Kristaq Turtulli: I qeshuri

I  QESHURI

tregim

NGA KRISTAQ TURTULLI

Në kthetrat e mallit isha i mbërthyer, prandaj dëgjova turbull zërin e ngjirur. Mu bë sikur vinte nga fund toka:

-Kaq shpejt i harrove shokët, që s’ u flet me gojë, mo...

Lëviza instinktivisht kryet pjerrtas, si të shkundja diçka prej veshëve, ngaqë zëri mu duk  ngricës.

-Apo ke frikë se mos u japësh ndonjë lekë të pinë vodkë,- vazhdoi zëri i ngjirur diku prapa meje.

U tërhoqa pas me ndjesinë e pakuptuar të mbrojtjes dhe të hutimit. Mbase ai zë grindavec i drejtohej dikujt tjetër, paçka se mu duk i njohur. Në hapjen e vrullshme drejt botës, çdo ditë vijnë në vendlindje mërgimtarë të malluar si unë. Të malluar si unë! Sa të çuditshme janë lëvizjet dhe ndryshimet e menjëhershme, aq sa të duken të pabesueshme, ireale, nxitimi, zhvendosja, rrokopuja e viteve dhe kthimi me kokë të rënduar nga thinjat dhe mendimet....

-Oh ç’na polli. Po ky nga mbiu këtu,- ia bëri i mërzitur kushëriri. Psherëtiu dhe më pëshpëriti:- Kusho, vitet e fundit janë shtuar paratë por dhe budallenjtë. Të këshilloj, mos e kthe kokën. Bëj sikur nuk ke dëgjuar dhe vazhdojmë rrugën.

Ndoqa këshillën e kushëririt nuk ktheva kryet të shihja. Kisha vetëm një natë e një gjysmë dite që jetoja në qytetin tim të lindjes. Mbrëmë fjeta tek im kushëri dhe bëra gjumë të vështirë. Më mundonin ëndrrat. Vij për vizitë në qytetin e lindjes pas një mungese dhjetë vjeçare. Vij në qytetin e të parëve të mi, të rritjes, martesës, dhe fle si muhaxhir në shtëpinë e botës. Shtëpinë ia shita zemërthyer komshiut, për pesë kacidhe, përpara se të merrja rrugën e gjatë të mërgimit. Shitja e shtëpisë ishte e vetmja zgjidhje, megjithëse atje mbeti pezull mali i mallit dhe i dertit, fryma e prindërve, gjyshërve, stërgjyshërve, katragjyshërve etj. Ndryshimi i sistemeve dhe vitet e para post komuniste na lanë trokë. Nuk më mjaftonin të hollat për të përballuar shpenzimet e udhëtimit, emigrimin dhe përplasjen e drejtpërdrejtë me botën e huaj.

Kushëriri për të më ngritur më tepër kacabunjtë, ka qysh mbrëmë që më shastisën veshët: Kusho i dashur, e di  sa tu shit shtëpia që kishe në qendër të qytetit, hë, e di sa tu shit?  Nuk e di. Thuaj një shifër, ngulmoi ai. Unë ngrita supet me bezdi të hapur.  U mata disa herë ti thosha: Eh more kusho, mos e hap plagën që akoma nuk më është përtharë. Nuk ish thjesht shtëpi, por trashëgimi shpirtërore dhe fisnore. A nuk doja unë të ndjeja erën e shtëpisë, të prekja me dorë strehën, kujtimet e mallin e shkuar! I thashë më në fund, kusho nuk e di dhe as më intereson ta di. Kushëriri fërkoi duart dhe ngriti zërin: Mirë, më dëgjo, po ta shisje atë shtëpi tani që bisedojmë, do fitoje pesë a gjashtë fish të çmimit të shitjes së parë. Hë e beson, të lot fiqiri kur e mendon, shumë marramendëse, një kapicë me para. Të këshillova si kushëri i afërm, mos e shit shtëpinë. S’më dëgjove. Desha ti kthehesha, ti thosha, të kërkova para borxh për të blerë biletat e udhëtimit, e dija që kishe gjendje të hollash, por bëre veshin e shurdhër. Nuk i ktheva përgjigje. Ç’i do llafet. Vij dhe nuk di ku të fle. Se si më duket të vij në qytetin tim të lindjes, ku kam qeshur dhe kam qarë, ku kam dërmuar gjunjët, e të fle në hotel. Tashmë jam pemë e shkulur, me rrënjë të zbardhura në diell dhe i mbërthyer në qerthullin e nostalgjisë. Nuk mund fashiten lehtë emocionet drithëruese të së shkuarës dhe malli i trishtë i ndryshimit.

