Cikël poetik nga Vullnet Mato

VULLNET MATO

 

 

ME PASIONIN TIM, MOS QOFTË ASKUSH!

 

Fëmijëria ime s’pati babanë pranë,

për dhjetë vjet.

Qielli më dërgonte shi.

Toka më dhuronte lot.

Mes shtatë sqepave të zogjve,

gojëhapur ditë e net,

buka e nënës nuk arriti

të më ushqente dot...

Fillova të vizatoj njerëz,

për të nxjerrë ndonjë kaush.

Me pasionin tim për t’u rritur shpejt,

mos qoftë askush!..

 

Mora malet,

derisa më pranoi një ahishte në pyje,

nga ku gjethet vjeshtore

çonin fjalët e mia të mallit.

Aty u vëllazërova me çdo dru

që më bënte hije,

pasi lash pranë detit vëllezërit

dhe psherëtimat e zallit.

Letrat e nënës i bënte era gjethe

brigjeve me gëmush.

Me pasionin tim në punë të rënda,

mos qoftë askush!..

 

Djalërinë ma burrëroi

një Elenë e Trojës korçare,

në luftën për shkakun e dy feve

tona të ndryshme.

Ashtu, si Paridi, bir mbreti,

pasi e rrëmbeva për fare,

durova, si bir deti, dallgë

presionesh të stuhishme.

Elenën e desha si lisi,

pjergullën e vet me rrush.

Me pasionin tim në dashuri,

mos qoftë askush!...

 

Shfletova stivat e dispensave

nga të gjithë shekujt letrar.

Dhe u fala viteve,

gjumin bashkë me flokët e dendur.

Pas dy diplomave,

sfilita trurin për t’u njohur shkrimtar.

Derisa u ula në karrige druri,

mes njerëzve të mençur.

Librat e mi kishin dallgë Joni,

gjethe ahu dhe dushk.

Me pasionin tim në krijimtari,

mos qoftë askush!...

 

Gjurmët e mia nisën zanafillën

nga mali jugor në Finiq,

dhe shkuan deri te pllangat e akujve

në Alpet verior.

Nuk besoj të ketë ngrënë njeri

në jetë aq shumë fiq,

sa kam jetuar ngjarje

dhe kam njohur tipa njerëzor.

Fjalët e zemrës më kanë mbetur

në çdo mal dhe fushë.

Me pasionin tim përkushtuar miqve,

mos qoftë askush.

 

Fytyra që më qëndisi nëna me merak,

si të parin e djemve,

kam arsye të shpresoj se do mbetet

në vegime internetike.

Kur të vjelin njerëzit frutat qiellore

në degët e këtyre pemëve,

besoj do gjejnë dhe imazhin tim

në bërthamat elektronike.

Tani rend rrafshinave të kompjuterit,

derisa të vdes plakush.

Me pasionin tim në fraza dhe metafora,

mos qoftë askush!...

 

 

GRUA MË E LIGA, MË E MIRA NGA TË GJITHA

 

Grua, ti je më e liga dhe më e mira nga të gjitha,

sepse kur gabimin e kam pasur unë e të drejtën ti,

fajin shpesh e kemi ndarë përgjysmë nga dëshira,

të puthemi, sikur s’ka ndodhur asgjë me ne të dy.

 

Britmat i kemi mbytur mes dhëmbëve të njëri-tjetrit

të dukemi në lagje sikur po bëjmë pëshpëritje lutjesh.

Shtratin kemi pasur si varkën e vetme në mes të detit,

ku dallgët e jetës i kemi përzier me furtuna puthjesh

 

Me ke vështruar shtrembër pa folur një javë bashkë,

kur ke pikasur ndonjë buzagaz me bukuroshe të ëmbla.

Të kam përgjuar dy javë, kur dikush të vinte përqark,

dhe prapë i kemi fshirë si gjethe vjeshte nga mendja.

 

Kur nuk ke dashur kurrsesi të shtosh fëmijë të tjerë,

kam përdorur padrejtësisht përdhunën në dashuri.

