Adem Zaplluzha: Diku në fund të një fillimi

Adem Zaplluzha

 

DIKU NË FUND

TË NJË FILLIMI

 

Shoqata e Shkrimtarëve“Fahri Fazliu”

Kastriot

2013

Redaktor:

Bedri  TAHIRI

Recensent:

Mazllum Baraliu

Lektor:

Bedri TAHIRI

Origjinaliteti i  një poeti modern

 

Se muza Kaliopë  duhet të këtë qenë më e shkathëta dhe më e lirshmja, dëshmon edhe poezia e modernistit tonë, poetit që për më shumë së gjysmëshekulli nuk e lë t’i topitet maja e mprehtë e penës së tij, i palodhuri Adem Zaplluzha. Poezia e tij është specifike dhe shquhet për një origjinalitet të veçantë, që i shkon për shtati këtij individualiteti krijues me një botë emotive shpërthyese, përplot spontanitet e zjarr përvëlues vullkanik. Vargu i tij është i lire, i natyrshëm, i liruar nga të gjitha klishetë ngufatëse e ngurtësitë metrike. Mirëpo, në fakt, ai është i brumosur me ndjenjën e fuqishme të dashurisë për jetën, për njeriun, për atdheun.

Edhe njohja fizike (poezinë e tij e kisha lexuar dhe pëlqyer prej motesh) me poetin Adem Zaplluzha është disi e veçantë. U takuam në Durrës. Jo në plazh, duke u rrezitur, por në takim letrar, në Pallatin e Kulturës “Aleksandër Moisiu” të Dyrrahut plak. Ishte 18 maji 2013, në Festivalin “Pranvera poetike durrsake”. Unë referova për librin “Triumfi i kombit” të Skënder Kapitit, ndërkaq ai lexoi poezinë “Thyerja e hijeve” dhe fitoi një çmim të merituar, çmimin e karrierës.

Adem Zaplluzha është poet që ka zënë të botojë qysh në vitin 1957. Dhe, që atëherë më nuk ka pushuar për asnjë çast. Interesant, as diskursin e vet krijues nuk e ka ndërruar, i qëndroi besnik vokacionit poetik. Sot është në rrumbullakësimin e njëqind titujve të publikuar. Një ditë kishte ndarë mendje që dorëshkrimin “Diku në fund të një fillimi” të ma besoj mua për redaktim e lekturim . E pranova me gjithë qejf dhe u ndjeva i nderuar.

Libri “Diku në fund të një fillimi” është shkruar me një frymë, madje vetëm brenda një jave (23 mars- 29 mars 2013). Ashtu e ka frymëzimi. I bekuari, të vjen kur ia do zemra e jo kur ti e thërret. Nisur nga kjo rilindasit tanë dhe në përgjithësi krijuesit madhorë, frymëzimin e konsideronin si akt hyjnor, si komunikim të drejtpërdrejt me Perëndinë.

Libri më i ri i këtij poeti është ndarë në tre cikle të titulluar:

I.                  Jepu një shans duarve tuaja,

II.              E pamë një hartë të grisur dhe

III.          Diku në fund të fillimit

Duhet cekur se poezitë e kësaj përmbledhjeje, edhe pse në të parë duket të thjeshta, të lehta, me një rime të brendshme, në vete ngërthejnë porosi të qarta. Ato janë meditative e shumë të thella, me refleksione shumëdimensionale, me ngjyrime e kolorit autokton shqiptar. Heroi lirik është njeriu ynë, I djeshmi dhe i sotmi, që me stoicizmin e vet sfidoi padrejtësitë e historisë njerkë.

Kështu, duke e skalitur portretin e babait tek poezia me titullin Babai im, pos tjerash ai shkruan:

Babai im

Si dasmat

I adhuronte luftërat

 

Ai burrë sy gështenjë dinte

Si askush tjetër ta përbuzte frikën

Dhe të tallej me vdekjen

deri në pafundësi

 

babai im

Ndjesë pastë

sa shumë e donte lirinë

 

Një tablo e bukur realiste, ku malësori, i lidhur si ashti me kockën për truallin e vet, i donte njësoj si dasmat si luftërat. Ai e përbuzte  frikën dhe tallej me vdekjen, ngase shumë e donte lirinë. Poeti, pas njëqind vjetësh (sigurisht e mendon 100- vjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë) sheh një dritë, dhe, ashtu si Migjeni që dikur kërkonte një Mbinjeri, sikur parapëlqen një ndryshim, një risi, një metamorfozë, sepse në poezinë “Preke lotin deri në fund”  thotë:

Po deshe

Preke shpirtin tënd deri në lot

Nga loti do mbijë molla

Kurse nga molla

Një njeri

Krejtësisht i ri

 

Siç e thashë edhe në fillim, vargjet e kësaj përmbledhjeje, si kur flasin për fëmijërinë e pa fëmijëri të poetit, si kur flasin për dashurinë, që rrënjët i ka më thellë se sa rrënjët e urrejtjes, madje edhe kur i kthehet ledhnajave të historisë e tregon për kalanë e vendlindjes që ishte edhe para Rozafës, janë stolisur me fjalë të zgjedhura poetike e përplot simbolikë e figurshmëri, duke ia siguruar vetes vendin në faqet e antologjive më të përzgjedhura.

Vargu i lirë i Adem Zaplluzhës nuk është vetëm formal e struktural. Jo, ai është edhe funksional dhe nënkupton edhe liri mendimi e liri veprimi. E kjo, sipas poetit, arrihet vetëm atëherë kur njeriu lirohet nga vetvetja:

 

Nëse nuk çlirohesh nga vetvetja

Ti kurrë nuk do të jesh i lirë

Miku im...

 

Këtë e thotë edhe në fillim, në poezinë “Jepu një shans duarve  tua”, duke porositur:

Të thash

Jepu një shans duarve tua

Të brishta

Dhe fluturo ku të duash

Nëpër botën e miniaturave...

 

Pa dashur të lëshohemi më thellë në hullinë e këtyre qilizmave të punuara me përkushtim, ku secila strofë e secila varg përshkohen nga një polisemi nëntekstuale dhe japin porosi, marrë guximin të them se përmbledhja më e re e poetit Adem Zaplluzha “Diku në fund të një fillimi” parqet një nga perlat e poezisë së sotme shqiptare,  andaj edhe shpresoj shumë se do të pritet mirë nga lexuesit dhe do të këtë jetëgjatësi në bibliotekat tona.

Galicë, 25 korrik 2013B  Bedri TAHIRI

 

Jepu një shans duarve tua

 

Cikli i parë

 

JEPU NJË SHANS DUARVE TUA

 

Jepu një shans duarve tua

Dhe gëzohu

Si fëmijëria e ime kur m’i mbathnin

Këpucët e arnuara

Sa herë që na vinin festat

 

Fare mirë më kujtohet

Këmisha e verdhë

Si të atyre kukullave

Të dyllta

Nëpër vitrinat e qytetit pa emër

 

Hej njeri

Ti ethshëm po fluturon

Ngjyrave të verdha të kohës

Cila është rruga e jote

Në këtë univers të vogël

 

Bërtit deri në kupë të qiellit

Askurrë nuk të dëgjojnë

Zogjtë e shurdhër

Sonte

Qenkan dehur si kjo natë

Buzët e kuqe të hënës

 

 

 

 

 

 

 

 

2.

 

Të thash

Jepu një shans duarve tua

Të brishta

Dhe fluturo ku të duash

Nëpër botën e miniaturave

 

Jepi edhe një shans këmishës tënde

Sa qenka e vogël hapësira

Kur ajo nëpër skutat e mendjes

Pa dashje i ndryshon

Ngjyrat  e kapëseve

 

Jepu një shans duarve tua

Dhe provo të çiftëzohesh

Si zogjtë endacak në fluturim

O njeri

Jepu një shans duarve tua

 

DALIN NJERËZIT

 

Përtej nesh

Zhurmët e motorëve

Kurse nga brendia e jonë

Një kujtesë e largët

Pikon si balsam rrëshire

 

Ec deri te ëndrra jote

Nëse mbërrin

I tejkalon të gjitha dhimbjet

Dhe parashikimet

Që ta zënë rrugën

Nëpër tërmalet e kalldrëmeve

 

Një piskamë

Vjenë nga larg dhe uturin

Si zëri i ndërgjegjes

Dëgjohen rrapëllimat e erës

Së përzier me frikën

 

Përtej nesh

Hapat e pasigurta të ditës

Çapojnë nëpër baltën prej deltine

Nga gryka e malit

Zbresin hingëllimat

E kuajve të egër

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nëpër korije

Nuk pushojnë çiftëzimet

E kaprojve

Te arkivolet e qytetit pa emër

Dalin njerëzit

Dhe i presin ardhjet e ngutshme

Të fluturave të metalta

DËNESIN NËNAT PA LOT

 