-Tani bën sikur nuk dëgjon, pale,- më përmendi zëri i ngjirur.

-O ç’na polli,- pëshpëriti përsëri kushëriri dhe më porositi:- Mos i kthe përgjigje, është një i roitur nga trutë. Kështu bën me të gjithë të emigrantët që vijnë. U qepet si shushunjë prapa për tu zhvatur ndonjë lekë.

Po kjo është e patolerueshme, doja të protestoja. Vij për vizitë në vendlindje pas një mungese të gjatë e do më duhet të përballoj dhe shushunjat.

-Hë mo, pse s’më flet, apo të dhimbsen disa qindarka të qelbura për Rraqkën e shkretë, - u përsërit zëri i  ngjirur por këtë herë me ngulm dhe inat, si një trompë e prishur.

Mbajta këmbët.

-Mos ndalo. Nxitojmë këmbët, ikim. Nuk ka kërriç më të ndyrë se ky. Të paralajmërova, ka shkalluar nga trutë,- ngulmoi kushëriri dhe vazhdoi duke folur me nxitim, - një natë me borë rendi lakuriq nëpër qytet duke bërtitur: hej milet, zgjohuni. Ka ardhur koha të zhvishesh gollomesh si unë, të flakësh tutje rrobat e pista së bashku me helmet dhe ligësitë.

U mpiva. Rraqka! Nuk ia vura veshin këmbënguljes të kushëririt, për të ikur nga sytë këmbët. U ktheva menjëherë. Përpara meje qëndronte një fytyrë e shpërfytyruar, e ënjtur e fryrë si e buçkaritur. Cepat e buzëve i kish të zbardhura si të përlyera me gjizë të ndenjur. Sytë e fryra, të skuqura, qafë mbledhur, ngjeshur pas shpatullave të dhjamosur. Duart i mbante të rrasura në xheken e zbardhëlluar të grisur në cepa.

-Si je Sotiraq Shoguri!- i fola.

-Më njohe më në fund. Më fole. Ma bëre qejfin. Siç e sheh, Raqka jam, që mos qofsha. Sigurisht nuk ta mbush synë, prandaj ndruhesh të më takosh, të më japësh dorën,- më foli me zë të akull ai.

U ndodha krejtësisht bosh pas atyre fjalëve:

- Ç’thua bre Raqkë,- i thashë. Hapa krahët dhe e rroka për qafe. Sotiraqi  u tremb, u hutua prej përqafimit tim dhe më vështroi me dyshim. Trupi i tij i shëndoshë u drodh, u qull dhe mu duk sikur po dëneste.

-U çmende,- më pëshpëriti kushëriri dhe më tërhoqi me forcë prej mënge,- duhet të jesh më i kujdesshëm. Qytetarët  seriozë i largohen këtij...një kilometër, ndërsa ti pa u thelluar shumë, e përqafon!

Raqka dëgjoi, u tërhoq dhe fshiu hundët me shpinën e dorës. Trupi i tij u shëndoshë i mblodh si lëmsh, por menjëherë u ngreh, vështroi nga kushëriri me urrejtje dhe hungëriti:

-Qytetarët seriozë largohen prej meje hë, se qenkam karagjoz, i keq...i...poshtër...iii! E di unë e di, edhe ti je një nga ata të ligjtë, nga ata...të pashpirt. Nuk ju vret ndërgjegjja, nuk u vjen pak keq, ma shkatërruat, ma nxitë jetën, më bëtë gjysmë njeri.

-Do vish të ikim,- foli zë ulët dhe me nervozizëm kushëriri,- apo do rish me këtë të çmendur.