Por ka ndodhur, pas lindjes së ngjizur me aq sherr,

beben e kemi mëkëmbur bashkë me shumë përkëdheli.

 

Me ke mallkuar si burrë pa kujdes në të shpenzuar

dhe më ke lavdëruar më shumë nga sa vlej si njeri.

Të kam sharë kot, për ngjasim negativ të trashëguar,

dhe të kam ngritur lart për kujdesin tënd me fëmijë.

Jemi nxituar dikur të kërkojmë deri në gjykatë divorcin,

por i kemi grisur lutjet, thjesht si gazeta për ambalazh.

Natën më ke kërkuar buzët dhe të kam kërkuar gjoksin,

sikur pas kurorëzimit të ri, jemi martuar rishtas bashkë.

 

Grua, më e liga, më e mira nga gjithë gratë në botë,

tek unë ti ke shpirtin, tek ti unë kam ekzistencën e plotë...

 

 

FATKEQËSIA E VESHËVE PA KAPAK

 

Veshët ndjehen organi

më fatkeq i trupit të njeriut

dhe shpesh mallkojnë

qenien e tyre thuajse pa fat,

që s’janë njësoj si goja,

si sytë e mbrojtur vetiu,

krijuar nga zanafilla

për t’u mbyllur me kapak.

 

Megjithëse, veshët

kanë shansin e parë organik,

të kapin fjalët më të ëmbla

kushtuar dashurisë,

t’ia çojnë sinjalet trurit,

që urdhëron receptorët erotik,

të magjepsen ndjenjat

me emocionet e lumturisë.

 

Kur ai, ose ajo thotë:

O shpirti im, sa fort të dua!

veshët bëhen si fije peri,

në përgjim të pëshpërimës

ta shpien te zemra

me gjëmim të shumëfishuar,

siç bëjnë veshët e maleve

me jehonën e oshtimës.

 

Sidomos kur dashuria

rënkon me ofshama kënaqësie,

veshët dehen në ekstazën

e frymëmarrjes së rëndë,

njësoj sikur thithin me ëndje

notat e një melodie,

me valë drithëruese

nga më e këndshmja këngë...

 

Pastaj, teksa buçasin

dy zanoret e para të foshnjës,

kur pas nëntë muajve natë,

agon nga barku i nënës,

veshët tendosen si dy krahët

e zgjatur të shqiponjës,

që presin një top drite

rënë nga vezullimi i hënës.

 

Por fatkeqësinë e vërtetë

të qenies së tyre pa kapak,

veshët e ndjejnë, kur

gojëfëlliquri lëshon breshëri,

fjalorin e tij vulgar

me banalitet shëmtarak,

dhe ata nuk mbyllen dot

automatikisht kurrsesi.

 

Ashtu siç janë të detyruar

të lejojnë dialogun e sherrit,

të depërtojë përmes tyre,

nga fillimi, në çastin e fundit,

kur njëri ikën i dëshpëruar,

tjetri stepet prej tmerrit,

apo nga krisma përmbyllëse

e gjakderdhjes së plumbit...

 

Në këto raste, sytë ulin qepenat

të mbyllet pamja përqark.

Goja kyç dyert të mos dalin

fjalët e rrezikshme kuturu.

Ah, sikur të kishin

dhe veshët të tillë kapakë,

të shmangte njeriu i gjorë

hyrjen e provokimit fatal në tru!...

 

 

BASHKË NË ÇDO ORBITË

 

Nëse disa ditë s’të vjen

mesazh në celular,

dije se jam kthyer

në këngë bilbili.

Hap dritaren të dëgjosh

në pemët vërdallë,

zërin tim të blertë

me fëshfërima pylli!

 

Nëse disa ditë nuk lexon,

emrin tim të shkruar,

diku mbi vargje,

apo në rreshtat e krijimit,

shiko mes dy malesh,

ku dielli ka ndriçuar

shkronjën e parë “V”

me rrezet e agimit.

 

Nëse disa ditë nuk shfaqem

te muri në internet,

dije se jam kthyer

në valë elektronike.

Hap monitorin e shpirtit

të më kesh aty ku je vet,

të përqafohemi sërish,

si nëpër netët magjike.