Edhe pak

Sa pak paska mbetur

Deri te ëndrrat e lumit

Kjo natë ziliqare

Akoma nuk u takua

Me ardhjet e zogjve shtegtarë

 

Kur na ikën djemtë

Ishin kohërat e liga

Më të liga se çdo ligësi

Iknin edhe pulëbardhat

Nga kiçat e dhunuara të anijeve

 

Këto tërbime valësh

Me gjasa

Po tunden në shpirtra varkash

Po ikin shirat nga kjo tokë

Po ikin mjegullat

 

Nënat te moli nuk qajnë më

Një zë i lashtë del nga uji

Dhe si nëpër legjenda

Dëgjohen këngët e sirenave

Këndon deti

Në elegjitë e nënave pa lot

 

 

 

 

PEMA

 

Kjo pemë

Që degëzohet në disa drejtime

Shpirtin e ka thellë në tokë

Herë i lëshon rrënjët si bubullimat

E herë

Shkreptijnë si vetëtimat

 

Rritet në shpirt pa kaçerr

Dru prej ashti

E mishi i trojeve tona

Kjo pemë

Nëna e zogjve shtegtarë

Thellë në shpirtin e saj

I kashais legjendat

 

Kjo pemë

Që po mbinë nga kujtesa

Erdhi me një kërrabë prej ashti

Pema e fshatit tim

Kambana që zgjohet

Para lindjes së diellit

 

 

 

 

 

 

TUNDEJ DETI DIKU LARG

 

Kalonte tej rrugës

Me një kafkull të thyer

Murrlani fërshëllente me stuhi

Te kajsishtat qante një breshkë

 

Kahmos

Dëgjohej kuja e erës

Kur nën kafkullin  e ditës

Kafshërisht zvarritej trishtimi

 

Në kiçin e një varke

Binte shi stërkalash

Moli përkundej në hapësirë

Si rapsoditë e lodhura dremitej deti

 

Fanari i përngjante qirinjve

Që ndizeshin në largësi

Tundej mbrëmja mbi një varkë

Tundej deti diku larg

IKJE BIBLIKE

 

Kjo thupër e çeliktë

Me gjasa doli

Nga bërthama e tokës

Sa herë që mjegullat i shkundin krahët

Nën një pemë

Te kopshti

Shkunden vashat e bukura

 

Shkunden edhe yjet

Mbi flokët kaçurrela të hënës

Kurse telat dridhen

E përdridhen si thuprat

E shpirtit prej mishi

 

Në gjoksin e kambanës

Hapen si bilan

Faqet e librave të vjetër

Hapen për ata

Që lexojnë të kaluarën dhe të ardhmen

 

Hapet edhe zemra e tokës

Dalin në shesh mëkatet

Notojnë arkivolet

Nëpër kujtesën e shiut

Mbi ca dërrasa prej shimshiri

Notojnë kafkat e thyera

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kjo ikje e madhe biblike

Me dyndje njerëzish

Sonte nuk paskan të ndalur

Si nga ferri

Po ashtu edhe nga parajsa

Ikin

E nuk ndalen kufomat

 

ZOGJTË E SHIUT

 

Nuk kuptova askurrë

Se si u zbraz banesa ime e fundit

Mbasi ikën mëkatet

Asnjë zog i vetmuar nuk banonte

Në atë zbrazëtirë

 

Kur erdhën miqtë

Festa kishte përfunduar

Nën degët e fishkura të mollëve

Patën mbetur disa kërmij

Me kafkuj të thyer

 

Vetëm zëri i shurdhtë

I  një darabuku

Lexonte epitafet e rishkruara

Dhe qante si era nëpër të qarat

E trungjeve në kajsishtë

 

Një dru i moshuar bërcani

Po i përngjan këto ditë

Kafkullit të një breshke

Me gjethet e fishkura të stinës

Era e jugut

Po e shuan urinë

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Në disa lloje bërhozi

Fshihen ushtarët prej milingonave

Varfëria

Kafshërisht po i kafshon

Zogjtë posa çelur të shiut

BABAI  IM

 

Babai im

Sygështenjë

I përngjante rrapeve

Sa herë që qante shiu

Ia fshinte lotët e ngrirë

Me një shami prej mjegulle

 

Në disa raste

Shndërrohej në breshër

Ua zinte frymën lisave të zinj

Kokëfortësinë e mbështeste

Te një pushkë e vjetër

Dhe këndonte maje krahut

 

Babai im

Si dasmat

I adhuronte luftërat

 

Ai burrë sy gështenjë dinte

Si askush tjetër ta përbuzte frikën

Dhe të tallej me vdekjen

deri në pafundësi

 

babai im

Ndjesë pastë

Sa shumë e donte lirinë

NGA ZËRI I KAMBANËS

 

Në një shishe të qelqtë

Me një tapë prej dylli

E mbylla ditën

Qante peshku në rërë

Qanin dallgët te moli i vetmuar

 

Një fanar i vjetër

Nëpër sirtarët e kujtesës

I kërkonte kohërat e humbura

Në ditarin

E një peshkatari të moshuar

Ishte ndalur ora e një kohe

 

Dallgët shkonin e vinin

Si tërbimet e uturimave

Nga thinjat e një anijeje

Të përmbytur

Kishin dalë sirenat

Dhe këndonin me mallëngjim

 

Qante edhe deti me ngashërim

Nga zëri e kambanës

Doli një dritë inkandeshente

Dhe hipur

Mbi një kërrabë prej ashti

Kalëronte tok me yjet

 

NE TË GJITHË

 

Ne të gjithë shkonim pas saj

Ajo ikte

Prej shirave të mëdha

Nën sandalet e kuqe

Fshihej sekreti i heshtjes

 

Ne të gjithë huazonim lule

Nga kopshtet më të mira të qytetit

Ajo i adhuronte ngjyrat

E tejdukshme të ylberit

 

Në disa raste qeshte me ne

Kur ne qanim pas saj

Ne të gjithë çunat e lagjes

Nën sandalet e saja të kuqe

I  kërkonim sekretet e një bukurie

Që nuk i përngjante bukurisë

 

Ne të gjithë në lagjen e kojrrilave

Kishim një përrallë

Me dy ëndrra

Herë shihnim ditën

E herë netëve të vona

Kur na tradhtonte gjumi

JEPU NJË SHANS DUARVE TUA 2

 

Mos pyet askënd

Jepu edhe një shans duarve të tua

Nëse për asgjë tjetër jo

Atëherë jepu një shans

Hijeve që s’ndahen prej teje

 

Ne të gjithë i duam shirat

Por jo ato që reshin nëpër ëndrrat tona

Jepu një shans duarve

Të bisedojnë me vetveten

 

Kur ndryshojnë stinët

Do ndryshojmë edhe ne

Andaj të mos e pyesim askënd

Për prejardhjen e fjalës

 

Të ecim kokëlartë

Deri te bigëzimet e të gjitha lumenjve

Dhe te delta e ëndrrave

Ta kërkojmë etjen e fëmijërisë

 

Jepi edhe një shans

Shansit tënd të fundit

Deri sa kalon prej një ane të rrugës

Në anën tjetër të ëndrrave të tua

 

 

 

 

 

 

PËRTEJ KËSAJ DRITE

 

Hapi i parë është

Shansi i tretë për ditën e sotme

Jepi edhe ti vetvetes rastin

Që të ecësh

Deri te përralla e kësulëkuqes

 

Mos ja vënë veshin

Dhëmbëve  çatall  të ujkut

Vetëm në përrallë lind imagjinata

Ti lype shansin tënd

Edhe në bërthamën e pluhurit

 

Sot është një ditë e mbarë për ty

Po i hape mirë sytë

Kurrë më nuk do t’i mbyllësh

Jepu një shans syve të tu

Le të shohin zhgjëndrrën

Përtej kësaj dite në brishtësinë

E hijes së mollës

KËTO PEMË

 

Këto hapësira

Dhe ndërhapësira nuk paraqesin

Asgjë tjetër

Pos një rrethi magjik

Në syrin e lepurit të plagosur

 

Edhe në ikje e sipër

Këmbët e pasme

I përngjajnë rrotave të arabasë

Njerëzit kërkojnë në biografinë e erës

Fjalën e parë dhe të fundit

Të dehjes nga trishtimi

 

Poqë se ngjan e kundërta

Ku do t’i vendosim duart

Morfologjia e pritjes

Mbase ka një domethënie tjetër

Kur ndryshket ora e diellit në stacion

 

Këto pemë që rriten pa gjethe

Me gjasa

Vijnë nga kohë e gjenezës së njeriut

Dhe për një gjethe të mollës

S’duhet prerë trungun

Që rritet në mendjen e kujtesës

NJË MOLLË

 

Pak para agullimës

I pash pemët

Kah zhvisheshin si për gjerdek

 

Një mollë

Mbase ajo e sherrit

Kishte mbetur pa fustanin e saj

Të nusërisë

 