Fytyra e Raqkës u shtrembërua, sytë iu skuqën,  iu bënë gjak, bërtiti:

-Unë i çmendur! Hë, unë! Juve jeni të çmendur, juve, juve, juve...Të gjithë, të gjithë, të gjithë...!- Trupi i shëndoshë i Raqkës iu drodh, pastaj fytyra iu zverdh, u bë si kartë.

- Qetësohu Raqkë, qetësohu, mos bëj kështu. Nuk të tha asnjë fjalë të keqe,- u përpoqa të zbutja situatën.

-Më bëri të çmendur, më bëri budalla. Kushëri e ke por nuk e njeh. Ky është mafie e keqe,- bërtiti Raqka me zë të përvuajtur dhe u përkul në gjunjë,- o Zot, jam lodhur së dëgjuar këto fjalë, më kupton, jam dërmuar, oh..!

Disa qytetarë kthyen kokat, qëndruan, u zgërdhinë dhe bërtitën:

-Hej Raqkë ç’pret, qëlloi me gurë.

Kushëriri u skuq prej turpit, kur dëgjoi akuzën e drejtpërdrejtë: Mafie. I kish ecur tregtia e vajit të lule diellit dhe unë u habita kur e pashë që kish në zotërim dy magazina të mëdha dhe ndërtuar një shtëpi të madhe tre katërshe, me pllaka  granili në rrëzë kodrave. Kushëriri rënkoi dhe më tërhoqi me forcë. Më tha të largoheshim sa më shpejt prej gjendjes skandaloze që po na yshte i çmenduri. Sipas tij ne po tregoheshin jashtëzakonisht të duruar që merreshim me një budalla të rrezikshëm. Qyteti i ka për zemër marrëzitë dhe mezi pret të argëtohet, por jo kur është në mes kushëriri im.

-Nuk mund të qëndroj as dhe një minutë, duhet ti a mbathim. Është koha kur e kapin lulkat e budallallëkut dhe mizat e kalit i gumëzhijnë mbi krye. Prite kur të bëhet i dhunshëm,- më pëshpëriti kushëriri dhe shtoi i trembur: -Nuk e merr me mend sa i rrezikshëm bëhet, shkatërron çfarë gjen përpara. Ky harrin deri aty sa dhe të ëmën, plakën e shkretë e shqep në dru, e bën për qepë dhe kripë.

- Unë shqep në dru nënën time! Hë! Unë!? Më vraftë Zoti në e prek me dorë. Nëna për mua është e shenjtë. Shiko sa të poshtër janë: akuzojnë, gënjejnë, shpifin,- fytyra e Raqkës u qull prej lotëve. Qeshi me të madhe gjithë histerizëm. Pastaj mblodhi grushtet i shtrëngoi fort aq sa i kërkërritën kockat. Vështroi kushëririn me hakërrim:- mos shpif.

-E shikon si qesh. E qeshura e tij është pragu i marrëzisë,- më pëshpëriti zë dridhur kushëriri.

- Qetësohu Raqkë, të lutem,- ia bëra i hutuar. Vërtet e qeshura e tij ish krejt ndryshe, e pazakontë, e çuditshme.

-Ky shpif.

-More Raqkë. Unë s’të thashë gjë. Të gjithë e dinë që ti je djalë i mirë, i dëgjuar,- foli zë holluar kushëriri dhe tinës më shkeli syrin. Si për të më thënë, e shikon dhe vetë sa i çmendur dhe sa i rrezikshëm është.

- Mos shpif...Mafie, mos shpif...për nënën... Thua se qesha?

- Jo nuk qeshe.

Sytë e kuq, të mbufatur të Raqkës vështronin mosbesues herë nga unë e herë nga kushëriri, i cili nxori me nxitim një monedhë metalike 50 dhjetë lekësh dhe ia rrasi Raqkës në dorë.

-Merre Raqkë. Ja leku që kërkove. Shko pi vodkë. Merre de, shko, pi një dopio të mirë me vodkë.

-Jo, nuk dua paratë e tua, nuk janë të pastra. Lekët e tua janë të hidhura pelin, si fjalët që thua.