 

Pra, dije se nuk shkëputem

dot nga tërheqja jote

nga vlaga fuqidhënëse

që më japin buzët e tua.

Edhe sikur të na ndajnë

nga vërtitja e kësaj bote,

në dy hapësira planetësh,

unë prapë ty do të dua.

 

Oh, qofsha në gravitet

të përjetshëm me ty,

që të desha me të tëra

grimcat e shpirtit njerëzor!

Dhe paçim në tërheqjen

magnetike atë megafuqi,

që mban të pashkëputur

orbitat e dy trupave qiellor!...

 

 

PUTHJET NËPËR ËNDRRA

 

Kur adoleshencës

po i shkoja në skaj,

bota më thërriste

horizonteve tutje.

Vajzat më dukeshin

mrekullia e saj,

dhe netëve me to

ëndërroja puthje.

 

Gjatë  asaj kohe

putha vajza dhe nuse,

nga më të bukurat

që kishte bota filmike.

Në perde kinemaje

putha artistet ruse:

Zvjetllanën, Ljudmillën,

Tatjanën magjike.

 

Putha Luçien, Nailen,

Pagarushën, Anitën,

me zërat drithmëtar

të zogëzave të pyllit.

Putha aktore Tinkën,

Violetën, Margaritën,

që më luanin brenda

skenës së shpirtit.

 

Po kur putha të parën

bukuroshe në realitet,

m’u duk se kish te buzët

gjysma hëne në vezullim.

Shkrepi një vetëtimë,

sikur putheshin retë

dhe u dehëm sqep më sqep

si dy fajkonj në fluturim...

 

 

O NËNA IME, MOJ!...

(Elegji në përvjetorin kur mbylli sytë)

 

Kam ardhur sot të thërres: O nëna ime, moj!...

Siç thërrisja kur ishe gjallë te pragu i portës.

Të derdh petale malli mbi mermerin ku lotoj,

siç lotoje, kur kthehesha nga largësitë e botës.

 

Te kjo varrezë e pikëlluar, buzë detit me valë,

ku mbylle sytë e prehesh, si në sënduk nusërie,

më vetëtiu kujtesën, ajo ditë kur kishe dalë,

më prisje te porti, të kthehesha me anije...

 

Më kish zënë deti dhe ti faqet ngjyrë vrer,

më puthje si nizamin e kthyer nga Qabeja.

Ndonëse kishe nën pupla pesë zogj të tjerë,

të digjej shpirti për zogun e ikur nga foleja.

 

Doje kurdoherë të na kishe të gjithë pranë,

dhe s’na lije kurrë të na rrëmbenin zënkat.

Na thoshe,“Sa herë grindet vëllai me vëllanë,

nënës suaj i shkulen copa nga zemra”...

 

Na ushqeje urtësi dhe në pjatën e racionuar,

me atë barazi, që s’na lije fjalë për të thënë.

Ah, sa të ëmbla dilnin nga buzët fjalët e tua,

kur me to dhe të uritur, na bëje të ngrënë.

 

Ti mbretëroje deri ku zienin sherret e mëhallës,

dhe me zërin tënd u vije kapakun e pajtimit.

Më duket sikur dhe këtu afër, ku grinden dallgët,

dëgjoj zërin tënd, që u lutet të zbutin zemërimin.

 

Fjalët e tua ishin më të buta nga çdo butësi,

por me një fortësi magjike, aq të fuqishme,

sa matrapiku që thyen gurët e malit përbri,

s’do i thyente dot si ti, hallet tona të përditshme.

 

Na mëkove, si çdo nënë me qumësht perëndie,

por dhe me oksigjeni e mirësisë që kishe në gji.

Ndjesitë na i thure me frymë dhembshurie,

sikur ishe motra e vogël e shenjtores Mari!...

 

Oh, ajo dorë e shenjtë, kur më lëmoje kokën!

Ndjeja sikur gishtat e tu, më bëheshin flatra

dhe ëndërroja të fluturoja në të gjithë botën,

të sillja atë begati që s’të erdhi kurrë te vatra.