Kurse pemët e tjera

Si nëpër filma pornografik

Luanin një lloj valsi

Që kurrë nuk është lozur

Në tokën tonë

 

Qante një qemane

Po ashtu edhe degët e thyera

Nuk e ndalnin vajin

Kopshti eksperimental

I shkulte flokët e thinjura të erës

 

Një trung molle

Vetmon në heshtje

Dhe bisedon me degët

Për një kohë tjetër

Kur dikush ia hëngri gjethet

Akoma pa rënë në tokë

 

THYERJA E HIJEVE

 

Ajo i humbi

Të gjitha rrugët e saja në bixhoz

Vetëm syri i majtë

I mbeti peng

Mbi një tavolinë prej kadifeje

 

Dhoma e gjumit

Kundërmonte alkool

Asnjë mizë e mërzitshme

Nuk ia prishte qetësin ajrit të tymosur

 

Mbi një komodinë të vjetër

Flinte këmisha e natës

Pikë gjumi në sy nuk kishte sterra

Vetëm shiringat e përdorura

Këndonin një baladë të lashtë

 

Iku edhe një natë si kjo

Të gjitha udhët ikën përtej detit

Letrat e shkruara përjetonin

Thyerjen e  hijeve

Që zbritën ngadalë

Mbi portretin

E një tabloje prej trishtimi

 

 

 

VRAPUAN EDHE NJERËZIT

 

Nëpër sipërfaqet  e një vazoje

Vrapuan kaprojtë

Dhe lulet

Vrapuan edhe njerëzit

Deri te burimi i etjes

Askush nuk mbërrini atë ditë

Deri te maja e kujtesës

 

Binte një lloj lagështie

Ne s’mund ta dallonim shiun

Prej shtrezës

Ikëm disa ditë nga vetvetja

Por kurrë nuk arritëm

Në kohë të duhur

Të takohemi te çezma

 

Ende vrapojmë pas një ylli

I cili as që ekziston

Ne vetëm në imagjinatë

Mund të takohemi

Me vrapin ngadhënjyes

Të kaprollit në ikje

PREKE LOTIN DERI NË ASHT

 

Preke ashtin deri në lot

Edhe përtej lotit

Mund ta prekësh hijen e mollës

Një gjeth i harruar

Zgjohet në kujtesë

 

Kur e kapërcyem malin

Për herë të parë

Pamë një dritë prej ylberi

Pas njëqind vjetëve foli gjaku

Folën malet

 

Preke lotin deri në asht

Përtej tij

Nuk ke se ku të shkosh

Ti mund të zbresësh nga molla

Por sërish

Në mollë shndërrohesh

 

Po deshe

Preke shpirtin tënd deri në lot

Nga loti do mbijë molla

Kurse nga molla

Një njeri

Krejtësisht i ri

 

 

 

 

MBISHKRIMI

 

Jeta ime

Kaloi prej një dështimi

Në dështimin tjetër të ekzistencës

Asnjë rrugë nuk ngjizej

Me rrjetin e merimangës

 

Eca mbi dymijë vjet

Mbase edhe më shumë

Nga bërthama e kujtesës

Lindën zogjtë e bardhë

Në përparësen e një dite

I zbrita

Të gjitha mollët e pjekura

 

Kur hasa te gjethja e kalbur

Pash një mbishkrim

Askush nuk diti të lexojë

Një epitaf të vjetër

Te ai gjeth i rënë

Dy pëllumba të egër

Ndërtuan një çerdhe amshimi

VETËM NJË ZOG REBEL

 

Rrallë kush

Mund ta kuptonte shpirtin tonë

Ne ishim fëmijët e burgjeve

Na vranë dhe na varën

Nëpër llogore trishtimesh

 

Deshëm të ecim

Deri te një dritë e bardhë

Në rrugëtimin tonë

Na ngufatën

Kush e di se për të satën herë

Do hije të zeza

 

Rrallë kush

Mund të qëndronte kaq stoikisht

Me një koçan misri

E mbajtëm vertikalisht shpirtin

Edhe ecëm me mija vjet

Deri te burimi i dritës

 

Ne fëmijët e burgjeve

Që s’patëm asnjë mik

Përpos kovës së urinimit

Dhe një zog rebel

I cilin për çdo ditë

Na sillte lajme nga atdheu

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

E pamë një hartë të grisur

 

Cikli i dytë

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

PËR ÇDO MOT

 

Për çdo ditë shihemi

Por askush

Nuk e njeh njëri- tjetrin

Nëpër qerpikët e kohës

I kapërcejnë me shikimet tona të verbëta

 

Kur vijnë stinët e dhembjeve

Përherë i përkujtojmë ndarjet

Dhe ecim si somnambul

Deri në fundin e një fillimi

Që kurrë nuk përfundon

 

Për çdo mot

Nxjerrim nga kujtesa

Kovën e trishtimit

Nëse jo për asgjë tjetër

I nxjerrim për t’i ujitur kujtimet

 

Sa herë që na dalin para syve

Imazhet e një kohe

E cila nuk duhet të kthehet

Kurrë më

Rrëqethemi deri në trishtim

Nga ajo grithje e mendjes

Prishtinë, 23 mars 2o13

 

 

 

 

 

ZGJOHESHIN VARRET

 

Sa herë që i mbathëm

Kuajt e egër të rrufeve

Në mendjet tona

Si nga baladat

Dëgjoheshin trokëllimat

Mbi fluturimet

E imazheve të dykrenorëve

 

Zgjoheshin nga djepat e rapsodive

Burrat e dheut

Me këngët majëkrahut

U bënin zë lisave

Dhe kurrë më

Nuk u ndalën hingëllimat

 

Hingëllonin edhe lisat

Në maja malesh

Zgjoheshin varret

I thërrisnin zanat e mira

Për t’i dalë zot  kësaj toke

ZOTËRI I MIRË

 

Zotëri i mirë

Mbase ty të vajtuan kot

Për bartjen e një guri

Tërmal mundësisë

 

Kurse unë

Gati njëqind vjet

Barta një dhembje

Dhe asnjëherë

Asnjë pikë loti

Nuk pash në sytë e njerëzve

 

Gurin tënd e thërrmuan erërat

Kurse lotët e mi

U bënë dallgë trishtimi

Dhe m’i përmbytën

Të gjitha ëndrrat

 

Zotëri i mirë

Koha është t’i ndërrojmë vendet

Lërma mu gurin tënd

Legjendë

Merre dhembjen

Dhe lotin tim

Që akoma

Nuk e shëroi ky shekull

 

 

 

 

 

 

 

 

 

E PAMË NJË HARTË TË GRISUR

 

Kaluam mbi ritmet e një muzike

Ecëm tej lumit këmbëzbathur

Si njerëzit pagan

I ruajtëm  lashtësitë e përrallave

 

Me një fyell druri

U bëmë zë perëndive

Thonë se Pani i takonte fisit tim

Dhe pas lisave i thërriste cirqet

 

Kur dolëm nga lëkura e dheut

E pamë hartën e grisur

Dhe lotët e Ptolomeut

Që pikonin në një shkëmb stralli

                  Prishtinë, 24 mars 2013

 

 

 

 

 

 

 

FËMIJËRIA IME

 

Tregojnë se

Në fëmijërinë e hershme

Nuk i kam lënë dy gurë bashkë

Nën mollët e qytetit

Ose te kajsishtat

I mbushja xhepat me bërhoz

 

Mes dy gurëve

Ku pushonin evgjitët e lagjes

I fshehja kafkujt e breshkave

Dhe prej tyre thurja

Disa lloje bilana

 

Fëmijëria ime

Nuk i përngjan sot

Asnjë fëmijërie

Ishte kryeneçe si koha

Hingëllonte kur ja prishnin gjumin

 

CA KAFKUJ BRESHKASH

 

Grumbuj pikturash

Mbi një tavolinë të vjetër

Qeshin me baltën surrealiste

Të mëhallës së shkrumbuar

 

Gratë me nga një shami të zezë

Kalojnë duke fshehur kokën

Mbase i mbulojnë fytyrat

Nga mushkonjat infektuese

 

Pranë murishtave

Një skulpturë e Agim Çavdarbashës

Kafshuar nga koha

U zgërdhihet kalimtarëve frikacakë

 

Kurse nën këmbët e thyera të tavolinës

Ca kafkuj breshkash

Si nëpër përralla lozin

Mes kafkave të ndrydhura njerëzish

 

Disa hapa tej tavolinës

Qeshin me të madhe karriget

Mbase të harruara nga koha

I përqeshin edhe pikturat e pluhurosura

 

 

 

KJO RINJOHJE ME FËMIJËRINË

 

Kjo rinjohje me barin

Dhe frymëmarrjen e erës

Po ma përkujtojnë

Fëmijërinë e hershme

Më kujtohet kur i kalëronim

Kërrabat e gjyshërve

Që rrinin të varura

Nën strehët e çative

 