- Unë i kam fjalët e hidhura! Jo bre Raqkë djali, jo. Unë të dua e të respektoj,- kushëriri mezi përmbante inatin.

-Mos shpif...Mafie, mos shpif...për nënën...

-Mjaft, mu sos durimi. Kujt i thua mafie ti budalla. Ikë gremisu, na lërë të qetë,- kushëriri u skërmit.

-Mafie je,- ia bëri Raqka.

Kushëriri më futi krahun, pa larguar prej fytyrës skërmitjen e keqe. S’lëviza prej vendit. Shpina mu ftoh, mu bë akull, dhe ky sherr dhe stres bajat më duhej tani. Nuk mund të duroja dot më fjalët e tyre të mërzitshme, pa shije, hidh e prit, gjithë maraz. Unë erdha të çlirohesha, të lija trurin të prehej i qetë në vendlindje. Të largoja përkohësisht mbingarkesat e mëdha të jetës së vrullshme të mërgimit. Këta vështronin të hakërryer njëri tjetrin dhe unë përkundrazi, më keq po mbushesha me stres të kotë.

-Unë nuk po zihem, po argëtohem me të,-më pëshpëriti kushëriri, si të më kish blerë mendimet.

Si ktheva përgjigje. Vështrova pjerrtas të dy, edhe pse ish mot i kthjellët mu duk sikur kish shumë vranësirë. Acarohem akoma më shumë kur ju, mbushni pellgjet me ujë të ndenjur të mediokritetit, kur argëtoheni, kur vrisni monotoninë me ndonjë fatkeq si ky, doja ti kthehesha kushëririt, por gjuha më ish lidhur.

U ndjeva krejtësisht bosh, si një trung i lënë rastësisht në cep të rrugës dhe rrëketë e shiut po e qullnin. Pa e kuptuar futa dorën në xhep. Gishtërinjtë më zunë një kartëmonedhë, e shkula me forcë prej xhepit, gati sa nuk e grisa. Nuk i kushtova rëndësi sa ish vlera e parasë, me moskokëçarëse lodhëse ia rasa Sotiraqit në dorë. Kushëriri zgurdulloi sytë:

-Çfarë bën, e di sa para i dhe,- më pëshpëriti.

Ngrita supet me indiferentizëm.

-Çfarë rëndësie ka,- i thashë.

-Sigurish që ka rëndësi. Janë njëmijë lekë të reja, goxha para. Me këto para ky birbo mund të dendet e të bëhet daulle një javë të tërë,-më foli kushëriri, me pëshpërimën e mërzitshme, që më qulli veshin, ma bëri helaq. Dhe me ton  të vrazhdë iu  kthye Sotiraqit: - Hajt tani e fjete mendjen, largohu. More lekë më shumë se ç’mund të mendoje, po të duash të jap dhe unë ca para të tjera.

-Jo, nuk dua asgjë nga ty,- foli mbytur dhe i vendosur Raqka.

Fytyra e kushëririt u prish nga inati. Vështrova nga Raqka. Ai nuk u gëzua që i dhashë një kartëmonedhë me vlerë, përkundrazi, qëndronte i mpirë dhe i zbehur në fytyrë. Shikimi i tij ish tmerrësisht i trishtueshëm. Kërkonte të më thoshte diçka, por nuk mundte. Gjithsesi ndjeva një farë ç’mpirje në tru dhe çlirim në trup, që u kujtova ti jepja para. Ndoshta për to kish aq shumë nevojë i shkreti, që ish pa përkrahje, por nuk guxonte. Përnjëherësh mu kujtua e ëma, Marika.

-Raqkë, gjallë e ke nënën? - e pyeta.

-Po, gjallë.

-Është mirë me shëndet?

-Ashtu, copa- copa...si pleqëri...

-Bliji diçka, nga unë, se i bëhet qejfi,- i thashë dhe shtova:,- Nëse nuk të mjaftojnë këto, po të duash të jap lekë të tjera.

-Jo, nuk dua,- ma ktheu Raqka.

-Hajt shkojmë, se mos bëhemi vonë,- ia bëri kushëriri i paduruar dhe vështroi orën e dorës. Më tërhoqi me forcë për bërryli dhe pa vështruar nga Raqka vazhdoi: - lekët që kërkove i more, tjetër çfarë do, largohu.