 

Të ndriste dielli fytyrën, kur vija nga mërgimi,

dhe të breronte shiu, sa herë ndaheshim bashkë.

Tek më përcillje, në çastet kur afrohej largimi,

puthje xhamin e ftohtë të autobusit nga jashtë.

 

Sikur të isha bërë miliarderi më i pasur i botës,

dhe paraja të kish fuqi të çonte njeriun nga varri,

do falja të gjitha miliardat, si kokrrën e mollës,

të ndizej prapë ai syri yt me vezullim margaritari.

 

Por meqë jeta dhurohet veç një herë për çdo njeri,

dhe unë dhuratën tënde gjer në fund po e harxhoj,

do vij të trokas sërish, te porta e qiellit, ku je ti,

të thërres me zërin e shpirtit: O nëna ime, moj!...

 

 

TI I KE PASUR TE GJITHA

 

E di fare mirë

ç’ke mbuluar ti në trup

dhe sërish bëhem

tepër kureshtar.

Pasi m’i ke ushqyer

e ngopur sytë e butë,

ndjej përsëri

kërcitje urie të paparë.

 

Fillimisht s’e kuptoja

këtë lloj urie në sy,

përherë të ngulitur

në trupin tënd.

Mirëpo të fiksohesha

vetëm tek ti,

aso kohe nuk kisha

pasur ndërmend.

 

Tentova t’u gjej syve

liri të dyfishtë,

te një më interesante,

diku rrotull.

Por dhe aty konstatoja,

çuditërisht,

ishin fiksuar sy të tjerë,

të pangopur!...

 

Kjo dukuri më bindi,

se në këtë botë,

me vështrime

të dyanshme pangopësie,

liria e përhershme

nuk sigurohej e plotë,

përderisa përfundonte

te fiksimi i syve.

 

Megjithatë, komandën

supreme në partneritet,

s’e ka vetëm mbretëreshë

Besnikëria e vjetër,

kur ekziston dhe gjeneral

Kurioziteti i fshehtë,

që nxit sytë lakmitar

për tek një tjetër.

 

Por siç ka femra, me veshje,

tualet e gjeste nazike,

që flakërojnë tre zjarre

të ndryshme në ditë,

ti ke aftësi të shkrepësh

tri shkëndija magjike,

me të cilat gjithë jetën

më ke ndezur zjarrin te sytë...

 

E, si mund të shuaja zjarrin

poshtë e përpjetë,

kur dhe zjarrfikëset e syve,

ti i ke pasur të gjitha vetë?!...

 

 

E VËRTETA ABSOLUTE

 

E vërteta absolute

mbulohej tinëzisht në shekuj,

që nga faraonët,

gjer te diktatorët e fundit.

Synimet e vërteta

dhe arkat e parave të fshehur,

zbuloheshin nën çarçaf

te shtrati, para gjumit.

 

Natën pushtetarët

u tregojnë grave besnike,

bashkë me të fshehtat e trupit

dhe sekretet e së vërtetës.

Të nesërmen nëpër zyra

dhe podiume politike,

flasin dhe ngrenë në qiell

nenet e gënjeshtrës.

 

E vërteta jonë e dhimbshme,

pesëdhjetëvjeçare,

u mbulua hermetikisht,

të mos i dukej as qime.

Meqë ishte një gënjeshtër

e madhe kombëtare,

zbuluesit e saj mbylleshin

nëpër vrima të minjve.

 

Sundimtarët e kanë fshehur

si arin, çdo të vërtetë,

dhe kanë përdorur

pluhurin e varakut gënjeshtar,

që u hidhet njerëzve në sy,

për t’i mashtruar lehtë,

apo të përzier me inerte

nga të patriotizmit fjalë.

 

Para turmës ata bëhen delirantë

të veshur me retorikë,

maska të telekomanduara

nga krerët kryesor,

që mbajnë në duar spektrin

e shkëlqimit ekonomik,

të duket farsa e tyre,

si mrekulli e shpëtimit njerëzor...