Tërë ditën me thonjtë e përgjakur

Vraponim pa brenga

Pas një topi

Të mbaruar prej çorapeve

Dhe sërish dikur vonë

I kalëronim kërrabat

 

Më duket se

Fare mirë na njihnin kuajt e qyteti

Dhe qeshnin me ne

Ndoshta edhe me fëmijërinë tonë

Pa fëmijëri

Andaj edhe na i falnin këto shejtanllëqe

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kjo rinjohje me të kaluarën

Dhe me barin e njomë

Shndërruar në bërhoz

Që po bigëzohen në kujtesë

Po më kthejnë deri te burimi

Dhe sërish paskam filluar

Të vdes nga etja

 

DALIN ZËRAT NGA NËNTOKA

 

Sa i paska të gjata duart

Kjo botë e ime prej dune

Diku larg

Te ato hapësira të kaltra

Po mbyten mirazhet e një dite

 

Po vijnë

Ose po ikin mjegullat tej lumit

Në librat  e shenjtë

Kanë filluar të bien shtrezet

E mbi kryqe fjalësh dënesin arkivolet

 

Sonte qenka tepër vonë të ecim

Shumë vonë

Për rinjohjen e meteorëve

Nga thellësia e qiellit blu

Zbresin jashtëtokësorët

Dhe enden rrugëve

Me imazhet e ndrydhura

 

Vonë shumë vonë

Dëgjohej zëri i heshtjes

Nga telat e ndryshkura të pritjes

Shpërthejnë zërat e nëntokës

Shpërthejnë dhe bredhin

Si zogjtë e humbur të shkretëtirës

 

 

 

DETET MË MORËN NË QAFË

 

Detet më morën në qafë

Si mjegullat e bardha

I doja pulëbardhat

Për mua nuk kishte kufi

Kudo udhëtova

Pa pasaportë biometrike

 

Detet më morën prej ëndrrave

Nuk desha të dëgjoj asnjë përrallë

Sa herë që doja të udhëtoj

I mbyllja sytë si lepuri

Dhe qielli ishte i tëri

Në brendinë time

 

Detet ishin në mua

Dhe me mua

Sa herë që hidhëroheshin dallgët

Unë bëhesha shtrëngatë prej  uji

Dhe u këndoja peshqve

Një elegji të lashtë

E cila banonte

Në kafkullin e mbretërisë së psalmeve

NJË KALË I LODHUR

 

Këto vargje

Që shpërthejnë nga ky shkëmb

Po më marrin me vete

Pas meje vinin edhe ca këpucë

Që u përngjanin

Tullumbave të Lulit

 

Vinte si një uturimë  prej  trishtimi

Dhembja e një kohe të kaluar

Mbase edhe sot shtrihet

Nëpër skutat e shpirtit të skamjes

Një jehonë nga lashtësia

“A do qymyr, zotni”

 

Një kalë i lodhur

Me veshtë lëshuar për toke

Kafshërisht i përngjante skamjes

Nga krifat me dregëza

Pikonin copa kaçerri

Kahmos pikonin

Ca bigëzime prej trishtimeve

NJË KUKULL E DRUNJTË

 

Më kujtohet

Kur isha një kukull prej druri

Si me krifat e kalit të egër

Lozte era

Me flokët e mia të shëmtuara

 

Prej duarve kalonte

Te gishtat e këmbëve

Lozte

Dhe kafshërisht qeshte

Kur takohej me lotët e mi

 

Ishin ato kohëra të liga

Ku nuk mund të ekzistonin

As ujqërit e tërbuar

E lëre më

Një kukull prej druri

 

Më kujtohet dhe asnjëherë

Nuk më ikën nga mendja

Kur me dhunë ardhacakët

E zunë katin e tretë

Kurse neve

Kinse nga mëshira

Na lënë

Që të flemë pranë balushës

 

NE ASNJËHERË NUK KUPTUAM

 

Poqë se sot ose nesër

I mbërthejmë mendimet

Me një kapëse prej kashte

Do jemi shumë më afër

Kukullave prej duralumini

Se sa të atyre të drunjta

Që çapojnë rrugëve të pluhurosura

 

Ne asnjëherë nuk kuptuam

Se si mund të këndojnë

Kukullat

Por gjuha e tyre e drunjtë

Kishte një tjetër trajtë muzikore

 

Herë këndojnë

E herë

Prej fjalëve të cuklave

Krijojnë ca zëra zogjësh

Që nuk mund të dallohen

Prej të lehurave

Kukullat e mia të gjora

Fare mirë e din

Dhe kanë mësuar

Të qajnë dhe të këndojnë shqip

 

 

 

 

 

2

 

Po deshe

Ledhatoi këmbët e saja prej druri

Ose qortoi

Kafshërisht qortoi

Sytë prej fasules së zezë

 

Sillu me ndjenjat e drurit

Ashtu siç

Janë sjellë me ty njerëzit

Unë di

Ti çdo herë je dalluar

Edhe prej kukullave

 

Na ke thënë

Se në gjumin  tënd

Asnjëherë nuk kanë ardhur ëndrrat

Thonë se

Ti ke pirë qumësht

Prej përrallave

Kukulla ime e vetmuar

NUK I PËRNGJAN LOTIT TË ZHURIT

Sa herë që i prekim gjërat

Nga dy herë

Ato humbin bukurinë nga vetvetja

Humbin nga diçka

Që nuk mund ta dalloj

Syri tekanjoz i njeriut

 

Ngjanë që kur i prekim lulet

Për të dytën herë

Ato po ashtu e humbin ngjyrën

Dhe shijen e aromës

Së kujtesës së rrënjës

 

Thonë se asnjë gotë

Dy herë nuk mbushet me verë

As trishtimi nuk përjetohet

Në të njëjtën mënyrë

 

Gjërat dhe njerëzit ndryshojnë

Si grimcat e atomit

Po ashtu edhe shpirti i bërthamës

Nuk i përngjan lotit të zhurit

                  Prishtinë, 25 mars 2013

 

 

 

 

 

 

 

 

DIKU THELLË NË SHPIRT

 

S’janë të zbrazëta fjalët

Kur thonë se

Atje ku s’ka dashuri

Nuk rriten as pemët

 

Në kujtesën e rrënjëve

Si nëpër balada zgjohen poemat

Thellë shumë thellë

Nga brendia e tokës

Si kërpudhat pas shiut

Lulëzon urrejtja

 

Nëse fushat e lulëzuara

Nuk ujiten me dashuri

Ato fishken para çdo fjale

Dhe thyhen si gotat e kristalta

Nga syri i keq

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Këto bimë të njoma

Ose të thara

Që po na mbinë në kujtesë

Rrënjët i kanë diku thellë

Më thellë se rrënjët e urrejtjes

 

Nuk thonë kot

Se dashuria lind nga rrënja

Dhe rrënjët i ka

Diku thellë në shpirt

FJALËT BUROJNË NGA SHPIRTI

 

Poezia  nuk është më poezi

Po që se nuk lind

Si fryma e mirë

Nga shpirti i sinqertë i  poetit

 

Mbase i ka edhe dy rrënjë

Njëra hynë

Thellë në të çarat e tokës

Kurse ajo tjetra

Zë vend

Në frymëmarrjen e gjetheve

 

Sa herë që këndojnë zogjtë

Fjalët burojnë nga shpirti

Ashtu siç paraqiten engjëjt

Nga brendia e qiellit

Dhe ia thonë psalmeve

Deri sa t’i zgjojnë milingonat

 

Këto fjalë prej zjarri

Pikojnë në zemrat e  njerëzve

Kur poeti

Ia lëshon mëgojëzat poezisë

Thellë shumë thellë

Në zemrën e tokës

Bigëzohen ëndrrat e lumenjve

 

 

 

 

ATJE TE DUNAT PREJ MJEGULLAVE

 

Mes kësaj kornize

Dhe këtyre përmasave biblike

Fshihen gjërat e vogla

Aq të vogla

Sa që pa kurrfarë frike

Mund të hynë bubuzhelet

Në syrin e njeriut

 

Me një grusht nostalgji

Do e mbuloj këtë epitaf

Që vite me radhë po qanë

Mbi një lule zambaku

Që i përngjan mjellmës

 

Ti mos u bezdis

Kështu ka qenë përherë

Dhe do të jetë po kështu

Edhe në të ardhmen

Te varret e krishterëve

Miqtë e mi

Bisedojnë me kryqet e dehidruara

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Nga një imazh i verdh

Po largohen

Zogjtë e egër biblik

Atje te dunat prej mjegullave

Po mbinë detet

Dhe po fundosen malet

Në flluskat

E përkryera të stërkalave

 

TË TILLË ISHIM

 

Nëse jeni të sinqertë

Ju do ta përqeshni deri në pafundësi

Gjeneratën tonë

Që e fshihnim dashurit tona

Edhe prej hijeve

 

