhet me realitetin objektiv. Duke përdorur elemente psikologjike si frika dhe duke luajtur me ndjenjën e  mbijetesës, flukset arritën t’i mashtrojnë njerëzit, duke i vënë në panik . Dhe kjo bëhet vetëm në emër të antiamerikanizmit.

Për të mos u zgjatur më shumë me këto argumente  le t’i rikthehemi thelbit të problemit. Ajo që më shqetëson në fakt është perceptimi i shqiptarëve në raport me të mëdhenjt e botës. Në fund të fundit janë këto shqiptarë që do të votojnë qeveritë e ardhshme.  Nuk e di se c’mund të ndodhë nëse shqiptarët në të ardhmen perceptojnë pozitivisht  qasjet lindore të gjeopolitikës. Të gjitha studimet prestigjoze të historise dhe gjeopolitikës më japin të drejtën të them me bindje të plote, se  qasjet e tyre politike janë në antagonizëm  të plotë me interesat tona kombëtare. Ndërsa amerikanët kanë kontribuar konkretisht në trealizimin e interesave tona kombëtare.  Prandaj ne, shqiptaret duhet të mos ngutemi raport me miqtë dhe të tregojmë se dimë t’i respektojmë. Në fund të fundit edhe nëse duhet të refuzojmë ndonjë politikë të caktuar, duhet të tregohemi të matur,  të dimë të parashtrojmë dy argumente bindës, dhe jo bëjmë  zhurme si ajo që kemi bërë këto ditë.