 

Por e vërteta absolute,

ka dëshminë e objektit të qartë,

si atë që u tregoi njerëzve,

krijuesi i gjithësisë,

kur u vuri sferën e diellit,

të vërtitet përballë syve lart,

të duket drita e vërtetë,

jo hamendja e fantazisë...

 

 

I NDERUAR USHTARAKISHT

 

Gjatë një periudhe thuajse nëntëvjeçare,

rendja nëpër hapësira, si të isha meteor.

Kapërceja mbi rrota nëntëdhjetë male,

duke bredhur gjithë rrugëve kryq e tërthor.

 

Pata rast të sodis tërë cepat e Shqipërisë,

dhe e njëjta gjë më ndodhte çuditërisht,

ndonëse isha thjeshtë një copë pensionist,

policët më nderonin kudo ushtarakisht.

 

Dhëndri im, tepër modest si kuadër,

në zyrat e njërit nga dikasteret kryesor,

kishte një targë shtetërore të spikatur,

për të gjithë rrjetin e qarkullimit rrugor.

 

Ai ishte njëherësh shoferi im personal,

me një xhup meshini dhe mjekër të lehtë.

Unë me kostum të hekurosur, terital,

dukesha përpara si autoritet i vërtetë.

 

Shoferi im kish pasaportë ndërkombëtare,

por pasi doganierët shihnin portretit tim,

-Cili është diplomati, nuk merret vesh fare?...

pyesnin papritmas, të habitur në vështrim...

 

Mbesa e vogël, ulur pas shpinës sime një ditë,

në çdo postbllok sytë te kontrolli blu i mbetën.

-Pse të nderojnë të gjithë policët ty, o gjysh?...

-Nderojnë, moj shpirt, se kam vrarë kuçedrën...

 

 

MBETUR NGA MUGËTIRA PRIMITIVE

 

Në mugëtirën e hershme të lashtësisë,

njerëzit nuk zinin pusira,

për të vrarë njëri-tjetrin,

ende pa lindur mosmarrëveshjet.

Ata sajonin armë primitive,

të vrisnin vetëm egërsira,

t’u hanin mishin, t’u rripnin

lëkurat e ngrohta të veshjes.

 

Punën e ndyrë të vrasjes së njeriut

të egrit e mësuan pa shkaqe armiqësie,

thjesht se u kishte lindur lakmia,

për rezerva ushqimi dhe lëkura.

Atëherë përsosja e armëve

nevojitej për dy lloj gjuetie,

për vrasje kafshësh,

dhe për shfarosje burrash.

 

Përderisa njeriu e shihte veten

paralel me rangje kafshërie,

vrasja u bë puna parë

në tërë veprimtaritë gjakësore.

Gratë nuk i vrisnin, se u duheshin,

veç lindjes së fëmijëve,

për të pjekur shpellave mishin

dhe rrënjët barishtore.

 

Kur mbuluan shenjat e trupit

me lëkura sorkadhesh,

gratë u bënë më të bukura

dhe hyri krimbi i xhelozisë në burra.

Kureshtja si mund t’i kishte

femra e tjetrit nishanet,

bëri që meshkujt të vërsuleshin

për të rrëmbyer gra të huaja.

 

Vrasja e grave filloi të dukej

në fiset e komunitetit primitiv,

kur ato u bënë pronë vetjake,

për burrat me fuqi muskulore,

që ndonëse me punë të barabartë,

në aktivitetin produktiv,

zunë të ushtrojnë forcën fizike,

kundër dobësisë femërore.

 

Egërsia vrastare e grave,

në kohën e sotme të modernizuar,

mbeti trashëgim nga mugëtira primitive,

që shfaqet ende te disa burra,

si atavizëm turpi, tejet i shëmtuar...

 

 

DITË TË PËRVËLUARA VERE

 

Tani të tërë shirat

kanë vdekur dhe janë varrosur

në humnerat e nëntokës,

mes shkëmbinjve të rëndë.

Në horizonte digjet lëkura e dheut

nga nxehtësia e alivanosur,

dhe nëpër pemë përcëllohen

gjinkallat e shkrumbuara në këngë.