Të tillë ishim

Dashuria e jonë shpallej fshehtë

Nuk kishim kurajë dhe  guxim

Tu themi grave tona të dua

Moj nuse

 

Ne dashurit tona i shpallnim

Kur të gjitha yjet

Iknin nga qielli,

Atëherë kur këputeshin meteorët

Dhe hëna

Fshihej pas shkurreve

 

Nuk i përqafonim as fëmijët

Në kodet e maleve

Dhe të etërve

Fshihej diçka më e madhe

Se dashuria

Fshihej kinse burrëria

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kurse nëpër dhomat e gjumit

S’kishim as turp

E as frikë

Për t’i plotësuar

Humbjet e çasteve

Në zbrazëtit e ditës

Kafshërisht dashuronim

Vetëm në sterrë

           Prishtinë, 26 mars 2o13

 

 

 

 

 

 

JEMI NJERËZ

 

Ne lindim dhe vdesim

Nën pemët e yjeve

Sa herë që i shkundim shpatullat

Bien gjethe meteorësh

 

Herë i përngjajmë stuhive

E herë dashurisë

Nga mëngët e mëngjeseve i shkundim

Uturimat e maleve

 

Jemi njerëz që u përngjajmë

Arkivoleve të blerta

Për një fjalë goje

I shembim shkëmbinjtë e stralltë

 

Në urtinë tonë

Mund të flenë edhe detet

Por nëse ngjan e kundërta

U përngjajmë demave të tërbuar në arenë

NE NË ÇDO KOHË

 

Udhëtimet  tona kah e kaluara

Dhe e ardhmja

Nuk kanë të ndalur

Ne për çdo ditë i ndërrojmë vendet

Dhe qytetet

 

Një ditë flemë

Nën hijen e shelgut të pikëlluar

Kurse ditën tjetër i recitojmë

Psalmet e një kohe të largët

 

Nëse na zë nata

Nën kujtesën e plepave të bardha

Herët në mëngjes zgjohemi

Me trishtimin e gjetheve

 

Pranë degëzimeve të lumenjve

Bisedojmë me pulëbardhat

Për itineraret e fundit

Të anijeve të fundosura

 

Prej lindjes deri në vdekje

Nuk na ndalen udhëtimet

Ne në çdo kohë

Jemi në rrugëtim e sipër

 

 

DO I PËRNGJAJMË KAÇERRIT

 

Një ditë papandehur

Do e lëmë njëri- tjetrin

Kështu që në një mëngjes

Ose në mbrëmje vonë

Do zgjohemi të vetmuar

 

Dikush në shtëpi

E dikush tjetër te ndonjë shelg

Do i harroj këpucët

E lënë peng dashurisë

 

Kështu që ky udhëtim i jonë

Është i paparashikueshëm

Në vazhdimësinë e tij

Është vetëm një rrugë

Ajo e pa kthim

 

Ne një ditë

Në ecjet tona të pandalshme

Do i përngjajmë kaçerrit

Që rrinë varur si zogjtë e sëmurë

Nëpër degët

E një dimri të harruar

NDOSHTA TË KUJTOHET MARSI

 

Ndoshta të kujtohet marsi

Kur i fshehëm shirat

Në gotën e një nate

Nëse jo

Mendo pak më esëll për ato çaste

 

Ti nuk më lë atë ditë

Asnjë alternativë

Përpos kokëfortësisë së ikjes

Dhe kurrë më nuk i ndale hapat

Për të ikur nga ai mars

Në një mars tjetër

Më të çmendur se koha

 

Mbasi binte një shi imcak

Ose unë nuk shihja gjë tjetër

Përpos mjegullave të trishtë

Megjithatë

Kishte dënesje te plepat

 

Sërish po të them

Ndoshta të kujtohet ai mars i largët

Kur mbyteshin detet

Në një gotë të kristaltë

E nata shtirej

Kinse lëngonte diku në fund të kujtesës

AKOMA PO U BESOJMË RRËNJËVE

 

Atë çast

Mbase ishte vazhdimësia

E netëve të tjera

I besuam rrënjëve

Dhe u shndërruam në lule

 

Në të njëjtën kohë pamë

Se si zbritnin meteorët

Nga shkallët e mjegullave

Me një elegancë mbretërore

Lëviznin pemët

Kah degëzimet e lumenjve

 

Ndoshta ishin këto reflektime

Hijesh të dyshimta

Që paraqiteshin

Vetëm një herë në jetë

Ose vetëm disa imazhe

Të rrejshme reflektonin në hapësirë

 

Por vazhdimësia e asaj nate

Nuk di të ndalet

Kurse ne

Akoma po u besojmë rrënjëve

Prishtinë, 27 mars 2013

TË GJITHË KËTU

 

 

Njerëzit në këtë qytet

U përngjajnë

Kukullave të drunjta

I krehin flokët

vetëm një herë në javë

 

Kurse ditëve të tjera

Grumbullojmë

Qeska të vjetra najloni

Dhe gazetat e palexuara

 

Kur zvogëlohen muret

Akaciet i zhveshin këmishët

Dhe vrapojnë

Lakuriqe trotuareve

 

Derisa e zënë ngushtë vetveten

Në një sokak qorr

Dhe për pak lekë

I shesin degët

Që kanë mbetur

Pa njomësinë e gjetheve

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Çdo gjë në këtë qytet

Ka nga dy palë mëgojëza

Sa herë që frenohen shirat

Mbi kokat e qytetarëve

Bien copa të mëdha kaçerri

 

Të gjithë këtu

Mbase

Nesër do u përngjajnë

Kukullave të drunjta

Pa asnjë qeshje njerëzore

ISHTE NJË STERRË E TRISHTË

 

Gjërat që i zhveshëm mbi komodinë

Ndoshta edhe mendimet tona

Sot kanë mbetur peng

Lukunisë së lehjeve të ujqërve

 

Ishte një sterrë e trishtë

Nga çatitë e rrënuara

Pikonte frika e mbetur

Që nga lashtësia

 

Në vajin e ullukëve

Ndryshkej hëna e dhunuar

Mbase

Nuk kishin pushuar

Akoma lehjet e natës

 

Rruga ishte e gjatë

Ne mbetëm të vetmuar

Nën pemët lakuriqe të lagjes

S’dallohej asnjë ndryshim

Përpos që qanin

Degët e thyera të natës lozonjare

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ndoshta edhe ne pa dashje

U përngjanim

Etërve tanë kryeneç

Nuk u kthyem asnjëherë

T’i shkundim pemët e pjekura

Deri sa  kopshtet tona

Me shekuj

I dhunonin mushkonjat e sëmura

 

FAJI

 

Më duket se

Sa herë që flasim

Fjalët tona i humbin shkëlqimet

Po zhvishen lakuriqe

Disi po ndahen nga shpirti

I dehidruar i drurit

 

Pranë tavolinave të zbrazëta

Dëgjojmë hungërima qensh

Derisa mjerimin e fusim në gotë

Kurse në mëkatin tonë

Fundosemi nëpër thellësi detesh

 

Vuajmë nga një sëmundje e panjohur

Zbrazemi si shtëpitë e vetmuara

Askush nuk na i hap dyert

Vetëm zëri i erës

Kohë pas kohe troket në vetëdijen tonë

 

Kur i hapim sytë

Mbase nuk shohim asgjë

Ndoshta pas syzeve tona të errëta

I fshehim sëmundjet e pulave

Ose fshihemi pas një faji

Që është duke na ndjekur pandërprerë

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Diku në fund të një  fillimi

Cikli i tretë

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

LEDHNAJAT E HISTORISË

 

Sonte s’mund të flas me drurët

Kthehem  nga një histori e trishtuar

Në këtë kurorë të lavdisë

Paskan mbetur peng

Vetëm hinoret e së kaluarës

 

Kush hyri në gjumin e lumit

Këto dallgë prej fjalëve

Po i përmbysin

Ledhnajat e historisë

Era frynte mbrëmë

Nga të katët anët e  kufijve

 

Kjo kala e vjetër

Themelet i ka ngritur

Në lashtësinë e kohës

Andaj asnjë furtunë

E as njeri

Nuk mund të futen

Në labirintet e fshehtësisë

Së kodeve

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kjo kala

Mbase ishte këtu edhe para Rozafës

Mbi këto mure të ngritura përreth

Frymëmarrja e bedenave

I ka mëkuar burrat

Që aq shumë donin atdheun

 

DIKU NË FUND TË NJË FILLIMI

 

Hapeshin dyert

Si nga një gojë e trishtuar

Dilte kolla e keçe

Kollitej fusha

I shqyheshin mushkrit e malit

 

Një njeri i huaj

Me gjasa

E kishte harruar shtëpinë

Diku në kujtesën e shembur

Të barit të fishkur

Qante një qemane me ngashërim

Mbarimin e një harrimi

 

Hapeshin portat

Hapej edhe goja e erës

Te kajsishtat e egra

Vajtonin shelgjet e pikëlluara

Po ashtu

Dënesnin edhe plepat e bardhë

 