-Më lër të qetë. Boll, nuk dua të flas me ty. Asnjëherë nuk kam dashur të flas me ty,- i foli egër Raqka kushëririt,- kam punë me të, dua të flas me të.

-Me këtë! Mjaft Raqkë, na shastise kokën. Kupton, nuk e sheh që është me mua, është i zënë. Se sheh që nuk kemi nge dhe kohë të merremi me ty. Ikë.

-Jo,- këmbënguli Raqka,- ti ikë, mafie.

-Ohu po na çan daullen e veshit. Shakaja përfundoi. Ky kështu u thotë të gjithëve, mafie. Duhet mbyllur në çmendinë, kur s’ka çmendina, duhet larguar sa më shpejt prej të marrit,-foli zë të acaruar kushëriri, duke e mbuluar me vështirësi nervozizmin dhe shtoi:- Ç’të bëj ty, pa dija unë çfarë i bëja, i vija nga pas tamburanë, sa të çuditej i gjithë qyteti. Shkojmë kusho, gruaja na ka përgatitur një drekë speciale, koran të freskët të pjekur në skarë.

S’lëviza prej vendit. Isha i ngurtësuar. E sikur të mos haja peshkun e mrekullueshëm, të rrallë të koranit, përgatitur në skarë, përsëri ndjehesha i velur deri në fyt me të ngrëna. Vitet e fundit kam filluar të mbaj dietë. Raqka na vështronte me mëri, drejt, pa i lëvizur qerpiku. Befas u zgjat sikur do të kërcente pupthi, mori guxim e më erdhi dhe më qëndroi në krah. Por lëvizja e tij mu duk pak qesharake. Kushëri u përtyp, rrotulloi kokërdhokët e syve dhe na  pa të dyve me çudi.

-Shkojmë së bashku në klubin e gjuetarit dhe pimë nga një gotë,- i fola më në fund ultas si për të zbutur gjendjen dhe shtova,- pastaj kthehemi nga shtëpia.

-Çfarë! Të shkojmë bashkë me këtë, të çmënd...në lokalin e gjuetarit!

-Po.

-Me gjithë mend e ke!- klithi kushëriri dhe kërceu sikur ta kish kafshuar gjarpri,- a je serioz?!

-Pse, çfarë të keqe ka,- i thashë dhe shtova gjysmë me shaka,- serioz dhe shkuar seriozit. Siç e sheh, Raqka ka qejf të këmbejë dy fjalë me mua.

- Me ty, por jo me mua. Jo or kusho, në asnjë mënyrë, jo. Ky më akuzoi tullë, më tha mafie. Ky është...Ti thua të ri, të pi me të,- hungëriti kushëriri dhe shtoi me inat:-Ç’mund të bëj muhabet me të dhe ç’mund të mësoj prej tij. Mos do të na qeshë qyteti. Mos do të na verë nga pas daullen dhe gërnetën.

- I qeshuri të qesh,- ia ktheva me inat dhe e pyeta prerë,- pra nuk do vish?

-Jo.

- Si të duash. Në këto dhjetë vite largese, qyteti ma ka harruar zërin dhe figurën. Sotiraqi ka qenë i miri i shokëve,- shtova dhe i bëra shenjë Raqkës të më ndiqte pas.

- Hej kusho, thirri mendjes. Të paralajmëroj dhe njëherë: mos shko me të. Do të pendohesh,- më bërtiti kushëriri:- Unë të dola borxhit. Ai nuk është i zoti për vete, ç’mund të presësh dhe të përfitosh prej tij, dëgjon!

Nuk i ktheva përgjigje.

-Mafie,- e ngacmoi Raqka, por nuk qeshi.

-Qepe halen ti budalla,- iu kërcënua kushëriri. Më pas u kthye nga unë:- Po u vonove do mërzitet gruaja, nuk mund të presim gjatë për drekë.

-Mos më prisni,- i thashë.

-Sido që të ndodhë, mbaje vetë përgjegjësinë. Të respektova, të prita në shtëpi me gjithë të mirat...por ti...