 

Retë kanë shkuar të krehin krelat

me krehër vetëtimash në ishujt Malvine,

se këtu flokët e dendur ua shkurton

gërshëra e skuqur e diellit,

teksa era bën tualet diku larg,

në sallonin e padukshëm të stinëve.

dhe ylberet kanë palosur

të gjitha shallet në raftet e qiellit.

 

Trëndafilat në kopësht i poqi vapa

me grahmat e saj përvëluese.

Në këtë thatësirë edhe zërat e zogjve

kanë mbetur të mekur nëpër fusha.

Ne kemi mbetur në bunkerët e dhomave,

ku na ka mbyllur nxehtësia ngujuese.

Zemra ime,

a e mban mend prillin,

kur puthjet të çelnin manushaqe te gusha?...

Tani ti nuk vjen dot më,

si në pranverë të bëjmë dashuri...

Lëkura jote e mëndafshtë vyshket

nga larja me kripëra djerse nëpër vapë,

duhen veçse valët kaltëroshe të plazheve,

me të vetmen freski,

ku nuk përballohet gjithë vera,

pa miliona në bankomat...

 

Ah, prilli i gjorë, mori me vete

dhe gjelbërimin tonë nëpër barishte!

Uh, plasëm brenda mureve prej betoni,

për pak ledhatime ere në natyrë...

për pak puthje freskëta,

mes blerimit të gjetheve shushuritëse,

ku të merrja kalikiç,

si thesarin e shtrenjtë ngarkuar mbi shpinë...

 

 

NJË ROZAFË ME THIKË NË ZEMËR

 

Një Rozafë u muros

me thikë në zemër,

gjaku i kulloi nëpër gjoks

qumësht të zi...

Era thërret me kuje

vogëlushin në emër:

Mos shko te nëna,

se do të helmohesh në gji!...

 

Ortekët para nisjes

thërrasin me dhimbje:

Vogëlush, mos kërko nënën

shtigjeve duke rendur,

se je ende fëmijë i parritur

për këto brigje,

të mbulon kopeja e gurëve

me akull veshur!...

 

Përrenjtë gurgullojnë

të mbushur me lotime,

duke u rrokullisur

thërresin me dëshpërim:

Vogëlush, mos shuaj etjen

me rrëke vajtimesh,

se damarët e njomë

të mbushen me hidhërim!...

 

Vetëtimat hedhin

mbi muranën e Rozafës,

trëndafila të zjarrtë

dhe thërrasin me ulërima:

Vogëlush, mos shko

t’i shohësh nënës plagën,

se të plagoset për vdekje

e gjithë fëmijëria!...

Por djali nuk dëgjon

kujet e klithmave përqark,

shtrihet sipër muranës

dhe me dy doçkat e tij,

shtyn gurët për të thithur

qumështin me gjak,

pranë nënë Rozafës

së murosur në shkëmbinj...

 

Atëherë qielli i mallkoi

gjakësorët e nënave me gjëmim:

U shoftë fara juaj,

o burracakë që lini udhëve jetimë!...

 

 

DUKE FSHIRË SYTË E PLUHUROSUR…

 

Pa ty, mikja ime e hershme,

ura mbi lumin, ku na bashkonte nata,

zemërohet dhe shkon tatëpjetë zallit,

bashkë me ujërat e shkumëzuara,

që rendin të ndjekur nga vitet e mallit.

 

Atëherë hëna dhe yjet fillojnë shndërrohen,

në hije gërmadhash parahistorike të vetmuara,

ku dalin prej tyre skulpturat antike

dhe më godasin zemrën me shigjeta të helmuara.

 

Kështu çdo mbrëmje hija jote vjen rrotull,

duke më tundur një shami mëndafshi të bardhë,

për të nisur hapat e kotë prej kohësh të lodhur,

drejt errësirës, ku harrimi shuan puthjet me radhë.

 

Pastaj shemben të gjitha gërmadhat

dhe pluhuri mbyll të tëra udhët e vona.

Unë vrapoj për të dalë nga asfiksia e pllakosur,

sa herë kaloj urën e psherëtimave tona,

duke fshirë lotët e syve të pluhurosur…