Hapeshin dhe mbylleshin

Portat e gjymave të zbrazëta

Diku në fund të një fillimi

Mbase nuk kishte mbetur

Asnjë gotë me shpresë

TE NGJYRAT E KORNIZAVE

 

Sa herë që vetmojmë

Pranë shtretërve të hijeve

Na duket se dita

Kurrë nuk do të përfundoj

Prandaj kur lëvizin hijet

Ne ndjehemi të lënë peng kohës

 

Bredhim nëpër udhët e metropoleve

Dhe nuk dimë se ku jemi

Këmbët tona të dyllta

I skicojnë ecjet e këpucëve me taka

Dhe qeshin

Me kalimtarët e vetmuar

 

Diku te një kafene

Ku si paçavuren e palarë

I shtrydhim trishtimet e ditëve

Fundosemi si titaniku

Në një gotë të thartë vere

 

Kur dalim në rrah

Te ngjyrat e kornizave

Përballemi me befasitë

Që nuk mund t’i krahasojmë

As me përrallat tona të trishtuara

MOS SHIKONI KOT KAH QIELLI

 

Mos shikoni kot kah qielli

Ylli i juaj

Mbase ka kaluar

Shumë kohë

Para lindjes së diellit

 

Kur i hapët sytë

Nëpër trotuare kalonin

Mace me syze

Megjithatë

Pas xhamave të errëta

Kishin nga dy palë sy të kaltër

 

Qeshnin kalimtarët

Me udhëtarët e rastit

Qeshte edhe Lumëbardhi

Një tufë zambakësh të ngjyrosur

I kishin mbetur në shportë

Shitëses së luleve

 

Mos shikoni  kot kah qielli

Asnjë yll sonte

Nuk ishte e shitëses së luleve

Mbase ylli i saj

Ka kohë që është shuar

SI PËR INATIN TIM

 

Ti disi më paraqitesh

Vetëm në ëndërr

Pothuaj se për çdo ditë

Përsëritet tregim i  njëjtë

Për lulet që rriten

Ose shkulen nga kujtesa

 

Më kujtohet

Kur nga ekstremitetet e degëve

Hajnisht i këputje trëndafilat

Mbase stina e verës

Kishte ardhur më herët atë vjet

 

Ti kaloje verbërisht

Nëpër dhomën e ëndrrës sime

Dhe i laje duart

Me lotët e ngrohtë të mbrëmjes

 

Më kujtohet kur dëneste hëna

Si gërneta e evgjitit plak

Dënesnin edhe pulëbardhat

Mbi kaiket e thyera te moli

Si për inatin tim

Ti sërish më paraqiteshe

Si në ëndrrat e mia të shkuara

 

 

 

 

 

 

MOS QAJ MË MOJ NËNË

 

Një ditë do të kthehem

Me këtë trup të mishtë

Ose në bronz

Mos qaj më moj nënë

Mos qaj

 

Ti ishe ajo

Që na mësove

Ta duam lirinë më shumë

Se vetveten

Dhe dashurinë

Mos qaj më moj nënë

Mos qaj

 

Nëse kthehem në bronz

Do më ngroh përherë

Dashuria e jote

Mos qaj më moj nënë

Mos qaj

 

 

 

 

 

 

 

 

 

FRYNË NJË STUHI PREJ MËKATI

 

Përtej meje

Frika ime mes katër mureve

Një eremit i thinjur

Mediton për rrjedhën e lumit

 

Guralecët  sygështenjë

Kanë disa lloje ëndrrash

Etjet rrjedhin si të çmendura

Nëpër lagjet e evgjitëve

 

Një kryq i harruar te sheshi

Qe njëqind vjet vetmon në erë

Frynë një stuhi prej mëkati

Mbi flokët e thinjura të qytetit

 

Prishtinë, 28 mars 2013

I KËMBEJMË DUART TONA

 

Sa herë që na zë frika

Ne ëndrrat tona

I këmbejmë me gjumin

Dhe pastaj dalim në shesh

Si të lindur nga nëna

Këlthasim rrugëve të zhveshura

 

Nëpër trotuare shohim fëmijë të dehur

Dhe njerëz të klonuar

Nuk i besojmë askujt

Sepse as neve

Nuk na beson askush

 

Kështu

Duke jetuar me këtë mashtrim

I këmbejmë duart tona

Me krahë zogjsh

Por asnjëherë nuk fluturojmë

Nuk mund të largohemi

Nga pesha e jorganit

 

Me gazrat e natës sterrë

E mbulojmë kokën

Dikur vonë kur na del gjumi

Kuptojmë

Për ikjen e diellit përtej maleve

NA KA MBETUR AKOMA KOHË

 

Sonte do e shuajmë urinë

Me “Poemën e mjerimit”

Nëse nuk ngopemi

Akoma kemi kohë

T’i përziejmë rropullitë

E “Recitalit të malësorit”

 

Shumë vjet kaluan duke i lexuar

Këto vargje

Në sirtarin e kujtesës

Sërish po zgjohen të rrëqethurat

E fjalëve  të thëna

Por me një dhembje

Pak më ndryshe

Se atë që është përsëritur me vjet të tëra

 

Shumë gjëra kanë filluar të zgjohen

Ose po zbresin nga shkallët

E kujtesës

Vetëm poemat na përkujtohen

Mbase ende po na shërbejnë

Për shuarjen e urisë së përditshme

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Sonte sërish do shuajmë zjarrin e kujtesës

Me zhurmën e përditshmërisë së fjalëve

Megjithatë

Na ka mbetur akoma pak  kohë

T’i pastrojmë dhembët

Nga hijet e skamjes së përditshme

 

 

NËN PEMËT E NGRIRA

 

 

Ka diçka misterioze

ky mur

Sa herë që i gozhdoj kujtimet

Nga thellësitë e lagështisë

Dalin ca zëra njerëzish

 

Dalin dhe përzihen

Me shushurimën e gjetheve

Të rëna

Nën pemët e ngrira

Çelin lule ca degë të thata

Këtu ka diçka misterioze

Që troket në vetëdijen e dyshemesë

 

Tjegullat herë i ndryshojnë ngjyrat

E herë

U përngjajnë heshtjes

Së milingonave

 

Ky mur

Mbase është i vetmi që ka mbetur

Te murishtat e rrënuara

Dhe stoikisht qëndron

Përballë stuhive

Dhe kohës vrastare

 

 

NGA SYTË E LËBYRË

 

Nëse nuk çlirohesh nga vetvetja

Ti kurrë nuk do të jesh i lirë

Miku im

Asnjëherë sepse po që se

I frenon mendimet

Ti je një rob i përkryer

Që i shërben papërmirësueshmërisë

 

Me gjasa je i verbër

Më i verbër se sterra

Ti që verbërisht u beson librave

Dhe  profetëve

Kërkoje vetveten tënde diku tjetër

Kërkoje në shpirtin e vesës

Kur paraqitet ajo

Tok me brishtësinë e mëngjesit

 

Po të them miku im

Ti me të vërtet qenke i verbër

Largoi degët e ngrira të shimshirit

Nga sytë e lëbyra të ëndrrës

Se për ndryshe

Që në fillim të stinës verbohet pranvera

I NJIHTE MIRË LUTJET PAGANE

 

Mbase im atë

I njihte mirë lutjet pagane

Për çdo mëngjes

Prite te ullishtat e kishës

Lindjen e një dielli të ri

Që duhej t’i besonte një drite inkandeshente

 

I përshëndeste rrënjët e lulediellit

Dhe këndonte

Një këngë të vjetër pagane

Të cilën ne fëmijët

Nuk e kuptonim se çfarë thoshin

Lashtësia e atyre fjalëve

Por dëgjonim me vëmendje

Atë melodi të bukur te arkapitë e kishës

 

Sa herë që ulej  im atë

Mbi gurin e lagjes

Me një copë  llamarine të ndryshkur

E thërriste shiun

Dhe me kërrabën e stërgjyshit të tij

I ndiqte qentë endacak

 

Im atë ndjesë pastë

Donte një varrim krejtësisht ndryshe

Nga të tjerët

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Përherë thoshte

Lërmani  një gur stralli

Nën kokën time

Atë strall të vendlindjes

Që askurrë nuk u besoi

Zotave paganë

 

NË VITET E DEMONSTRATAVE

 

Në vitet e demonstratave

Barrikadat i formonim

Prej njerëzve

Dhe gomave të djegura

 

Merrnim nga shtëpitë tona

Karrige të vjetra

Ose kusi prej llamarine

Dhe tërë ditën e lume

I binim atyre teneqeve

Të cilat na dukeshin

Si daullet e kushtrimit

 

Ne donim ta ndryshonim një sistem

I cili i kthente djemtë tanë

Prej ushtrisë

Nëpër arkivole të mbyllura

Dhe s’na lejonin “Rojet e nderit”

Kurrsesi t’i hapim

 

Në vitet e demonstratave

Ishim të parët në Ballkan

Që ja prishëm gjumin

E një sistemi vrasës

Dhe kurrë më

Nuk pati kohë të flejë

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Në vitet e demonstratave

Aq shumë e donim atdheun

Sa që u bëmë

Mish për topat e një ushtrie vrastare

Që na i gllabëronte fëmijët

Posa dilnin në rrugë

TË JESH NDRYSHE

 

Nuk është mëkat

Të jesh pak më ndryshe

Se vetvetja

Ti për çdo ditët duhet të ecësh

Para hijes tënde

 

Të jesh ndryshe

S’do të thotë t’i’ krehësh flokët

Me thonjtë e erës

Të jesh ndryshe domethënë

Të mos i përngjash askujt

 

Nëse je vetvetja e jote

Je po aq i madh

Sa edhe vetë njeriu

 

Të imitosh dikë tjetër

Duhet të jesh një kloun

I cili e imiton

Edhe vetveten nën dush

 

Të jesh pak më ndryshe

Do të thotë

Të jesh njeri i përsosur

I ditëve tona të varfra

NJË FENER

 

Për çdo mëngjes

Në stacionin e trenit

Fiksoj orën e ndalur

Këtu vijnë dhe shkojnë diku larg

Zogjtë e ngrirë

 

Përtej shinave të lënë kujtesës

Shoh një njeri të dehur

Kah e vendos kapelën

Mbi kokën e një trungu të kalbur

 

Ndoshta një Evë e mori gjethen e fundit

Dhe iku tejpërtejmes

Iku sikurse

Të mos kishte qenë kurrë këtu

Te binarët që s’përdoren më

Kollitet një tren i vjetër

 

Dhe feneri

Rri varur për një dege qershie

Asnjëherë nuk shkyçet

Rri dhe mendon për kohërat

Kur trenat bisedonin

Me udhëtarët

E vonuar te mëngjeseve

 

 

 

 

 

 

MË PRIT TE URA E GURIT

 

Ulu te Ura e Gurit

Dhe dëgjoje

Ofshamën e Lumëbardhit

Ulu miku im i fëmijërisë

Ulu kacule

Dhe thirre të kaluarën

 

Se vetëm atëherë

Mund t’i përgjosh shpirtrat

E guralecëve të bardhë

Si që i përgjoje

Vajet e myshqeve

 

Mos humb asnjë çast

Miku im

Pyeti dallgët

Që përbirohen mes gurëve të vegjël

Vetëm ato dinë fshehtësinë

E prejardhjes së ujit

 

 

 

 

 

 

 

2.

 

Pyeti edhe për kalanë

Dhe ustallarët e gurëve

Pyeti algat

Që e mbrojtën nderin e këtij qyteti

Por mos harro

Pyet edhe për dhembjen

Dhe dashurin e tyre të madhe

 

Më prit te Ura e Gurit

Miku im

Më prit

Kemi pak llafe

Me këto dallgë të përgjumura

Do bisedojmë për hallet

Dhe dashurit

E këtij qyteti të lashtë

Më prit te Ura e Gurit

Më prit miku im

 

 

 

 

DY LUGË DRURI

 

Dy lugë druri

Dhe një mollë e kafshuar mbi tavolinë

Bisedojnë me një qiri gjysmë të ndezur

 

Nga goja e madhe e flakës

Dalin ca zëra që vijnë nga lashtësia

Dhe një kornizë e thyer

 

Dy lugë druri

Të palara i përqeshin pjatat

Ku pinë ujë pëllumbat prej argjile

 

Dy lugë druri

Dhe një qiri i vetmuar

Po ndizen në heshtje

 

Dy lugë druri

Dhe një gojë e madhe

Në shpirtin e një pamjeje surrealiste

             Prishtinë, 29 mars 2013

Biografia

Adem Zaplluzha u lind në Prizren, më o1. o2 1943. Shkollën fillore dhe të mesme i kreu në vendlindje, ndërsa Akademinë Pedagogjike në Prishtinë.

Një kohë punoi mësues nëpër fshatrat  Studençan të Therandës dhe Hoça e Qytetit, afër Prizrenit. Ndërkohë punësohet si përkthyes në Korporatën Energjetike të Kosovës.

Me shkrime,  kryesisht me poezi, filloi të merret  që nga mosha e fëmijërisë. Rrugën letrare e nisi me vjershën e parë për fëmijë, të cilën e botoi në revistën ”Pionieri”, më 1957.

Si i punësuar në Korporatën Energjetike të Kosovës, bashkë me shokët e punës dhe të penës, themeloi grupin letrar “Lulëkuqet e Kosovës”. Në kuadër të punës së këtij grupi u botua përmbledhja “Ngjyra e Kohës”, në të cilën u përfshi një numër i konsideruar i poezive të tij. Krahas krijimeve të publikuara në revistat për fëmijë, botoi edhe një sërë krijimesh letrare nëpër gazeta dhe revista, që dalin në Prishtinë, Shkup dhe Zagreb. Në vitin 2o1o i përkthehet një libër në gjuhën Rumune, nga përkthyesi i mirënjohur  Baki Ymeri,“Pema e Bekuar”, libër, i cili u mirëprit nga lexuesi Rumun.

Po atë vit, në një nga numrat e revistës “Shqiptari”, në Rumani, në bashkëpunim me redaksinë revistës “Dituria”, në Boras të Suedisë, botohet një antologji, “Jehona e Shekujve”, autor Sokol Demaku, ku përfshihen edhe disa punime të Adem Zaplluzhës.

Është prezantuar në LEKSIKONIN SHKRIMTARËVE SHQIPTARË 15O1-1990, nga Hasan Hasani, si dhe në LEKSIKONIN SHKRIMTARËT SHQIPTARË  PËR  FËMIJË 1872- 1995 nga Odhise K. Grillo, dhe në librin Portrete Shkrimtarësh nga Demir Behlul, Prishtinë 2oo2.

Si dhe është përfaqësuar në Rumuni në një antologji të shkrimtarëve të Kosovës nga Monica Marushan KOSOVA LITERARA, (Kosova letrare, përkthyer nga Baki Ymeri, alias Alban Voka .2o11

Është anëtarë i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës. Jeton në Prishtinë.

 

 

 

 

 

 

 

 

BOTIME TË AUTORIT

 

1. “Puthje”, poezi, “Rilindja”, Prishtinë,1974.

2. “Ecjet e viteve të mëdha”, poezi, “Jeta e Re”, Prishtinë 1995.

3. “Çamarrokët e Thepores”, poezi për fëmijë, “Shkëndija”,Prishtinë 1996.

4. “Muret”, poezi, “Jeta e Re”, Prishtinë, 1997.

5. “Morfologjia e dhembjes”, poezi, “Faik Konica”, Prishtinë,2000

6. “Ai vjen nesër”, poezi, Qendra e Kulturës, Klubi letrar“Fahri Fazliu”, Kastriot, 2oo7

7. “Letër nga mërgimi”, poezi, Klubi letrar “Fahri Fazliu”Kastriot , 2007
8. “Letër nga mërgimi 2 “ poezi, “Qendra e Kulturës”, Klubi

letrar , “Fahri Fazliu”, Kastriot 2007

9. “Udhëndarja”, poezi, “Qendra e Kulturës”, Klubi letrar ,“Fahri Fazliu”, Kastriot , 2008

1o. “Thirrje e gjakut”, poezi,”Qendra e Kulturës”, Klubi letrar, “Fahri Fazliu”Kastriot 2008

11. “Asgjë sikur molla”, poezi, “Qendra e Kulturës”, Klubi

letrar “Fahri Fazliu”, Kastriot, 2009.

12. “Vesa në lotin tim”, poezi, “Qendra e Kulturës”, Klubi letrar “Fahri Fazliu”, 2009,

13. “Puthja e gozhduar”, poezi, “Qendra e Kulturës”, Klubi

letrar, “Fahri Fazliu”, Kastriot , 2oo9.

14. “Kashelasha në vargje”, poezi për fëmijë,” Qendra e kulturës, Kastriot, 2oo9.

15. “Pema e bekuar”, E përkthyer, Rumani, 2o1o.

16. “Bajraktarët e vatanit”, poezi satirike, Klubi letrar, ”Fahri Fazliu” Kastriot , 2010.

17. “Hijet e ndryshkura”, poezi,”Qendra e kulturës”, Kastriot,2010.

18.”Stuhi në Kutulishte”, poezi,”Qendra e kulturës”, Kastriot,2010.

19. “Posa ikte nata”, poezi, “Qendra e kulturës “, Kastriot,2010.

2o. “Loja e myshqeve”, poezi,”Qendra e kulturës”, Kastriot,2010.

21. ”Lumëbardhi dhe gjëma”, poezi,”Qendra e kulturës”,Kastriot, 2o1o

22. “Metafora e heshtjes”, poezi, “Qendra e kulturës”,Kastriot, 2o1o

23. ”Hyji në Prekaz”, poezi,”Qendra e Kulturës”, Kastriot,2010.

24. ”Sinorët e hinores”, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot 2010

25. ”Don Kishoti dhe Rosinanti”, poezi, Shoqata  e Shkrimtarëve, Kastriot, 2010

26.”Zjarri i dashurisë”, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2010

27. ”Kur likenet vallëzojnë”, poezi, Shoqata e shkrimtarëve-Kastriot, 2010

28. “Ditari në vargje”, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 201O

29. “Tingujt që nuk përfundojnë”, poezi, Shoqata e shkrimtarëve –Kastriot, 2o1o.

3o.  “Shtegu i mallit”, poezi, Shoqata e shkrimtarëve-Kastriot, 2010

31. ”Korniza e thyer”’,Poezi, Shoqata e shkrimtarëve, -Kastriot, 2010

32. “Zgjimi i gjëmës”,Poezi, Shoqata e Shkrimtareve-Kastriot, 2010

33. “Vallja mistike”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2010

34. ”Merre kodin”,  Poezi për fëmijë, Shoqata e shkrimtarëve Kastriot,2011

35. “ Letër atdheut” poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2011

36. “ Tejdukshmëria e shiut”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2o11

37. “ Përtej teje”,poezi, Shoqata e  Shkrimtarëve-Kastriot, 2011

38. “Sa afër e sa larg” , poezi, Shoqata e shkrimtarëve-

Kastriot, 2011

39. “Vallja e zanoreve”, Poezi , Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2o11

40. “Ikja e eshtrave”, Poezi për të rritur, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2o11

41.”Kalorësit e mjegullave”, Poezi, Shoqata e shkrimtarëve-Kastriot, 2012

42. “Hingëllimat e shiut”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot 2012

43. “Kur pemët i ndërrojnë këmishët”. Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot,  2o12

44. “Mirëmëngjes Imzot”, Poezi, Shoqata e shkrimtarëve – Kastriot, 2o12

45. “Kafshimi i mikut”, Poezi satirike, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2012

46. “Atje tej maleve”, Poezi, Shoqata e shkrimtarëve , Kastriot-2012

47. “Heshtja që del në shesh,” Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve, Kastriot -2o12

48. “Portat e shpresës”, Poezi, Shoqata e shkrimtarëve, Kastriot-2012

49. “Në dhomën time gjysmë të errët”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2o12

5o. “Kinse Lojë Shahu”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2o12

51. “ Për çdo dekadë nga një baladë “, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve – Kastriot, 2o12

52. “Fusha e mëllenjave”, Poezi, Shoqata e shkrimtarëve- Kastriot, 2o12

53. “E kujt është kjo vetmi”, Poezi, Shoqate e Shkrimtarëve- Kastriot, 2o12

54. “Mos pyet për adresën e lumit”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve – Kastriot, 2012

55. “ Stoli në parkun vjetër” Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2012

56. “Urori i stralltë”, poezi, Shoqata e shkrimtarëve –Kastriot, 2o12

57. “Po të mos ishte fjala”, Poezi, Shoqata e shkrimtarëve- Kastriot,2o12

58. “Thyerja e urave”, poezi, Shoqata e shkrimtarëve –Kastriot, 2o12

59. “ Trokëllimat në gjumin e dallgëve”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2o12

60. “ Në flokët e dëborës”, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve –Kastriot, 2012

61. “Një grusht nostalgji”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2o12

62. “ Kur filluan të flasin njerëzit”, poezi, Shoqata e shkrimtarëve- Kastriot, 2012

63. “Kur stinët kapërcejnë fshehurazi”, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve – Kastriot,2012

64. “ Lisi në rrënjët e veta” , Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve –Kastriot 2o12

65. “Eca ecëm dhe do ecim”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve – Kastriot, 2o12

66. “Fëmijët e erës”, Poezi, Shoqata e shkrimtarëve-Kastriot 2012

67. “ Çast në fund të stinës”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot-2012

68. “Si të flas me drurët”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2012

69, “ Më pëlqejnë mendimet e tua”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot , 2012

70. ”Andej dhe këndej kohës”, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot , 2012

71. “Zëri i heshtjes”, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2o12

72. “Kush i lexoi letrat prej erës”, poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2012

73. “ Fluturimi i korbave në netët pa hënë”, prozë poetike, Shoqata e Shkrimtarëve –Kastriot, 2012

74. “Koha e ime dhe koha e jote”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot , 2012

75.” Diku te një baladë”, Poezi, Shoqate e Shkrimtarëve –Kastriot, 2012

76. “ Sonte çdo gjë po i përngjan lotëve”,Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve –Kastriot, 2012

77 “ Ky def prej hëne”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2012

78.“Pyesni zogjtë në ikje ”,Poezi , Shtëpia botuese “Fahri Fazliu”- Kastriot 2013

79 “ Fërfërimë gjethesh”, Poezi, Shtëpia botuese “Fahri Fazliu”, Kastriot- 2013

80. “Refrene yjesh”, Poezi, Shtëpia botuese “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2013

81. “ Te delta e mjellmave”, Poezi, Shtëpia botuese “Fahri Fazliu”-Kastriot, 2013

82.“Rinjohja”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”- Kastriot, 2013

83.“Mëkati i hijes”, Poezi, Shoqata e Shkrimtarëve-Kastriot, 2013

84“Një zog prej uji”, Poezi, shoqata e Shkrimtarëve- Kastriot, 2013

85.“Diku në fund të një fillimi”, Poezi,  Shoqata e shkrimtarëve, “Fahri Fazliu”-Kastriot 2013

PËRMBAJTJA

 

Jepu një shans duarve tua

Cikli i parë....11

 

Jepu një shans duarve tua.................................13

2. . ....................................................................14

Dalin njerëzit ...................................................15

Dënesin nënat pa lot.........................................17

Pema.................................................................18

Tundej deti diku larg........................................19

Ikje biblike........................................................20

Zogjtë e shiut....................................................22

Babai im...........................................................24

Nga zëri i kambanës.........................................25

Ne të gjithë.......................................................26

Jepu një shans duarve tua 2..............................27

Përtej kësaj drite...............................................28

Këto pemë.........................................................29

Një mollë..........................................................30

Thyerja e hijeve................................................31

Vrapuan edhe njerëzit.......................................32

Preke lotin deri në asht.....................................33

Mbishkrimi ......................................................34

Vetëm një zog rebel.........................................35

 

E pamë një hartë të grisur

Cikli i dytë...37

 

Për çdo mot.......................................................39

Zgjoheshin varret..............................................40

Zotëri i mirë......................................................41

E pamë një hartë të grisur.................................42

Fëmijëria e ime.................................................43

Ca kafkuj breshkash.........................................44

Kjo rinjohje me fëmijërinë...............................45

Dalin zërat nga nëntoka....................................47

Detet na morën në qafë.....................................48

Një kalë i lodhur...............................................49

Një kukull e drunjtë..........................................50

Ne asnjëherë nuk kuptuam...............................51

2........................................................................52

Nuk i përngjan lotit të zhurit............................53

Diku thellë në shpirt.........................................54

Fjalët burojnë nga shpirti..................................56

Atje ku dunat prej mjegullave..........................57

Të tillë ishim.....................................................59

Jemi njerëz........................................................61

Në çdo kohë......................................................62

Do i përngjajmë kaçerrit...................................63

Ndoshta të kujtohet marsi.................................64

Akoma po u besojmë rrënjëve..........................65

Të gjithë këtu....................................................66

Ishte një sterrë e trishtë.....................................68

Faji....................................................................70

 

 

Diku në fund të një fillimi

Cikli i tretë...71

 

Ledhnajat e historisë.........................................73

Diku në fund të një fillimi................................75

Te ngjyrat e kornizave......................................76

Mos shikoni kot kah qielli................................77

Si për inatin tim................................................78

Mos qaj më moj nënë.......................................79

Frynë një stuhi prej mëkati..............................80

I këmbejmë duart tona......................................81

Na ka mbetur akoma kohë................................82

Nën pemët e ngrira...........................................84

Nga sytë e lëbyrë..............................................85

I njihte mirë lotët pagane..................................86

Në vitet e demonstratave..................................88

Të jesh ndryshe.................................................90

Një fener...........................................................91

Më prit te ura e gurit.........................................92

2........................................................................93

Dy lugë druri....................................................94

 

 

 

 

 

 

Katalogimi në botim – (CIP)

Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës

 

821.18-1   Zaplluzha, Adem Diku në fund të një fillimi / Adem Zaplluzha. -  Kastriot : Shoqata e Shkrimtarëve “Fahri Fazliu”, 2013. – 106 f. ; 21 cm.   Biografia : f. 95-96   ISBN 978-9951-538-96-1